10 Mayıs 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5
—— 10.5.9100 TAN | ABONE BEDELİ v, Senebi MW Kr 1 Seni 7409 Kr 79 * say s0 © “0 » say ” “9 » 1 Ay 40“ Milletlerarası posta itihadına dabil | | olmıyan memleketler için abone Adres — değiştirmek 29 Cevap için mektuplara 10 kuruş pul 4 Mizumdır. On Değil, Altmış Fırın Kapalıdır B*» bir kaç gün evvel bir yazı yazmış, ve şu iddinda e muştuk: e İstanbulda 80 dan Sapı Kapalı fırın vardır. Bu fırınların bi Iâistisna hepsi de Ekmekçiler Şirketi tarafından kiralanmış bulunmakta dır. Ve bu da, başka vatandaşların #kmekçilik yapmalarına meydan bi. rakmamaktadır!,, Belediye, bu yazımızla alâkadar 0- lüp tetkikat yaptırmış. Bizi ilk mü. tehassin eden nokta, budur. Büyük bir memnuniyetle görmekteyiz ki, belediye, gazeteler vasıtasiyle yapi lan her iddiaya, her ikaza karşı, der- hal, ve şayanı şükran bir alika p dikkat göstermekte, mâkul olan te- mennilari yerine getirmekte, Yerin getirilemiyecek olan temennilerin muharrirlerini de hesaplarının Ve görüşlerinin yanlışlığına mutlaka ie Da etmeyi bir zahmet şâymamakia. dır! Şimdi de belediyenin yaplığı tet. kikat neticesinde bize verdiği cevap şudur; “.— İstanbulda kapanan fırınların sayısı altmış değil. ondur. Burlar da. Ekmekçiler Şirketi tarafından kira- lanmamışlar, tamir için kapatılmış- lardır, Bunların sahipleri, ne beledi- ye, nede "Ekmekçiler Şirketi tarafın. dan bir tazyik görmemişlerdir. Bele. in istediği şey, Kalitesi yerinde bulunan, ve fiyatı da narhın fevkti de olmıyan ekmek çıkarılmasıdır esi er Gs bu arzuyu ye getirebilmektedirler. Perakende fırınların kapanması, büyük şehirlerde zaruridir. Çünkü müessese halinde bulunan fırınlar, daha iyi ekmek yaparlar. Nitekim, bunu düşünen belediye, üç nâzım fı. rın yapmak tasavvurundadır. Bun- lardan birisi Beyoğlunda, diğeri İs- tanbulda, üçüncüsü de Kadıköyünde olacaktır. Bu nâzım fırmların istih. Sal'takatleri “ise, o semtlerdeki iht yacın üçte birine teksbül edecektir. Geri kalan ihtiyaca, mevcut fırınlar mukabele edecektir! piyon nâztm fırınlar yap. ması elbette halkın sıhhi ve maddi menfaatlerine uygun bir han tekettir. Fakat bizim bugün üzerinde durmak istediğimiz mevzu başkadır: Biz, belediyenin cevabını He dikten sonra bir arkadaşımızı v4 Mesele etrafında daha esaslı — - Mat toplamıya memur ettik: za zi Şimız, bir gazeteci gibi değil dt dan gelmiş bir furmcı gibi dolaştı e Beticede bize, ilk iddiamızı teyit eden Yu malâmatı verdi: a “— İstanbulda kapanan : rn sayısı 10 değil, 60 tır. Bila Sahipleri, dükkânlarının Ekmekçiler Şirketi tarafından kiralandığını #öY. iedirler. Ekmekçiler Şirket ise, bu dilkkânlara talip olanlara $u Sevabı iktedir: : Ye Biz GEM kiralamak için tut. Madık: Tamir edip işleteceği?!» i « biraz daha haklı oldu- aş an lediye, tetkikatıni genişletirse, bizim Funuzu görecektir. Fakat yazın laşılan pokta bizimi iddiamızı”: , Büzün yapıldığını, pet ai hareketin adr “ös, KÜ Va Türkiye Cümhuriyeti Yuhuna mugayir olan fırınlar arasında, 'satlerine uygun bir i lm astma, hem de batı vatandaş bir ücaret sahasının kapatılma. #ha sebebiyet vermektedir. Ekmeklerin kalitesi Cİ e, belediye bunu, temin edebilir. De e ruk ekmek çıkardığı Kadından kapatılması İle, rinden. ir rakip kaldırmak sirket ricali kei atılması arasın- daki fark hayli büyüktür. Nitekim mekçiler Şirketinin — altmış fırını bedellerle kiralıyabilecek in masrafı geniş tutabilmesi de, işle- İn Jüzumundan fazla, yolunda Kittiğinim en bariz delilidir... İddismızı hulâsa etmemiz lâzım Telirse, diyebiliriz ki: Bu tröst'ün yi- bu hareket, halkın men. rekabetin kal- hetine ge kontrolle nın, kalitesi çin belediye pk LR . Italyan donanmasına mensup bir filo manevralar sırastnda(Bu resim tayyareden alınmıştır) AKDENİIZDE italyanın Vaziyeti b ümmi için #auhariplerin ribirlerile karşılaşmaları lâzım. Şimal tecrübesinden sonra yeni bir temas âcaba Rürede ola. çak? Majino ve Ziçi kasında milyonlarca şedursun bu yeni temas Holanda ve Belçika topraklarında mı, yok- sa Balkanlarda ve Akdenizde mi olacak? Geçen hafta içinde İngiliz filosunun İskenderiyede toplanma. sı, uzak denizlerden gelecek veya oralara gidecek İngiliz ticaret ge- milerine Süveyş yolunu birakarak Ümit Burnundan dol telsizlerle bildirilmesi, İtalyan, İn- giliz ve Fransız matbuat şiddetli münakaşalar, yen! $ lerle karşılaşmamız ihtimallerini çok kuvvetlendirmişti. Hattâ İ: ya kati kararını vermiş, müttef: nin yanı başında demokrat dev re karşi Are İngiltere ile Hindis. tan arasında en kısa yoldur. İngiltere Bu yoldan serbestçe isti- fade cdemiyeceğini görürse bu mü. nasebeti Ümit Burnu yolu ile te. min edebilir amma yol çok uzar: 9,000 kilometre daha fazlalaşır. Süveyş yolu ile Londradan Bom. baya 14 günde gidildiği halde A£ rikanın Cenubunu dolaşmak sure. tiyle bir buçuk ay yolda kalmak icap eder, bu öihetle İngiltere dar- da kalmadıkça bu yolu tercih et. mez, Bu itibarladır ki Norveçte muvaffak olamiıyacağını anlıyarak oradan askerlerini kısmen çeken İngilterenin kuvvetli bir filosunu Akdenizin Şark kısmında toplama- sı ve ticaröt gemilerine Cenubi Af. rika yolunu göstermesi, harp faa. liyetinin pek yakında Avrupanın Cemubuna döneceği zannını uyan. dırdı. Fakat İskenderiye önünde görünen İngiliz donanması, Pales- sinde ve Suriyede bekliyen mütte. fik orduları kiminle ve nerede dö. vüşecekler? Bu sorguların cevabı. nı Almanlar Balkanlara doğru ha. rekete geçmedikçe ve İtalyanların da onlarla birlik oldukları sarahat. ie (o anlaşılmadikça © verebilmek mümkün değildir, - hattâ aradaki bitaraf memleketlerin böyle bir te. bavüz karşısında alacakları vari. yeti de hesaba kalımıık icap eder. Görülüyor ki Akdeniz meselesi dö. nüp dolaşıp geliyor, hep İtalyanin alacağı hareket hattına bağlanıyor. Acaba İtalya ne yapacak? Şesiim ile İtalya arssındaki soğukluk hep Akdeniz yü- zöhden çıktı ve İtalyanın Habeşls. tan seferine teşebbüsünden 30 büyüdü. İtalyanlar: “İngiltere! Akdenizde ne işi var? Bu deniz örün için ehemmiyetli bir yol ise bizim için bir hayat memet mese. Tesidir.,, diyorlar, Akdenize “Mare Nostrum,, ismini, veriyor, burası bizim. dehizimizdir. — İngilizlerin Cebelitariki ve Süveysi sostarak Bizi burada hapsetmiye isi yi jissında bulunuyorlar. Co- Si kagl isminde bir İtalyan Tenatörü vaktiyle bir yazısında: “ingiltere Hindistan yoluna hikir olacağım MA mm iler Şirketinin te e halkın sama hir iş sahasını kmanın, ve Mir Mü kimselerin inhi Bi dan kurtarmanın yegâne çaresitir. kılması, min ettiği diye Akdenizin kapıları. | nı tutuyor ve Malta ve Kıbrıs gibi iki mühim adasına yerleşmiş bu. lunuyor, halbuki İtalyanın AkdeN Biz üzerindeki kıyıları, İngiltere ve Fransarınkinden çok ziyadedir, ve Akdeniz kıyılarında dolaşanlar 0. hun her adasında ve her kayasın. da Romanin, yahut St Mare asla. nının izlerile yshut eski İtalyan Cümhuriyetlerinin şanlı hafırsları ile karşılaşırlar.,, demişti: Bugün. kü İtalyan ricalinin * ağızlarından aynı iddialar daha büyük bir şid. detle dökülüyor. Fakat Akdeniz havzasında dolaşanların raslıya. cakları ter'hi hatıralar yalnız İtal, yanlarınkinden... ibaret, olmadığı gibi bu'dı kıyısında © yatıyan milletler de. İtalyanlirdan ibaret değildir. Akdeniz İtalya için oldu. ğu kadar Yuğoslavya, Yunanistan. Mısır ve Türkiye inde hayat memat meselesi sayılır. Bundan başka Korsikayı elinde tutan, Şİ. mali Afrikada büyük bir müstem. lekesi ve Şarki Akdeniz kıyıların. da menfaatleri bulunan Fransayı, kattâ Garbi Akdeniz üzerinde ge. niş bir cephesi bulunan İspanyayı unutmamak İcap eder ve böylece Akdenizden havat bekliyen mem. leketin yalnız İtalyadan ibaret ol- madığı anlaşılır. kdeniz her zaman Şark ve Garp âlemleri arasında bir vasıl hattı olmuş. Yalnız. Sü. — Hâlâ harpte oldukları doğru mu? — Evet.. Geçen Teşrinisanidenberi! veyş Kanalı açılmadan evvel tica. Tet ve askerlik bakımından ehem. miyeti mevzii idi ve ikinci derecedı sayılırdı. İngilterenin Hindistana doğru tabii yolu Ümit Burnundan geçtiği devirlerde bile Londra hü. kümeti Yakın Şörk ve Hindistan ile olan ticareti için Akdenizin e. hemmiyelini takdir etmiş ve ora- da üsler tesisine başlamıştı. Cebe. Witerik ve Malta, Fransız mühen. disi De Lesseps'in Süveyş'te bir kanal açmak teşebbüsünden çok evvel İngilizlerin eline geçmiştir. Bu eski denize cihanşümul bir e. hemmiyet verdiren Si Tınur, açılışı İngiltereyi gafil yri$ değildi: “ İngüterenimi" Mısır, nüfuzu, 1869 u pek yakından takip ediyor ve bundan dokuz sene sonra da Kıbrıs İngilterenin eline geçmiş bulunuyordu. 1878, 8 Temmuzun. da meseleyi Avam Kamarasına bildiren Başvekil Disraeli nutkun. da: “Kıbrısa ayak âtışımız yalmz Akdenize sit bir hareket değildir. Bu jestimizin altında saklı olan mâna Hindistana kadar uzanir., demişti. Fakat o zamandanberi İn. gilterenin bu çok ehemmiyetli Hindistan yolu üzerindeki üslerini kiymetten düşürmiye ' çalışan yeni yeni vaziyetler - doğmuştur. Cebe. İitarıkın karşısında Septede yerle. şen İspanyollar - Faşist İalya ile dostiuk tesis etmişlerdi. General Franco'ya İtalyanın ilk yardımı a ALL — Tuhaf şey... Halbuki bize harbin 1914 de başladığını söylemişlerdi! a ar iş burada olmuş ve Fastaki İspanyol ordularının karşıya geçirilmesine yardım maskesi altında buraya İ. talyan tayyareleri gelmişti. Yine bu harp esnasında Balear adaların- da üsler kuran İtalyanlar Fransa ve İngiltereyi hayli telâşa düşür. müşlerdi. Maltanın yanı başında bir Pantelleria kalesi büyüyor, Bizerte'in hizasında Sardinyanın Cagliari'si kuvvetli bir hava ve de. niz Üssü halini #ltyor, Sicilyanın Cenubunda bir 'Troppani Tunus kıyılarını gözetliyordu. Afrika kı yılarında Trablusgarp, Bingazi ve Tobruk sun"i limanları İtalyan de- niz ve hava kuvvetlerinin sığınaca. ğı emin noktalar haline gelmişti. Daha Şarkta Rodos ve Leros üsle- ri, Kıbrıstan kalkacak İngiliz ba. reketlerini karşılıyabilecekti. ön bu hazırlıklara rağmen B İtalyanın çok zayıf bir tara. fı varı O da bütün Sanayiinin, bü. tün ticaret ve Iktısad! faaliyetleri. nin Akdenizden ve bunun dışı daki uzak denizlerden gelecek mü- varedata bağlı olmasıdır. » Abloka altına alınacak, Cebelitarik ve Sü. veyş'yolu tıkanacak bir İtalya, he. le harp içinde olursa bu mahrumi yetlere uzun müddet 20 dayanır. İtalya son senelerde 1.305.000 ton petrolü Rusya, Romanya, İran ve Amerikadan getirtiyordu. Arna. vutlukta bulunan petroller çıkarıl. miya başlamış ise de bunların mik- tarı henüz 60:000 tonu aşmış de. Kildir. Yunanistandan, Fransa, Ce. zayir ve Amerikadan İtalyaya ge- len demirler senede 748.000 tonu bulur, İtalya, kendisine lâzım olan kömürün yalnız yüzde 40 nr Al. manyadan alıyor, geri kalam İn- giltereden ve Fransadan geliyordu. Harp sanayli için muhtaç olduğu ham maddelerden bakırın 9 31 ini Amerikadan, “© 30 unu Şiliden. “e 22 sini Portekiz müstemlekele- rinden, nikelin 9» 30 u İngiltere. den, $e 26 sı Amerikadan “e 15 Norveçten, manganezin 6 80 1 Soyyetlerden, © 26 sı Palestinden geliyordu. İtalya çelik sanayiinde çok ehemmiyeti olan ve çeliğe mat. lip sertliği ve dayanıklığı vermek- te kullanılan tungsten, molbden, vanadlum gibi nadir mildenleri de hariçten tedarik «der. Patlayıcı maddeler imali için en evvel Sellü- 1oz ister, bu da İtalyaya İsviçreden (95 36), Finlandadan gelirdi: Azo. tonu Şiliden, benzini Javsdan, ve Romanyadan, ve patlayıcı madde. ler için çok lüzumlu olan yer fıstı. kımın © 178 ini Hindistendan, geri kalanı İngilterenin Afrika müs. temlekelerinden alır. Harp çıkacak olursa Flat fabrikasının çikaraca. İı o güzel kamyonlar, otolar, trak törler & mükemmel otostradlar da Mâsliksiz nasıl © işliyebilecekler? Çünkü İtalya kauçuğunun e 4Tsi. ni Findistandan, 7 45ini Fele- menk Hindistanından tedarik eder. Deniz yollarım müttefik donanma. ları tıkayınca yağlı maddeler ol 'makâizn mühimmat fabrikaları dâsıl çalışacak, deniz inşaat ve tay- yare fabrikaları demirsiz kalınca ne yapacaklar ve kömürsüz kalan makineler nasıl işletilecek? Ve bü. tün bu eksiklere karşı zaten kan. disi muhtaç bir vaziyette bulunan Almanya ona ne yardımda buluna- bilecek? İşte İtalyanın müttefiklere karşı cepbe slmakta tereddüdünün başlica sebevleri bunlar. ç a el ikiz Pahalılıkla Mücadele ! 465.49 Yazan: Sabiha Zekeriya Serteli Mio'ska ticaret müdürlüğü, pağ Balılıkla mücadele hususunda gazetecilere verdiği beyanatta diyor ki: “Bazı maddelerin fiyatlarında göz rülen gayritabii yükselmeyi dikkati le tetkik ediyoruz. Biliyorsunuz kü Milli Korunma Kanunu sebepsiz fiğ yat yükselmeleri ve ihtikâr hareketi lerine karşı çok şiddetli cazai hil kümleri ihtiva etmektedir. Bu hüs kümlere rağmen ve bizce bir sebep) yokken fiyatları yükseltenler varsği ve tetkiklerimiz neticesinde bunlara Ja karşılaşırsak o mütecasirlerini der hal Cümhuriyet Müddeiumumiliğine vererek Milli Korunma Kanunu hüs kümlerine göre tecziyelerini İl ceği Milli Korunma Kanunu, sebepsiz fiyat yüksekliklerine karşi şiddetli tedbirler almıştır. Fakat bu kanümun! tatbikatta matlüp neticeleri meydana! getirmesi için, fiyat meselesini orgüs Bİze etmek lâzımdır. Mıntaka ticaret müdürlüğü toptancılar, sıkı bir kon. trol altında tutarak, fiyatların Tü. zumsuz yükselmesine mâni olabilirği fakat fiyatlardaki otereffü toptancı dan perakendeciye geçtiği xaman ölü çüsünü kaybediyor, Aynı malı muhüj telif dükkânlardan muhtelif fiyatlağı ra alıyorsunuz. Halk yükselen bir fi yatın haklı olarak mı yükseltildiğini bilemez. Zaten fiyatlar üzerindeki hf tehalüf halkın İtimadını sörsmiyai kâfidir. Giyecek eşyası gibi bir çok maddeler üzerine muayyen fiyaf koymak mümkün olmakla beraberi bazı gıda maddelerini böyle muâyi yen bir fiyatla idare etmek müm değildir. Bugünkü © gayritabii ahi; karşısında serbest rekabet te fiyatlari üzerindeki kontrolünü kaybetmiştir Hiç bir tüccar veya perakendeci bi maddenin fiyatını yükseltirken kari şisındaki rekabetten korkmaz, Zaten bugün bir çok tüccarlara ve pera. kendecilere göre mallarını satması mak, satmaktan daha kürlidir. Çün kü yarın bu malların da getirtilemiz yeceği hesabını yaparak elinde fazl mal bulundurmayı tercih edenler, Muf fiyatları korkusuzca yükseltebilirleti Buna karşı mıntaka ticaret müdürlü, günün uzun tetkiklerden geçi İvereceği hükümler, halkın günlü müşküllerini karşılamıya kâfi ğildir. Bir dükkânda fiyatı yüksel bulân müşteri, daha beş dükkân dı laştıktan sonra aldığı malında dereceye kadar haklı bir suretigi yükseldiğini bilemez. Bu busustağ halkı hergün gazeteler o vasıtasiyisi haberdar etmek, bu hususta gösterisi lecek çok mühim bir kolaylıktır. Haz va raporunu, borsa fiyatlarını sırf halka bir yardım olmak üzere neşreğ den gazeteler, halka kolaylık gösteri mek için sütunlarını bu neşriyata Mg maktan uzak kalamazlar. Ancak mıntaka ticaret müdürlüğünün müm tazaman bu fiyatları halka bildir mesi gerektir. Bundan başka, bildiriği len fiyatlara mugayir olarak fiyati yükselten © perakendecileri şikâyet için de bir merci göstermek lâzrm. dir. Polis karakolunun uzak olduğu mahalleler ve muıntakalar içinde hir cürmümeşhut yaptırmak, zabıt tut turmak hayli güç bir iştir, Bir çoke ları da nimetinden ziyade külfeti 0- lan bu işe katlanmarlar. Bu sebeple muayyen mıniakalarda ticaret bürg. sunun şikâyet merkezleri göstermesi hulka gösterilecek kolaylıklardan biz tidir. Bu şikâyet merkezleri için ay: nca bürolar kurmıya dn lüzum yok: tur. Her mıntakanın polis merkezle ri, belediye daireleri ve daha Bunnu gibi bir çok milesseseler halkın şikâ. yetine karşı bir merci olabilirler, Bü mercilerin halkım şikâyeti karşısında işi kırtasiyeciliğe dökmeden derhal faaliyete geçme: cürmümeşhudi yapacak salâhiyeti haiz olması gez rektir. Hulâsa kanunun tatbikatta matlüp neticeyi meydana getirmesi için yalı nız topdancıları kontrol etmek, şikâ- yet üzerine faaliyete geçmek kâfi de Zildir. Bugün hayati bir mahiyet m. lan bu pahalılik mücadelesinde hü kümetin muvaffakıyetini temin et. mek, halkı istirap ve sefaletten, ihtiz kâr kurbanı olmaktan kurtarmak için daha teferruatlı bir programa ihtiyaç vardır. Mıntaka Gicaret mis dürlüğünün bu noktaları da nazari ibare almasını temenni ederiz Devlete Ait Emlâk Mili korunma kanununa göre, dey lete ve belediyelere ait bütin gayri menkullerin bir sene evvelki kira be dellerile kiralanması ve yeniden mai zayedeye konulmaması icap etmekte, dir Bu husus dün Maliye Vekâletin den belediyeye bildirilmiştir. Bu gibi #rlâk hakkımda ayrıca belediye dalz mi enclimeni taj bit edilecektir. EMER bi e
