7 Mart 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

e YE. a9 BUGÜN İngiltere ve Harp Masrafı Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL €çen Büyük Harp sırasında , püttefikler, para sıkıntısı çek- inemişler, harbi devam ettirmek için levazım ve mühimmat tedarikine ihtiyaç hissettikçe bunu temin için harbin ili safhasında İngiltereye mü. Yacaat etmişler, harbin ikinci safha. sında da Amerikaya dayanmışlardı. Amerika ilk önce müttefiklere 3 milyar dolarlık bir kredi açmış, da. <a Sonra bunu on milyara yükselt. Miş, müttefikler bu kredinin 8 mil Yar 200 milyonunu kullanmışlardı. Geçen harbin bitmesinden sonra nl borçların ödenme tarzı uzum bir| müzakere ve münakaşa zemini teşkil etmiş, bu borçların bir kısmı öden. Miş, nihayet müttefikler, birer birer bu borçları veremiyeceklerini bil. rmi$, en sonunda İngiltere d. yolu tutmaktan başka çare bula; Muştu Ameri redi —eerikadan Kredi; 9 yüzden müttefiklerin bu de. B fa Amerikadan tekrar kredi Açılmasını İstemeğe yüzleri yoktur. Hattâ yüzlerini pekleştirerek tekrar borç İstemeğe kalkışa, olurlarsa da alamazlar, Çünkü Amerikalılar, borçlarını ödemiyenlere, yeniden rç vermezler, Amerikadan başka hiçbir taraftan borç bulmak imkânı da mevcut ol. madığına göre, müttefiklerin bu de. İa Amerikadan yapacakları bütün a. verişleri peşin para ile yapmaları p ediyor, Nitekim şim. Yaptıkları bütün siparişlerde hep bu şekilde hareket etmişlerdir. Fakat harp dolayısile İariçten ya-| Pılması lâzım gelen siparişlerin be: delini ödemek İçin, sanenk bir çare vardır. O.daKirL, seğiifen ihracat | İmsli) edimi “hizlândırmak ve lâzım gelen parayı bulmaktır. Yeni Tedbirler : J» itere hükümeti de huna ka. rar vermiştir. Onun için dahi. MN istihlâk bakımından her fedikâr. lık göze alınacak, dahilde halkin şik ve muhtaç olduğu malla bulmamasma ehemmiyet verilm çek ve ihracat faaliyeti âzami dere. teye"vardirilmeakfir Bi davetle İn. Giltere hariçten alacağı bütün harp Malzemesinin Yapacaktır. İngilterenin maksadı, cihan piya. — arinra kendi hesabıma monopol lee hendi mallarını bitarafları a vermek değildir. Niet Aşırı ticaret pazırı bütün bu n n e uzadıya izah etmiştir. Fakat ezliterenin ihracat faaliyetini hız- irmakta askeri bir hedefi de var. feri, da Zaferi kazanmak ve bu za. Hye <Avüzün kökünü kırarak hür. i Sin dünyada hüküm sürmesini emin etmektir. a erika kredisinin kullanılmasına bu ka, ulunmaması, şiiphe yok ki,| mil çı ilörın verilmesi üzerinde â. muşt p vi i merkezden Fakat vaziyetin bu reni, in bu kararları vermesi, onların deni, ol lime niye nden ne derece emin L ari İNGİLTERE, CİHAN Yasalarında Monorol Tesisini İstemiyor dra, 6 (AA) Dp Hudson, ieş >. ini tos ni | tediyatımı kolaylıkla | aral neza. batta A. şekkülünü ha. iktisadi or. si hakkı ir. Hüda, tereye ithal de bulung Savvuri; al davyüründa bulünd Hudson, İngilterenin salârında kendi mono mek arzusunda ölme teminat vermiştir.” İngiltere ıracat m memleketlere zorl. mektedir. İngilterenie” malları satın almak sür Tenin Yaferine m bu memlek inu Beyan et. | cihan piya. ta İngil. yanın hürriye,. tini garanti altına almağa muadildiz Bulgar Sefiri, Atatürkün Manevi Huzurunda Ankara, 6 (Tan Muhabirinden) — Yeni Bulgar sefiri Kirof, buzün Ata, türkün muvakkat kabrini zi Anal hiz alani rem Ik A ilman-In giliz Teması Neticesinde İngilizler 16 Esir, Birkaç Maktul Verdi ile —— « İHer Hitler, Paskalyayı Garp Cephesinde kında neşre tile hödise les Yapmak | vukua gelen temas hakkında şu taf- htı vermektedir: “Alman devriyeleri Garp cephe- sinde niha Geçirmeğe Karar Verdi Londra, 6 (Hususi) — Garp cep- hesinde Alman tarafından kie taarru dür ları, müte: bis mevzuu olmaktadır. İnziliz ka- âhı tarafındar. kerlerinin İngilizler faa edilen bir mev- edip bir kaç İngilizi öl. ri ve bir kaçını alma. idit resmi tebliğlerde ba- neşrolunan teb. liz cephesinin müs. evziine taarruz #tmiş, tmiya muv mevzi k ol stirdat harp sahasında karak çekilmiştir. İl z askeri ölmüş ve birisi yarâ- ajansı askeri vaziyet h ği riütalda müneseben gilizlerle istihza vesi- İngilizlerle et İngiliz askerlerile te. olmasına rağmen İngilte. | , masa gelebilmişlerdir. Bir topçu ha- sırlığından sonra bir Alman devriye- si Moselle'; in şarkında Fransız top- raklarında salı sabahı Dük dö Corn- vall'in piyade alayma mensup müf- rezelerin bulunduğu bir istihkâm tle de ri çavuş olmak üzere 16 sskerdir.., Avustralyanın yardımı bül pay Avustraly keri daha rar vermiş vetlerile (90.000) Avustralya hava nisline çıkarmıştı ir, Bunlar ya ümeti 48.000 as. a göndermeğe ka. dımcı kuv. e varacaklardır. kuvvetini de yedi r. Gelecek seneye resi yetişmiş ola. paratorluk mudalaası çin n tedbir nede (100) milyon taktır, ve plânlar, ilk iki se. sterline mal ola. Churchill'in yeni beyanatı İngiltere ve Hindistan gazeteleri Domala vapurunu: yaresi tarafından etle de ta bulunmuş ve n bir Alman tay. bombardıman e. takbih ediyorlar. bugün Avam e hakkında beya. şu izahatı vermiş. ir “Domala vapuru Almanyada mah. s olan ve âhiren tahliye olunarak ketlerine dönen Hintlilerle — H - İmeğe özenerek Domala; > dola idi, Almanlar, hürriyetlerine İ kavuşan bu adamları, bomba yağmu. runa maruz tuttular ve bu yüzden 100 kişi maktul düştü. Alman tay. yaresi geceleyin yaptığı taarruz $L. da, dost bir tayyare gibi görün. ve bu v | rası İpucun y İmuhribini aldatmıştır. Holandada da Alman casusları 19 Gün evvel meydana çıkarılan casusluk teşkilâtına mensup 6 $ itirafta bulunduğu (bildirilmektedir. Casusların vapurların hareketi hak. kında Almanyaya malümat Verdikle. ri zannediliyor. La Haye'de bir ka. dın tevkif edilmiştir. Şimal devletlerinin vaz Salanıyettâr "Danimarka linde beyan olunduğuna göre, Dani- marka, Norveç ve İsveçin Kopenhag konferansında ittihaz edilen kararlar harip devletlerle müzakerelere girmi yeceklerdir. Bu üç devlet bitaraf sey- rüsefsin hususunda olduğundan daha büyük bir emniyet elde etmek emelindedir. Bu üç mem. leket ayrı ayrı teşebbüslerde buluna caklarsa da ayni zamanda hareket edeceklerdir. . Bir Alman mayni bu gece Callan. 800g sahillerinde infilâk etmiş ve ol. mucibince deniz harbi hakkında mu-| | şimdiye kadar |” Fransadaki İngiliz kuvvellerinden makineli bir müfreze WELLES PARİSTE Amerikanın Siyaseti Değişmiyecek Londra, 6 (Hususi) — Amerika Cümhurrelsi Mister Roosevelt'in hu. susl murahhası Mister Welles, bu ak- şam Parise gitmek Üzere Lozandan hareket etmiştir. Kendisi, gelecek hafta başlarında Londrada beklen mekte ve burada üç gün kalacağı an- a ve Berlin'de yaptığı konuşmalar etrafında inti jeden şayiaları tekzip etmiş, Avrur nduğu sırada bu mülâkatlar a bir şey söyliyemiyeceğini rini Londrada topl an haberden ademi malümat beyan mektedir. Roosevelt'in beyanatı İ Roosevelt, matbunt mümessilleri. nin bir konferansında Berline yeni bir sefir tayin etmek tasavvurunda olmadığını ve Alman sefirinin Va. İsingtona gönderileceği hakkında bir güna malümat almadığını söylemiştir Roosevelt'in bu beyanatta bulunmak la, Alman propagandasının Welles'in memuriyetini Alman ve Amerikan diplomasileri arasında bir mukarenet tesisine matuf gibi gösterecek şekil , İmiz ecnebi | hicapla görürken, İmiş hir mektepli dükkânların | ind da geçirecektir, dukça mühim hasar yapmıştır. çok evlerin camları tamamiyle kırıl. mış ve tavanları çökmüştür. Bir çok mekânı parçalanmıştır | Hüller cepheye gidecek Berlinden gelen haberlere imüzdek Sovyetlerle Yapılan Müzakerelerin İçyüzü | R Neşredilmiyecek rar6 (ATA. — Avam kümare- smda Başvekil Chamberlain, İ vermek iste, mektedirler, mami isp Tektedirler. İde ortaya attığı şaylalara bir nihayet iş olduğunu beyan et Bu mahafil, Ruzveltin beyanatının: 1 — Welles'in memuriyetinin ta. istihbari mehiyette oldu. a i takip etmekti u yasetin değişmemiş bulunduğunu at etmekte olduğunu beyan et. umen - Bulgar Hudut Hâdisesi Kapandı Sofya, 6 (A.A.) — Resmi bir teb. liğde Rumen . Bulgar hudut hödise. sinin şu şekilde cereyan ettiği bildi. rilmektedir: kümetile istişareler- | de bulunmuş olduğunu ve bu vesi rın şimdilik neşredilmemesi k kalındığını bildirmiştir. bu müza. kereler hakkında bir beyaz kitap neş. ğinin vaadedildiğini hatırlat” du ce “İki Bulgar hudut muhafızı yol. rını Şsşırarak Rumen arazisine gir. işlerdir. Rumen muhafızları ateş e. derek bir Bulgarı yaralamış ve öL dürmüşlerdir. Bulgar ve Rumen hu. it makamatı birleşerek hiçbir neti. vermiyecek olan bu hâdiseyi hal. etmislerdir.” Diğer taraftan, Bulgar ajansı da biri küçük zabit olmak üzere iki mu. Chamberlafn, şu cevabı vermiştir: hafızın teftiş esnasında havanın mu- halefetinden yollarını şaşırarak 50 a- » İdim kadar Rumen hududuna girmiş İolduklarını ilâve etmektedir. MIT Almanya, Amerikalı müşavir Sumner Welles'in Avrupa seyahalinden âzami derecede istifade etmeğe çalışmaktadır. Amerikalı müşavir, Mus- solini ile görüşmeden evvel, Hitler İtalyan Baş- vekili ile temasa gelerek ona şöyle bir teklifte bulunmuştur: “Müttefikler Yakın Şarkta bir tecavüze hazır- lantyorlar. Harbin Balkanlara sirayet etmesi ihlimali çoğalıyor. Eğer Balkanlarda harp baş- larsa, Almanya ve Sovyet Rusya arka mevzile- rini korumak için müdahaleye ve ilerlemeğe mecbur olacaklardır. Böyle bir hal vukuunda İtalya bugünkü vaziyetinde kalmağa mahküm- dur. Çünkü İtalyanın Balkanlardaki nüfuz mın- #akası da işgal edilecek ve sulh konferansında bir daha bu iddiasını ileri süremiyecektir. Onun için iddialarınızı şimdiden ileri sürünüz, biz ar- kanızdayız.,, * Entemeens Servisi bunu vaktinden evvel ve Amerikalı müşavir Romayfh varmadan evvel İngiliz Başvekili radyo ile söylediği bir nutukta bu plânı önlemiye çalışmıştır. * Daily Telegraph'ın Roma muhabiri bildiriyor: İtalyanlar arasında memleketlerinin harbe gir- mesi ihtimalinin kuvvetlenmekte olduğuna dair bir endişe hissolunmaktadır. Bunun tezahürle- rinden biri, hava taarruzlarından korunmak maksadile çalışan milli birliğe yardım için vu- kubulan müracaatlardır. Gaz maskeleri imalâ tı günden güne artıyor ve halk bu maskeleri tedarike sevkolunuyor. Mas- keler bedava tevzi olunmuyor. Bundan başka büyük şehirlerde, bombaların geçmiyeceği siği- naklar yamlıyor. Milli birlik, yangınlarla meşgul olmak için sivil teşkilât vücude getirmektedir, Amerikalıların Avrupa harbi. karşısında neler düşüne düklerini anlatan muasında İntişar etmiştir. yazı Amerikanın Hortune mec. Bu makalede deniliyor ki: manyanın yapacağı hava harbinin de muvaffakiyet. sizlik ihtimalleri günden güne kuvvetlenmektedir. İn- gilterenin hava kuvveti ve hava tanrruzlarına karşı al. dığı tedbirler, Alman bombardıman tayyarelerinin ya» pac bilecektir. “Hava harbi de muvaffakıyetsizliğe « taarruza karşı muvaffakıyetle mukavemet ede. uğradıktan sonra Almanyanın İngiltereyi denizde mağlüp etmesi ihtimal. leri bertaraf olacak ve bunun neticesi olarak harp ya Almanyanın mağlübiyeti ile bitecek, yahut iki taraf ta mağlâp olmadıklarını görerek sulh müzükeresine mec. bur olacaklardır.,, “FELEK İstanbulda İş Görmenin Mihneti Yazan: B. FELEK ünkü gazetelerde İstanbulun çalışkan valisinin şehirde yap» mıya teşebbüs ettiği ufak tefek te mizlik ve tanzim faaliyetini bir suçlu imiş gibi müdafaaya çalışmasını de. rin bir teessürle göreri bu şehrin taliine ve az çok mukavemete maruz kaldığını emsaliyle gördüğümüz faa. liyet hamlelerine yüreğim sızladı, a- erdim, Çünkü bu çok hazin bir şey. dir, Senelerdenberi kaldırımsız izler- de yürüm'ye alışmış ayaklarımız bi. İle İstanbulun sokaklarında takılarak yürürken, milyona yaklaşmış bir nü fusu barındıran bu Şarkın en mithim ve tarihi şehrinde nefes alacak bir meydan bulunmazken, yavrularımı. sı güneşlemek, © yorgunluklarımız dinlendirmek için bir umumi bahçe. nin hasretini çekerken, Taksim kış. lası harabeler'nin içine davet ettiği. takımlarının çamur der çabalamalarını utançla, bir ecnebi dostu. muza Şehir Tiyatrosu diye Tepeba- şındaki tahta salaşı, dersini yapma. ütekliği ile göste. rir, hastanelerinde boş yatak olma. ması yüzünden ölüme sebep oldu, diye doktorlar mahkemelere sevke. dilir, şehrin İnkılâp Âbidesinin etra- fı çivit rengi barakalar ve içi sarhoş dolu balozlarla çevrilmiş bulunurken kimse ağzını açıp ta şikâyet etmezdi. Kimse İstanbul Valisine, İstanbul Belediyesine ciddi bir serzenişte bü lunmazdı. Gazetelerde sesini yüksel- ten bir kaç kaldim sahibine de ya menfi ruhlu, ya gizli maksatlı diye bir boya sürülerek bu güzel şehrin İmarını kimse aramaz, sormazdı, Dokter Lütfi Kırdar geldi ve bir takım geniş muavenet vaatlariyle geldi. Bu vaatlar onun şahsına değil, artık İmarı devlet işi olmıya baş. liyan Türkiyenin en büyük tlenret, sanat ve seyahat merkezi olan İstan. bul şehrine ait idi. Şimdi burada tafeflini bir takım yapılamadığı git tçe ten yasındaki zat gördüğüm mücbir sebeplerle çeden İstanbula verilen ra dn bu sene bütçe paruretleri dolayısile verilemedi. Ürtelik, İstanbulun, Belediye. ler Bankasından yapacağı Yuk Jet a henüz y: Haller böyle iken, İsi eli h durmamak ve sundaki İştiha ve gayretini kesret. memek için Taksimdeki İnkılâp Âbi- desinin etrafındaki harabeleri yıko- rak orayı meydan haline getirmiye teşebbüs eti ikten ve beş kuruş dühuliye yüzünden içine kimsenin girmek istemediği Taksim bahçesini tanzim etti, içine de y yarın İs» tanbulda oturabileceği bir gazine yaptırdı. Taksimden çıkan topraklar. la Harbiyedeki bir çukuru doldura, rak çocuk bahçesi yapmıya teşebbüs etti. Sişlide bir hastane inşası için te. şebblisata girişti ve Dolmabahcedeki Hasahır binasım mal'yeden, Beden Terbiyesi teşkilitma verdirip, üzerl. ne Beden Terbiyesi kantını mucibin- ce bütçesinden saha inşeafına hasre. deceği tahsisatin h'r kücük stad yap tırmak istedi, Bir de İçinde barınıl. ması mümkün olmıyacak kadar ha. tap hale gelen Tepebası Tiyatrosu. nun yerine bir küçük tiyatro binası İnsasını tasavvur etti, Unutmıyalım ki; bütün bunları, seh'r bütçesinden yaptığı tasarrmf. | larla karsılamıya müvaffak oldu, Bu: na karşı İstanbul halkı müteşeki olmaktan haşka bir his heslememek. te ve valinin bu hızını hükümetin himayekâr muavenetleriyle takviye »deceği ümidini dalma muhafaza et- mektedir. Buna mukab'i dayanmışken , tarzında “muharebe kapıya böyle seyler yapılır ban itirazlar işitili. e itirazlara Karşı hüzün duya tım. İstanbul şehrine bir evi çalarım bie sımızın Üzerinde yeri vardır. Ona kargı l r hareketi ; e de ran değiliz Kaldı kl; te a, bahçe yapım stadyum hele hastane yapmanın bir harp ihtirmalile te- Uf edilmiyecek tarafı yoktur. Hem bu harp havasını estirmiye ne hakkımız var? Daha bir hafta evvel Başvekilimiz, ondan evvel mütenddit fırsatlarla Hariciye imiz bizim harpten uzakta kaldığımızı ve hize bir tecavüz olmadıkça harbe girmi. yeceğimizi söylemedi mi? Kendi kendimize “harp olacak diye sinirlerimizi ge. zi ovnatmıya ne ma hal vardır, ne de lüzum? Bükreşin bir hafta evvel gelen bir dostum şehrin harıl harıl imar edil. mekte, meydanlar açılıp, kale gib