28 Ocak 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

Britanya İmparatorluğunda Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL ie torluğunda vuku bulan iki hâdise göze çarptı. Mâdiselerin bi. rincisi, Cenubi Afrikada Almanya ile harbe devam etmek lehinde olan grup İle harbe devam etmemek ve sulh lehinde olan grup arasındaki mücadeledir. İngiltere ile birlikte Almanyaya karşı harbe devam Je. hinde olanlar, bugün Cemubi Afrika. da iktidar mevkiinde bulunan C ral, Smuts'un taraftarlarıdır. son vermek istiyenler İse, Smuts'tan önce İktidar bulunan General Hertzoğ'un taraf. tarlarıdır. Cenubi Afrika Birliği Par. imentosu, son beş g iki tarafın şiddetli münakaşalarına sahne oldu. İki taralın kanaatleri çarpıştı ve çarpışma heticesinde, İn. giltere ile birlikte harbe sonuna ka- dar devam Tekinde olan Smuts gru- pu ekseriyet kazandı. Münakaşalar hakikaten enteresan. dı. Çünkü Eritanya İmparator! mun teşekkülü ve bu teşekkülün ma. on günlerde Britanya İmpara. hiyeti hakkında sağlam bir fikir ver. |; mektedir, Cenubi Afrika Birliği, Britanya nın dominyonlari arasındadır. Ken- di rıza ve ibtiyariyle imparatorluk manzumesi dahilinde “yaşamakladır ve İngiltereye her hareketinde uy- mak mecburiyetinde değidir. İngil. tere, filân devlete harp İlân etti, di. ye o da İngilterenin arkasından sü- rüklenmek ıztırarında — bulunmuyor. İsterse, ve İngilterenin hareketini kendi menfaatlerine uygun bulur iie hare eket « et. miş ve bitaraf kaldığını bildir İngilterenin Almanyaya harp ilân nrada Cenubi Afrikada, Gene, ral Herizog iktidar mevkiinde İdi. General Hertzoz, Almanyaya harp ilân etmemek lehinde idi. İng'ltere. den ayrılmamayı ve onunla birlikte harp İlân etmeyi Cenuhi Afrikanın menfaatlerine uygun bulan grup dar! ha kevvetli olduğu için, General ortene letifa etmiz va £ Smnta'a bırakmıştı v muts, Parlâmente ekseriyetine da. | Yanarak Almanyaya harp ilân etti. Fakat General Smuts'un o kazandığı ekseriyet 13 reyden retti, Son hafta içinie General Hertzoğ tekrar faaliyete geçerek, Almanyaya karşı ilân olunan harbe nihayet ye. i ni İsteyince, Cenubi Afrika mümessilleri bir kere daha çarpıştı. lar. General Hertzoz, Cenubi Ağri. kanın Almanyaya harp etmesi. ni, Almanyayı abloka altına almıya lüzumsuz, mânasız ve zararlı telâkki ediyor, Cenubi AL. rika menfaatlerinin harpten çıkmayı gerekleştirdiğini anlatıyordu. Buna mukabil General Smuts İle taraftar. ları, bu. harbe girmedikleri, yahut bu harpten çıktıkları ve İngiltereye yardım etmedikleri takdirde Alman tecavüzünün Cenubi Afrikaya da «i- rayet edeceğini ve o zaman Cenubi Afrikanın bu tecavüze karsı gelemi. yeceğini anlattılar. Beş gün devam eden münakaşalar neticesinde Gene. ral Smuts yine kazandı ve bu defa ekseriyetini 13 reyden 21 reye yük. seltti, Yani Cemabi Afrika, İngiltere birlikte harbe devam edecektir. o Diğer hâdise, Kanadada vuku bul muştur. Kanadanın hukuki vaziyeti de, Cenubi Afrikanm vaz'yetinden farksızdır. Kanada da İngiltere İle irlikte Almanyaya harp ilân etmiş-| tir. Pakat orada da dün umumi se.| sim yapılmasma karar verilmiştir. | Bu kararın mesnedi, harbe devam € dip etmemek meselesi değildir. Har. bi azami şiddetle idame edip netice. | lendirmek için milletten salâhiyet istemektir. l Bu hâdiseler, Britanya İmparator. Tuğunun vaziyeti hakkında bir fikir| vermekte ve onun kolay kolay yıkı. lir bir milessese olmadığını gösler.! mektedi iman iba. Me Belçika - Almanya Hududu Açıldı Opon, 27 (A. A.) — Bu sabahtan. beri Belçika - Almanya hududu Ha. uset kar?kolunda tekrar açılmıştır. Cenuptan hududa giren vii tekrar işlemeğe başlıyacaktır. de seyriseferi başlamıştır. Dek bil lere gelince bunlar Liege - la Cal Mina yolundan geçeceklerdir. mevkinde k zarfında bu eline İngiltere, Kati Zaferden Emindir, Diyor Yordra, 27 (Hususi) Mister Çurçil bugün bir nutuk daha söyl ti zaler nakkında sarsılmaz ni tmıştır. Mister Çurçi okta üzerinde z3rr? kadar şüp teslemiye imkân bulunmadığını » ettikten sönra İngiliz milletinin sir harbe bu derece fikir birliği ş daha ia: edilmiştir. Örs inşa nim » tahmin edildiğinden çok geri oL. anlaşılmış, bik etmek icap ettiğini söylemiş ve ancak bu sayede donanmanın vazi- aşacağımın; donanmaz rarken sivillerin de yarak istihsalâtı arttır. icap ettiğini 8 viştir. Çarçik büyük havı harpletinin vuku bulmaması sayesinde. İngilte. » azami dere- miş ve daha malsr “Nazist hava filosunun Polonyada tıkları, bunların eline düştüğu. le Almın pençesinin bi. ze neler reva göreğeğini yöstermiye küfidir.,, Çurçil, Fin « Sovyet harbinden di bahsetmiş, alınan neticelerin erni yet ve itimadını tukviye ettiğini söy. ledikten sonra “konainizm istibdadı. nazizm Istibdadının daha kötü bir Jidir,, dem » kitirmiztir. “Efale ımsunlar daha £ iş adalet i yanacak ve Ja Hürriyet, daha yaşıyacaktır.,, Amele liderlerinden Atlee ile Her- Morrison da bugün birer nutuk| korumak için birleşmeleri lâzım gel. -İve Sovyetlerin burada & özlerini şu şekil. | Söoyetldri Bu Son Taarruzlalstedikleri Hedefe Varamadılar İskandinav Devletlerinin Âkıbeti, Finlandanın Mukadderatına Londra, 27 (Hususi) inlanda- da Ladoga gölünün şimalinde altı gündür devam eden muharebeden sonra Sovyet taarruzunun katiyetle püskürtülmüş olduğunu inanılmakta, lerce 28- iat verdikleri bildirimektedir. Sov. terin buradaki aedefi, Menner. hattım arkadan vurmak ve bu suretle bu hat İle uğraşmaktan kur- irak, fakat bu hede! tahakkuk etmemiş olup Mannerheim hattı bü- lün #iymetini muhüfeaza etmektedir Finlere göre vaziyet Eelsinkiden geten bir telgrafa gö. Fin kıtaları Ladoga bölgesindeki muharebeler esnasındi 109 kadar Srxvet tankı ele geyrmişlerdir. Bundan başka Pislerin eline bir çok otomatik silâh da düşmüştür. diye kadar imha olunan Sovyet tanklarının 500 i bu'duğu da bildi. rilektedir. Bügün bir Sovyet tahtelbaKirinin Pin ma ında battığı veriliyor. İsveçlilere göre Stokholm gazetelerinden Tidningen ta- rafında bu muharebe hakkında şu ma- Kimat verilmektedir: “Sovyetle tahmin olunmaktadır. Sovyetler cesaretle sarnışmaktadırlar, fekat KA miktarda cephaneleri yoktur. Ladoza taarrumunun sebepleri Sovyet kılalarının Kareli cephe- — istiyorsa, sulh hazırdır. Yulmız, mil İetleri tehdit siyasetinin bırakıldığı. ii bir surette İspat etmesi lâ. ee, ş Morrison da, harpten nef. ret ettiğini, fakat harpten başka ça. re kalmadığını, ve büyük, küçük bü. | tün milletlerin emniyet ve nizamı| lemişlerdir. . Atlee; “Hitler, sulh! diğini söylemiştir. İ ğu herkesçe malümdur.,, Şimal memleketleri arasında sim-| di mevcut olan işbirliğine telmih e-| İinda Tâbi Görülüyor sinde uğradıkları müşkülâtter. Kitela o muntakasında Sovyi bazı İstinat noktalarına ka: ilerlemiş. lerdir. Bu noktaların işgeli Pinlandalılar için tehlikeli olabilirdi. Finler bu vaziyet kargısında mukabil taarruza geçmişlerdir. Bu mınlakada pek Arızah olan eraziyi tanımaları, Finlerin bu taarruzda muvaf- fak olmaları İmkânım vermiştir. Fakat bu mırtakadski oSovyet yüksek aşıldıfına gi istifade etmek istemektedir. hü- cim dülealari #ld0rürd bir ateşin kara, sında” şiddetle birbirini takip etmişlir., * İsveç Hariciye Nazırı Gühtber Deyli Telgraf gazetesine beyanatta Sovyet “ — Finlandânın davası bizim da. vamızdır. Bu hakikati saklamıya ve. İzaha teşebbüs etmek beyhudedir. İ Çünkü İsveç'in istikbali geniş mik. İ yasta Finlandanım: tetiine bağlı oldu. den nazır, İsveç'in son seneler zar. ima bu işbirliğinin takviye. sine çalıştığını söylemiş ve şunları yiye etmişti İ Avrımasına JAPONYA Berlin - Moskova! Mihverine Girmek İstemiyor Londra, 27 (A.A) — Budapeştede. ! ki Japon büyük elçileri konferansı. mn başlıca müzakere mevzut, Times | gazetesinin hususi bir kaynaktan öğ-| rendiğine göre, Balkon devletlerine karşı Alman ve Sovyet tehditlerinin | Japon dış siyaseti Üzerinde husule getirdiği tesir olacaktır. | Almanyanın, Sovyetler Birliği fe Tokyo arasında bir yaklaşma temini için muazzam gayretler sarfettiği ve bunun kendi endüstrisi istihsalâtı ile Siberya yolundan makledilecek| Japon ham maddelerinin ve bilhassa ipeğin ve soya fasulyasının mübade. lesini temine matuf bulunduğu bil. dirilmektedir. Japonlar; böyle bir tesebbüse gir. miye çök mütemayll görünmemekte, Avrupanın mütevercih bulunduğu müddetçe; Batı devletlerile olan mâ. nin tâlilini ve Şarkta mü. tuzlarını yaymayı tercih eylemekte. dirler, Diplomntlar, hüdis olan bir nevi| Roma — Berlin — Moskova — Tok. yo mihveri yüzünden Japonyayı içinde bulunduğu sıkıntılı vaziyetten kurtarmak için toplanmışlardır. Cenubi Afrika, İngiltereden Ayrılmıyor | Capetovn, 27 (A.A) — “Almanya | ile parp halinin nihayet bulması za” manının gel bildiren Hertzog takriri cenubi Afrika birliği parlâ. İhiç birini ihmal etmi “EFELER Müsamaha Lâzım! B, FELEK ert görüşüyoruz. En basit mü. milliyet, Yazan: aları hamiyet, irtlen, inkılâp esaslarına irca ed'yo- ruz, Mevzu ne kadar edibâne edaya müsait hattâ muhtaç olursa olsun r ve telvis i lâfziyenin UZ, Bu yol İle aradığımız hedefe vara. z. Ne eski yeninin, ne yeni €s- kinin tini bulur, noksanını düzelte Bilhassa, unuttuğumuz bir nokta va Hep biribirimize vuruyoruz. Başkasını o dövüyoruz zannında isek büyük gaflet! Sadece dövün- mekteyiz. Halbuki daha mülâyim görüşebi. riz. Sinirlenmeden ve maksadı ga- lerinin alkışına yahut kelimelerin sapkınlığına feda etmeden pek ölü münakaşa edebiliriz değil mi? Bunu da mutlaka müsamahakâr olmakla rakihimize, » kar. şi. Çünkü ne küçük olmak, üstün > meziyete sahip olmıya o mânidir, büyük olmak tashihi Hâzım bir e sur taşımıya. Ben bu satırları, şuna buna bir ö- ğüt vermek için yazmıyorum. Bizzat şahsımda hissettiğim bir ürkeki'ğin *eheplerini — araştırırken ya fikrim? öldürmek ya beni sindirmek içim karşımdakilerin bana cahil, aptal, yerine göre, kâh muhalif kâh libe- ral, kâh ibtlâlei, kâh mürteci halâ kozmopolit gibi biri diğerinin zıdde sıfatlar İsnat elCklerini ve bu yüz. den ürkerek haysiyetimi ve âsabımı korumak için belki de faydalı olacak münakaşalara artık girmekten çes kindiğimi müşahede ettim. Gençliği ateşli ve müsait şartlar altında inkisal edebilmiş bir adam olduğum halde ben —hattâ kendimi en salâhiyetli sandığım mevzular ü.. zerinde bile— rastgele bir münaka- yekdiğerimizi fena teşi için eski ve yeni , HMasmımıza, İsair sahs İskandinavya © memleketleri dlnyada bitaraf ve müstekil olan; mevkilerini muhafaza etmek için müttefikan çalışmaktadırlar. Tarih, ————— bu memleketlere siyasi, iktisadi ve İdedilmeğe davet etmiştir. Bu teşek- arda bir mütekabil yardım İküllerin gayesi erkekler «ilâh altına kip etmenin kendileri için | al zusii ir en saya girmeyi tehlikeli ve benim içim. üzüntüyü mucip bir ihtimal olarak görüyor ve böyle bir rizikoya girmi. yorum. Bu tarn değistirmel'viz. En kuv. İvetli fikirlerimizi bile iddianın kes. e hakırtılarivle değil de bilginin emin, fakat müsa. mahakâr edalariyle ifade etmiye ve bilhassa karşımızdakine hıtan eder- “İken en az kendi seviyemizde oldu. ” | fumu kabul etmek nezaketinde bu. ” İlunmıya alısmalıyız. Yoksa, o kadar zevkli, o kadar faydalı ve şüphesiz mentosu tarafından 59 reye karşı 81 reddedilmiştir. e on. kadın. Norveç Veliahdinin sözleri Oslo, 27 (A.A) — Veliaht Prenses İbite milletler arasında doğan ihtil Martha radyoda bir nutuk söyliye-İlarm sulh yolu ile helledilebilece rek Norveç kadınlarını son günlerde | kanaatini muhufaza ettiğini söy vücude getirilen iki teşekküle kay» İmiştir. © Mareşal Göring ile, Almanya Hariciye Nezareti arasındaki ezeli ihtilâf, bu defa yeni bir safha- ya girmişlir. Alman erkânıharbiyesile hemfikir olan Mare- şal Göring, Sovyet Rusya ile ittifaktan bekle- nen faydanın, ancak bu devletin iktisadi saha- da Almanyanın kontrolü altına girmesile temin olunabileceği kanaatindedir. İki devlet arasında, ne zamandanberi sürüp git- mekte olan iktisadi müzakereleri Almanya na- muna İdare eden Moskovadaki Alman Elçisi Karl Ritter ise, Haciriye Nazırı Von Ribben- irop'un adamı olduğundan, bu gayeyi temin ede- bilecek bir şahsiyet sayılmıyordu. Bir hayli mücadeleden sonra, Mareşal Göring, nihayet elçiyi bu müzakerelerin başından uzak- laştırmaya, ve bu işe kendi yakın adamlarından Wolhltaf'ı memur etmiye muvaffak olmuştur. Bu tebeddül, ayni zamanda, Nazi rüesasının ar. fık arzularını Sovyet Rusyaya kabul ettirmek mecburiyetini duyduklarını göstermektedir. » ları, Finlanda harekâtma rağmen, Sovyet Rus. yük Aleksandrın yolunda yürütmek arzusun. Nazi bi yayı, Bi dan vazgeçmiş değillerdir. Yopolo di Roma gazetesine Berlinden çekilen bir tel. gralta; (Mitler muhitinin hâlâ Şarka bakmakta oldu. Zu,, bildirilmektedir. Ayni telgrafa göre, harp harekâtmin, Karadeniz, Kaf. kasya, Irak, İran, hattâ Arap yarımadasına yayılması zamanı yaklaşmıştır. Irak ve İran petrollerini ele geçirebilmek için Nazi rü. esasi tarafından, Kafkasyanın ve Hazar denizinin Ce. mubuna doğru bir Sovyet akımı projesi hazırlanmak. tadır. Sovyet Rusya — Almanya anlaşmasının ilk günlerinde mevzuubahs olduğu söylenen bu hareket tahakkuk et. medikçe, İngiltere ve Fransayı ellerinde bulundurduk. ları en mühim petrol menabiinden mahrum edebilmek nkânı olmıyacaktır. Almanların kanantine göre, Sovyetleri, Finlandada uğ- Tadıkları muvaffakıyetsizliklerin acısını çıkarmak üze Te Şarka doğru yürütmenin zamanı gelmişti Oilüan | EM yy AP vg SEM ŞE SN MD ccnup Amerikasını gidecek- tir. medeniyetin en yüksek kıymetlerin. len olan fikir faatısi ve münakaşa n'metlerinden kü iftira, itham korkusiyle istifade edemez hale ge. Tirir. Daha beteri var, Meydanı, ba korku kendilerine vız gelen bir ta- kım tasasız ve pervasıylara bıra <elecek nesillere münakasa nümüne. si diye bu d'dişmeleri meskettiririz. Bu tehlikeli seydir. Mütefekkir ve mörevver geçinen herkes icin bu tehlikevi bertaraf etmek ve şimd'ki iyatlarımız hılâfına da olsn müm. larimızda o müsemehakârlığı ilk tavra olarak göz önlinde tutmak İ'Türk fikrivatr icin karsı çok zarar. Tı hir farsdır, hiv vas'fe ha muvalfakıyetli yürüyebileceğine inanmaktadır. » Sovyel erkânıharbiyesinin gazetesi olan “Kızıl Yuldız”, İngiltere ile Fransanın Mısır, Suriye ve Filistinde yaptıkları tahşidattan bahsederek, bunların hedefi hakkında mültalâalar yürüt- mekle ve “Bu tahşidat, maksadın, Yakın Şark- dımı gösteriyor. Sonra bu lahışida!, Akdenizde ve Balkanlardaki İngiliz - Fransız blokuna bil- kuvve hasım sayılanları tazyik etmeyi istihdaf etmekle de kalmıyor. General Weygand ile Ge- neral Wavell'in kumandası altındaki bu kuvvet- ler, hakikatte, Almanyanın cenup cenalunu teh- dit ediyor. “Gerçi Balkan cephesi henüz mevcut değildir. Fakat bu cepheyi teşkil etmenin İngiliz, Fransız plânlarına dahil olduğu apaşikâr bir şekilde göze çarpıyor. İngiliz - Fransız blokunun Yakın Şarktaki askeri hazırlıkları ve bu askeri hazır. Lıklarile muvazi giden diplomatik hazırlıkları, bizim, mahiyet ilibarile mahdut askeri tedbir. lerle değil, fakat çok geniş stratejik plânlarla karşılaştığımızı gösteriyor. ,Almanya İle Bitaraflar i Arasındaki Münasebat Paris, 27 (A.A) — dundan bildiriliyor: Bitaraf memleketlerin harp kar. #isındaki hattı hareketleri nazi mat. | buatını işgalde berdevamdır.Berliner Börsen Zeitung gazetesinin muha. biri, bitarafların, İngilterenin bu barbi küçük milletlerin hürriyeti i- İçin yaptığı hakkındaki İngiliz iddi. asına itiraz etmediklerini meraretie İ kaydetmekte ve mütaakıben bitaraf memleketleri Cenevre teşekkülünde kaldıkları için muaheze ederek, Mil İletler Cemiyetine hücum eylemekte. dir, Alman hudu. * Londra, 27 (A.A) — Almanyanın Deutschland cep kruvazörüne Lüt- zow adının verileceği ve Deutseh- İ land isminin de daha büyük bir ge. İ miye tahsis edileceği hakkındaki Al. man tebliği gazetelerde büyük bir &- Vika uyandırmıştır. * Karnecinin beynelmilel sulh müessesesi, Avrupadan aldığı raporları neşretmiştir. Bu raporlarda, İngiltere. nin istihsal ettiği bütün silâhlara muhtaç olduğu anla. şıldıktan sonra, yalnız Amerikanın Finlanduya yardım edebileceği izah ediliyor ve daha sonra Şu sözler söy- Teniyor: “Gizlenmemesi lâzım gelen bir nokta, Finlandanın yı. kılmasından sonra sıranın İsveçe geleceği, onun Al man kontrolüne düşeceğidir. Avrupada hissolunduğu. na göre, Amesika uzaklarda olduğu ve İngiltere ile Fransa ve Almanya arasındaki mücadele ile doğrudan doğruya alfikadar olmadığı için Finlandaya başka her milletten fazla yardım edebilir. Amerika yardımını #sirgediği takdirde, - İskandinavya memleketleri bir. biri ardınca düşecektir. Finlandanın mukavemeti ise, on hafta daha devam edebilir. * Holandanın 8200 tonluk Mamura petrol vapuru Downs yakınında ma. yine çarpmıştır. Vapur, intilâka rağ. men batmamıştır. Ve kendi vesaitile Downse varmıya çalışmaktadır. Eski Belçika Başvekilinin Yeni Seyahatleri Brüksel, 27 (A.A.) — Van Zeland. Madrid ve Lizbona hareket etmiştir.