13 Ocak 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

Balta Hediye Etse Daha — İyi Olurdu Yazan : NACİ SADULLAH smail Hakkı Baltacıoğlu, ya- kımdan tanımadığım — halde sevdiğim ve saydığım hakiki münev. verelerden biridir. (Yakından tanımadığım halde.. diyorum: Çünkü, bizde “şahsiyet,, sa- hibi olabilmek, eser yaratmıya de- ğil, ahbap kazanmıya bağlıdır. Birer “Şöhret Şirketi,, kurarak “edip”, “şair”, “nâsir”, hattâ “dâhi” tanın. mış bir çok kimseler tanırsınız ki, biribirlerine mütekabilen yazdıkları “methiye” ler, —hemen hemen— ortaya koydukları yegâne “eser” ler. dir, Bunun içindir ki, bizim caddede, bir insanın yakından — tanımadığı hususi menfaatler ve hesaplarla ken- disine bağlanmadığı bir vatandaşı sevmesi, ve sayması, kurnaz bir ba- zirgânın, çürük bir işe sermaye koy- Mması kadar İmkânsızdır. Fakat, İs. mail Hakkı Baltacıoğlu, bizim cad. dede bile, benim gibi bir çok vatan. daşların sevgisini ve saygısını, bu ka. bil basit ve küçük hilelere başvur: mıya tenezzül etmeden telkin eyli- yebilmiş sayılı “kıymet,, lerden bi. tidir.) Çok sevdiğim ve saydığım bu zat “İstiklâl,, gazetesinin dünkü nüsha- sında, “Doktor İzzettin Şadan,, a bir açık mektup,, y ş- Bu ktu. bunda “— Ben, diyor, bir müddettenbe. ri, İnsanlara para mukabili akıl sa. tıyorum Fakat sana vereceğim akla Mmukabil, para istiyecek değilim!,, Galiba, “Bedava sirke, baldan tat hdır!,, sözünü hatırladığım için, üs- tat İsmail Hakkmın muhatabına ale- nen hediye edeceğini vaat buyurdu. ğu “akıl,, dan ben de müstefit ol. mak istedim. Ve onun yazdığı şu sa- tırları, —içlerinde kapılacak “akıl,, :u.lmık ümidiyle— okumıya başla. İrm: “— Doktor... Ben bu yıl üç büyük ki- tap neşrettim: Tabil farkında bile değil- sin, Sevin, öğün, diye söylüyorum., Mem- leketimizde 10.000 öğretmen — olduğunu bildiğim için, ben de “Toplu Tedris,, i- simli esşerimi tam 30 bin tane bastırdım. Eh... Bu kadar çok kitabı koyacak depo yoktu. Bereket versin, depo aramıya ha- cet kalmadı: Okuyucularıni, kitap daha basılırken forma halinde kapıştılar, Şim- di elde nüshası kalmadı!,, (“Açık Mektup,, un burasında, üs- tadın yazısına bir “havadis,, - karış: miş. Yazı, “tertip hataları,, ile şöhret kazanan “İstiklâl,, gazetesinde inti- şar eylediği için, bu garabete şaş. mayınız. “İstiklâl,, refikimizin ayni nüshasmda, Mahmut Yesarinin bir fıkrası var: Delikanlıların hazırla. dıkları “tekaüt muharrirler,, - liste- sine adı da karıştırılan değerli ro. Mmancı, bu fıkrasında diyor ki “İstiklâl,, in ilk nüshasından beri, başına gelmiyenlet kalmadı: Birinci sayıda bir tertip makinemiz kırıldı. İkinci sayı çıkarken, yine bir tertizı makinesinin cıvataları gevşe. di. Üçüncü sayı hazırlanırken, gaze. te mürekkebine zeytinyağ, dördüncü nüshada ise, tertip makinelerimiz. den birine mangal külü karısşmış... Fakat, bütün bunlar olagan şeyler. dir. Ve inşallah, yakında, bu talih. sizlikler yakamızı bırakacaktır!,, Tertip hatalarından kurtulması ta- lihe kalan “İstiklâl,, refikimizde, ga. zete mürekkbine, halis “Ayvalık,, yağı, veya tertip makinesine mangal külü karıştıktan sonra, bir makalesi. ne de, bir “havadis,, karışmış, çok mu? Hem “mağşuş veya mahlüt yağ,, oluyor da, “mahlüt veya mağ- şuş makale,, nicin olmasın? Zaten; bu yeni refikimizin, bu kabil ârtza- İara uğrıyacağı, adından da belliy. di: Bu devirde, “İstiklâl,, i suikaste, kazaya, ihanete, veya felâkete uğra- mıyan kaldı mı ki? _Bunun içindir ki, bu hatayı da ta. bil görün. Bana kalırsa bu “hata”, bizim meslekdaşlara, bir yenilik te ilham edebilir: Ve onlar, bundan sonra, uzun makalelerine, ufak tefek fıkraları, gürleri, havadisleri, dedi. koduları kasten karıştırabilirler, Bu Bayede, makale, çeşitli, eğlenceli, süslü olur, ve daha zevkle, daha ko. lay okunur: Sıkmaz, yormaz. Nite. kim ben de, üstadın makalesi arası- na kazara karişan havadisten, üni. versitenin yabancı dil kurslarına da. İir taze ve faydalı malümat edindim, Ve yazıyı, yine o “kapılacak akıl,, 1 bulmak ümidiyle okumıya devam ettim:) “— Doktorcuğum.. “Sosyoloji,, dergi kitabımın âkıbeti de böyle mesut bir â- kıbet oldu. (Belki yazısının baş tarafını unutmuşsunuzdur. Yani üstat: “Bu kita- bim da kapışıldı!,, diyor, ve devam edi- yor:) “— Ben, eski darilfünun Mmezunuyum, Üniversiteden mezun olmadığım için, sos- yolojid . Asıl ihti. da, bahçıvanlıktır: Ayıp değil ya? Fakat “Sos- yoloji,, yi Zzorla öğrendim; ve yazdım, Yazdıktan sonra da, tam 500 bin nüsha bastırdım. Tanesi 150 kuruştan, 750 bin Nira eder değil mi? Bu paranın 530.000 lirasile sana, Çam- hcada bir “psikanaliz,, lâboratuvarı yap- tıracağım. Orada rahat rahat çalışırsın: Türkişe Post sahibi, mahke- menin kararını dinlerken Erzincan mıntakasında kurulmak üzere teberrü edeceği hırk portatif evin hazırlanmasına nezaret eden Tayyare fabrikası sahibi Nuri Demirağ Danimarkalı dolandırıcı suçlusu mahkeme huzurı Yerli Bezler Bir Tipte Olacak Yalnız Dün 200 Bin Liralık Mal Satıldı Iktısat Vekâletinin kabul ettiği el tezgâhları dokuma nizamnamesinin tatbikine bu ayın on altıncı günün- den itibaren başlanacaktır. Nizam- name hükümlerine göre, bu tarihten sonra bütün bez ve dokumalar ayni Norma tâbi tutulacakı bunların boy- ları, ağırlıkları ve fiyatları her yer- de ayni olacaktır. Ticaret odası ve sanayi müfettişleri nizamnamenin tatbikini kontrol edeceklerdir. Mensucat fabrikalarımız yeni ta- lepleri - karşılamak için piyasaları- mızdan yapak toplamıya başlamış - lardır. Dün Trakya mallarının kilo- su 75:- 78, Anadolu malları 60 - 65, yıikanmış göz yünleri.88 - 90 kuruş. tan olmak üzere 250 bin kilo satıl- mıştır. İhracat işlerinde inkişaf Iki gündenberi ihracat piyasasım- da canlılık olmaktadır. Muhtelif memleketlerden yeni siparişler gel. miştir. Zahire, kuru meyva talepleri artmaktadır. Fiyatlar müsait olduğu için tüccarlar siparişlere müsbet ce- vap veriyorlar, Dün iki yüz bin li- ralık ihracat olmuştur. Fransızlar 85 bin kilo ham ipek ile külliyetli mik- tarda fındık almışlardır. Amerika, Avustralya, Slovakyaya iç fındık sev. kiyatı devam etmektedir. Slovakya. ya seksen bin portakal gönderilmiş- tir. ire yi ei Şişli Hastanesi Şişlide yapılacak hastahanenin plâ nıni hazırlıyan mimar Valterin mu. avini, hastahanenin maketiniı hâmi- len dün şehrimize gelmiiştir. Mimar Istanbula nafıa müdürile birlikte ma- keti araziye tatbik edeceklerdir. Ay- rıca hastahanenin dahili tesisatile kanalizasyonuna ait plânları da ha- zırlıyacaklardır. Sipahi Ocağında Yangın Dün akşam saat 19.15 te Sipahi o cağında bacadaki kurumlar tutüuş- muş, yangın çıkmış ve çatıya sirayet etmiştir. İtfaiye vaktinde — yetişmiş, aeş daha ziyade büyümeden söndü- rülmüştür. Şimdilik güle güle doktor!,, Bana sorarsanız, doktor İzzettin Sadan, üstadım bu “açık mektup,, u içinde, beyhude yere “akıl,, arayıp durmuştur. Fakat ne yapalım? Bedava verilen “akıl,, bu kadar olur. İstiklâl gazete- si sahibi dostum Bay Nizamettin Na- zif te, akıl tüccarı Üüstat Baltacıoğ.- lunun anaforcu müşterilerinden ola- cak, Fakat bence, üstat İsmail Hak. kı, dostlarına vereceği hediyeleri ta. yin etmekte isabet gösteremiyor: Yazdığı “açık mektup,, tan anla- dığıma göre, Doktor İzzettin Şadan, açıkta imiş, Nizamettin Nazif ise, a- çıkta kalmaktan kurtulmiya çalışı- yor. Baltacıoğlu İsmail Hakkı, bun- lara, yahnisi yavan olan ucuz, veya bedava “akıl,, vereceğine, birer “bal- ta,, hediye etse ya? Bu sayede, ikisi de, birer baltaya sap olur, gider. lerdi! Fakat, baba yadigârına düş- kün olduğu anlaşrlan “Baltacıoğlu,, icap ederse, baltaları taşa vuruyor da, yine kimseye vermiyor: Nihayet onün bu gafleti gösterme- sinin sebebi de anlaşıldı: Meğer cö- mert üstadımız, parasız kaldığı de- virlerde, dostlarına verebilecek baş- ka bir şey bulamadığı için... akıl dağıtmış! Memurlar 82 Bin Liraya Yakın Yardım Yaptılar Nuri Demirağ Felâketzedeler İçin Portatif Evler Yaptırıyor Milli yardım komitesi dün de va- tandaşların yeni yârdımlarını kay- detmiştir. Perşembe günü akşama kadar bir gün içinde 35,958 lira €0 kuruş Kızılay merkezine, 24,786 lira 26 kuruş ta kaza merkezlerine olmak üzere 60,744 lira 86 kuruş teberrü e- dilmiştir. Bunlarla Istanbul halkının felâket. zedeler için verdiği para 781.640 li- raya baliğ olmuş bulunmaktadır. Is- tanbul vilâyeti dahilinde bulunan mülki ve askeri memurların maaşla- riından kesilen paranın miktarı 8l bin 258 lira 70 kuruş tutmaktadır. Bunun pek az bir miktarı umumi ye. küna dahil değildir. Bu itibarla umu. mi yekün 800 bin lirayı geçmektedir. Bunlardan başka dün ve evvelki gün de bir çok vatandaşlar komiteye müracaatla teberrü vaadinde bulun- muşlardır. Bilhassa iki müessesenin yardım hususunda gösterdiği büyük alâka herkesin takdırini mucip 9l- muştur. Bu müesseselerden birisi Singer kumpanyası, diğeri de Sultan. hamamında Brod müessesesidir. Bu iki müessesenin komiteyea davet edi- len mümessilleri, Ticaret odasınca, kendilerinden istenilmesi muyalık görülen miktarı az bulmuşlar, Sın- ger kumpanyasının mümessili ken- dileri için taydir edilen 500 iira ye« rine 6500 lira, kumaş tüccarı Brod da 500 lira yerine 2000 lira taahhüt etmişlerdir. Bu müessese ayrıca E. minönü kaza Kızılay şubesine de kül liyetli miktarda para' verdiği için takdirle karşılanmıştır. Nuri Demirağın teşebbüsü Müteahhit Nuri Demirağ, Erzin- canda kurulmak üzere dörder odalı 40 portatif ev teberrü etmektedir. Nuri Demirağın yapılmakta olan bu evlerin her biri 48 kazık üzerine ku- rulacaktır. Nuri Demirağ bundan baş ka amyant-İle talaş tozundan imal e. dilmek üzere Erzincan için yeni bir ev formülü aramaktadır. Bu formül tatbik edildiği takdirde evler gayet hafif, yangın ve zelzeleye karşı da mukavim olacaklardız. Bu evler, her hangi bir sebeple yıkılsa bile, hafif oldukları için enkaz altında kalacak- YARDIM Listemiz 14 üncü liste Llra Krş. Evvelki yekün 14245 33 İ$ş Bankâsi tarafından İstanbul şubesine Beyoğlu Havagğazı şirketi me- murin kısmı tarafından 197 92 14443 25 Yalnız on dört bin dört yüz kırk üç lira yirmi beş kuruş- tur. lar için ölüm tehlikesi ihtimali olmı- yacaktır. Nuri Demirağ, bunun için mimar ve mühendislerine emir vermiştir. Tecrübeleri muvalfakıyetle neticele- nir ise, Nuri Demirağ Erzincana bu evlerden pek çok ev yaptırıp hediye &miye karar vermiştir. Felâketzedelere ev bulundu Vilâyet, Sirkecideki misafirhanede bulunan felâketzedeler için dün Fu. tih kazasında 25 ev tedarik etmiş ve bu evleri sahiplerind2a kiralamışuır. Bugün bu evlere soba kurularak mı. safirhanedeki ailelar buralara nakle- dilecektir. Vilâyet ayrıca bu vatan- daşlara eşya da vertceği gibi ev kira. sından maada nüfus başına günde o- tuzar kuruş ta yiyecek bedeli vere- cektir. Büyük olan evlere, iki üç, kü- çük olan evlere de birer aile yerleş. tirilecektir. Kartal ve Pendiğe gelenler Erzincanda zelzele felâketine uğ. rayanlardan bir aile efradı olan Mus- tafa Düzkaya, Mahınur, Şükrü, Mek. met, Nadire ve Muzaffer, Kartala gelmişler, Kızılay şubesi tarafından bir evde iskân edılmışlerdir. Erzincan hattında işliyen şef tren. 8, — Finlanda isimlerinin sonunda birbirine benzer — kellmelere tesadüf ediliyor. Bunların hususi bir mânası mı vardır, yoksa kelimelerin teşekkülünde bir hususiyet mi vardır? C, — Sovyet - Fin harbi münasebe- tile çokça ismi geçen Fin şehirlerinin gçoğunun C. — Bü sütunda bunun izahı müş- küldür. Otomobiller taksi saatine göre kaydedilen ücreti alırlar. Pazarlık edil- mez. Binek — arabalarında belediyece tasdikli tarifeler vardır. Vapur tarife- leri her yıl muntazaman tesbit edilir. Tramvay ve tren tarifeleri muayyen- kaç kuruştur? hilinde vesalti nakliye Ücret? tarifeleri veya tâbirlerinin mâ l k i- dir, deği Otobüs tarifeleri ötobüs- çin aşağıdaki lügate bakınız: wxin içinde ve yolcuların Pörebileceği Nehir: Jaervi. bir yerde asılıdır. Rakam v-::0:ğe bu Orman: Metsae, sütun müsait değildir. 'Tepe: Maeki. e :g:.î(y!;::u- 8 — Yâzılmış şliirlerim var, kitap ha- Nehtri Jokl Hnde bastırabilir. miyim? Demektir, C — Kitapçılarla temas ediniz. Şiir- e leri beğenirlerse basarlar. İsterseniz 8. — İstanbul” vilâyeti 1 da- — kendiniz de bastır Bunun i- mek lâzımdır. —. çin kitap basan matbaacılarla temas et- lerden olan kocası Baba Nihat ile i- ki yavrusunu kurbaa veren Fikriye de Kartalda babası mütekait Saminin nezdine gelmiştir. Bayan Fikriye, yaralıdır ve Kızılay namzet doktoru Ali Rıza Kelekim tarafından tedavi edilmektedir. Yine zelzele felâketzedelerinden Sarıkamış topçu taburundan müte- kait Ismail de Pendikteki akrabası- nin nezdine gelmiştir, Bunların hepsine, Kartal Kızılay şubesi tarafından yrdım edilmekte- Kartallıların yardımı Düne kadar Kartalda, zelzele tfe. lâketzedeleri için 5199 lira 48 kuruş toplanmıştır. Bunun 2680 lira 89 ku- rüşu Yunus Çimento fabrikası me. mur ve müstahdemleri, 346 lira 90 kuruşu Maltepe Atış okulu jandar. ma erleri, 270 lira.30 kuruşu memu- rin, 45 lira 56 kuruşu Kartal jandar- ma erleri, 36 lira 35 kuruşu da ilk mektep talebesi, miitebakisi halk ta- rafından verilmiştir. 3356 kalem muh telif eşya da 27 denk yapılarak gön.- derilmiştir. Hiç kudreti olmıyan fa. kir kadınlar, bu denklerin yapılma- sında ve toplanan şeylerin tamirinde çalışmışlar, bostanlarda elli kuruş yevmiye ile ispanak ve pirasa demeti yaparak çocuklarına bakan dul ka- dınlardan bir çoğu da hattalıklarını teberrü etmişlerdir. Yardım turnuvası Galatasaray klübü, hasılatı zelzele felâketzedelerine verilmek üzere bir basketbol turnuvası tertip etmiştir. Müsabakalara, Robert Kolej mual. limleri, Galatasaray, Pera, Kurtuluş, Bozkurt ve Yüksel takımları iştirak edecek ve eliminasyon usulile yapıla- caktır. Müsabakalar cumartesi ve pazar günleri saat 8 ve 9 da Galatasaray klübü lokalinde yapılacaktır. Kurban keseceklerden rica Beyoğlu Halkevinden: Erzincan ve havalisi zelzele felâketzedelerine gönderilmek üzere evimizde kavur- ma yapılacaktır. Bayram münasebe- tile muhitimizde kurban kesecek va.- tandaşların kurban etlerini evimize vermelerini rica ederiz. Bu nayırlı yardımda bulunacak zevat adresle. rini nihayet 17.1.910 çarşamba günü- ne kadar evimize bildirdikleri tak- dirde etleri kendi vesaitimizle aldır. mak için lâzım gelen tertibatı alaca- ğız. Dün taahhütte bulunanlar 1500 300 Niyego (Eczacı) Hacı Bekir Zade Muhittin kilo şeker) Manifatura Türk limitet şirketi Kefeli Hacı Yusuf ve Sabri (102 adet palto) Şişli cam fabrikası Aleksi K. Pesani — Narliyan ve Lâtifyan Türk Kontrplâk limitet Hulki ve Refet Evin Nâzım Refik Bezmen ve ortakları Singer kumpanyası Radyolin Tozmeto Ahmet Topbaş Nuri Topbaş Katalon biraderler (1300 700 858 1500 1500 3000 450 200 800 6500 1725 1000 1300 500 1000 Türkiyedi Almanları Organı Türkişe Post Gazet Sahibi Mahküm Ol,: Almanyanın Türkiye aleyh propaganda faaliyetine âlet matbaasında muhtelif broşürl: san almanca Türkişe Post gi sahibi ve Universurm matbaası müdürü Muzaffer Toydemir, alı de müddeiumumilik tarafında lan davaya dün Yedinci Asliye Mahkemesinde başlanmış ve h. sede muhakeme neticelenmişti. Müddeiumuminin iddianamı matbaadan zabıta taralfından yi araştırmada Alman Hariciye | retinin neşrettiği beyaz kitapla, yetler Birliği Hariciye Komiset lotofun bir nutkunun türkçe-tet si ve diğer Türkiye aleyhinde pagandayı ihtiva eden bazı mâ ların bulunduğu ve bunlarda n anın adı yazılmadığı, kanunen deilumumiliğe gönderilmesi icap ikişer nüshasının müddelumun gönderilmediği bildirildikten v za verilmesi istenilmekte idi. Bu iddianame hakkında bir ceği olup olmadığı sorulan Mu Toydemir, Türk kanunlarına bulunduğunu söylemiş ve matbı da böyle bir hâdisenin vuku bi sına müteessif olduğunu ilâve ( tir. Bu broşürlerin Alman kon hanesi tarafından gönderildiğir etiketlenmesinin istendiğini an Muzaffer Toydemir, Türkişe Po zetesi ile fazla meşgul olduğu i; broşürün müddeiumumiliğe g rilmesi ile alâkadar olamadığır dirmiştir. Müddeiumumi — muavini E matbuat kanununa aykırı harek mekten suçlu Türkişe Post ma müdürü Muzaffer hakkında a âmme davası üzerine, suçlunu man Hariciye Nezareti tarafınd man beyaz kitap Alman - Leh ranına ait son safhalar, Sov Birliği Halk Komiserleri heyet si ve Hariciye Komiseri Mok nutku ve köşesinde almanca o Alman sefareti matbuat servi: keti bulunan sirküler ve bi lere matbaanın ismini koymad ikişer nüshasının müddelumu! gönderilmediği için cezalandırı! nı talep etti. Suçlunun avukatı Suat Lütfi zaffer Toydemiri müdalfaa € beraetini ve şayet tecziyesi cil gidilmek lâzım gelirse sabık m miyeti bulunmadığı için cezasır ciline karar verilmesini talep « Mahkeme, Muzaffer Toyde suçunu sabit gördü. Ve suçlu lira para cezası ile mahkeme h vermiye mahküm ettı ve cezay etmedi. TAKVİM 13 Sonkânun 1940 CUMARTESİ 1 inci ay Gün: 31 Kasınr Arabi: 1358 Rumt: Zilkade: 8 Birincikânun Güneş: 7.24 — Öğle: | İkindi: 1448 — Akşam! | | Yatsı : 18.38 — İmsâk: