23 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

— ——— 23 - 9 - 939 28 Eylül 1939 TAN ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi 1400 Kr. 1 Sene 2800 Kr. 0 * D Ay 1500 ” 400 * 8 Ay M 07 180 * 1 AY so0 " Milletlerarası posta ittihadiınâ dahil olmıyan memleketler için abone bedeli müddet sırasiyle 30, 16, 9, 3,5 liradır. Abone bedeli peşindir. Adres değiştirmek 256 kuruştur. Cevap için mektuplara 10 kuruşluk pul ilâvesi lâzımdır. FGÜNÜN MeseLELERi | Türkiye Muazzam Bir Kütle Tarafından Sigortalıdır Yazan: Naci SADULLAH âdiseleri samimi, devamlı, de- rin bir dikkat ve alâka ile ta- kip edenler, ve tecrübeli Türk dev - letinin güttüğü basiretli siyasetin ne kadar şümullü bir görüş mahsulü ol- duğunu sezebilenler biliyorlar, kav- rıyorlar ki, bugün, şarkt Avrupayı barut ve benzin kokan ateşiyle tu - tuşturan korkunç yangın, çatallı a- levlerini, bu vatanın bağrına kadar asla savuramıyacaktır. Türk vatanı bu yangına karşı, 18 milyon Türk - ten, 170 milyon Kızıl Rustan, 45 mil- yon İngilizden, 42 milyon Fransız - dan, ve bunları takip eden daha mil- yonlarca insandan müteşekkil mu - azzam bir kitle tarafından sigorta e- dilmiş bulunuyor. Ferasetli vatan - daşlar, Türk devletinin, Türk mille- tini bu ölçüsüz mazhariyete nasıl ka- vuşturabildiğini kestirmekte zorluk çekmezler. Olgun Türk diplomatlarının de- rin basiretine, coğrafi, siyasi şart - ların, ve taliimizi gittikçe parlatarak seyreder hâdiselerin de yardımı, bi- zi bu mesut neticeye — kavuşturmuş bulunuyor. Hele Almanyanın — şark davasına veda etmek“mecburiyetin - de kalışından sonra, rahat ve geniş bir soluk alabilmek için, — dünyanın tuttuğu istikamete bakmak kâfidir: Türkiye artık bu yolun üzerinde değildir. Ve delirmeyen hiç bir ihti- ras, Türkiyeden yol isteyen davalar peşinde koşarak çıkmaza saplanmak istemez. Vâkıâ bugün, bütün bunlar, bü - tün vatandaşlara malüm olan aşikâr hakikatlerdir. Ve bu mesut hakikatin bu vatanda yaşayan herkes tarafın- dan kavranılmış bulunduğunu anla. mak için, vatandaşların, hiç bir en- dişe çizgisiyle kırışmayan yüzlerine bakmak kâfidir. Türkiye, kopmuş bulunan harbin bütün — zararlarına hudutlarını sımsıkı kapatmış - olan memlekettir: Gönüllerimizdeki bü - tün endişe mikroplarının ölüşü, bu - na inanmış bulunmamızdan geliyor. Fakat buna rağmen, radyo maki. neleri başında sabahlayan vatandaş- ların sayısı büyük bir yekün tutu . yor. Gece yarıları İstanbul şehrindeki binalardan bir çoklarının kapıları ö- nünde pijamalı, gecelikli vatandaş - lar gazete bekliyorlar. Ve fırsattan istifade piyasaya atılan bazı gazete yavruları bile, has undan yapılmış taze ekmek gibi kapışılıyor. Kahveler, tramvaylar, gazinolar, lokantalar hâlâ, muharebe dediko - duları ile dolu, ve uzaklarda kopan kıyametten, her vatandaşın dimağı. na sıçrayan kıvılcım bir türlü sön - müyor. Bütün bunların arkasından gelecek bir: “— Niçin?,, sualine verilecek ce. vap, hepimize, derin bir iftihar du - yurabilecek mahiyettedir Zira bu alâ kanın harp tehlikesinden çok uzak kaldığımıza katiyetle inanmış bulun. duğumuz bir sırada dahi olanca de - rinliği ile devam etmesi, Türk mille. tinin, şarkt Avrupayı saran — ateşe hodbin bir. endişe ile bakmadığını — gösteren en asil delildir. Kendisini muharebe — tehlikesine çok yakın hisseden bir milletin, cep- he haberlerine karşı sonsuz bir alâ- ka göstermesi çok tabiidir. Fakat bu alâka, milli de — olsa, hodbince bir endişenin mahsulüdür. Halbuki Türk milletinin, ayni en- dişeyi duymadan ayni alâkayı gös - ftermesi, yaradılışındaki asaletin â - “metlı tezıhütlorinden birldlr Zî ç c — | ——— TAN TTTT Ş w - E | « ' | HİTLERİN ŞARKA YÜRÜYÜŞÜ Demir Muhafızlar ve Diğer Nazi Teşekkülleri Romanya (4) 937 ye kadar üç sene zarfın- da Romanyada naziler ta- rafından milyonlarla ley sarfedil. di. Yüzlerce gazete tesis ettiler. 'Tethişçi teşkilâtları silâhla teçhiz ettiler. Almanyadan yalnız altın değil, makineli tüfek ve el bomba. sı beraber geldi. Almanya artık bekliyemez. Bizim petrollerimize ihtiyacı var.,, Milli Köylü Partisinin İkinci Reisi Dr. Lupu (Cenova matbuatına verdiği rapordan) “e Romanya nazilerin cenubu şar- kiye yürüyüşlerinde bir köprüdür. Eğer naziler Romanyayı kendi ta- raflarına kazanırlarsa Sovyet Rus. yayı Avrupa siyasetinden tecrit etmek emellerine kavuşmuş ola. caklardır. Eğer Romanya, Fransa - Rus anlaşmasına temayül ederse Drang nach Osten büyük bir darbe yemiş olacaktır. Bunun önüne geç- mek için Romanyayı kazanmak lâ. zımdır. Titulescu Hariciye Vekili bulun. duğu müddetçe Almanya bu si- yasetini yürütemedi.Titulesct Ruman yanın ananevi harici siyasetini ta- kip ediyor, mutlak bir sulh, şart. sız, kayıtsız Milletler Cemiyetine bağlılık, Fransa ve diğer sulh ta- raftarı, milletlerle iştirak davasını güdüyordu. Bu siyaset Balkan an- laşması, Küçük antânt politikası ve Romanyanın Sovyetlere yaklaşma. sı şekillerile kuvvetleniyordu. Romanyada Titulescu faşizmin baş düşmanı idi. Romanyada na- zizm taraftarları — Titulescu'nun Litvinof ile teşriki mesai edişine kızıyorlardı. Kralın etrafina topla- nan bu nazi taraftarlarının ve Al- manyanın tazyiki ile Titulescu düş. tü, onunla beraber kâtibi Savel Radulescu ve siyasi taraftarları da sefirleri de düştüler. Bu, nazist Almanya ve Romanyadaki sağlar için büyük bir muvaffakıyetti. Ti. tulescu'yu düşürmek. için Alman- ların çevirdiği entrika şu idi: Kral Karol ve Başvekil Tata- rescu, Titulescu'nun çekilmesine karar vermezden üç gün evvel Ro- manyadaki nazizm lideri M. Octa« viar Goga Berlinden Bükreşe dön- dü. Döner dönmez Kral tarafından kabul edildi. Goga, Her Hitler, Hess, Goering, Goebbels, Neurath, Ribentrop, Sehacht, Darre ve Ro- senberg ile görüşmeler yapmıştı, Bu görüşmelerden sonra Kral Ka- rola bir mesaj getirmişti. Goga bu mesajla beraber Titulescu hakkın. da Gestaponun bir dosyasını da ra hudutlarının selâmetinden emin bulunan Türk milletinin — alâkası, Milli bir endişeden ziyade, beşeri bir rikkatten doğuyor: Ve bugün, Türk milleti, kendisini değil, başkalarını yıpratan, kendisini değil, başkalarını ürküten felâketlerin azabını duyu - yor. : Biz, İspanyaya karşı, Habeşista- na karşı, Çekoslovakyaya karşı, Çi- ne karşı, Avusturyaya karşı, Polon. yaya karşı, yâni ezilen bütün zayıf - lara, ve ezilen bütün insanlara karşı ayni alâkayı göstermiş, ayni merha- meti duymuştuk. Hiç bir — menfaat beklemeden bu alâkayı gösteren, hiç bir minnet beklemeden bu merha - meti duyan, ve her mazlümun ıstıra- bına kalbinde yer veren bu millet, kanlı dünya haritasının — ortasında, şerefinden gittikçe kaybeden insan - lığın lekeleyemediği bir asalet âbi. desi gibi duruyor: Bununla — iftihar duymakta hayli haklıyız: Zira elle - rimizde yirminci asrın ve içimizde birinci asrın silâhlarını, yüreğini taşıyoruı! YAZAN: Gilovyon Jones Demır Muüfıaann iki yıl önce oldurulen Iıden Kodreanu, teşkilât feshedilmeden önce Demir Muhafızları teftiş ederken schen (N. E. D.R.) teşkilâtını kur. beraber getirdi. Himmler'in gön- derdiği bu dosyadaTitulescu'nun di ğer milletleşle yaptığı konuşmalara ait casusların verdiği raporları getirmişti. Bu raporlar, Titules. cu'nun yalnız Romanya menfaat. lerine muhalif hareket ettiğini de- ğil, Kralın da kredisini hariçte kır- mıya çalıştığını gösteriyordu. Kral bu raporları okuduktan sonra Ti. tulescu'yu azle karar verdi. Titulescu çekildikten sonra Almanya için Romanyada çalışma sahası açılmıştı. Romanya« nın mali kontrolü, liberal ve Fran- gofil Bratianu'nun elinde idi. Bü- yük Resista ve Banca Romanescu mühimmat fabrikalarını o koöntrol ediyordu. Bratianu Almanların ik- tısadi dühulüne kuvvetle muhale. fet ediyordu. Naziler, onun nüfu- zunu kırmak için şiddetli bir mü. cadeleye giriştiler. Daimi müşavir. lerden Ayarescu, Vaida - Voyvod, Argetoianu, Manoilescu yalnız Al- manyaya doğru bir cephe değişik- liğine değil, kendilerinin de alâka. dar olacakları Alman sermayedar teşebbüslerinin Almanyada kurul. masına taraftar oldular. Üç bin a- janile Alman Soya - Bean kum- panyası teşekkül etti, Romanyada nazi propagandasını yapmak için müthiş paralar sarfetti. Almanya, Romanyanın kimyevi ithalâtının imtiyazını üzerine aldı. Hububat ticaretine el uzattı, daha bir çok sanayi ile beraber gaz kuyularını da eline geçirdi Almanyanın Romanyadaki bu faaliyetleri Deutsche Dresdener bankasının Bükreşte açtığı Grü« pul Bancar bankası tarafından teş. kilâtlandırıldı. Grupul Bancar'ın müdürü C, Argetoianu büyük nü- fuz sahibi idi. Doktor Sehacht'ın muvaffakıyetile, Almanların Ru- men gazlarını satın alma faaliyeti 260 bin tondan 1934, 1935, 1936 da 670 bin tona çıktı. Almanya Ro- manyaya 18 milyon R. M. borç- landı. Bütün bu gayretler sayesinde li. beral hükümeti düşürdükten sonra Mareşal Avarescu'nun idaresinde nazist hükümetini kurdular. Fran- sa bu vaziyet karşısında Bal- kanlardaki bütün kuvvetlerini se- ferber etti. Liberalleri, zaranistle. ri muhalefete sevketti. lmanyanın — Romanyadaki faaliyetleri Transilvanya- daki Alman ekalliyetleri tarafın. dan himaye gördü. Almanlar 1933 de bu ekalliyetler arasında milli Emeuerungsbeweg'ung der Deut. SI — ge bali YAT dular. Bu teşkilât tamamile Al- manyadaki Nazi fırkasının prog- ramını takip ediyordu. Bundan başka Romanyalılardan müteşek- kil Yıldırım teşkilâtını kurdular. Bu teşkilâtın reisi Dr. Fabricius'. tu. N.E. D.R. 1933 nihayetine, Baş- vekilin ve Fransa taraftarları Du. ca'nın Sinaya istasyonunda Yıldı- rım gruplarının 1lideri Nicholas Constantinescu'nun öldürülmesine kadar faaliyetine devam etti. Bu cinayet etrafında yapılan tahkikat Yıldırım gruplarının N, E. D.R. teşkilâtına bağlı olduğunu meyda. na çıkardı. Naziler ve tethişçiler gizli çalışıyorlardı. Nazilerin bu Yıldırım grupları taşkilâtı 1934 te tamamile feshedildi. Almanyada Volkischer Beöbah- ter gazetesi derhal tehdide başla. dı: “Romanya hükümeti bu nefret ettiği nazi teşkilâtlarını feshetmek- le hata ediyor. Öyle bir zaman ge; lecek ki, bugünkü hükümet erkânı- nın hepsi, yerlerini bu feshettik- leri teşkilâtların adamlarına terk edeceklerdir.., Bu teşkilâtlar feshedildikten son- ra, naziler Romanyada daha iki teşkilât kurdular. Bunlardan biri Alman Halk Sualian teşkilâtı, di. ğeri de Romanyalı Halk Fırkası i- di. Bu ikincisi ilk kongresini 1935 te Bled'de akdetti. 6000 azâsı olan bu teşkilât Romanyada Yahudi a- leyhtarı hareketlere başlamayı ve Romanya ile Fransa arasındaki an- laşmayı bozmayı kararlaştırdı. Ro. manya parlâmentosundaki nazi mü- messilleri Alman mümessili gibi konuşmıya başladılar. Bu teşkilâ. tın reisi Romanyanın Henlein'i Hans Roth parlâmentoda: “Roman- ya hükümeti, buradaki Alman e- kalliyetinin iki memleketi birleş- tirmek için bir köprü olduğunu u- nutmamalıdır,, diyecek kadar ile- riye gitti Alman nazileri bir çok Roman- yalıları da aralarına aldılar. Profe- sör Cuza'nın faşist meclisi, Yahu- di aleyhtarlığına başladı . Nazist Köylü Fırkasının reisi Goga ve es- ki Başvekil Vaida - Voyvod ta bun- lar arasında idiler. Bunlar Hitle. rin meşhur “psikolojik tecavüz,, siyasetini takip ediyorlardı. Şıar- ları da şuydu: “Hitler bizim komü- nizme karşı hamimizdir.,, Roman- yada Nazi firkası Başvekili Tata. rescu'nun kardeşi Stefan Tatarescu tarafından teşkil edildi. Fırka Ya- hudi düşmanlığını birinci prensip olarak ilân etti. İçinde Nasıl Çalışıyorlardı ? 935 te bu dağınık teşkilât- ları birleştirmiye teşebbüs ettiler. Fakat Goga ile Guza (Bük- reşte Goza ve Goga ismile anılır- lar) bu hususta anlaşamadılar. Bu Rüumen teşkilâtlarına doğrudan doğruya Volkischer Beobahter ga- zetesinin muhabiri Her Weber pa- ra veriyordu. Bunlar 1936 da Di. mineatza gazetesinin başmuharri- ti Doktor Blumenfield'di öldürttü- ler. Dimineatza gazetesi “Mavi e- vin,, nazilerin merkezi olduğunu i. lân etmişti. Romanyada dehşet saçan en bü. yük teşkilât 1933 te Bükreşte giz- li teşekkül eden Demir Muhafızlar teşkilâtıdır. Bu teşkilât, Yahudi düşmanı olduğu gibi demokrasi düşmanıdır. Gayesi Romanya ile Fransız anlaşmasını bozmak, ve Almanyanın Romanyada bir nazi hükümeti kurmasına yardım et- mektir. Kullandığı usul adam öldür mektir. Demir Muhafızlar teşkilâ. tının lideri Zelea Codreanus'tu. 1923 te Yahudi aleyhtarı bir nü« mayişe muhalefet eden polis komi- serini öldürmekle meşhurdu. Et- rafına bir takım gençleri toplıya- rak ölüm taburları teşkil etti. 1933 te liberal Başvekili Duca bu teşkilâtı dağıttı. Fakat bu ha. yatına mal oldu. Katili Constanti- nescu, Codreanu'nun muavini idi. Demir Muhafızların kuvveti 1936 da anlaşıldı. 1936 temmuzunda bu teşkilâtın 16 azası apandisit ameli- yatı yaptırmak üzere girdiği hasta. hanede Michel Stelescu'yu öldür. düler. Stelescu önce Demir Muha- fızların lideri idi, sonraları “Ru- men Ehli Salibi,, teşkilâtını kur« mak için aralarından ayrıldı. Bu sebeple kara listeye girmişti. Ay- ni zamanda gazetede kendini ö- lümle tehdit edenlerin isimlerini ie neşretmişti. Demir Muhafızlar Milli Köylü Fırkası lideri Maniu'- yu ölümle tehdit ettiler. 25 ağus. tostada eski Maliye vekili Madgea- kuyu öldürdüler.Birkaç gün sonra da bu fırkanın mühim bir azası o- lan Sava Gimon Besarabyada Kis- bnieu'da bir tarlada ölü bulundu. D emir Muhafızlar parayı doğ- rudan doğruya Almanya- dan alıyorlardı. Yeşil gömlekleri- nin üzerinde gamalı haç taşıyor - lardı. Demir Muhafızlar kimleri öldüre. cekleri hakkında emri Almanya. da, Dolfüs'ü öldürmek kumanda. sını veren membadan alıyorlardı. 1936 da Titulescu'yu zehirlemiye teşebbüs edenler de bunlardı. Bu sıralarda Balkanlarda bir çok devlet adamları da bunlar tarafından ze- hirlendi. Fransada salâhiyettar mahafil - den aldığım malümata göre, Al. man nazi propaganda teşkilâtı Ro- manyada seksen gazeteyi kontrol etmektedir. 1936 da Romanyada Propaganda için sarfedilen para 600 milyon leydi. Bu gazeteler mü- temadiyen Romanya - Fransa bir- leşmesine muhalif neşriyat yapı. yorlardı. Bu cereyanı körükliyen başlıca gazete Porunca Vremiu ve Curentue gazeteleridir. Bu gazete- ler bir zamanlar Yıldırım grupla- rının lideri olan Doktor Fabricius tarafından idare edilmektedir, Liberal hükümet, Romanyayı nazi tesirinden kurtarmak için 936 da Duca'nın ölümünden sonra ida- rei örfiye ilân etti. 1937 den sonra Romanyanın harici siyaseti fama. mile değişti. Nazist tehlikesini anladıktan sonra Kral ve hükümet hnazilere karşı cephe aldılar. Bilhassa Kral Karo. lün son Berlin seyahatind veLon. GORÜŞLERİR Balkanlarda Nazi Teşkilâtları Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel | Romnnyıda Başvekil Calinescu- yu öldürdüler. Bu tek başma — Ç bir hâdise değildir. Hitler şarka doğ- — ru siyasetini takip ederken, — şimali — şarkide olduğu gibi, cenubu şarkide — dahi, bu yürüyüşü — kolaylaştıracak Ğ Nazi teşkilâtlarını kurmuştu. Bunlar ı daha demokratik memleketlerde a - — çık açık faaliyetlerine, propaganda. — larına devam ettiler, daha ntoritet- devletlerde gizli ocaklar halinde ça- hştılar.. Bilhassa Romanyadaki De - mir Muhafızlar teşkilâtı diğer Bal - — kan şehirlerindeki teşkilâtların en — revolüsyoner — mahiyette olanı idi, — Demir Muhafızlar Kara listeye kay- dettikleri devlet adamlarını bundan — evvel de Romanyada öldürdüler. Başvekil Titülescunun — düşmesine sebep Demir Muhafızlar, ve bunları himaye eden nazi hükümetiydi. Al - — manlar o zamanlar Romanyada 9 — kadar tazyık yaptılar ki, Romanya. — lıların hürriyet ve demokrasiye ta - — raftar, nazizme düşman bir — millet olmalarına rağmen Goga gibi koyu — nazist, Patrik gibi koyu mürteci a » — damları devlet idaresine getirmeğe mecbur oldular. Almanya ile o kor- — kunç iktısadi anlaşmayı imzalamnğı mecbur oldular. Fakat Romanyada ileri unsurların faaliyeti neticesi, ve nazi tazyikının aldığı tehlikeli şekil karşısında vaziyeti anladılar, daha demokratik bir idare kurdular, Fa - — kat bu nazi nüveleri, hükümetin bü- tün şiddetli tedbirlerine rağmen i. çerden hâlâ — temizlenmedi, hâlâ Her Göbelsin emriyle hareket et - mektedirler, Bunun en açık delili Calinescuyu öldüren, ihtilâlci nazi unsurların hemen radyoya koşup, radyo vasıtası ile Alman nazi mer « " kezini haberdar etmeleridir. Hemen her memlekette nazi pro- pagandası ile zehirlenmiş gençler, — nazi parası ile satın alınmış adamlar — ve gazeteler vardır. Bunlar hâdisele. reuyarak bir Ssükün manzaratı arzetseler dahi, için için faaliyetleri- ne nihayet — vermemişlerdir. Her Snöred emniyet — müdürlüklerinin yakaladıkları ca . — suslar, propaganda broşürleri, gizli telgraf makineleri bu nüvelerin fa- Ş aliyetini göstermektedir. Romanya emniyet müdürü bu gibi bir çok ha. reketleri karşıladığı - halde, Sofya _ı* kuryesi vasıtası ile gelen gizli evra- — kın çalınmasına, kuryenin ölümü - — nün önüne geçmeğe, şimdi de Başve- 4 kilin katline mâni olamamışlardır. Bu da gösteriyor ki nazi teşkilât. ları Balkanlarda ıannedıldiğmden çok mühimdir, ve faaliyete geçmek için yukardan emir, ve fırsat beklı - yorlar. B Bu hâdiseden bizim için de alı . — nacak dersler vardır. Bizde de za - — ' man zaman nazi teşkilâtlarının faa- — v— liyetlerine şahit olmuşuzdur. Bu me- alde neşredilen broşürler, bazı ga- zetelerde çıkan makaleler, gençlef arasına yayılan nazizm fikirleri bu — 4 teşkilâtın burada da faaliyette oldu- — ğunu gösteren alâmetlerdir. f Biz bugün için harp harici olabi. bi liriz. İnşallah harbin sonuna kadar da bitaraf kalabiliriz. Fakat dıuıyı... nın giriştiği ve sonu meçhül bu bâ - q, direde içimizde mikrop saklamak, yarın son nedamet fayda vermez Bgi- — bi bir netice ile karşılaşmamıza se . bep olabilir... Herkese dostuz, fakat — tehlike sezdiğimiz hiç bir yerde bita- raf değiliz. Bu sebeple biraz daha * müteyakkız davranırsak, hiç bir şey kaybetmez, çok şey kazanırız... U . nutmıyalım ki nazi nüveleri henüz — daha hiç bir memlekette tamamiyle — tasfiye edilmiş değildir. Mütemadi .ğ yen nazi casuslarını hapishanelere sevkeden Amerikada bile. , A mamile değişti. Romanyayı nazi — istilâsından kurtarmak için demok- —— rat liberal bir hükümeti iktidar mevkiine getirdiği gibi sulh taraf. tarı olan demokrasilere temayül etti. x Hamiş: Bugün Romanya Başve- kili Calinescu'yu öldürenler de bu Demir Muhafızlardır. Bu hâdise de Romanyada nazizm teşkilâtlarının ti ile tasfiye edilemediiim 5.. — _termektedlr (Müjt