16 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

16-9-939 BUGÜN Çi . Deniz Harpleri Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL ir İngiliz tebliğine göre, İngiliz B deniz kuvvetleri, Almanyaya ait birkaç denizaltı gemisini avlamış ve imha etmiştir. İngiliz tebliği bu denizaltı gemilerinin nerede avlan- dığını, kaç denizaltı gemisinin batı. rıldığını anlatmamaktadır.. — İgiliz makamatı bu gibi tafsilâtı gizli tut. mayı muvafık görmekte ve verilecek tafsilâttan hasmın istifade etmeme- simi gözetmektedir. Dünkü baberler Almanların yeni bir denizaltı akınına başlamak üzere olduklarını bildirdiği halde bugünkü İngiliz tebliğinin Alman denizaltı gemilerini imha etmiş olduğunu bil. T N Macaristan Muhariplerin Tehtidi Altında Değilmiş! Bükreşe Göre Harp Mevzit Kalacakmış ! İtalya Ise Bir Senelik Hazırlık Yapıyor te, 15 (A.A.) — Macar A- dirmesi da bir mü bet bu- d lunup bul dığı henüz malüm de- jansı teblıg ediyor: ğildir. Fakat şimdiye kadar vuku bulan hâdiseler, 1914 deniz harbi ile 1939 deniz harbi arasındaki farkı, aşikâr bir surette göstermektedir. 1914 de Almanyanın 40 saffı harp zırhlısı, 50 kruvazörü vardı. Bugün ise ancak 5 saffıharp gemisi ve 8 kruvazörü vardır. 25 sene evvel harp başlağığı zaman Almanyanın uzak denizlerde üsleri bulunduğu halde bugün Almanyanın uzak denizlerde hiçbir. üssü bulun- mamaktadır. 1914 harbi sırasında Al. manların iki kruvazörü cenubi Atlıs Oky d tngilız İi t rile uzun uzadıya uğraşmış ve İngıl- tereyi büyük zararlara uğratmıştı. Bugün Alman kruyvazörlerinden her - nn Üce e ide Bi dığı henüz anlaşıl t Almanyanın bu defa deniz harp- lerinde kullanabileceği en mühim vasıta, denizaltı gemileridir. Ve bun- ların faaliyeti neticesinde birkaç İn- giliz ticaret ve yolcu gemisi batırıl. mıştır. Fakat İngiliz donanması bütün bu Alman tahtelbahirlerini aramakta ve yakılımıktıdu' Bu tahtelbahirlerin bi A ve ikezi Ame- Fı'ıîfmı'l"""mü'ıalhîî İur T İugiltere Şı, hükümeti bu memleketler nezdinde teşebbüslerde bulunmuştur. Bazı tahminl göre, Al l bu ha- valide beş on tahtelbahirleri vardır. Fakat İngiliz d daha Hariciye Nazırı Osaky hariciye en. cümeninde yaptığı beyanatta demiş. tir ki: “Macaristan hududunda cereyan €. den şimdiki ihtilâfta Macar hüküme- ti 20 senedenberi taxip edilen siyase- te uygun bir vaziyet almış ve dost- larına karşı ananevi sadakatini mu. hafaza etmiştir. * Devlet reisinin bükülmez azmi ve ahlâki kuvvetlerin arkasında kuvvet. li bir disipline malik her şeye hazır ve her an daha ziyade kuvvetlenen Macar ordusu bulunmaktadır. Macar hükümeti Rumen hüküme. tine bir ekalliyet muahedesinin akdi için müsbet teklifte bulunmuştur. E- ğer cevap gelmekte gecikirse Macar hükümetinin bu teklifi yakın zaman da tekrarlaması pek müşkül olur. Şimdiki ihtilâfır mümkün olduğu kadar mevziileştirmek hem Macaris- tanın hem de dostlarının menfaati icabatından bulunması hasebiyle ve Rumen hükümeti Macaristanın taar- ruz fikirleri beslemediğini bildiğin. den Macaristana bir ademi tecavüz paktı akdini teklif etmiştir. Mevcut olmıyan bir tehlike karşısında yapı- lan bu teklif bir tabiye manevrasın. dan başka bir şey değildir. Havayı îMâ.PİSzM&"* muahedesile dü- Yugoslavyaya gelince bir ekalli- yet muahedesi akdinin ve hattâ bu bapta bir proje hazırl n mü- imza edilmiştir. Bu muahede geçen martta müddeti biten muahedenin yerine geçmektedir. Yeni muahede- nin hükmü on senedir. İtalyada Roma, 15 (A. A,) — İtalya, Avru- pa harbinin ekonomik sahada intaç edebileceği vaziyeti karsılamağa ha. zırlanmaktadır. Mussolini son gün. lerde beş defa yapılan nazırlar içti - maında İtalyanın ekonomik vaziye- tini tetkik ederek İtalyan — halkının ve Yarımada endüstrisinin 15.9.1940 tarihine kadar beslenmesi için icabe. den tedbirin alımmasına — müteallik direktifler vermiştir. Hükümetle temasta bulunan Fran- sız sefiri François Poncet, Romaya dönmüştür. Rigada çıkan Sevodnia gazetesi Bükreşin salâhiyettar mahfillerinden öğrendiğini ileri sürerek verdiği bir haberde mesul Rumen mahfillerinin ihtilâfın mevzii kalacağını ümit et - tiklerini ve İtalyaya, — müdahalesi dünyayı bir felâketten — kurtaracak yegâne büyük Avrupa devleti naza. riyle baktıklarını yazmaktadır. Amerikada Vaşington 15 (A. A.) — Cihan harbinde endüstriler meclisi sefliğin- de bulunmuş olan maliyeci — Baruh Beyazsarayda Roosevelt ile öğle ye- meğini yedikten sonra gazatecilere beyanatta bulunarak Amerika halkı. nın yeni bir harbe girmemesi temen- nisinde bulunmakla beraber müsel - lâh kuvvetlerin daha geniş bir mıik. İFELEK Dikkat! Yazan: B. FELEK ikkat edilecek bir nokta var; —— — Verilen haberlerin, söylenen — sözlerin gerçek olması. Bugünlerde haik hâdisatın Iu kişafını takip için gazetelere sarıl . 4 maktadır. k. Gazetelerin de birinci işi halkın * aradığı doğru malümatı vermektir. — Bil iz lâzımdır ki; hâdiseleri inkişafı ile bizim temennilerimiz a. da dalima tabakat mevcut o- — lamaz. Vekayi istemediğimiz, ummadı - — ğimız şekilde inkişaf gibi — duğ ve t ettiğimiz — tarzda da gelişir. a> Bir gazetecinin endişeleri şu ol. malıdır: Halkı endişeye vermeden dnğ. . ru haber vermek! z ö teali yıpmılı; dehildiği uygun a bunun p yasta hazırlanması — lâzımgeldiğini söylemiştir. Roosevelt bu akşam gazetecilerle yaptığı görüşmede, kongrenin fevka- lâde toplantısında yalnız bitaraflık kanununun tadiline dair tavsıyelerde bul ğını ve bu ! bir nutuk söyliyeceğini bildirmiştir. Mürettebatı 98 kişiden iharet o- lan 14 bombardıman tayyaresinden mürekkep yeni bir filo Honelulunun müdafaasını takviye etmek üzere bu Almanlar 70 Bin Çeki Tevkif Ediyor Amsterdam, 15 (Hususi) — Bu- raya ıleıı haberlere göre, Pragda şll[)"t*!l OITUKLAYI lgln TEVELL CÜN meleri iktıfa edenler için Alman makamati tarafından hazırlanan listede T0 bin Çeklinin ismi bu- vafık olup olmadığına karar vermek h Macar hükümeti Yugos. başka Alman tahtelbahirlerinin de- nizlere çıkmalarına imkân vermiye- ceği temin olunmaktadır. İ 214 lavya hükümetine bırakır. Macaristan muhariplerden hiç bi. ri tarafından tehdit edilmediği için Macar hükümeti bitaraflık deklâras. de iki denberi ticaret a a ilerinin zabitan ve İ (9 da bul yı lüzumsuz gör- rı müdafaa kursları takip etmekte ve müştür.,, deniz üstü dolaşan zırhlılarlar tah. telbahirlere ve tayyarelere karşı tedbirler almakta ve bu yüzden hay- liden hayliye hazırlıklı bulunmakta- dır. İngiliz kaynaklarına göre bu ha. zırlıklar son derece müfit olmuş ve birçok hâdiselerin önünü almıştır. Fakat İngilterenin hasım tahtel- bahirlerine karşı en çok güvendiği usul, ticaret gemilerine refakat zırh- hları vermektir. Athenia gemisinin torpillenmesindenberi bu usul tatbik olunmaktadır. Bu usul sayesind * Diğer tarartan 36 âzadan mürek- kep olan milli müdafaa encümeni bir harp takdirinde veya leketi lunmaktadır. Ayni malümata göre bunlardan 35 bin Çek münevveri derhal yakal. ve Al ya dahilinde bir kampa sevkedilmiş- lerdir. Listeye dahil diğer eşhasın ve edilmektedir. Diğer taraftan Almanyada haf- tada 90 gram tereyağına 500 gram et eklenmesinin mevcut gıda buh- ranına tesir edebilecek mahivette dığı tebarüz ettiril ol ktedi doğrudan doğruya tehdit eden bir harp tehlikesi halinde hükümete fev- kalâde salâhiyetler veren kanunun meriyete konulması hakkındaki lâyi- hayı tetkika başlamıştır. - 14 Eylülde Macaristanla Romanya arasında yeni bir ticaret muahedesi Ancak Almanyada nazi sefleri, halkı Polonya meselesinin hallin. den sonra muharebenin devam et- miyerek bir mütareke yapılacağı hakkında ikna için yaptıkları pro- pagandayı çoğaltmışlardır. Fakat batı cephesinde harp şiddetlendik. Almanyada İaşe Zorluğu ve Yağ İhtiyacı Karşısında Yeni Tedbirler Alınıyor da yakında tevkif edilecekleri ilâ. - ten sonra halkı bu kanaate emale etmek çok zorlaşmıştır. Havas ajansının bildirdiğine göre Alman şeflerin en büyük en- dişösi tayyare, otomobil ve tank için olduğu kadar halkın iaşesi i- çin de yağ bulunamamsıdır. Alman iase nazırı Romanvanın Berlin elcisile müteaddit mülâkat. larda bul gibi Goering de görüsmüstür. Alman gazeteleri, Alman kim- yagerlerini naz cok nebati yağlar çıkarmak icin birçok careler bul- muş olduklarını vazıyorlar, * Berlini 15 .AA) — D. N.R. Ordu icin gecenlerde nesredilen afdan haska, Führer sivil halk için de af ilân etmistir. Fransada dıri u ; MERE Paris, 15 (A.A.) — DNaladier, İ. talya, Yugoslavya ve İspanya el- çilerini kabul etmistir. üsse gelmiştir. İspanyada Burgos, 15 (A. A.) — Halen silâh altında bulunan 1937 ve 1941 sınıf. larına mensup milisler orduya nakle- dilmişlerdir. Bu karardan ordudaki en yaşlı sınıfların yakında terhis e- dileceği manası çıkarılmaktadır. Yalnız ordunun hazeri mevcudu silâh altında bırakılacaktır. — Oslo Devletleri Oslo, 15 (Hususi) — Oslo grupu devletleri İngiltere ile müşterek mü- zakereye girişmemişlerdir. Bu dev- letlerin Almanyaya transit suretile gidecek mallar için de bir cephe al. maları mevzuubahs değildir. Salı günü başlıyan Oslo grupu dvletleri içtimaı henüz devam etmek- tedir. Bu grup aralarındaki ticari Mmübadeleleri genişletmek kararında ise de İngilterenin aldığı vaziyet Bel- çikayı çok düşündürmektedir. Belçi. ka hükümeti bu yüzden memlekette iaşe müşkülâtının artacağı! t ve ıevıhirin patırtısına kapılma « — mak; Gayrivaki hıberler verip bun- ların tahakkuk İ İ halkın gazetelere ve lııkihle karşı — olan itimadını sarsmamak. Çok defa tekrar ettiğimiz gibi bir ı? büyük dünya hengâmesi karşısında, imkân ve vekayiin müsaadesi nisbe. — tinde bu ateşten uzak kalmak eme. — lindeyiz. Şu halde bugün muharip değı'liı. Harp yapmak bir devlet, bir hü - — kümet işidir. Bir memleketin muha- — rebeye girmemesi demek devletin — ve milletin umumi — hareketlerinde — taraflardan biri lehine silâh atmama. — sı demektir. Ama bu — hareketsizlik halkın viedanlarına kadar ne gırol’, ğ ne girmesi istenir. 1 Bir horoz dövüşü ıeytedeniıı lkl horozdan birine sempati duyması ta. hü olurıı kültürleri, - karakterleri, leri, istekleri ve çalımları İi — tibariyle dünya kavimleri arasında — ileri yer tutmuş dört milletin muha- rebesinde şüphesiz hepimizin şu ve. ya buna karşı, şu veya bu harekete ve tavra karşı bir sempatimiz ola . caktır. k Bu pati belki makalelerimiz. — de tahminlerimizde de ilebilir. — Lâkin katiyen içtinap etmemiz ge Si rek olan bir nokta, bu — sempatinin — vakaları tahrif edecek hale getiril . — mesidir, Bir muharririn, yanlış veya dnğ. yüzünd mektedir. g aP YSt DA Memurlar Resmi Binalarda İkamet Etmiyecekler Ankara, 15 (TAN) — Başvekâlet, her ne sebeple olursa olsun, bundan ru kendine ait bir fikri, bir hissi, bir — tahmini hattâ bir emeli karileri hu - — zurunda mütalea etmesine daima ce- — vaz vardır, Çünkü o fikir, his, tahmin ve emel imzası altında kendi malıdır. Lâkin hâdiselerin şekilleri . bil . hassa gazete gibi, radyo, ajans gibi böyle memurların p bulunduk ları vekâletten müsaade verilmedik. çe resmi, binalarda ikamet etmeme. leri ve verilecek müsaadelerde mün. hasıran vazife icaplarının göz önüne alınmasına dair bütün devlet teşkilâ- tına bir tamim gönderiniştir. f istihbar vasıtaları için - te- — cavüz edilemiyecek mukaddesattan. dır. n Ciddi milletlerin, vakur matbua. — tı bilhassa bu noktaya çok ehemmi - yet verir ve vekayii tahrif etmezler. Bizim matbuatta da bunun aksi mü- tehlikeli bir mıntakaya gidecek olan her ticaret gemisine tahtelbahire karşı gelebilecek tipte yapılmış olan zırhlılar refakat edecektir. Bu zırh. lılar geniş ölçüde hazırlanmış olduğu için ticaret gemilerinin tam emniyet içinde seferlerine devam edeceği an- laşılmaktadır. Bu kısa izahlarla varılacak netice; Almanyanın bu defa mühim bir de- niz harbi yapmasının beklenmediği. dir. Alman denizaltıları kolaylıkla takip edilecek ve bu sayede deniz. lerde hareket hürriyeti devam ede- cektir. Bu da bugünkü harbi, geçen Bü- yük Harpten ayıran en mühim fark- lardan biridir. Konyada İhtikârla Mücadele Faaliyeti Konya, 15 (A.A.) — Alâkadarların iştirakile mıntaka ticaret müdürlü- ğünde bir toplantı yapılmıştır. Bu toplantıda ahvali hazıra dolayısile memleketin iaşe vesair mübrem ihti. yaç maddeleri üzerinde ihtikâra mâ- ni olmak için alınması lâzım gelen tedbirler etrafında görüşülmüş ve bu arada İstanbul, İzmir, Mersin piya- salarından Konya tüccarları tarafın- dan mübayaa edilen maddelerin fi- |. Btları tetkik olunmuştur. b manya, şarktaki ord! HÂDİSELERİN Fransız tayyarelerinin ve topçularının bombardı- manları, Zigfrid istihkâmlarında, hiç umulmadık tahribat yapmıştır. Hakiki kıymetleri, ciddi bir taarruz karşısında ilk defa denenen bu istihkâm- ların, kendilerine güvenildiği derecede sağlam olmadıklarının anlaşılması, Almanyada derhal yayılan derin bir endişe uyandırmıştır. Bu istih- kâmlara yakın olan şehirler, birer birer tahliye olunmaktadır. Bu zaafın tebarüzünden sonra, Al- AT bir kı anı bekliy garbe çekmek için, Mareşal Göringin tayin ettiği k zaruretinde kalmıştır. Po- lonyadaki taarruzun birdenbire durması da, ora- daki kuvvetlerden mühim bir kısmının, garbe alınmış bulunmasından ileri gelmiştir. * Almanyada, rejim aleyhinde, yeniden dört mühim broşür neşredilmiştir. Toplatılmasına çalışılan bu bro- şurleri okuyanların idam olunacakları resmen ilân o- ötel Buna rağm A broş; kapışılmaktadır. Broşürlerdeıı birisinde, Chamber- lain'in nutku vardır. Diğeri bugünkü rejime karşı sos- yal demokratlar tarafından 'neşrolunmuştur. broşür, gizli komünist fırkasının eseri olup, Alman is- / ikaz gizli gizli âdeta Üçünci FAŞ PN çilerini vaziyet hakk Dördüncü broşür ise Katolikler taratından çıkarılmış- ftır. Katolikler, bu broşürlerinde, bütün dünya Kato- liklerinin mukaddes saydıkları Lehistandaki Çensto. cova şehrinin tahrip dirler. y N | © Almanyada, kardeşleri, kocaları veya çocukları | d Heiraleği şikâyet hede edildiği iddia olunamaz. Tedavüle Çıkarılan Yeni Banknotlar Ankara, 15 (A.A.) — Türkiye Cüm huriyet Merkez Bankasından: Bankamızın 15 İkinciteşrin 1937 — * . phede ölen h D All giymeleri menedilmiştir. Almanyada çıkan resmi gazetelerden birisi olan ın siyah matem elbıuıı “Harbin uzayacağı, B ; 2 — Dört y ,tavşan ve keçi yetiştirmesini tavsiye etmektedir. büsbütün artacağı korkusunu uyandıran bu tav- siye, halkın maneviyatını sarsmıştır. Gazete, halka, şu tavsiyelerde bulunmaktadır: 1 — Tabaklarınızdan artan yemeklerle iki keçi- yi, iki tavşanı kolaylıkla besliyebilirsiniz. Zeitung gazetesi, halka, ve mevcut gıda buhranının ları sakın öldür- meyin, bu hareket vatana hiyanettir. Bir tavşan öldürmek, bir Alman öldürmekle birdir. Dişi tav- şanları da, çiftleşmeye kışkırtmalısınız. Yemek artıkları Kit olanlar, tavşanlarını ve keçilerini, devletin resmi enstitüsüne götürmelidirler!,, genç t v raştırmalara devam edilmektedir. tarihinden itibaren tedavüle çıkarmı ya başladığı yeni harfli banknotlar. — dan 15—9—1939 tarihine kadar: - — İki buçuk liralıklardan 13.906.195, — beş liralıklardan 43.893,730, on lira. lıklardan 33.980.480, elli liralıklar- — dan 37.788.100, yüz liralıklardan — 43.575.200, beş yüz liralıklardı 18895000, bin liralıklardan 25117000 lira ki, ceman iki yüz on yedi milyon yüz elli beş bin yedi yüz beş lira te- — davüle çıkarılmış ve mukabilinde es- ki harfli banknotlardan ayni miktar — tedavülden kaldırılmıştır. ğ Batan Amerikan Tahtelbahiri Yüzdürüldü Nevyork, 15 (A.A.) — “Sgualus' tahtelbahirinden dün gece çıkarılan 26 cesetten birincisinin hüviyeti tes. — bit edilememiştir. Geminin içinde a- — vi Makine dairesinin arkasında ve —— torpil dairesinin arkasında kapıya — — giden merdivenin etrafında grup ha- linde topl ış bir kaç tesa- "ndlumıpa gnp