14 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

14-9-939 BUGÜN Cephelerde Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL ister Chamberlain dün Avam Kamarasında söylediği nu. tukta Şark cephesinin hâlâ bütün ehemmiyetini muhafaza ettiğini Almanyanın buradaki hari safhaya götürmek (istediğini, fakat Polonyanın yenilmez azmi sayesinde buna imkân hâsıl olmadığını, ve Lehlilerin ezici faikiyetler karşısın- da her fedakârlığı göze alarak mu- kavemete devam ettiklerini anlattı. Hakikatte Polonyalılar, yaptıkla- rı müdafaada kendi kuvvetlerine son derece fnik Alman hava kuvvetleri ışlar, ve Almanlar'bu ti sayesinde yaptıkları taarruzları ilerletmek, ayni zaman- da mukabil taarruxların tesirini kü. çültmek imkânını bulmuşlar, bundan başka muvasala hatlarını tehdit ede- rek müdafaanın lâyıkıyle beslenme. sine karşı gelmişlerdir. Almanların Polonyalılara karşı haiz oldukları bu üstünlüğün tesirini küçültmenin biricik çaresi, Garp cephesinin faaliyete geçmesi ve Po. lonyalılar üzerindeki tazyiki hafifle- terek Polonya müdafaasının yeni den kendini derleyip toplamasına imkân vermekti. Garp cephesinde günlerdenberi fa. aliyet başlamış, fakat bu faaliyet he- nüz kemalini bulmamıştır. Sebebi de buradaki harbin “müstahkem mev. kiler,, harbi olmasıdır, Fransız kuvvetleri Almanların Zigirid hattını mülemadiyen döv. mekle o meşguldürler. Almanların, Şark cephesinde harbe devam ede. rek bu hattın mütemadiyen düvül- mesine razı olmıyacakları, bu yüzden hava kuvvetlerinin mühim bir kıs. mını Şarktan Garha çekimiye mec- bur olacakları muhakkak sayılıyor. Bu vaziyetin tahakkuku üzerine Po- lonyanın müdafaası yeni ve mühim fırsatlarla karşılaşacak, Polonyalılar hu fırsatlardan İstifade ederek mü. dafaalarını sağlamlıyacaklardır. Garp cephesine gelince, Alman müdafaasının bazı noktalarda yarı) dığı haber veriliyor. Fakat bu müda. fan hatları birer çizgiden ibaret de- ğildir. Bilâkis bunlar derinden de - rine tahkim olunmuştur. Onun için bir yarma hareketi bu hatların teh. likeli bir Arızaya uğradığını ifade etmez, Belki bu hatların inşasından maksat, geniş bir rahne açılmasını imkânsız bir hale getirmektir. An. laşılan bu hatlarda geniş bir rahne açmadıkça bu rahneden istifade im- kânı kolay değildir. Kücük rahne- lerden istifade bahsine gelince, as. keri mütehassislar bu bahis üzerin. de muhtelif fikirler ileri sürüyor - lar. Bunları hulâsa eden bir İngi » liz askeri muharriri diyor ki: “Askeri mihanik omütehassısları küçük bir rahneyi istismar etmenin mümkün olduğuna kanidir. ler, Fakat tahkimat © mütehassısları bu kanaate İştirak etmiyorlar. Bu iki kanaat arasında mutayassıt düşün- celer varsa da yeni tecrübeler bu dü. şünce ve kanaatlerin kiymetini mey- dana çıkaracaktır. Fakat garp cephesinde başlayan muharebe, Polonyalıların daha mü - savl şartlar dairesinde dövüşmeleri. ni temin edecek, bu sayede müdafa. anın uğradığı rahneler © kapanacak, ve Polonya müdafaası bir çok fırtı » nalara mukavemet eder hale gele - cektir.,, Halk Partisi Müstakil Grupu Hükümetin Siyasetini Tasvip Etti Ankara, 13 (A. A.) — Cümhuriyet Halk Partisi müstakil grupu reis ve- killiğinden: Cümhuriyet Halk Partisi Müsta- kil grupu 13 eylül 1939 tarihinde sa. at 15 te rels vekili Ali Râna Tarha . nin reisliğinde toplanarak hüküme - tin, Başvekilin Meclisteki beyanatm. da ifade edilen ve Hariciye Vekili ta. rafından Parti grupunun dünkü top- lantısında izah olunan, harici siyaset hakkında müzakerede bulunmuş ve bu siyaseti tamamiyle tasvip etmiştir Müzakere saat 19.30 da nihayet bulmustur. N TAN İm HABE D) Avrupa Harbi Karşısında Bitaraf Devletlerin Vaziyeti İtalya Sadece Rolünün Ehemmiyeti (Amerikada Roosevelt Taraftarları Tanınmış Olduğundan Bahsediyor İle İnfiratçılar Hâlâ Çarpışıyorlar Roma 13 ÇA, A.) — Giornale d'İtalia gazetesi,“ müdürü tarafından yazılan basmakalesinde İngiliz ve Fransız ricali | tarafından vapılan resmi beyanata bakılacak olursa, uzun bir harbe intizar etmek lâzım geldiğini tebarüz ettirmek- tam ve Jaşington, 1? (A, A.) — Roosevelt, bitaraflık kanunu- nu yeniden gözden gecirmek üzere kongrenin fevkalâde ola- rak içtimaa davet edileceğine müteallik yakında bir beyanna- me neşredileeğini, matbust mümessillerine bildirmiştir. tedir. | Bu muharebe, doğrudan doğruya hiç bir İtalyan menfaatini tehdit et. mçmekte ise de sebepleri ve akisleri- le bazı meseleler ihdas (o etmektedir ki bu meselelere meselâ Avrupanın başka bir şekilde tanzimi, kuvvetle- rinin yeniden taksim ve tevziini, hak ve iş vasıtalarına nisbetle milletler| arasındaki münasebetler o meseleleri gibi İtalyanın esaslı rilen dokunan meseleler karışmış bulun «| maktadır, Bunlar, umum Avrupa nizamı ve| adaleti meselesi şeklinde hülâsa edi. lebilir. Nazırlar meclisinin o geçenlerde neşrettiği bir tebliğde İtalyanın si - yasi vaziyeti tarif edilmektedir. Bu siyasetin gayeleri, | ihtilâfın inkişafında ve bir neticeye mim) bee da birer âmil olmaktan bali kalamı. yacak olan ve fakat Avrupanın haki.) ki menfaatleriyle ahenktar bulunan | İtalyan menfaatlerinin tanınması ve müdafaasıdır, Roma hükümeti, gün- delik siyasi faaliyetini İtalyanın ve Avrupanın menfaatlerine (hasret - mektedir. İtalyan milleti, ayni mü » dafan gayesine askeri ve mülki ha - zırlığını, disiplinin, Düçenin eserle-| Tina ve #emleketin mukadderatına olan imanını da vakfetmektedir. İtalyanm'müstakbel hattı hareketi ne olacağı hakkında ecnebi tahmin- lerden bahseden Giornale d'İtalia di. rektörü, bütün bunların Avrupa kuv vetleri çerçevesi içerisinde İtalyanın birinci derecede olan rolünü tanımak demek olduğunu yazmaktadır. Venedik ile ecnebi memleketler arasındaki deniz servisleri pek kısa bir zamanda yeniden başlayacaktır. Evvelâ şimali Afrika, Libya ve bun. ları müteakip derhal şark ve Mısır servisleri işlemeğe başlayacaktır. Büyük erkânıharbiye reisi mare. şal Badoglio, Almanya ile Polonya arasında muhasemat başladığı sırada Romaya gelmiş ve o ozamandanberi bu şehirde kalmıştı. Mareşal, dün a. va çıkmak üzere Romadan hareket etmiştir. © Cenubi Afrikada Alman propagandasının mağlübiyeti, Londrada çeşit çeşit mizahi tefsirlere vesile olmuştur. Cenubi Afrikanın bitaraf kalışı, Göbels'in daki mevklini büsbütün sarsmıştır, Zira, Cenubi Af- rika politikasını bizzat idare eden Göbels'tir, Ve onun nihayet menfi netice veren bütün gayretleri. Alman- yaya tam 30 milyon marka mal olmuştur. * istifadeye çalışmıştır. Polonyada, Çeklerin kesildikleri, ve onlara daha birçok zulümler yapıldığı yayılmaktadır. Fakat "Almanların bütün gayretleri boşa gitmektedir. Bilâkis, Çekler, akın akın Polonyaya kaçmakta. dırlar. ş lenilmiştir. cum eden kı le Almanlar, Çekoslovakyada, bir Leh aleyhtarlığı uyandırmaya çabalamaktadırlar, Rayşh, bu mak- satla, bütün propaganda vasıtalarını harekete ge- çirmiş, sinemadan, radyodan da genis mikyasta Polonyada harp eden Almanlara, Fransızlarla, İngiliz. lerin harbe girdikleri bildirilmediği gibi, onlara, İtal. yanların Almanya ile birlikte harbi kabul ettikleri söy- » Çekoslovakyayı, Fransız hükümeti nezdinde, Osusky temsil etmektedir. Şimdi, yeniden dirilmiş sayılan Çe. koslovakya, Almanya ile hali harptedir. Zigtride hü- a CEPHELERDEN GELEN RESİMLER: Alman Mai silim! bombardıman edilen keps civarındaki Volo kasabasının taarruzdan sonrâki hali Polonyalılar tarafından düşürülen bir Alman tayyaresi, bir enkaz yığını halinde Müşarünileyh, “yukında,, demekle ne kaşdetmekte olduğunu tasrih etme miş; yölniz bu içtimam 2 İlkteşrinde yapılacağı suretinde Sabath tarafın. dan ileri sürülen tahminin yerinde olduğunu ilâve etmiştir. mas daha şimdiden bıtaraflık kanu. nunun tadil edilmesine mâni olmak için gayret sarfına başlamışlardır. Geçen hürpte Amerikan esliha ve mü- himmat satışına ait tahslsatı idare etmiş olar Nye Mmümessilleri ile gö- rüştüğü esnada kendisinin biteraflık ka- nurunun tâdilire muhalefet elmesine sa- ik olan esbabi tâdat tmiştir. Mumaileyh, o Amerikanın o muhariplere #ilâh vrmesi takdirinde hali hanrdaki ihti otomatik surette slâka- ve Amerikanın bu fhilâfa kolaylaştırılmış buluna- icağını söylemiştir. İ Siyasi mahafil, kongrenin aktede. iceği içtima devresinin kısa olamıyaca İğim ve gürültüsüz geçemiyeceğini İbeyan etmektedirler. Borah, şimdiden aşağıdaki parole- yı ortaya stmıştır: “Ambargoyu kal dırmak, harp demektir. Bu parola, bütün muhalifleri fırka meselelerinde müstakil olarak bir a- Iraya getirmiye yarıyacaktır. Binnetice, infirat politikası taraf. İ karları, Roosevelt'in siyasetine leh. İtarlık etmenin hakiki bitaraflık ru. fhuna mugayir olacağı müteleasında | bulunmaktadırlar. Hull, gazetecilere beyanatta bulu- İnarak Hariciye nezaretinin bir beyan gname ihzar.etmek maksadil» muha- peri tarafından Amerika gemileri. nin araştırılmasına ve abloka edilme. jsine mit bütün hâdiseleri toplamakta olduğunu söylemiştir. Sovyetlerde Seferberlik Moskova, 18 (AA) —D.N.R ih yatların silâh alına çağrılması devam ediyor. Moskova sokaklarında ve istas- yonlarında trenlerle Sovyetlerin garp budütlarına sevkedilmekte olan sefer- ber kıyafette ve silâhlı kıtsat görülmek» todi?, Bu kıfaat bilyük bir sükünet ve nefse itimat gösteriyor. l i “- Almanya. bitirmiştir: atma ?,, Osusky, Fransaya ve İngiltereye, tikçe büyümekte olduğunu bildirmiştir. bütün subayları ve erleri Çektir. Binacnaleyh, evvelce söylenildiği gibi, bu askeri cüzütam, nüllülerinden mürekkep Jâkis, siyaseten de, askeri bakımdan da, devletinin resmi ve filli ordusudur. Beneş ve Osusky bütün dünyaya, Çekoslovak umumi seferberliğini res- men ilân etmislerdir. Varşovayı muhasaraya ve işgale uğraşan Alman kıtalarının kumandanı, bizzat Hitlerden, 15 Ey- lülde şehrin zaptı işini mutlaka ve her ne baha- sına olursa olsun bitirmek emrini almıştır. Hal. buki, Varşova müdafii General Czuma, Varşova- lılara hitap eden bir beyannamesini su cümlelerle “— Düşman, artık bizden yalnız bir tek cevap alabilir. O'da şudur: “— Dur. Ve artık ileriye doğru bir tek adım Polonyalıların, Varşovayı müdafaa hususunda nekadar azimkâr ve fedakâr davranacakları da. bu sözlerden bellidir. Bu itibarla, Lehistanda başlamış bulunan muha- rebenin en müthiş ve en kanlı çarpışmalarının, bugün, veya yarın vukubulacağı umulmaktadır. Çek ordusunun git- Bu ordunun Çekoslovak gü. aylardan ibaret değildir. Bi- Çekoslovak * Borah ile Vandeuberg. Nye ve Tho | çi, FELEK Çabuk Sürmüş ! Yazan: B. FELEK Sık sık geldiğime bikma! Ki — mi yolum düşüyor; kimi de kendim meruklanip geliyorum. — Hoş geldin! — Kuzum efendim! Bu Lehistan- da harp eden Alman ordusu kaç kişi — Vallahi, mareşal göre 70 fırka Alman aske: — E bu adamların bütün kuvvet. leri ne kadar? — İyi tesadüf! Ben de yeni oku- dum. Sana Alman ordusu hakkında en salâhiyettar ve yeni o malâmatı vereyim, — Aman söyle şunu! — Almanyada Versay munhedesi mü- cibince mecburi askerlik yasak idi — Yazma? — Evet! Hitler iktidar mevkiine gele 1933 tarihine kadar aradaki âş- denilen bir nevi milisten Burlar da beheri üçer alaylık 7 kerkile ibaretti, — Dinle! 1933 — 1934 te bu miktarlar üç misline çıkarıldı. Bir de zırhlı fırka Hive edildi. Mecburi askerlik ancok 1895 *e texis olundu. — Ya? Desene üç dört senelik İşt — Örle! Bu kararlar ve değişmeler üs zerine 1030 da piyade fırkalarının adedi 27 ye ve zırhlı fırkalarınki Üçe çıktı, askerlik müddeti iki — Urün yahu! — Tabil! gi4 den 933 senesine kadar yapılmadan geçen senelerin td- ığıni telâfi için başka çare yok- 1938 de bu miktar 3 piyade, Iki dağ've bir zırlılı fırka daha arttığı gibi 1939 — 1039 yapılan gayretler Üzerine ordu mevcudü üçü dağ, yedisi zırh olmak ü- zere 49 piyade fırkasına iblâğ edildi. Bu miktara seferberlik zamanında İlâve edis Jen ihtiyat fırkaları da ilâve edersek 100. 120 fırka kadar bir kuvvet teşkil eder. — Çok asker! Evet! Alman ordusu adet iti. bariyle büyüktür ve Almanyanın in- san menbalatı daha fazlasını bile çı. karacak kabiliyettedir. — Dehşet! — Evet işin kuvvetli tarafı bu - dur. Şimdi bir de zayıf tarafına bak! — O da mi var? Bir kere faal ordunun kıtaatın topçu mevcudu rlında 12 misli arttır! . 00 bataryaya o çıkarılmış olduğu gibi bu mıktara seferberlik dolayısıyle 600 batarya daha ilâve etmek lâzım gelir. — Çok silâh! Evet! Lâkin bunları kim kul. lanacak? Geçen Umumi Harbin are. iesinde faal Alman ordusunda 40 bin den fazla zabit ve 110 binden fazla küçük zabit vardı, Bundan başka dü 20 bin ihtiyat zabiti, 60 bin ihtiyat küçük zabiti ve ayrten Landver de - nilen askeri teşekkülün otuz hin za. biti ile 160 bin küçük zabiti vardı. Bütün bu zabitler o mesleklerine ve rütbelerine ait o bütün talim ve terbiye devrelerini bitirmiş ve hazır bir halde idiler. Bugünkü Alman ordusu İse bu hale gelebilmek için çok, ama çok zaman ister, — E! Şimdi orduda zabit yok mu? — Var! Lâkin kadroları doldur. mak için zabitleri çabuk terfi ettir » diler. Yâni ağacı çabuk sürdürdüler. O kadar miralaylardan bir çoğu harbe iştirak etmemiştir. hafı var; Meselâ şimdiki © Fransız orduları başkumandanı general Ga- melin Umumi Harpte bir fırka ku » mandanı İken şimdiki Alman ordu - ları başkumandanı general Bravşiç hassa ihtiyat kuvvetlerinden birinde yüz başı idi. — Yâni? — Yâni, Alman ordusunun zabit kadrosu kısa tahsilli ve az tecrübeli. dir. Bu bakımdan, Alman ordusunun. bugünkü hali, 1914 tekinden daha zayıftır, — Ya? — Evet! — Bak! Bunu bilmiyordum. Lâ - kin adamların zırhlı kıtaları var di. yorsun? — Var! Zırhlı kıtayı © parası ve malzemesi olan devlet her zaman teşkil eder, lâkin tecrübeli har za - biti para ile pulla elde edilebilir mi?