9 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3
9-9.939 BUGÜN Harbin Ciddiyeti Yazan: Ömer Riza DOĞRUL ihinlerin takıldığı bir nokta var ki bugünkü İngiliz ve Fransız gazeteleri ona cevap vermek. tedir, Anlaşılan İngiltere ve Fransa- da da ayni nokta zihinlere takıldığı, yahut Almanya tarafından bu nokta- yı hatırlatan bir takım neşriyat ve propagandalar yapıldığı için İngiliz vg Fransız kaynakları onunla meş. gul olmak ihtiyacını hissetmişlerdir. Malüm olduğu üzere o Almanya bütün kuvvetleriyle Polonyanın "üze. rine yüklenmekte ve burada süratli ve kati bir muvaffakıyet kazanmak için gayretini sarfetmekteğir. Polonya bu muvaffakı$ete imkân vermemek için bütün kavvetini kul- lanmakta ve Polonyanın müttefikle. ri garp cephesindeki Almanların tah- kimatına taarruz ederek Almanya - nin Polonya üzerindeki tazyıkını ha. fifletmek için uğraşmaktadırlar. Bu- gün gelen haberler, Almanyanmn şark cephesinden garp cephesine bir kaç fırka çekmek © mecburiyetinde kaldığını anlattığı için bu plânm 92 çok muvaffak olduğunu göstermek - tedir. Buna rağmen Alman kuvvetleri Polonyayı ezmeğe ve Polonyanın İs- tilâ ettiği topraklarında dikte edilen bir sulhü kabul edecek bir hükümet kurmağa muvaffak olduğu takdirde acaba İngiltere ile Fransa da hu em. rivaki karşısında harbe lüzum kal . madığına inanarak harbe son verme- ğe bakarlar mı? Yoksa başladıkları harbi sonuna götürmeğe mi gayret ” Tahtelbakir Harbi Almanların Denizaltıları Faaliyetini Genişletti Londra, $ (Husuri) — İstiibarat Ne zaret buğün neşrettiği bir tehilğle AJ- seanlarım 1017 de yaptıkları gib geniş ölçüde bir tahtelbirir harbine girdik- etini anlattıktan sonra Almün makama tanın tahtelbahirlere — ticaret gemilerini ihlarsız olarak hatırmaları için talimat vermiş olduklarının da şimdiye kadar vuku bulan hâdiselerden © anlaşılmakta uğunu tavzih etmekte ve şu malümatı ilâve etmektedir: “Alman tahtelbabirleri geniş bir saha- ya dağılmış ve anlaşılan harbin başla- masından evvel, faaliyete geçecek bir Tarzda vaziyet almıştır. İngiliz makamatı bu vâziyetin icabına göre hareket et- riektedir. Onun için tahteibahir harbi- nin tesiri süratle azalacaktır. Alman tahtelbahirleri daha şimdiden erzak üra- mak ve bulmak için dönüp de oldukları için bunları avlamak gisbeten kolay olacuktır.,, Batırılan gemiler pll Nevyork”8 (A.A.) — “Washington, deki Amerikan vaptırumun haber rdiğine göre Glasgow limanina buğl Oliver Grove, istmli İngiliz şilebi İs- panya sahillerinin 200 mil gimsli garbi- sihde torpillenmiştir. Gilep, 49,05 derece şimal ve 15,58 de Tece conupta sefer etmekte idi. okta ederler? İngiliz ve Fransiz matbual bu suale cevap vermeğe çalışmaktadır. Ve harbin başlamasından sonra böy. le bir tereddüde yer vermenin mâ - nasiz olduğunu, çünkü harbo karar veren İngiltere ile Fransanın tecavü. zü temsil eden rejimi yıkmadıkça bu harpten geri dönmiyeceklerini anlat. İngiliz ve Frântır © güzetelerinin! bu neşriyat ile milletlerinin fikirleri. ne ve iradelerine tercüman oldukla. rını söylemek mümkündür. # Çünkü Polonyanın kuvvetleri e- zilir ve Polonyalılar ölüm tehdidi al. tında bir sulh muahedesi kabulüne mecbur kalırlar ve İngiltere ile Fran. Sa bu fırsattan istifade ederek harp- ten çekilmeyi düşünürlerse, bu hare. ketin en şerefsiz mağlühiyetten be. ter bir vaziyet teşkil edeceği şüphe götürmez. Belki bu hareketi İngilte. re ile Fransa namına bir intihar say. mak bile mümkündür. Çünkü İngil - tere ile Fransa bu takdirde, hiç bir milletin, hiç bir kimsenin zerre kadar itimat etmiyedeği, zerre kadar saygı göstermiyeceği bir © vaziyete düşmelerinden daha acı bir felâkete de uğrarlar, Yâni, İngiltere impara » torluğu ile Fransa imparatorluğu par salanır ve bir müddet için orüz hal. lice birer devlet mevkiine düşerler. Daha sonra da kolay kolay yıkılacak derecede zânlayığrarlar. a İngiltere ile Fransa bunu çok iyi anladıkları için harbe girmeden ön- ©€, sülhü korumak için uzun uzadı. ya uğraşmışlar, fakat sonunda da ka. ti bir karar yı . Bu kati kararı sonuna kadar tat. bik etmek ile Fransa için yalnız bir şeref borcu değil, bir ha. yat borcudur da, Onun için İngiliz ve Fransız ga- zetelerinin bu olduki * neşriyatı | “578 döğrü yol almaktadır. <iddiyetle karşılamak gerektir, rm mi ka ME Varşova Elçimize — Verilen Emir (|g roonşası sürüm cnemek Ankara 8 (Tan) — Varşovadal büyük elçimize, Türk sefaretha - sesinin Lübine şehrine nakli için icabeden emir verilmiştir. — m. Radyo Temsil Kolu Ankara, 8 (TAN) — Radyo temsil kolunun daha mütekâmil bir şekilde olmak üzere yeniden #saliyete geçi. rilmesi kararlaştırılmıştır. Temsil kolu tarafından oynanacak #serleri tetkik ve tercih etmek üzere Sadri Ertem, Reşat Nuri Güntekin, Cevdet Kerim İncedayı ve Bedret. tin Temelden mürekkep bir edebi he- Yet kurulmuştur. Şimali Amerika le Manş arssindaki va» pur yolunun üstünde bulunmaktadır, “Oliver Grore”, Kübadan şeker yükle- miş olduğu halde İngiltereye gitmekte idi, “Washington, vapurunun kaptanı, Al- mân tahtefbahiri kumandanırın büyük bir nezaket gönterdiğini ve Oliver, bat- madan evvel içindeki gemicilerin kurta- rılmasına yardım ettiğin! beyan etmiştir. iman tahtelbahiri, hüviyetini belli Helirid Bismark “yapıyı. büzün Al- manlar atarâfından: Ösund'un esnübuna konulan torpillere çarpmış ve bir kaç #aniyede batmıştır. 14 kisi olan mürette- batından yalniz 7 işi kurtulmuştur. Bugün öğleden sonra bir Hole torpil gerisi Terschelling yakınındöki Nöordvaarder'de inrpile çarpınıştır. İn- filâk esnasında gemide 51 kişi vardı. Bunlardan 20 ölmüş ve gemi bir da- kikadan az bir zaman zarfında batmış- tur. Üç büyük motörle bir kaç tayyare derhal yardıma koşmuştur. * Amerikan bandirdl “Farmer, vapu- ru.ile İngiliz “Pukkaslan,, vapuru ve Fransız *Tumara,, vapuru Atlentikte bir tahtelbahirin taarruzuna uğramıştır. Nevyork Times #szetesinin bildirdiği ne göre Washington hükümetinin gön- derdiği bir telgrafta Alman tabtelbahir- lerinin Karalb denizinde fasliyete bu- Tundukları bildirilmektedir. Bazıları de- âile istinat eden bu husustaki haberle» rin ne dereceye kadar doğru olduğunu hükümet tahkik etmektedir, * Lizbon, 8 (A-A.) — Diario Lızanos va Puru, İngiliz “Defender, vapurundan meçhul bir tahtelbahirin höcümunz uğ- Tadığına dair bir mesaj aldığını bildir imiştir. Tahtelbahirin torpili vapurun | burnunun yanından geçmiştir. Vapur, İngiltereye doğru yoluna devam etmek- tedir, * Amserdam, 8 (A.A.) — Bilderdjik a- dındaki. Holanda vapuru, Pukhasten ismindeki İngiliz gemisinin tayfaların- dan bazıların kurtarmış “Tah Rotter- memleket ve harp iktisadiyatı bancı ülkelere sevkinin lisans tulması İcra Vekilleri Heyeti |. muştur. ğer hayvani ve nebati yağlar, Sofya, 8 (Hususi) — Nâzırlar mec- isi, hususi otomobillerin seyrüsefer- lerini menetmiye katar vermiştir. Bazı otomobiller, bu kayıttan istima edilmiştir. Devlete ait otomobiller, benzin sarfiyatlarını yüzde 30 ye in- direceklerdir. Bütün Bulgaristanda haftanın iki Hününde, çarşamba ve cuma günleri et yemek yasak edilmiştir. Belgrat, 8 (A.A.) — Ecnebi mem. leketlerde dolaşan şayiaların hilâfına olarak Yugoslavyanın yapılacak ma- halli manevralar için sadece bâzı ihti yat ve mütehassıs sınıflarını davet ettiği bildirilmektedir. İtalyanların Mütaleası Roma, 5 (A.A.) — İtalyan gazete leri, Fransa ve İngiltere arasındaki tesanüdün fevkalâde mükemmel ol. duğuna işaret etmektedirler. Bu ga“ zeteler, Fransaya bir çok İngiliz ka- Jaatının ve mühim miktarda İngiliz malzemesinin çıkarılmış olduğunu da haber vermektedirler. Gazeteler, mutalealar serdetmek- tedirler. Yalmız Alman umumi karar. gâhının bültenlerini neşrettikten son- ra Almanyanın Polonyanın tamamen ezilmesini mütcakıp, bir sulh taar- Tuzuna geçmiys âmade olduğunu ve Fransa ile İngiltereyi bütün muallâk meselelerin kâffesinin hal ve faslı lü- zumuna İkna etmiye çalışacağını yaz. için Almanyanm Roman. Ankara, 8 (TAN Muhabirinden) — Beynel- milel siyasi vaziyetin aldığı sön şekil üzerine ihraç maddelerimizden mühim bir kısmının ihracının men'i ve muayyen bir kısmının ya- | o Yüksek tasdika iktiran eden ve bugünkü Resmi Gazete ile ilân edilen bu kararnameye tevfikan transit yerlerinde bulunmakta olan- lar da dahil olduğu halde memleket dışına ih- | racı memnu olan maddeler şunlardır: “Buğday, çavdar, mahlât, kaplıca, arpa, yu- laf, mısır, darı, pirinç, bulgur, fasulye, mercimek, börülce, fiğ, burçak, pata- tes, pamuk tohumu, soğan, sarmısak, kepek, | ot, saman, ekle salih bilümum sadeyağ ve di- halat, kendir, kendir mamslâtı, ketentohumu, ham veya yarı mamul bilümum sığır, manda, dana derileri, işlenmiş deri ve rramulâfı, sa- ya üzerinde tâzyik icra ettiği rivayeti Bükreşte büyük heyecan uyandırmıştır. Hükümet vaziyeti izah için dün akşam bir beyanname meşretmiye mecbur olmuştur. Bu beyannamede Romanyanın katiyen bitaraf kalmıya ka- rar verdiği, fakat bitaraflığın bir takım beynelmilel icapları ve zaruretleri bulunduğu, hükümetin bu icap. lara riayet edeceği bildirilmektedir. » Romanyada askeri hazırlıklar tamamlanmıştır. Hayat normaldir. # , Roma ile Londra arası tayyare seferleri başla. mıştır. İtalya harp müddetince bitaraflığını mu- hafaza edeceğini dün gece ayrıca temin et- İhracı Men Edilen Veya Lisansa Tâbi Tutulan | — Maddeler ilân Edildi Buna Ait Iki Kararname Dün Resmi Ceridede Neşredildi bun, soda, çay, kahve ve kakao, canlı hayvan- lar, etler, canlı icaplarına göre usulüne tâbi tu- | pağı, yün ipliği ince tasvip olun- istüpi, kok, un, bezelye, nohut, keçi kılı, çaval, tırılmıştar. maktadırlar, Macâr gazeteleri, Pilsudskinin me- | zarına Karşı gösterilen» ihiirarmetrir müşarünileyhin büyük bir Polonyah olduğunu göstermekte bulunduğunu tebarüz ettirmekte ve bu hareket, bir uzlaşmanın mümkün olduğunu Po - Tonyalılara İma eden bir mesaj sayıl- maktadır, Askerlikten Kaçanlar Budapeşte, 8 (Hususi) — Askerlik çağındaki bir kaç yüz Slovakyah Ma caristana iltica etmiştir. Alman . Yugoslav O hududundaki Avusturyalılardan bir kısmı askere gitmemek üzere Yugoslavyaya kaç- mışlardır. Paris, 8 (Hususi) — Fransadaki İs. panyol mültecileri askers alınma - makta, fakat askere gidenlerin yerine zürra hizmetinde kullanılmaktadır. Bitaraf Devletlerde Kopenhag, 8 (A.A.) — Danimarka Harieiye nezareti, Ebjergim £ bom- bardımanının İngiltere nezdinde pro testo edileceğini bildirmektedir. Pekin, 8 (A.A.) — Muvakkat şime- li Çin hükümeti, Avrupa ibtilâ kar- İ şısında bitaraflığını ilân etmiştir. Stokholm, B (A.A.) *- Yarın açılacak olan parlâmentoda bütün İsveç milletinin hükümet tarafından flân edilen Bitaraflık siyasetine riâyette müttefik olduğu bildi- silecektir, miştir, / melatini'i iştir, her nevi konserve, her nevi peynir, her nevi kâğu ve mukavva, her nevi boyalar, saç ve çinko levha, dikenli tel, her nevi kereste, ya- i ve mensucalı Ve mamulâtı, kükürt, nevi kablo, tel halat ve zincir, kauçuk ve ma“ mulâtı, her nevi salmastra, motörlü ve motör- süz deniz ve kara nakil vasıtaları.,, Yine bu kararnameye tevfikan ihracı lisan- sa tâbi maddeler de şunlardır: “Tiftik, barsak, balmumu, küçük baş hay- van derileri, yumurta, zeytin tanesi, susam, pa- mak, pamuk ipliği ve mensucat ve mamulâtı, bakla, soya fasulyesi.,, İhraç maddelerimiz srasında bulunan Sigula ya- ğı Türk — İngiliz ticaret anlaşmasının takasa mev- zu teşkil eden listesinde tadat olunan Türk emti- esı meyanında ithali Vekiller hevetince karârlas- ve cansız kümes hayvanları, ve mensucatı ve mamulâtı, ke- irmik ve mamulâtı, kalay, her Bulgar Hükümeti, Petrol ve Benzin ileHususi Otomobillere VaziyetEtti İngilterede Tündr“# (AA) w Kral George, dün Öğleden sonra Aldershot öskeri merkezi ziyaret etmiştir. Kral, tefis ettiği kıtalar tarafından uzun uzadıya mlkizlarmgtır. İngiltere ve Fransada bulunan bütün Sovyet tebaası derhal memleketlerine dö- meceklerdiz. Mir Beşvekili, Misırhlarin kalben İn- giltere İle beraber olduğunu ve kuvvet politikasna karşı açılan mücadelede ken- disine yardım edeceklerini söylemiştir. Kanada Âyan ve Mebusan Meclisleri dün kongre halinde ve anane hilâfina me Tasimsiz toplenarak İngiltere ile beraber yürühmesine karar vermiştir. Almanların iddia hilâtına yalnız askerlik gağındaki Almanlar tevkif edilmiştir, , Atriksönki Almanlar, Hitlere uzak- tan da ols müzaherete asla âmade gö- Tükmiyorlar, Makdonald, harbin başlangıcındanberi İngiliz müstemlekelerirden gelen sadakat ve yardım. telgraflarından dolayı Kral na- muna teşekkürlerini bildirmiştir. Amerikada Vaşington, 8 (iasusi) — Avrupadaki Amerikalıların hepsi buraya dönmek üze- redirler, Saint Thomdh adaları derhal bir tah- telbahir üssü haline getirilecektir. Meksi- ka Cürnhurrelsi namına söz söylemiye sa- lâhiyetter olan Betola Meksikanın demok- vasilere yardım edeceğini ihsas etmiştir. Gentbi Amerikâ memleketleri vaziyete terini tayin işin yakında bir konlerene yapacaklardı gg Fransiz orduları Garp cephesinde Sarburg istikame- tinde 24 saattenberi düşman Zigirid hattını karadan ve havadan sıkı bir bombardımana tâbi tutmuştur. Cephenin yalnız hu kısmında 600 tank harekete geçiril. di : Japonya, Ingiltere ve Fransadan Uzak Şarkta bulunan kara ve deniz kuvvetlerinin geri çekil. * Tokyo hükümeti, Rusya müracaat ettiği takdirde iki hükümet arasındaki ihtilâfları dostça halletmiye hazır etmiştir. bulunduğunu ihsas Filistinde | İkısım ilâçlarda ihtikâra tevessiil e İhammil bir şey değildir. 3 FELEK İhtikârı Ezmeli Yazan: B. FE, j pa gazeteler, o hikümi harp sebepleriyle sebepsiz 1. yat yükselten ve ihtikâr yaj karşı ne kadar amansız hareket - ceğini apaçık anlatan oBaşvekâletin. tebliğini neşrettiler. ğ Ben bu arada bilhassa ilâçlar üze rinde duracağım. Muhterem başve 3 kilin de tebliğinde: “Halkın hayati ve sihhi ihtiyaçlari için lâzım olan ilüçlarda da baz İl tiktirlara teşabbün edilmek Tetendiği Bİ duyuyoruz. Bu hareket, bilimum ecza depolarına ve nelere el ko naruk bu işin devletleştirilmesini teş hil edecek bir başlangıç olabilir. Denildiği veçhile - hakikaten .. dildiğini öğrenmekteyiz. — Şüpl hükümetin bu kati lisanı önünde u işe cesaret edenler belki olmıyacak, olsa da az olacaktır. Lâkin bizim, hü. kümetten dilediğimiz şudur: Bu işi sık sık ve resmi olmuy vasıtalarla daimi surette kontrol ete ürerek en ufak bir ihtikârn baş | | hemen ezmelidir. Bilhassa toptan jtşlarda yapılacak fiyat yüksekliği bilâhare pahalı mal almış eczaneler. de güç indirilebilir. Malüm yal İlâç kandura gibi, İ hattâ fasulye gibi pazarlığa müte Dışarıdı gelen bir takım müstahzarat © veya iptidai maddeden ithalât malr olan. yerli mslitahzarların mıktarı azal » dıkça hastalar bunu her ne fiyata © lursa olsun almağa razı olacaklar, hattâ işi bozulmasın diye hükümete haber vermeyi bile istemeyecekler dir, 1 Onun için ilâçlar üzerinde bil hâssa şiddetli bir kontrol tatbiki eld-. den lüzumlu ve hayati bir meseledir. Yaptığı tebliğdeki tehditlerini kaa kadir olan hülkümetin bu temen. nimizi evvelden derpiş etmiş olda « ğunu bilmekle beraber biz de vazife. mizi yapmış olmak için bu satirla, işi bir kere daha umumi elkâresar © zetmek istedik. ; Bu Seneki İhracat Vaziyetimiz Geçen Yıldan 45 “a Milyon Fazladır yicaret Vekâletinin alâkalı makam ları, rekolte mevsimi itibarile ihraç | vaziyeti ile, başlıca ihracat maddele. rimizin rekolte mevsimindeki vaziyet lerini tesbit etmişlerdir. Tesbitte esas ve tarihler 938 - 939 ağustos ve mart sonlarıdır. Bu yılm yukarki devre ihracat ye: künu 115 milyon liraya baliğ olmuş- tur ki, geçen senenin ayni devresin. den yüzde 3.9 nisbetinde ve 43 mil yon lira fazladır. : Bu 115 milyon liralık ihracatımızın X 91.057.000 lirası kliringli veya benze. ri anlaşmalı memleketlere,19.213.000. lirası serbest döviz tediyeli mele- ketlere, 4,742,000 lirası anlaşma olm yân memleketlere ihraç edilmiştir. Alıcı memleketler Almanya, Ameri. ka, Polonya, İtalya, Sovyet Rusyâ, İngiltere, Fransa, Romanya olarâk sı- ralanmaktadır. ği Bu sekiz aylık devre içinde yapılan 115 milyon liralık ihracattan 32 mil- yon 029 lirası tütün, 11.998 bin lirası üzüm,181.000lirası kabuklu,10,25,000 lirası iç fundık, 4,182,000 lirası tiftik, 6,4B4.000 lirası pamuk; 2.447.000 lirası buğday; üç milyon 249 bin lirası yün; o 6,775000 lirası incir, 758,000 lirası zeytinyağı, 1.289.000 lirası afyon, 1.085.000 lirası maden kömürü, 1.894.000 lirası ham deri, 53,000 lirası çavdar, 419,000 Jira sı darı, 1.081.000 lirası kuş yemi, 3.808.000 lirası arpa, 1.358.000 lirası canlı hayvanlar, 1.422.000 lirası bar- sak, 515.000lirası yumurta,18,165,000 lirası diğer maddelerdir.
