9 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

İN teklerimizle kutladık, vi PENCEREMDEN Sayılı Bir Günümüz Daha Yazan; M. Turhan TAN vrupa buhranı, siyasi facinlar ve dedikodular bizi de oynla. Ki dığı için ilerleme ve yücelme tarihi. mize geçen sayılı bir günü ancak y anımızla alkişladık. Fakat gazete sütunlarında Mâyıkı veçhile tebarüz ettirmedik. Anadoluda yapılmakta olan de - mir yollarımızdan birinin Erzuruma & ulaşmasından bahsetmek istiyorum. 8 Bu pek mesut hâdise evvelki gün sa- at on buçukta vukua geldi ve başlı başına bir tarih temsil eden güzel Erzurum, Türk bilgisinin, Türk pa - rasının vöcude getirdiği büyük esri kendi kucağına ulaşmış © görmekle bahtiyar oldu. Biz bu hâdiseyi “sayılı bir günü. miiz” diye kaydederken zerre kadar miübalâğa etmediğimizi ( biliyoruz. Çünkü Erzuruma varan o demiryolu sade bir yapı işi değildir. Gerçi Tun ne ârızalı yerlerden o geçti ne haşin dağları yumuşalarak ve ne ferman dinlemez suları insafa geti - müyor değiliz. Bu bakımdan 6 hat, Türk mühendislik âlemi için bir kı. vanç vesilesidir. Fakat hattın tari hi kıymeti sınaf o ehemmiyetinden doğmuyor, belki yine tarihi sebep - lerden ileri geliyor. Bunu, bu hakikati kavramak i.| çin Erzuruma . o şehrin askeri, tica. zi ehemmiyetine rağmen - eski de virlerde njgin demiryolu yapılmanış olduğunu düşünmek ve bu mevzu ü. zerinde oynanan siyasi oyunları ha. tırlamak kâfidir. Malüm olduğu üzere | İngilizler daha Kırım muharebesinin arifesin. de, 1853 te Erzurumun ve Şarki A- Badolunun Avrupa umumi siyaseti üzerinde oynadığı ve oynayacağı ro. Wi gördüklerinden Samsun limanın. bir demiryolu inşasını kararlaştır « mışlar ve Osmanlı hükümetinden İ- €ap-eden imtiyazı da almışlardı. Çarlık Rusyasının hülyaların ve , emellerini şiddetli surette inciten bu) imtiyaza karşı Petersburg hükümeti ağız açmadı. Çünkü o sırada Türki. ye— — Fransa bir yanda ve Rusya öbür yanda olmak üzere bir harp açılması zarurileşmişti. Fakat Kırım barbi bittilten son. Ta bu mühim imtiyazı alan şirket ta. ahhüdünü yerine getirmekten - mali sebeplerle - çekindi, 1870 ten sonra ortaya çıkan yeni Alman impara . torluğu İse çarçabuk hissettirdiği aç gözlülükle hem Rusyayı, hem İngil , tereyi, düşündürdüğünden © Peters- burgu gücendirecek bir imtiyaz ile meşgul olmıya rağhet gösteren İngi, Hizler görülmez oldu. Osmanlı imparatorluğu ba mü - him hattı kendi vasıtaları ile yapa. mazdı, Böyle, bir iktidara malik ol. sa bile çarlardan çekinip teşebbüste bulunamazdı. Onun için Sarıkamışta lokomotif düdükleri öterken Erzu - rum ve bütün şarki Anadolu o mede. niyet sesini duymaktan mahrum ya. #yordu. Almanların Bağdat hattını Yapmak imtiyazını almaları üzerine Çarlık Rusyası Babıâfiyi sıkıştırarak şarki Anadolu şimendiferlerinin ya bizzat Osmanlı hükümeti veya Rus- ya devleti tarafından o yapılmasını, yâni o şimendiferleri yapmak İmti - yazım Rusyadan başka hiç bir ecne. bi devlete verilmiyeceğini — taahhüt ettirmesi üzerine o mahrumiyet cbe. dileşmiş gibi göründü. Bir aralık imtiyaz, Rusyanın mü tefiki olan Fransızlara verilm lâkin Umumi Harbin başlaması yüz üstü kalmasına sebep ( oldu ve şarki Anadolu ancak © Cümhuriyet de srinde bu büyük nimete erdi. İşte evvelki gün Erzurumda ö - ten tren düdükleri tarihin bu acıklı hatıralarından duyula © gelen elemi yüreklerden sildiği için biz de hâdi- seyi (sayılı bir gün) olarak tavsif et. tik. Böyle günleri | bize beş yıl i. çinde sık sık yaşatanlara bin şükran, bin minnet! aaa Hatay Defterdarlığı TAN 9-9. 939 DAHİLİ HABERLER GÜNÜN RESİMLERİ: Yeni Emniyet Müdür Muavini Daniş SPOR : İlk Gece Maçı Bu Akşam Yapılıyor Bu akşam Taksim stadmda Fe - bahçe - Pera maçlarının ilk karşı- laşmasını yapacaklardır. Dört klüp arasındaki bu müsa - bakalar için bir kupa konmuştur ve puvanla birinciliği alacak (| takima verilecektir. Fenerbahçe - Pera maçıhdan ev- vel matbuat takımı da (İstanbulda ecnebi futbol tekaütleri ile karşıla şacaktır. * Yarın Taksim stadyomunda dan başlayarak Erzuruma © varacak |9€nebi profesyonel güreşleri yapıla -|kolaylıkla tedarik edel caktır, Bu müsabakalara bir çok ta. çilerimiz iştirak edeçek en, Si? güreşler Alman Wil Mörü ie İtü, yin, İtalyan Dragoçyano İle Manisa: lu Hahil arasında olacak, (oDinasii Mehmet de Karadağlı Skoviç ile gü reşecektir. Prost Gelemiyor Tepebaşı bahçesinde yapılacak ti. yatra binasmın plânı üzerinde çalı - şan mimar Gotye mesaisini (İkmal reket edecektir. Biğer taraftan me - zünen Pariste bulunmakta olân mi. mar Prostun da son vaziyet dolayı - sıyle hareketini tehir ettiği anlaşı- miştir, Di mi Foçada Bir Cinayet Foça (TAN) — Bağlararası kö - yünde rakı için dört | delikanlıdan nalbant Cemal, kurşun yarası ile ölü bulunmuştur. Hâdise tahkik edil mektedir. Bir Batında 3 Çocuk Antalya — Demireikara mahalle sinde oturan Selim oğlu bahçeven Tlilminin refikası Fatma Motörcüler, memleket hastahanesinde üç çöcük sihhattedir. Zile Halkevinde Zile (TAN) — Vali Salâhattin U- ner buraya gelmiş, Halkevinde mü. kemmel bir konser verilmiş, kayma- kam Nami Ünal bir untuk söylemiş, vali halkla hasbihal etmiş, kayma- kam Ünalm nutkuna mukabelede bulunmuş, teşekkür etmiştir. Erzincan Köylerinde Dolu Erzincan (TAN) — Fıratın Öte- de dolu yağmıştır. Dol 3.4 köşe olanları da Handesiş, Urzini, Dacirik, muştur. Diğer köylerdeki zarar az - dır. Terfi Eden Orta Elçilerimiz Ankara, 8 (TAN) — Kahire orta elçisi Mehmet Ali Şevki Alhan ile Yeni Lahey orta elçisi Yakup Kadri Kara Osmanoğlu ve yeni Bağda: orta Ankara, 8 (TAN) — Hatay defter. darlığına Maraş defterdarı Galip Ak- tuğ tayin edildi. elçisi Cevat Üstün birinci sınıf orfa elçi olarak ikinci dereceye terfi etti- rilmişlerdir. etmiştir. Gotyebugün Fransaya har | büdlem içi, 9.065.391 ceviz, 1,409,186 doğurmuştur. Çocuklar ve anneleri geç köylerine, yumurta büyüklüğün. ar arasıy'a görülmüştür. Mematlı bey palangası ile ( Tühas, Birastik köylerinin bütün mahsulü mahvol - Yeni Emniyet Müdürü Muzaffer Akalın Yeni Emniyet Müdürleri ve Mahkemeler Dün tek hâkimle çalışmaya başlıyan abiye ceza mahkemelerinden biri Çok Daha Fazladır. Malların Dün Yüklenme Bütün toptancı piyasalarında dün. den itibaren kilo başına 1 - 2 kuruş fiyat düşüklüğü başlamıştır. Başve- kületin tebliği ihtikâr yoluna sap- mak istiyenleri derhal insafa getir. miş ve ellerinde stok mal bulundu- ranlar fiyatları düşürmüştür. İhraca- tın men'i kararı da yiyecek ve yem maddeleri üzerine ayrıca tesirden hâll kalmamıştır. Bu suretle yurdun bütün yiyecek maddeleri memlekette seneki Istihsalâttan halkımızın ihti- Geçen seneki ihracat | Meselâ geçen sene 101,502,29 kilo İ buğday, 2,475,902 kilo un, 26,123,826! İktlo çavdar, 1,044,134 kilo “masır,| (3,320, 621 stzsari, 13,748,129 kilo nos hut, 6,829,124 kuru' fasulya, 23,860, 522 bakla, 219,748 böğrülce, * 1,866, 006 mercimek, 77,080,370 kuru üzüm 41,308/709 kuru incir, 2,993,764 ku- ru meyva, 23,793,853 fındık, 48,972 zeytin, 4397,431 zeytinyağ ve 543,213 baş muhtelif canlı hayvan ihraç edilmişti. İhracat mevsimi baş- lar başlamaz ihracatın omenedilmiş olması, bu mahsulâtın tamamen mem lekette kalmasını mucip olmuştur. Bu vaziyet karşısında halkımızın bü- tün yiyecek maddelerinden hiç bir suretle sıkıntı çekmesine imkân yok. tur, 5 Bu seneki rekolte Bu seneki rekoltelerimiz de ihraç için ağırabileceğimiz kısmın miktarı yukarda © gösterdiğimiz vakamların bir kısmının iki misli, bir kısmının dört ve hattâ beş mislidir. Bilhassa geçen seneden kalma buğday stokla- rımızla bu seneki rokoltemiz gelecek mahsul senesine kâdar ihracat ya- pılsa bile memleketimizi bal bol idal reye imkân verebilecek vaziyettedir. Lisansa tâbi tutulan maddeler, itha.. lâtı karşılamıya yardım edeçeği gibi memnuiyet ve lisans dışında kulan bazı ihracat maddelerinin ihraç edi- lebileceği anlaşılmaktadır. Fiyatlar düşmeğe başladı Dünden itibaren sade yağlardan Diyarbakır yağlarında kilo başına 2, pamuk yaği fiyatlaşnda beş, beyaz peynir tenekesinde Sİ, kaşar peynir- lerinde üç, pirinçlerde 2 kuruş dü - 4 Bu Seneki Mahsul Rekoltesi Her Senekinden sine Müsaade Edilmedi yaparak hükümetin kararım ve ya- sağın hangi maddelere teşmil edil. mediğini tetkik etmişlerdir. İhracat. çılar ahgajmali yaptıkları yâbarici memleketler müesseselerine telgrafla müracaat ederek mukavelelerini A- nüle/ettirmişlerdir. Tiğaret odasi da dünden itibaren tüccarlara fhracat vesikası “vermemiştir. Gümrükler müdürlüğüne gelen emir üzerine dün yüklenmek üzere muamelesi bitiril. miş ve İtalyaya gönderilecek muhte- lif deriler, tüzlanmiş balık, yumurta va oandarlanım. ihmanemacmmliana ie ii Bilmemiştir. Bu mallar bir İsveç va- purüna yüklenedekti. İtalyan vapur- larının bu son ihracat yasağı üzerine artık limanımıza gelmiyecekleri ha- ber veriliyor, İnhisarlar İdaresinin mübayaatı İnhisarlar idaresi Ege mıntakasın. dan her sene aldığı üzüm ve ineirler- den bu sene bir misli fazla mübâyaa ederek şarap ve likör yapmıya karar vermiştir. İngiltereye ithal veya İngiltereden aktarma edilecek her nevi mallar (- çin İngiltere ( başkonsolostuğundan mallarının vaziyetini bildiren bir menşe şahadetnamesi almaları lâzım geleceği alâkadarlara bildi İştir. Semplon ekspresi Dünkü semplon ekspresi yine sa- dece iki vagonla ve Milânodan gel miştir. Ekspres bugünden itibaren Paris yoleularını da hamil olarak ge- lebilecektir. Fransa ve İsviçre ile İtalya arasında inkıtaa uğrıyan mü- nakalât tekrar açılmış olduğundan, bundan böyle semplon ekspresi ile Fransa ve İngiltere postaları da ge- lebilecektir. .Avrupada akfabaları / bulunanlar mektüp alamamak yüzünden endişe. ye düşmektedirler. Ekspreslerin gar- bi Avrupa ile muvasalalarının kesil mesl posta sevkiyatını da sekteye uğratmış olduğu için mektup müva- ridatı kesilmiştir. Prânsa yolunun a. çılması bu vaziyeti de ortadan! kal- dıracaktır. Dün sabahki semplonla gelenler a- rasında Fransadan dönenlerin birer de gaz maskeleri bulunuyowlu, Bu yolcular, gaz maşkelerinin, Fransız hükümeti tarafından Türk yoleuları- na hediye edildiklerini söylemişler. dir. şüklük görülmüştür. İnracat yasağı normal vaziyetlerde bile yapıldığına göre, hükümetin aldığı bu tedbir bü- tün piyasalarda iyi akisler bırakmış den kurtarmıştır. Tüccarların toplantısı İhracat tüccarları ihracatın men'i hakkındaki karar üzerine dün ticaret mıntaka müdürlüğünde bir toplantı Almanyadan gelecek yoletlar da semplon ekspresinden Peşte yolu ile istifade edebileceklerdir. Dün sabahki konvansiyonel treni versite talebesi gelmiştir. Bunlar ta- tillerini Yunanistanda geçirmişler ve askere davet edilmeleri üzerine Tür. kiyeye gelmişlerdir. Buradan Fran. saya gideceklerdir. Dünden itibaren Zahire Fiyatları Düşmiye Başladı İpoLıs : İhraç Edilmekte Olan | Emniyet Müdürü İşe Başladı İstanbul emniyet o müdürlüğüne tayin edilen Muzafferlesmüdür mua. vinliğine vekâleten tayin edilen sa. bik Çankaya kaymakamı Daniş dün yeni vazifelerine başlamışlardır. Bi- rine, ikinci, üçüncü şube müdürleri İde değişmiştir. Birinci şube müdürü Diyarbakır emniyet o müdürlüğüne, ikinei şube müdürü Nevzat Erzurum emniyet müdürlüğüne, üçüncü şube müdürü Mehmet de Sinop emniyet i ğüne tayin (edilmişlerdir. Bunların yerine de birinci şube mü- dip Yavuz, ikinci şube müdürlüğüne Erzürum emniyet müdürü (Nâzım, üçüncü şube müdürluğüne de Diyar. bakır emhiyet müdürü Burhan Tü » Zn tayin edilmiştir. Eski Polis Müdürü Hakkındaki Dava Devlet şürası €ski İstanbul Emni. yet müdürü Salih Kılıç Hakkında Dol mabahçe sarayı önünde 11 vatanda» şın ölümüne sebep olduğu için ceza kanununun 455 inci maddesine göre lüzumu muhakeme katarı vermişti. Adliye bu davaya bangi mahkemede bakılacağı tasrih edilmediği için dos- İ yayı devlet şörasına tade etmişti. Dos ya henüz adliyeye gelmemiştir. ——— —— Ankara İle Karabük Arasında Oforay İşlemiyecek Ankara, 8 (TAN) — Bâzi gazeteler Ankâra ile Karabük arasında otoray işletileceğini yazmışlardı. Yaptığımız tahkikata göre şimdilik böyle bir ta- savvur bahis mevzuu değildir. Avru. paya sipariş edilmiş oldn demiryolu vesaiti arasında otoray da bulünmak- la beraber bunların zeldikleri zaman başka hatlarda çalıştırılmaları düşü- nülmektedir. iğ A YİN ei Tarih Kurumunun Madalyaları Basılmıyor Tarih Kurumu eylülde İstanbu da toplanacak olan 18 inci beynelmi- lsl““Arkeoloji kongresi için darpha. nede bin rozetle beş yüz & madalye bastırmağa başlamıştır. Bunların bir kısmı da basfimıştı. Kongre Avrupa harbi dolayısıyle tehir iği için Tarih Kurumu rozet ve madalyâla - cın basılmasını durdurmuştur. Beton Yollar Bitti Bir müddettenberi Babrâli cad - desiyle Tozkoparan caddesinde de - vam etmekte olan asfalt ve mozayık Yol inşaatı bitmiş, bu iki caddeden ve halkımızı da ihtikâr endişelerin. | 1. seferberliğe tâbi 15 Fransız uzü, | 2<P:Âli caddesi nakil vasıtalarna a. çılmıştır. Tozkoparan caddesi de haf. ta İçinde merasimle açılacaktır. Ba. biâli caddesindeki parke mozaikler de artık yerleştiklerinden bu hafta içinde aralarına bitüm dökülmesine baslanacaktır. Adliye Teşkilâtı Yeni Mahkemelerden Bir Dünden İtibaren İşe Başladı Dün münferit hâkimli yeni İstan- bul adliye teşkilâtı faaliyete geçmiş tir. Münferit hâkimler asliye ceza mahkemelerinden birinci cezada dün 15, ikinci cezada 24 ve üçüncü ce zada 42 davaya bakılmıştır. Bu mah. kemeler müetemi bir halde çalışırlar. ken bu kadar davaya mesai saatleri içinde -bakamıyorlar, ekseriya saat sekize kadar meşgul oluyorlardı. Dün ise tam mesai saati içinde işlerini bi- tirmiş bulunuyorlardı. Bu üç mahke- me lâğvedilen eski müctemi hâkim. İer mahkemelerinden 1700 le 1800 a Tasında dava dosyam devir almışlar. dır. Bu dosyalar bittikten sonra mu- hakemelerin daha seri yürüyeceği tahmin edilmektedir. Mühürlerini, defterlerini ve mâki. nelerini hazırlamak için kendilerine on beşer gün mühlet verilen mahke- meler de dün hazırlıklarile meşgul olmıya başlamışlardır. Münferit hâ- kimli mahkeme teşkilâtını kabul ©- den memleketlerde temyiz mahke - melerinden evvel bir de istinaf mah- kemeleri vardır. Münferit hâkimle- rin verdikleri kararları bugünkü teş- kilâtile temyiz mahkemelerinin vak. tinde tetkik edemiyeceği ve yeni teş- kilâtın pek yakında istinaf mahke- mielerini de doğuracağı söylenmekte- diş, Müamafih bu hususta kati bir ka rar da yoktur. Manisadan Dİ. Ilık Getirildi Dün Manisadan şehrimize Halil İbrahim isminde genç bir mevkuf getirilmiştir. Bu mevkuf Manisada 'kuyumculara yüksek kıymetli plâtin ve'pırlanta yüzük satarken yakâlan- muş, üzerinde 40 lira bulunmuş, bu paraları ve mücevheratı nerede bul. duğu sorulduğu zaman: — İstanbulda, Bebekte bir köşk soymuş, bir çok mücevherat ve altın almıştım, Bu yüzük onlardan biri- dir. Hepsini sattım, bunu satamadım. Burada satmak istiyordum, demiştir. Bünun üzerine Manlsa adliyesi ken- disini tevkif etmiş ve İstanbula gön- dermiştir. Müddelimumilik hırsızlı. ğinın tesbiti için suçluyu Emniyet müdürlüğüne göndermiştir. 2k. lş Manisada Köy Tetkikleri Manisa (TANY — Vali, mektupçu ve nafia müdürü ile beraber Yılmaz köyüne giderek 'halkın dilek ve ih- tyaçlarını tetkik etmiştir. Köylüler, meralarından bir kısmı muhacirlere tevzi edilmiş olduğu için şimdi me- tanın köy hayvanlarına kâfi gelme. diğini söylemişlerdir. Kısmı TAKVİM ve HAVA 9 Eylül 1939 CUMARTESİ Suncusy OoOGün30 (O Hinri2 Arabi: 1338 Rum 1356 Recep Ağustos; 27 Güneş: 5.44 — Oğle: ii İktndi: 1547 — Akşam: 1033 Yatsı: 20.06 — İmsâk: 351 Hava Vaziyeti — Yeşilköy Meteoroloji İstasyonundan alı- han malümata göre, hava zurdün Ege- nin cenup ve Akdenizin garp Assımiların- da açık, Karadenizin şark kıyılan le Orta Anadolunun cenüp kısmında buz tutu ve mevzii yağışlı, diğer bölgelerde yer yer açık ve kısmen bulutlu geçmis, rüzgürlar Karadeniz kıyıları Sile Doğu bölgelerde cenubi, diğer bölglerde şi- imali istikametten rte kuvvetim esmistir. Dün İstanbulda” hava az bulutlu geç- mii, rüzgör şimali şarkiden saniyede 6 - 8 metre hızla ir, Sant 14 te hava taz- yiki 10224 idi. Sühunet en yük- sek 241 ve en'düşük 134 santigrat ola- yak emydeditmistir. i