21 Ağustos 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

TAN ABONE BEDELİ Türkiye say 3 Ay 1Ay Milletleraren posta itihadına dahil olmıyan memleketler için abone bedeli müddet sırasiyle 20, 16, 9, Abone bedeli peşindir. İnkâr, Bir Fazilet Değildir arı insanlar vardır. Her İyi. iği, her güzelliği ve her ha- kikatı inkâr ederler. Bunlar ayrı bir “Yeni, irirler. Halk, bu tip in. sana güzel bir isim bulmuştur. “Ey. | yam reisi,, der, geçer. Bugün elimizde olan şeylerin san. ki hiç bir mazisi yokmuş, onlar yal nız bugünün mahsulü imiş gibi mazi. ye en ufük bir minnet hissi besleme. mek, yarınkilerin de bugünkü mesa.| iyi hiçe saymalarıma olur. Bu, evlâdın babaya küfranınimeti gi. bi bir şeydir. gençliğin terbiş fena tesir eder, çalışanların şevkini üptir. müilncer ine kesreyler. Bize bu satırları ilham eden şey, bir gazetede gördüğümüz bir fıkra oldu. Fıkract deniz işlerinden bahse. derken topyekün diyordu ki “Şim- diye kadar bir türlü düzgün gitme- yen Denizyollarının işleri, hele çok şükür, bu idareyi ele alan yeni Vekil müdürün nizamnameleri, emirlerle. düzele. ile yeni talimatnameleri, cek ve hiz de tenkidden kurtulmuş olacağız.» : Yeni bir Veki başma geetikler: est na yeni bir müdürün, veni bir hız ve işi daha iyiye ve daha güzele doğru götürmeyi istemelerini biz de pek ta. bü görürüz. Fakat bu, o işe mazinin o güzel emekleri inkâra vesi. le olmamalıdır. Bugün Denizyolları dediğimiz mü. esseseye, elimhuriyet devrinde dö. külen emekler, bir fıkracı muharri- rin bir kalem darbesile heder olacak cinsten değildir. Ecnebilerin elinden kabotajı alarak, onu sarsıntısız ve gürültüsüz kendi bayrağımıza, ken. di vapurlarımıza hasretmenin ne büyük bir emek ve kudret ve ne azim bir mesaj mahsulü olduğunu unut. mak nankörlük olur. Hâlâ bugün, içinde, ecnebi bir vapurun konfor ve rahatı bularak övündüğümüz” pos- ta filosunu, hattâ hazineden küçük! bir yardım görmeksizin meydana ge. trenlerin himmetini, bir fiske ile yok etmeğe kalkışmak, kadirşinaslı. Hin en beliğ bir nümunesi olur, Demiryollarını, Denizyolları ile mukayese etmek bile abestir. Birinci. si, eümhuriyete hiç olmazsa, halinde, edevatile geçti. Ve bugün sırtını ya. ir nüve müteharrik ve muharrik rım milyar Türk lirasını geçmiş mu. azzam bir sarfiyata dayıyarak çalış- maktadır. ikincisi için ise, yine bu işleri idare edenlerin himmetile, ha. zinenin bugüne kadar ettiği yardım | on beş milyon Türk lirasını geçmez. Buna rağmen, bütün cümhuriyet yıl. larında Denizyolları da, Demiryolla- rı gibi memleketin bütün münakalât| ihtiyaçlarını, en hurda teferriiatma| yoksulluğun ber an kadar, hattâ tabiat ve binbir temin etti. Bunu yapatıların ve bu işi bugüne | şedaidine * rağmen, kadar ayakta tutanların, minetten vazgeçtik. muhakkar bir dan olsun kurtulmağa küçücük bir| nisyan. hakları yok mudur? Çalışmanın ve Türk gençliğine böyle mi aşılıyacağız? uğraşmanın rehakâr feyzini Türkiye demokrattır, hür bir mem lekettir. Herkes istediği zata belini Sarılmalarını ve o? Günün meselesi Danzigdir ve bütün d TAN inyanın gözü oraya çevrilmiştir. Almanya, serbest şehri sözde harpsiz ele geçirmek için yeni bir plân hazırlamış ve bu plânın tatbikına başlamıştır. Aşağıda, bir Fransız ae bu münasebetle yazdığı dikkate değer yazıyı okuyacaksınız: İmanlar, Danzi gilçten Zaptetmeyi Kuruyorlar D anzigi, Almanya namü- hesabına Danzigliler zapt ve ilhak edecekler!... Hitlerin yeni plânını şu yu karıdaki cümle ile izah et- mek mümkündür. Almanya şimdiye kader takip tiği siyasetle Dani eri vasıtasile ilhak etmek tasav- vurunda idi. Bu tasavvurun fiile çıkarmak üzere şimdiye kadar yap- tığı teşebbüsler ve söylediği sözler malümdur. Daha bir ay evvel Almanyanın resmi ağızlarından biri şöyle ba- ğırıyordu: “İrkan, L mından, tarihen bir şehrin ana vatana yabancılar nasıl karışabi Hitlerin ellinci senei devri; de Danzigin behemehal Almanyaya ilhak edi tahakkuk edemedi. Son günlerde de yeni bir sulh masasından bah- solunuyor. Acaba bu gibi emareler Hitlerin Danzigden tamamen vaz- geçtiğine mi delildir? Hayır, Almanya Danzig üstün. iski maksatlarından bir şey feda Etmemiştir. Yalnız sulh cephesinin enerjik mukabelesini hesaplıyarsk plânını değiştirmiştir. Şimdi Hit- ler Danzigi, Danziglilere zaptettir- mek yolunu tutmuştur. Yani bu. < t dahili zap- tı, dıştan fetihten daha elverişli gelmiş, Danzig için, Almanya “le Polonyayı karşt karşıya getirmiye- cek bir yeni plân kurulmuştur. Bu plânın nasıl tatbik edileceği. ni ve ne zaman tahakkuk ettir mek imkânları bulunacağınıDanzige bilhassa giden bir Fransız mu- harriri gayet açık bir ifade ile şu şekilde anlatıyor: €vvelee de E Hitler, Cemi Danzig komiseri Burckhardt'la ser. best şehrin muükadderatı hakkın- da Obersalsburg'da görüşmüştür. O mülâkatta konuşulan meseleler | gizli tutulmuştur. Fakat bazı mem. ieketlerde işae edil gibi de; coğrafya bakı- alis Alman olan iltihakına r?., nde içten rine İngiltere nezdi! teşebbüse girişmek diği veya tavsiye © dan ibaret kalmıştır. Danzig için Almanyanın doğru. uya müdahalesi takdirin mukabele z nin müdahalesile umumi barbin | patlıyacağını hesaplıyan Alman i- darecileri serbest şebri içinden fet- hetmiyo karar vermişi , hakika bu plân, nazariyede Almanyanın doğrudan doğruya mü dahalesile hasıl olacak vaziyetten daha tehlikesiz ve daha kolay şe. Eyor. Fakat Danzigi içinden alk makla da harbin patlaması ihtima- li olduğunu maalesef Hitler anlı. yamamıştır. Hitlere göre, Danzigin ilhakını serbest şehrin Ayan reisi ile Dan- | zig nazilerinin şefi Förster halle- deceklerdir. Bu iki Almanın elin. de bulunan vasıtalar ve kuvvetler, ilhak işini Almanyanın doğrudan doğruya müdahalesine lüzum termeden tamamlıyacak haldedi Almanyanın son zamanlarda al- dığı tavırdan, Danzig ihtilâfının Förster'le Chodacki arasında mev- zil bir ateş halinde kalmasını ar- zu ettiğini anlıyoruz, Filhakika ih- tilâf mevzii bir şekilde halledilme yolunu tutunca, Polonyalıların ser. best şehri muhâfaza etmeleri im- kâni yüzde biri bile bulamaz. Çünkü, Danzig senatosu Alman- ös- kırıncaya kadar rükü edebilir, Fakat bu sokak ortasında ve herkesin gözü önünde yapılırsa gülünç olur, ml a. e İgne yanın emrindedir. Ahalisi Alman. dır ve Förster'in Berlinden naklet- 6ği emirleri yen yapmıya ha- zırdır. Danzig polisi Almandır. alla. İ-manya al üjdesi de henüz İMMEEİ Lehistan kadınları askeri ipi mahsup genç” Kıtalar, zembiket müdafaasına yarıyacak her sahada vazife almışlardır. Bu resimde, bu kıtalara mensup kadın şefleri bir toplantı sırasında görüyoruz. Danzigde Alman topçuları kendi topraklarında gibi hareket ederler. Güpegündüz, hiç gizlenmeden, #rka arkaya Danzig hudutleri çinde ilerliyen üç Alman batarya- sını gözlerimle gördüm. D mütemadi ak yanlara şu mol ip anzig Alman silâhlı hattâ sahra batarya Onlar Alman gümrük rile beraber çalışırlar. Faka şam saat sekizden itibaren va: lerini bırakarak şehre dönmiye mecburdurlar. Almanlar kolayca silâh sokabil- mek üzere çok iptida: bir hile bul. muşlardır. Danzig polisi akşam sa- at sekizden sonra hudut mıntaka- sında dolaşacaklara “serseri, v ya “casus, muamelesi yapılaca- ğini ilân etmiştir. Eğer Polonya gümrük memurları saat sekizden sonra Alman toplarını yakalamak üzere mevkilerini polis tara yen ederlerse başka bir mülreze gelir, ya serserilikle, yahut casu: itham ederek gümrük m memurlarıni karakola götürür İşte böyle basit bir hile ile Al. manlar Danzigi bir silâh deposu haline getirmişlerdir. Öyle bir si- lâh deposu ki, sahra bataryalarının envaına kadar içi doludu: âka bu hazırlıklar Almanya» ya fevkalâde müsait görünüyor. Fakat bir de bu plânın tatbikinden çıkacak neticeyi hesaplıyalım: Po. lonya, Danzigi iktısadi gelir olarak tavsif ediyor. Danzigin ayrıca sev- kulceyşi ehemmiyeti vardır. Po- lonya onu da müdriktir ve her Po. lonyalı, Danzig ve sahi kim olan milletin Polo ya çevireceği nazariy Almanlar Danzigi içinden zaptet. müye başladıkları takdirde, orad: ki birkaç Polonyalının müracaat e- decekleri yegâne yer Polonya o dusudur. Çünkü yukarıda yazdığı- mız gibi, serbest şehrin içinde Al- wanlar her cihet Polonyahlara İaiktirler. Şu halde netice yine ay. ni noktaya dayanacaktır. Polonya, Danzigin, Da rafından zapledildiğini görünce müdahale e- decektir. Pm müdahalesi, tabi- atile Almanyanın mukabe. lesins sebep olur. Bu takdi de Almanya - Polonya orduları yine karşı karşıya gelmiş ve harp te patlamış olacaktır. Gö; Hitler ye le zannedildiği gibi Danzig ihtilâ. Üni mevzii bir şekilde halledemi- yecektir. Serbest ilüyor ki plâni- şehrin mukadderatını ta- hususunda ister Danzig Alman la ster Alm Almanlar rekete geçince ihtilâfın Avrupada barut fıçısını. ateşlemesi tehlikesi dalma miğvcuttur. Hitler doğrud; halenin harbe sedip yeni plânmı kurmu, ladıysa, o plâmı ken de bu feci âkıbeti hatırlı hıdır. Bir Ceva G eçen gün bu sütunlarda mü. tekait General Erkiletin Türkişe Post gözetesinde çikan bir yazıdan bahsetmiş ve kendisinden izahat istemiştik. umuz sual şuydu: 1 — Türkişe Post, İstanbulda Al propaganda — nezarelinin neşrettiği bir gazetedir. Mulisadı Türkiyede Alman propagandası yapmaktır. Mütekait bir Türk Ge. nerali olan Hüsnü Emir Erkilet böyle bir gazeteye nasıl yazı ya. zar? ? — Makalenin mevzuu Danzi, di. Muharrir Danzig meselesinde Almanyayı haklı buluyor ve Al. man tezini müdafaa ediyordu. Bir Türk muharriri bu davada Alman. yanın avukatlığını nasıl yapar? Kendisinden aldığımız cevabı a. şağıya koyuyoruz: “Benim Türkiye Pastta Zn dolayısile hakkımda yi larınızını bir cevabı olmak tzer mİzih ayni sitanuna bunları dercetmi mizi saygılarla rica ederim, Bir muharrir nihayet yazdığı ve o)- imzasını koyduğu yazıdan mesul- r. Eğer maksadınız benim "Ti iemikit etmekse o derek okuyucularımıza benim yazımla sizin tenkitlerinizi yanya: a ere ait e) terketmek iyi bir niyete delâlet etmez. Bundan başka size eöyliyeceğim bir #ey varsa o da benim sizden renmiye ihtiyacım olmadığıdı Benim Türkişe Postla yazdığı da takip ettiğim esse, yalnız memleke- timin yüksek menfuatleridir, bu da her hangi bir devleti lüzumsuz vere xücene 22- | Türkiye Post,, da Çıkan Bir Yazı Dolayısile: ir, memleketin ini savaş saharında ci- alanında'da | i biliriz, bu huni mühtaç buluür Okuyucula ari yanyana görerek hü sebekleri için benm ayru mama ihtiyaç k Jen mesleğiniz mağa kalkışır ihtarlarımı kalamam ve ondan yazı hürti- blâğdan deri ilunmuyacağımı timi sunarım,” Mütekait General Hs E. Erkilet muharrire hatırlatmak isteriz ki, bir gazetede çıkan bir yazıdan imza sahibi kadar gazele de mesuldür. Türkişe Post mesele, ği malümdur. Orada Alman propa- gandasına uymayan bir satır yazı bulamazsınız, Temayülü faşist ol. mıyanların yazıları Türkişe Posta giremez. Nitekim Türkişe Postun Hüseyin Cahidin yazılarını iktibas ettiğini hiç gördünüz mü? Binaenaleyh “bir muharrir al. tina imzasını koyduğu yazıdan do. layı mes'uldür., Demek Hüsnü Emir Erkiletin Türkişe Posta yazı yazmasını mazur göstermeğe kâfi değildir. Yazıyı aynen sülunlarımıza ge. çirerek tenkid etmeğe gelince, sa. yın muharririn propagandanın ne demek olduğundan gafil olduğuna hükmetmek lâzım geliyor. Türkişe Post nasıl Tanın Almanya hakkın. Sayın a Cevap : daki herhangi bir yazısını sütun. larına geçirmezse, Tan da Türkişe Post sütunlarında çıkan bir yazıyı sütunlarına geçirerek Alman pro. pagandasına alet olamaz. Dava ba. sittir. Bu yazıda muharrir Danzig davasında Almanyayı haklı bulu- yor mu, bulmuyor mu? bu suale verilecek cevap meseleyi halle kâ. fidir. Yazı bu sualin cevabmı müs. bet olarak vermektedir, binaena. leyh onu Iktibasa ihtiyaç yoktur. Zaten biz makaledeki | fikirleri münakaşaya da lüzum görmü ruz. Biz sadece efkârı umumiyey Şunun izah edilmesini istiyoruz: — Mütekalt General Hüsnü E. mir Erkilet gibi bir muharrir Tür. kişe Post gazetesine niçin yazı ya. zar, ve orada niçin Alman tezini müdafaa eder? Sayın muharrir Türk okuyucu. larına bunun cevabını versin, kâ. fidir. Dava, şahsi hir dava değildir. Biz muharririn şahsile meşgul ol. muyoruz. Olmak niyetinde de de. Ziliz. Bizi muharririn şahsı d hareketi ve fikri alâkadar eder. Binaenaleyh “Benim akıl almış ihtiyacım yoktur.,, “Bu memleke. tin menfaatini savaş sahasında ol. duğu gibi yazı alaninda da mü. etmeyi biliriz,, gibi mücerret müdafan taktiği davayı halletmi. ye kâfi değildir. Hüsnü Emir Erkilet, bu mücer. ret kalkanın arkasına saklanacağı na, yukarda sorduğumuz suallere açıkça cevap verseler, efkâr w. mumiyeyi daha iyi tatmin etmiş olurlar, l duğunu görürüz. SERBEST SUTUN: Köyde Okuma Ve Materyal Meselesi Yazan: Öğ. Fethi GÖZLER | Neşriyat kongresinin kararları bü. | tün köy öğretmenlerini sevindirdi. Çünkü bu kongre köylüyü ve öğret. meni okuma seferberliğine sevkede. | ceğini müjdele mdi bütün öğ. | retmen ve köylüler bu kararm fiiliyat | mektedirler, İ Okuma meselesi : yanma dağıldıkları hayale uğruyorlar. Bugün birçok köy okullarının kütüphanelerini o yoklu. yacak olursak, vaziyetin pek elim ol. Kütüphanede mu- | hiç bir eser yoktur. Çok mekteplei kütüphanelerinde; çocuklar için İki cild çocuk sesi; muallim için de İkt Halbuki muallim daima okumağa dağıldığımız zaman takviye edecek ? terbiye ve tedrise alt beş on cild bus İlunmalıdır. İkinci gü lesidir. Elde mufassal | bulunmamaktadır. | İ Öğretmenin okuması kadar okur. 9 ları da serbest mütaleaya hazırlam birinci plândadır. Bu plân ancak mek tebe mecmua celbetmekle olur. Hal. | buki köylerimiz fakir olduğu içim mektebin bu arzusunu yapamıyorlar, miz var, Materyal meselesi : Öğretmen herhangi bir dersi et landırmak için aradı bulamı 4 ğile gidermek için çalışmaya da ze. 5 min müsait değildir. Bir de muallim çocuklar için hazırlıyacağı derse ait mi eserlere malik değildir. Bi |fasına miracaat ediyor; bir mevzuu eskiden öğrenmiş olduğı | muallimler üzerinde münakaşa olu! yordu. Mahallin hükümet Ouallimler dünya ahvalini takip demiyorlar Geçenlerde bir köy mu allimine Yunanistanın şekli İdaresi ini sordum, Cümhuriyet olduğun söyledi. C İrimize gazete gitmemektedir. mualliminin de mali vaziyeti mü olmadığı bir gazeteye abone 8 j lamıyor. Ve dolayısi o linden bihaber kalış menin hiç bir suçu yat kongresinde verilen tatbiki, bütün bu müşküllerin hal ; | İresini bulacak, muallimi feraha Ç İN ———————————---- i Kazaen Arkadaşını Öldürdü İzmit (TAN) — Yuvanık köyi den Mustafa, R p, Nurı Bekiğ Karamürsel yolu in; nerlerken, bir tarla ba mek istemişlerdi tafa, ei kaza olmuş, çıkan kurşunlar, ağzs dan girip sol kulağı dibinden çıkfi rek Recebi öldürmüştür. Mustafi tevkif eâilmiştir. Ayşik Köyünde Bir Cinayet Yaylak (TAN) — Kanlı Avşar neği biyesine bağlı Ayşik köyünde Bayi ram oğlu Şahin ismindeki. zengi kurşunla ni delinerek ö.dür müştür, Cinayetin sırf, £ İsahasına çıkmasını dört gözle bekle. İl zaman sukutu (| mesleki mecmua. 1 | mecburdur. Mektepte birçok usul ve $İ nazariyeler öğreniyor; fakat küre eserler bulamadığımız için bildikle. 5| Değil çocuklarına mecmun parası, kitap parası bile veremiyen köyleri, 5) ımhuriyetin tekrar kralli.fif