19 Temmuz 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

e) w 18 Temmuz989 | TAN | ASONE BEDELİ Türkiye Esnebi 2800 Ke. 1809 * so * se * i Sene say sAy vay 1400 Kir. yen ww » 1s * posta fttihadına dabi r için nbene yle 30, 18, 9. eşindir kuruştur. plara 10 kuruşluk ETER Almanlar Anlayışı Hire Vekili Saracoğlunun | Büyük Millet Meclisinin son içtimaımda irad ettiği kıymetli, açık, veciz nutuk, Alman ve İtalyan mat- buatının tenkidini davet etmiştir. Hari Vekilimiz Türkiyenin sulh siyasetini gayet vazih olarak anlat girişimizi icap Milletlerara; sulh cephesine sebepleri de g iyenin hiçbir zaman sulhe ağını tebarüz ettir- muş ettiren T melten kaç miş Alman ve termiş ve hiz İlalyan o matbuatı, bu nutuktan bahsederken Türkiyenin İngilizlerle ittifak akdetmekle hata- ya düştüğünü isbata çalışıyor ve bu ittifakla Türkiyenin intiklâlini kay. bederek İngilterenin koltuğu altına ni söylüyorlar. Bu iddia Almanların ve Türklerin Istiklâllerine ne kadar kiymet verdiklerini, bu istiklâli ne asına olursa olsun (edaya razı olamıyacaklarını bir türlü anlıya-| madıklarını gösteriyor. Fakat bizce bu iddin Totaliter dev- letlerin ittifaka verdikleri göstermesi itibarile bilhassa ehem- miyeti haizdir. Almanların nazarın- da müttefik olmak demek, istiklâle | veda edip büyük devletin tâbi ol mak demektir. Almanya müttefik a- rarken daima bu prensiple hareket etmis ve onün içindir ki, vaziyetle- hiçb k mâna; devletlerinden müttefik yapmağa muvaffak olama- miştir. Ne Romanya, ne Yugoslavya, hattâ ne Bulgaristan mihver devlet- lerinin ittifak “dairesine girmeğe ra. 71 olmamışlardır ve olmıyacaklardır. | Çünkü hürriyet ve istiklâllerini feda etmeğe razı olmalaı tur, Almanya nazarımda ittifakın » nası bir nevi ilhak olduğu için, Tür- kiyenin İngiltere İle ittifakını da böyle anlamak istemelerinde mazur- durlar. Çünkü onlar İtalyayı bile AL manyanın vasâl bir devleti haline getirmişlerdir. Müttefiki ile müsavi esaslar dahilinde elbirliği yapmak, onlar için aklın almıyacağı hir iştir. Almanlar Türkiyenin niçin sulh cephesine iltihak ettiğini araştı rırken, biraz da kendilerinin hu te. lâkkilerini gözönüne geti kikati daha kolay anlama) fak olurlar, * Alman matbuatı zamanda tehdidi de elden bırakamiyor: “Türkiyenin yeni politika meti y retle Almanyayı da miştir. Türk politikacıları şüpheli bir rabıta yüzünden Türkiyenin iki büyük Avrupa devleti ile olan mü. Basebetlerini feda etmek için ne gir| ler mevcut olduğunu di. şünmelidirler,” diyorlar Evvelâ Alman matbuatının şunu İâzımdır ki, Türk - İngk akı şüpheli bir bağ değildir. İki memleket Akdeniz emniyetini korumayı karşılıklı taahhüt etmiş. taraf ta bu (aahhütlerinde | irler. Bu bağın Almanya ve| le olan münasebatımıza halel | ni düşünmek ise bizden zi- yade Almanlara düşer. Çünkü biz mallarımızı satmak ihtiyacında ol. duğumuz kadar, onlar da bizden gi da maddesi ve ham madde teminine muhtaçtırlar. Karşılıklı münasebet- lerimiz karşılıklı ihtiyaçlara da; nır. Bu münasebetin bozulması bi- zim kadar ve belki bizden ziyade AL| manları müteessir eder, Yalnız şurası muhakkaktır ki Tür- kiye ufak bir iktisadi menfaati uğru- ayni tika, | Iniz İtalyayı değil, ayni su.| müteessir et. bi zarın öğrenm. imkân yok- na, milli istiklâlini feda edemer. TAN Avrupa pa Muvazenesinde Türkiyenin Kudreti T ürkiye Cümhüriyeti, kuruluşu (üzerind oni beş sene geçtikten son- ra bugün İngiltere ve Fran- sa ile bir ittifak muahe- desi yapmış bulunuyor. Bu it- tifakın akdi, garp diplomas sinin inceliğinden çok fazla hâdiselerin mantıki icabıdır. Kemal Atatürk nin ihyasını İ iptina ettirmişti, memleketi- i geniş esasa mânası, le ilerli- karşı ge t Avrupanın si- ıklıklarından uzak kal- yen içlimai garpçılığa yasi k maktı, Türkiyenin biricik müttefi- ki onun komşusu olan Sovyet Rus- İkincisi Anadoluyu ihya e- derek Türk yurdu sıfatile lâyık ol- duğu mevkie yükseltmek. Bu da bu yurdun hararetli inkişafını icap ettiriyordu. Türkler, yurtlarını yeniden inşa edecekleri için bu da onların yıllarca sulh içinde çalış malarını gerekleştiriyordu. Bugün Türkiye Garbi Avruk ile sımsıkı ittifak halindedir. kat bu tahavvül, yayaş yavaş vu- ku buldu. Türkiye; ya infirat yahut statükoyu feda etmek ya idi, tini mecburiyetinde idi ve onu bü iki şık karşısında bulunduran âmi de İtalyanın rolü idi. 1923 te Kor- fu adasının bombardımanı, Akde- nizdeki yeni dinamizmin ilk ih- tarı idi. Türkiye infirat siyasetin- den bir adım ayrılarak 1926 da İngiltere ile on senelik bir emni, ettermnk, Bry İkale öze İtalya dostane bir takım hareket- lerde bulunarak 1930 da Türkiye ile bir destiğie pakti imzaledi. yaa safha, Habeş harbi ile başlamıştı. (Milletler Cemi- yetine de giren) Türkiye, İtalya- ya karşı zecri tedbirleri tatbik et. 936 'da Türkiye ile Yunanis. imanlarını İngiliz dondnma- sina açık tutmuşlardı. Daha sonra İtalyanın İsparya işlerine karış- masi, Türkiyenin şüphelerini ar: tırdı, İspanya harbi ise mihveri vücude getirmeğe yardım etti. Bu Yüzden (o Türkiye (o Almanyanın Balkanlara (o sarkmasından © ve İtalyanın Türk sahillerine tecavüz etmesinden endise ediyordu. Çe- İngilizce taahhütleri Anadoluyu decek istifadeler.. #irmeğe muvaffak olmuş Ss“ i ve statükoyu muhala za prensipine geline d olunm. yasi lâhza ihmal Mısırla müstakil müza kereler yapmakla ve eski birlik hatıralarını yaşatmakla Şarki Ak. deniz cephesini kuvvetlendirmeğe devam etmektedir. İngiliz - Rus müttefiki iki arasındaki müzakere. le takip ettiği şüphe ile en ye- götürmez. Balkan meselesine gelince Türk diplomasisinin burada birçok güç Tükler içinde hünerini göstermek- te olduğu vâzıhtir. Orta Avrupa- daki Hitlerei infilâkler, her ha ketiarz gibi, en zayıf noktaları & ramaktadır. o Balkanlarda buna müsait, noktaları bulunmak- İk Harp serasında Ab mn müttefiki olan Bulga. ristan, Balkan paktına girmemiş, fakat yeniden silâhlanmak hak- kın kazanmıştır. Bu hakkın ta- ninması bir aralık, Bulgaristanm "Economist,, Gazetesinden: * alkan amtantına girmesi için bir mükaddeme sayılmış ise de bugün bu ümit boşa gitmiştir. T örkiye muah Balkanlarda, sulh in tdi ni için mücadele e- ır. Çünkü Döbrice hu dudu üzerinde Bulgaristanı hoş- nut edecek tadilât yapmak için bir teşebbüs vuku bulmuş, fakat Kral Boris itidali, Bulgaristan dahi mamış, tale müzakerelerin kesilmesine sebep olmuştur. İhtimal ki bu firsat Bul- garistan için tt. Türkle. rin Bulgaristan hududu üzerinde. ki tahk faaliyetle mübal son fı atlarını hummalı bir amlamağa çalıştık. larına dair intisar eden haberler. onların sx'h yolile bir tesviye şek- İline varmağı pek te inanmadıkla- rini gösterir. * B ir Avrupa harbi vukuu tak. dirinde, İngilterenin elde edeceği ilk istifade, Türkiyenin İngiltere düşmanlarile beraber ol mamasidır, Almanların Romany yı aşarak Karadenize, yahut Yu- koslovakya ile Arnavutluğun bir- biri ardınca ilhakı Türkiyenin mihverden bekliyebileceğini apaçık göstermekte idi. Türkiye, | daha önce tuttuğu infirat siyase- tinden süratle ayrıldı. Nazistlerin Tuna vadisinde bilkuvve bir teh- like halinde görünmeleri 1934 te | Balkar antantını teşkile yardım | etmiş, üç sene sonra Türkiye şark- taki komşuları olan Irak, İran ve Afganistan ile bağlanmış, daha sonra 1938 de Yunanistenla müte- kabil yardım münhedesi yapmış, en nihayet İngiltere ve Fransa İle Yapılan pakt bunları takip etmiş- tir. B ugün, siyaseti, esas bakımından değişmiş değildir. Çünkü “Türkiye bütün kuvvetile Anadoluyu canlandır mağa çalışıyor ve dünya sulhünün devamını iyor. Türkiye son se- nelerde istediği avansları Garbi Avrupada bulmuş ve bir derece. ye kadar kendi şartlarını dikte meğe imkân bulmuş ve bunu va- ziyetini sağlamlamak için yapmış- tir. Türkiyenin sanksiyonlar sı. rasında İngiltereyi teyit etmesine mukabil Boğazlar tam Türk hâki- miyetine iade olunmuş ve Kara- deniz devletlerine açılmıştır. Son Türk - İngiliz ittifakma tekaddüm eden bir hâdise, Türkiyeye 16 milyon sterlinlik bir kredi açıl. ması ve daha büyük olabilecek bir kredinin bunu takip etmesi, Fran- sanın da Hatayı iadeye razı olma- sıdır. Bu suretle “Türkler yeni 8 ne Türkiyenin Baltık Devletlerinin Vaziyeti İngiliz - Rus konuşmalarını geciktiren âmillerden biri Baltık devletlerinin vaziyeti ve bu devletlere teminat verilmesi aralık bu mesele İngiltere ile Rusya arasına bir duvar gibi ge- rilmişti. idi. Bir na yolile Ege denizin maları İstanbul gelen İngiliz askeri heyeti, iki raf arasında beraberlik imkâi t, genç ve san yileşmesini o tamamlamamış memleketin yenin teslihat & lileşmemiştir. Türkiyeni fi derece ri olunmamak- ta, yeni sanayi t tı İse senele- bulunmaktadır. Kara- bükteki büyük demir sanayii, s9 baharda Sonra mü, bir güçlüztür. Ağır top harekâtına müsait yollar azdır ve demiryo. ları ekseriyetle tek hatlıdır. Fakat Anadolu ber istilâya karşı gelecek vaziyettedir. : Deniz bakımından kıymeti, 1 rafın, muhtaç şlem, Türkiyenin manlarının İngiltere tı an kullanılmasında, azları müd: ve Ege aya Yal e emniyetli üsler lir. Türk donan- ini muhaf, ya kâfidir. Türk gemileri Türkiy ki sularda fay deli r görebilir. İngilterenin açtığı krediler, Türk hava kuvvet. ivesine yar- len is etrafınd. eşsiz le meşhur o ordusundadır. Türkiye, harp sah. e mükemmel cihazlı otuz kırk fırka çıkarabilir. Ve bu kuy- vetleri daha farla tank, antitank ve ağır toplarla takviye lâzımdır. Aradaki müzakereler Türkiyenin u yoldaki ihtiyacını her halde tesbit ve tatmin edecektir. T ler bu sayede tek başlarına Trak- yayı müdafaa ederler ve hasmın mühim kuvvetlerinin Balkanlarda toplanmasına sebep olurla n rk Türkiye şu veya bu ideoloji için harp etmez. Onun garp devletleri. le birleşmesinin sebebi, İngiltere- nin gözlerine âşık olması, yahut demokrasi ansnesi değildir. Sebep, diktalörlerin Türkiye ile Garbi Avrupa arasında sağlam bir alâka yarstmalarıdır. Türkiye, in- şa programını tamamlamak için daha büyük sanayi memleketle. rinden yardım Ayni za- manda, diğer bir imparatorluğun hayat sahası içinde boğulmak İste. miyor. Türkiyenin ber şeyden faz- la istediği şey, kendi. işlerini şarmak için sulhtür. Onun bu tiyacı, ona gösterilecek it ölcüsünü teskil eder için SERBEST SUTUN: Hal ve İçindekiler yı pek genç. Fakat vaktinden evvel ihtiyarlamış gibi bir ta- feat çökmüş adetâ içindeki kargaşa- İha, perişanlığı fısıldayan bir mâna almış, Başka memleketlerde? varlığının kıymeti, ifadesi Vehleten.. “Biz de de var diyebilmek için mi, yoksa. İrat kaynağı olur ümidiyle mi” ende getirildi bu pek belli değil, Ne müstahsile faydalı, ne de şehirliye müdfit... Buna mukabil yetmişe karip bir memur ordusu, ayrıca yevmiyeli yacısı, hamal kadrosunda bir sürü kâ. tibi ve tahakkuk işlerinde çalıştırı - lan “Agobu” bile var. Tahakkuk usulleri sâlim bir tarza ifrağ edildiği gün varidatın tezayü. dü muhakkak. Bu takdirde Beledi. ye için milhim bir kazanç kaynağı- dır. Kabzımal vü - şeklini, di - olup olma. Ta hdasımı, zuh: ğer şehirlerimzde meve dığını bilmiyorum tefecidir, tüccardır, komis yoncudur. Ancak kazanç vergisi hah. sinde, geçimini güç temin eden mağ- dur yoksul bir vatandaştır. Tefecidir. Ancak murabahacılı - ait kanundan ha. verdiği Em memnuiyetine berdardır. Faiz almaz, para adamım bütün istihsalâtını kendi eli ile ve yüzde otuz hattâ kırk komis « piyasaya ettirir. yon tahsil etmek şartiyle arzedeceğini peşinen kabul Bunu hesap eder ona göre senetleşir. Tüccardır. Toptan © kaptığı b: meyveliklerden o mahsulâtın bir san, timini hesap ederek satar. Komisyoncudur. Müstahsilin gön. derdiği malı pişekârına sattırır. Bü tün düşüncesi, bütün ihtirası (okap İbaşına seksen kuruş komisyonunu i- ekten ibarettir mevrudatın kıymeti navlun, müamele jicreti, ine teka - bül etmese bile.. O hakkının zerre - sinden bile tenkihata razı değildir. Madrabaz Bu sınıfın ismi daima üstünde, Yal niz diğer vatandaşlardan tek © farkı var. Devletin bütün mükellefatından kendini af ve azad eti Kabzımal ile perakendeci, dük kâner arasında bir mutavassıttır, ba. İsi ahvalde kabzımaldan üstündür, Hal Resmi hal resi | Belediye resimleri bir hizmet bir İkülfet mukabilidir. Belediye bu hiz. meli görür, mukabil olarak ücretini alır, Bu meyanda . mevcudiyeti m - başımızda “halimiz rin meyve ve sebze gibi iki gıda İnaddesinin tevzi merkezliğini üstüne almıştır. Bu hizmeti i den ardiye ve taşıma udları altında târifei mahsusuna dayanarak bir üc. ret, bir yesim alır. Bu mofamm cins ve” İnevine göre yüzde beşle, 16 arasin - da tahavvül eder, Lâkin. Buna mu, kabil şehre, şehirliye, hattâ miistah. sile karşı ne gibi faydalar temin ©- der. Burası meçhul. hirli, bu gıda maddelerinin te. miz, sıhhi bir anbalâj içinde ve ucu. za maliyetini ister, Müstahsil malı - nın emniyetini. Görüyoruz ki.. Satılan bu mad - delerde sıhhi şartın en basiti bile mevcut değil, Ucuzluğu iddia edebi. İlecek bir hal dahi yok.. Bundan son. ra müstahsilin malımı da emniyete al. | madığı aşikâr. En yakın ön beş, en uzak yüz elli melre mesafe için fapelyadan 13, ar. kadan, 8, topaçtan 6 ve ilâ... taşıma ücreti yaz dolayısile 1 saat bile bek- lemediği halde ayni derecede ardiye resmi almasının hikmeti acep nedir? ahsil” mahnı tam bir emni. yet ve gi içinde hale © sevkeder. Çünkü... O, sanıyor, biliyor ki. Hal Jidaresi Bati ihtimallere karşı ted: bir almış, malının bir zerresi, hattâ kıymetinin bir santimi bile eksilme. yecek kaybolmıyacak. Hakikatte böyle bir tedbirin “© vi bile mefkut olduğunu, bütün em. niyet ve huzurunun gönderdiği kab. #malın südüne muhavvel olduğunu bilse... el var. Şeh. milim Görülüyor ki... Hal idaresi müs - tahsile karşı da vaxife ve vecibelerini ifa edemiyor. O halde. Hizmetin (Sonu onunevda)