Maarifimiz Proğramlaşıyor ve Plânlaşıyor (Başı 1 incide) olmaması birçok mahzurlar do- ğurdu. Oflamektep ve Jiselere müracaat edenler çoğaldı. Talep çokluğuna karşı maarif cevap ve- remiyecek vaziyete düştü. Sını lar kalabalıklaştı, dersler otoma- tik bir şekil aldı. Ne muallim ta- lebesini, ne talebe muallimini ta- niyip anlamağa, ne dersten bek. lenen faydayı temine imkân kal madı. B u rifimizin ana imeselesi- dir, Bugün omekteplerimizde gördüğümüz kusurların çoğunu bu sebebe atfetmek mümkündür. Vekâ let Şüradan bu büyük dâvanın halli için bir çare gösterilmesini istemek. te, Vekâletin hazırladığı projeleri de Şüranın tasdikine arzetmektir. Maarif Şürası yalnız bu meseleye değil, diğer maarif meselelerine de istikamet verecek ve maaritimiz için amumi bir program ve plân hazırlı- yacaktır. Maarif Vekâleti, Şüradan çıkacak kararlara göre maarif siste- mimize, ve maarif teşkilâtımıza ye- nl bir veche ve yeni bir istikamet verecektir, nun için Maarif Şürası, Türk maarifi için bir dönüm nok. tası teşkil edecektir. Bütün devlet müesseseleri modern telâkkilere ve memleketin ihtiyaçlarına göre teş- kilâtlandırıldığı halde, bu hususta en geri kalan devlet müessesemiz maarif olmuştur. Maarifimizin, yal- nız Balkanların değil, Avrupanın en modern, ve memleketin yeni ihtiyaç- larına en uygun şekle girmesi, bütün içtimai hays#tmızda büyük bir ham. Ie teşkil edecektir. Bu büyük inkı- lâba el attığı için genç Vekilimiz Hasan Âli Yüceli tebrik etmek he- pimizin borcudur. , ———— Viyanada Tevkif Edilen İngilizler Londra, 18 (A-A4—-Bütten Avam kamarasmdaki beyanatında Viyana. daki başkonsolos veki'inden gelen 12 porda iki Ingf ifim tevkifi hakkmda ma mat verildiğini o bildirmiştir. Mis Church ve John Lennet, işte 40 kişi methaldar olduğu için bunların tev- kifi sebebi ilân edilmemiş ve kendi lerini ziyaret için mezuniyet verilme. miştir. Harciye müsteşarı bu hususta te- <ebbüste bulun nu bildirmişti emi Afyonda Bir İdam Afyonkarahisar (TAN) — Behiye isminde bir kızı zehirliyerek öldür. mekten suçin Ramazan, burada asıl. mıştır. ——— — çıkınca, yanından geçmekte olan bir tramvaydan Mak - Huen atla- dı ve yüzünde muzaffer bir tebes- sümle, mesut ve bahtiyar bir hal. de Aykiye yaklaştı. — Ayki, dedi, her şey pek mü- kemmel etreyan etti. Röza, daki- kası, dakikaşma arka merdivene çıktı. Aneak yarım dakikelik bir teahhurla papasın yanma gittik. Roza şimdi benim tuttuğum yeni evde bulunuyor. Sabahi kahvaltısı Olarak bana yumurta (hazırladı. Bilsen ne kadar hahtiyarım! Ayki, fırsat bulunca bir gün bize gel de beraber bir yemek yiyelim, Bura. dan pek fe uzakta olmıyan bir iş buldum. Şimdi oraya gidiyorum. Ayki, heyecanından âdeta tıka, naral — Ya toz ne oldu Diye sordu. Yüzü geniş bir tebessümle par» yan Mak Huen: — Şu senin bana verdiğin ilâiç mı? Dedi. Ha, bak bu nasıl oldu: Dün aksam Ridi de akşam yemeği- ne oturdüğumuz zamanı ben Roza- nın yüzüne bakarak kendi kendi. me: “Mak, dedim, sen şu kızı s6- viyorsun. Böyle oyunları mürasa- at etmekte ne mâna var?,, Toz da cebimde idi. O sırada gözüm Ro- zan babasına ilişince: “Ulan, diye düşündüm. Asıl tozu huna yedir. meliyim; buna yedirmeliyim ki, müstakbel damadını daha farla Sevsin... Tabii anlarsın ya, ne yap- tim, moruk büşim öte tarafa çe- virince cebimdeki bütün tozu kah- vesine boca ediverdim. Polonya Almanyay Kat'i Ihtarını Yaptı (Başı i incide) sözüne inanılır menbalardan alınan | haberlere göre, $. A. ların subayları ve erieri birs| cok haftadanberi ilk defa olarak almışlardır. B. Hitlerin Forstere verdiği plânın | şekli hakkında bir şey bilinmemek- le beraber, B. Hitlerin bir taraftan Danzig meselesinin müzâkere yolu ile hallini arıyağağı, diğer taraftan da Polonyadaki Alman ekalliyetinin statüsünün tâdil edilmesi mecburi- eli Üzerinde ısrar eyliyeceği sanıl. maktadır, Ağızlarını tamamen değiştirdiler Danzig, 18 (A.A) — Danzig nas- yonal sosyalist resmi organı olan Danziger Vorposten gazetesi, son Hitler, Forster görüşmesi hakkında Danzig selâkiyettar mahfillerine at- fen neşrettiği bir notta, son zaman- larda alınan himaye tedbirlerinin ve Polisin takviyesi kararlarının nihal yet “Polonyanın muhtemel bir cumu karşısında müdafaa tedi ni teşkil eylediğini” ve bu tedi rin Berlin ile tam anlasma halinde a. lanmış bulunduğunu b'i#frmektedir. Bu gazete, bazı rivayetler hilâfına olarak, Danzigin taleplerinin zayıf- lamadığını ve Danzig üzerinde Almanya - Polonya kompromisine varılabileceği (hakkında yabancı memleketlerde “dolasan saylaların katiyen hakikate tevafuk etmediğini de ilâve etmektedir. İngiliz generalinin Polonyayı ziyareti Almanlara tesir yaptı Justice diyor ki: , endişeye başlamış ve Varşovadaki müzakereler, Almanya. Danzig işinin Anşlus veyahut Sü. işleri kadar kolay kolay halledi- lemiyeceğini anlatmıştır. Hitler, a- janları vasıtasile bizim haleti ruhi- yemizden de her halde iyi xsurette haberdardır. Bu ajanlara sorar ise, bizim kararımizdan - şüp'ie edemez. Almanyanın yeni bir manevrası IVAA nicie gazetesi riri şöyle yazıyor: “İyi bir Alman menbamdan bana B. Hitlerin Danzig devlet reisi inti. hap edilmesi ihtimaline telmihlerde bulundular.” Ayri muharrir ilâve cdiyor: Tondra, “Führer, esasen oDanzig'in fahri vatandaşıdır. Ve Polonyanın veya herhangi bir hükümetin böyle bir intihap aleyhinde bir şey yapmala- rına İmkân yoktur. O zaman mücadele, askeri bir üs üzerinde olmaktan ziyade kanuni bir sahada devam edecektir.” Diğer taraftan ayni gazetenin Varşova muhabirinin istihbaratına göre Förster ile Hitler arasındaki *telâki dolayisile yakında Danzig'de yeni bir hareket yapılacaktır. Fil. i serbest şehrin senatosu: 1 — Danzig nazilerile halkı- nın şehrin Almanyaya ilhakını arzu etmekte olduklarına dair bir beyanname neşri, 2 — Hitlerden Dansig'in “Şi- namile Şarki Prus- hakını emretmesini talep kararname İsdarı, 3 — Daniigdeki Polonyalılar. dan bütün medeni hakların geri alınması ve 1920 den sonra mez- kür şehre gelmiş olar Polonyalıla- tin sehirden çıkarılmasını natık bir kararname neşri için hazıtlık- larda bulunmaktadır. Muhabir, Hitlerin bu tedbirleri kabul etmiş olduğunun söylenmekte olduğunu ilâve etmektedir. Polonya — Almanya müzakereleri yalanlanıyor Londra, 18 (A.A) — “Press Asso- clation” un diplamatik o muhabiri, Varşova ile Berlin arasında Danzig hakkında müzakereler yapılmakta olduğunu bildiren şayialar hakkın- da bu akşam şu tavzihi vermektedir; Londradaki Polonya mahfilleri, bu şaylaları, Berlin kaynaklarından gelen ve binnetice teskin propagan- dasıns sit bülunan haberler olarak telâkki eylemektedir. Bu propsgan. da ise, burdan bir ay evvel yapılar sinir harbi gibi muvaffakiyetsizliğe mahkümdur. Berlin ile Varşova &- rasında müzakereler vapılması im- kânı üzerinde dahi herhangi bir gö- rüşmede bulunulmuş olması da kati surette yalanlanmakta, diğer taraf. tan İngiltere ile Almanya arasında müzakereler düşünüldüğü hakkın. İdaki haberler de esassız telâkki edil- mektedir. Polonyalılar da siyasi görüşmeleri tekzip ediyorlar Varşova, 18 (A.A) — Salâhiyı Polonya mahfilleri, Polonya - manya münasebetleri hakkında şılamakta ve aşağıdaki hususları kati surette yalanlamakta. dir 1 — İki memleket meselelerin halli Almanya hükümetleri arasında si- yasi görüşmeler olduğu katiyen ya landır, 2 — Polonyanın 'Danzig mesele sinde şimdiye kadar hattı hareketi. nin esasını tetkil eden ve bundan böyle deşteşkil eğliyecek olan dört sında ihtilâf |. | noktadan feragat göstörecek bir hal suretini kabul edeceği katiyen' doğ-| ru değildir. 3 — Polonya hükümetinin, Dan- zig'de vukua gelecek ve ve hayali menfaatlerine aykırı mah yette bulunacak yeni hâdiseleri ve vaziyetleri kabul ötmesi imkânsız. dır. Polonya mahfilleri, bu haberlerin menbalarının Roma ve Berlin ol ması keyfiyetinin haberlerin £ < İkiymetini takdire kâfi geleceğini d ilâve eylemekte Triyeste Limanını Paylaşıyorlar Londra, 18 (Hususi) — Berlinden haber verildiğine göre İtalya öle Almanya, Almanyanın Triyeste li. Man trahsit işleri İçin kullan ması hususunda o anlaşmışlardır. Almanya, senede. burada Bir bi çuk milyon ton geçirmeyi deruh. rr amiyane menem miryollarında kolaylıklar göster - meyi kabul etmiştir. Almanya; Ro. manyadan aldığı buğday ve petro. lü, bir müddettenberi Triyesteden geçirmekteydi. Hatay Vilâyeti Mali Teşkilâtı Ankara, 18 (Tan Muhabirinden) — ler yapılmıştır. Hatay muhasebe müdürlüğüne Ma taydaki takviyeli dağ alayı muhase- becisi Ahmet Hamdi Oktay, Has- sa malmüdürlüğüne Dikili malmüdü rü Mustafa Sumer, Kırıkhan malmü- dürlüğüne Zara malmüdürü Ahmet Coşkun, Reyhaniye malmildürlü, Korkudeli malmüdürü Ali Rıza Tür. ker, Iskenderun o malmüdürlüğüne Dörtyol malmüdürü Necip Atalay, Hatay varidat müdürlüğüne İstanbul varidat kontrol memurlarından Rem- zi Akıncı, kontrol memurluğuna, İs- tanbul varidat tahakkuk o memurla- rından Salm Candar tayin edilmişler- dir. ine orka ve Nafıa Tayinleri Ankara, 18 (Tan Muhabirinden)-—- Gümrükler umum müdürlüğü güm. rük işleri ikinci müdürlüğüne, kâletinde bulunan Emin Gerein ta- yin edilmiştir. Nafıa su işleri relsliğine ayni va- İzifede ücretle müstahdem Salâhattin 100 lira asli şla tayin edilmiştir. Sovyetler Bir Japon Talebini Reddettiler Moskova 18 (A, A) — Moskova. daki Japon sefiri 16 temmuzda Hari. giye komiserliği nezâinde yaptığı bir teşebbüsle Sahalin petrol ve kömür imtiyazları hakkında Sovyet adliyesi tarafından verilen hükmü protesto ederek en geç on sekiz temmuz tari. hine kadar cevap verilmesini tâlep etmişti. Hariciye komiser o muavini bu notayı 17 temmuz târihinde sefi. re geri vermiş ve bu vesikayı, tehdi. di muhtevi olduğu ve ültimatum ma. hiyetinde bulunduğu için kabul öde- mediğini.ve tetkik edilmeksizin geri çevrildiğini. bildirmiştir. Gümrük Polonya ve! istiklâline | Hatayın mali teşkilâtı için şu tayin. | İ l İ a | Maarif Şârası Çalışmaları Ankara, e A.) — Maarif Şü. rasi komisyonları bügün de çalışma larına devam etmişlerdir. 1 — İlk öğretim komisyonu! İlk tedrisat müfettişleri talimat - namesi, ilkokul programının pren - sipler ve direktifler kismi ile Türkçe ve tarih dersleri müfredatı üzerinde müzakerelerde bulunmuş, bir öğret. menli ve beş sınıfı köy okullarının s tekniği üzerinde ça - Orta öğretim komisyonü Yardımcı öğretmenler talimatna. mesi ve orta tedrisat okullarında te. lebeye yaptırılacak tahriri vazifeler ya: zamanda | hakkındaki talimatname ile meşgul olmuş ve kârarlar almıştır 3 — Beden terbiyesi komisyonu Jimnastik şerilikleri talimatnamesi müzakerelerine devam edilmiştir 4 — Teknik öğretim komisyonu: Teknik öğretim komisyonlarında a - Ticaret okullarının muhtelif ıflarinm türkçe, tarih, yurt bilgi. si, cebir, jomestri, malbilgisi, büro » komersiysl, ekonomi dersleri müf . redat proğramları üzerinde çalışıl İinaştır. b . İnşaat okullarının o muaddel programları tetkik edilerek bugün - kü ihtiyaçlara uygun olduğu netice- sine varılmıştır. 5 — Dilekler komisyonu: Muhtelif vilâyet kültür mesele - leriyle bazı zatların rapor ve dilek. leri tetkik edilmiş ve ilgili komisyon lara verilmek üzere Maarif © Şürası umumi kâtipliğine sunulmuştur. 6 — Neşriyat komisyonu: Okul kitapları hakkındaki tali - isiname maddelerinin tetkikine de. vam edilmiştir. 7 — Yüksek öğretim komisyonu: Yüksek öğretimin gayesi hakkın. daki müzakerelere devam olunmuş, kana dili ve terimler meselesinin mü» zakeresine başlanmıştır. 8 — Plân komisyonu: Türkiyede tahsilin buğünkü du. rumu ve aha yieseleleri bakkındaki İADE. zerinde çalışmalarına devam elmiştir. "Helve İçindekiler | (Başı 5 incide) mukabili olan resim ve ücretleri tah. sil için hangi sebepleri mesnet ya pıyor. Hal, kabı yüz kuruş kiymetinde olan hir metadan 16 sını kendi tahsil 50 kuruşunu da kabzımala © peşkeş çekmek icin mi kurulmuştur? Herhangi bakımdan vaziyet tet - kik ve tahlil edilirse edilsin “hal” şehirliye olmadığı gibi müstahsile de müfit olmamıştır. Bu © müesseseyi şehre ve müstahsile fayda temin e- decek bir unsur haline getirmelidir. Ucuzluğu temin, müstahsili ko - rumak için bugünkü şekli tamamen lâğvederek, başka o memleketlerde olduğu gibi mezat usulünü ihya ede- rek bu işi iktisadi bir heyetin idare- sine tevdi etmelidir. Yalnız bunu ya- parken müstahsile icabında.suhulefle para verebilecek bir müesseseye de ihtiyaç olduğu unutulmamalıdır. C. ÖZER Kudüste Asiler Bir Köyü Bastılar Kudüs, 18 (A A.) — 30 âsidün ge ce Gaxze vlvarında bir Arap köyünü basmıştır. Mütecavizlerdea İki, köy: lülerden de iki yaralı vardır Komşu Yahudi. kolonisine yardım ettiği için bu köyü tecziye etmek is. tedikleri anlaşılan âsiler köyden 5! kişiyi beraberlerinde götürmüşlerdir. Diğer taraftan Telavivde. vuku bulan musademede yedi kişi yaralan miştir. Yahudiler grev yapıyorlar Kudüs, 18 (A.A.) — Mili Yahudi konseyi bütün Yahudi mıntakaların da bugün saat 14 ten gece yarısını kadar muhaceret hakkındaki son In- giliz Kararını protesto etmek üzere grev yapılmasına karar vermiştir. Telaviv belediyesi do bu harekete iştirak etmektedir. Konsey İngiliz milletine hıtaben neşrettiği bir beyannamede muhace- retin altı ay müddetle durdurulması» nı şiddetle protesto etmiştir. ç Beş haham Herzog'da İngiliz mil. Jetine hitaben bir. protesto mesajı nesretmistir. SERBEST SÜTUN FABRİKA Fabrika, taallük eden eşya ve maddelerin min ve tedariki maksadiyle kurul- İduğu takdirde bu toessusün ticaret ve iktışat bakımından tablile değer hiç bir kıymeti yoktur. Bu vaziyet İmünakaşa mevzuu dahi olamaz. | Fakat fabrika, bir ham maddenin işlenmek suretiyle kıymetinin yük. Seltilmesi ve bu suretle ortayâ çu kan fiyat farkından istifade edile. jrek, ticaret edilmesi gibi bir mak- /satla teessüs ederse, 6 zaman iktisat ve ticaret ilmine bir mevzu teşkil edebilir. Fabrikalamn teessüsünde ( dahili sarfiyat ve istihlâk ile birlikte ha. rice ihracat yapmak yibi esas hedef- ler mevcuttur, Kurulacak fabrikalar, günirük bi mayesinin anormal (o bulanmadığı memleketlerde, hariçten ithelât y pan rakip firmalara kulayııkla reka. bet edebiliyorsa, Bu fabrikalar ikti. saden teessüse lâyık demektir. Bu. nun mânası, maliyet flyatının bey- nelmilel maliyet fiyatlarına uygun olarak, ciddi ve teknik surette he. sap edilmiş ve ölçülü sistemlerle ha. reket edilerek, olunmuş demektir. Tesislerdeki muvaffakiyetler, hiç şüphe yok ki, iklimin hususiyetine ve iptidai maddelerin mebzuliyeti. ne veya yetiştirme amele ve müstahdemin teessüste muvaffak kabiliyetlerine, ücret ve yevmiyelerinin vaziyetine ve niha. yet müessislerin iktisadi görüş, ka. biliyet ve mali vüsatlerine, beyn milel piyasaya rekabet kudretin; ve daha bir çok iktisadi âmlllere da. yanır. Memleketimiz; * bir çok iptidai yetiştiren bir memleket olduğu işin, bu iptidai maddeler 1. çinde fabrikasyona en çok müstait olanlari intihap ve bünlardan mul esya vücuda. getirmek Yabrika” tesis etmek (düşünülebilir. Ancak bunların normal ahköm maddeler mh. ve şeralt içinde ve dünya piyasası mu. vacehesinde payidar olabilecek olan. larını intihap etmek milli bir veci- bedir. hassa gümrükleri kapamak suretiyle fabrika tesis etmenin mânasi, bey. nelmilel mübadeleyi durdu. pahalıya maledilecek eşyayı mem. leket halkına zorla satmak demek. tir. Bu hareketin milli iktisadiyatla k ve hiç bir alâkası yoktur. Bir defa mü. badelenin dermasi veyahut tahdide uğraması bahse mevzudur, Ticare tin en iptidai mânası mübadelerir. Bir memlekette mevcut oşyayı diğer bir memlekette mevcut eşya İle mü. badeleden sun'i ibaret olan bu mânayı, tedbirlerle ihlâle çalışmak, memleketin müstahsil sınıfını ciddi Sürette mutazarrır etmek demek o. lur, Saniyen bu suretle tamamen &- normal şerait dahilinde korulan müesseseleri, hükümetin aâmütene. hi surette himaye etmesi lâzımdır Bu gümrük kanalından, devlet hazinesine girecek milyonla. rın heder olmasını intaç edeceği için devlet, bu eşya üzerinden başka su- retle intifa ederek, zararını tazmi. ne mecbur olduğu gibi, gümrük hi. mayesini vazetmesi hasebiyle reka. İbete dahi mâni olmıya ve binaena. leyh bu eşya üzerinde bir nevi in. hisar tesisine mecburdur. Bu suretle maliyet fiyatı beyrel İmilel piyasaya hazaran en aşağı iki misli artar. Bunun tabii neticesi o. larak ta, kalite kötüleşir. Gümrük himayesi suretiyle sun'i olarak sanayileştirilen memleketler. de, sanayi hareketlerinin devletleş- tirilmesi, bu itibarla zaruridir. Bu gayri tebii teşekkülleri yaşatmak i. çin, tahammül edecek devlet bütçe- leri ise, dünyada mahduttur. Binaenaleyh, Türkiye gibi iptidai maddelere sahip bulunan bir mem- lekette, bu maddeler içinde tama. men değilse bile kısmen beynelmi. Jel piyasaya uyabilecek mebzul ye. tişenlerini seçerek, üzerinde fubri. himaye, ka İrrme ma en mi. 02 memleket müdafassıma , “ İbu küçük himayeyi de Anormal tedbirlerle ve bil. | 19.7.9039 KURMA Yazan: M.A dır. Ancak bu mülâhazayi dan evvel, memlekette ms şen iptidai maddeler üzeri ve cinslerinin ıslahına, zasyonuna, hariç piyi suretle sürümüne yarıyaci ler ve küçük küçük fabrik makla işe başlamak, müsta vetlendirmek lâzımdır. Meselâ, tiftik, yapağı, pa lerinin ıslahı standardizasy adiyle kurulacak fabrika! lâ iplik fabrikeları takip Ve belki bir müddet sonra saslı kur serbest te arı tamamen normal şerait içi maş fabrikalariyle takip e Eğer bu esnada, küçük k ye ihtiyaç varsa, milli sa mayenin mânasını pek olacağı tabi! bulunan DIŞ Tabii seyirlerini ikmal kendiliğinden kurulacak ol vie, malımız nazariyle ane: man bakabiliriz. Devlet bütçesine bir yük girinm bir ağırlık olan tee iktisadi kıymeti bir fantazi hududunu geçemez. | Iktisadi müesseseler, be: İon senelik vesaire gibi zamı kayyet programlarla kurula Bu müesseseler, iklimin, milletin bünyesine, iptidai £ rin ahengine, iktisat ilminin rifelerine üygun olarak kur Devlet, her sahada olduğ İ ktısat sahasında, umumi haizdir. Devletin bu sahad Jp ve ye vaziyette İve bu sanaylin teessüsünde rol Bey mübadeleyi müteessir ötmed senaylin teessüs ve İnkişalın letin oyniyacağı kalamayi4 “ İktisst male smlamammeriz hassasiyetle idare etmek oynaması" zarurid rolden £ Vekâl ki, tâbir caizse, ne şiş yansır kebap. Şimdi ne yapmalıdır? Kanaatimce, mevcut mü içinde bu şeralt dahilinde sına imkân olmıyamlarını, ol dan tefrik etmelidir. Bunda yaşamasma İwkân olmıyanla| li müdafaa maksatlarına uy; le ifrağ etmeli ve milli müd rine vermelidir. Yaşamasına irakân olanlar tidai mâddelerini fabrikasyo| saden en müsait şekle ifrağ ve maliyet fiyatlarını bey fiyatlara mümkün mertebe tirarak, makul bir gümrük isiyle yaşatmalı ve kalitenin İMiğine dikkat etmelidir. Bu kurtarılacak olan bu müesi bir valör tayin ederek, mukabilinde aksiyon çık; bu aksiyonları tamamen mil malıdır. Bu fu mevat ve eşya üzerinde hiç hisar Gümrük himayesi suretiyle yapacağı fedakârlığa karşılı kazancın muayyen bir ku hükümete vermelidir. Devle urlu, en yüksek, en bitaraf kilde, bu müesseseleri yüks rakabesi altında bulundurm Bu fabrikaların, urnumi 5 yeti, anonim şirketler ahkâm fikan intihap edilmeli, mes: müstahdemleri hususi ve m bareme tâbi olmalı ve bu mettüden mümkün olduğu fazla bir hisse vermelidir. mevzuu bahis olm Memur ve müstahdemler melenin hukuku sağlam ve olmalı, bunları bir mal sah işe bağlıyscek tedbirleri al Iktısat Vekâletine çeşit vanlarla şef olan kıymetli g Bu fabrikalar, sizi bekliyi yüksek ihtisasınızı, vukufun) yaşalıcı kudretinizi bekliyor. Koşunuz, her bireriniz, bi nelerin içinde mevkilerinizi İBu bacaları o kadar yükselti