12 Haziran 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

D b PENCEREMDEN Edep Meselesi Yazan: M, Turhan TAN Benîm ibretle seyrettiğim içtimai sahnelerden biri de tünel, ve vapur kişelerindeki bilet alış vaziye- timizdir, Belediye mi, yoksa o kişele- rin bağlı olduğu daireler mi, bilmem, üzerlerinde “girilir, çıkılır” — yazılı tabelâlar asarak bilet almak için hal- kın nereden girip çıkacağını — tesbit etmek istemiş. Fakat dinleyen kim?. Yine kalabalığın hiç olmazsa yarısı “çıkılır” yazılı tabelânın yanından gi- riyor, üzerinde “girilir” sözü oku - nan levhanın yanından çıkıyor. Bu suretle o ihtarlara riayet etmek iste- yenlerle bu inatçı zümre — arasında göğüsleşmeler, l lar — ve... söğüşmeler, döğüşmeler yüz gösteri- yor, om Dün yine bu ibretli temaşaya dal- mıştım, genç bir bayın, yaşlıca bir zatın kolunu kişeden zorla geri sü - rüp kendi parasını biletçiye uzattığı- nı ve sonra maküs istikametten gü- ğgüsler inciterek, omuzlar bereliye - rek çıktığını gördüm. Tabii ses çı - karmadım. Fakat onun kolunu ittiği, sırasını kasbettiği zat biletini aldık - tan sonra yanıma geldi: — Gördünüz, dedi, külhaniyi, de- ğil mi? Talebemdendir, tam beş yıl ona hocalık ettim. Fakat beni tanı - maz görünür, arada sırada da işte böyle iltifat eder, Hatırıma (Nevbaharzade) fıkrası geldi. Nevbahar hatun, Haseki Hur - rem sultanın cariyesi ve çocukların- dan birinin dadısı idi, Çok iyi terbi- ye ve tahsil görmüş olan oğluna bu sebeple “Nevbaharzade” — denmişti. O zat, Celâl zade meşhur tarihçi ve meşhur Nişancı Mustafa beyin divit- tarı idi. Yâni Kubbealtı ricalinden o- lan Celâl zadenin divitini — (şimdiki ıltanılışa göre yazı tak ) taşır- dı. Kanuni Sultan Süleyman bu da- dı çacuğunn kıymetini takdir eder - di, ayni zamanda Haseki Hurremin hatırını saydığından divittarı kıymet- li bir baltaya sap yapmak isterdi. Ni- hayet bir fırsat buldu, onu defterdar yaptı. y O devrin defterdarları, zamanı - mızın Maliye Vekilleri demektir. Bu haysiyetle defterdarlar, — nişancılara takaddüm ederlerdi, yâni bir mec - Tiste onların üst tarafına oturürlar - dı, resmi alaylarda onların önünde giderlerdi. Şu halde — Nevbaharzade de, yıllarca divitini taşıdığı Celâl za- de Mustafa beyin üstüne geçmek ve de onun önünd gitmek hakkını kazanmış oluyordu. Fakat dadı çocuğu, — defterdarlık iradesini alır almaz sadrazama gitti; mer — Devletlü vezir, dedi, padişahı- mız lütfetmiş, kerem etmiş, bu âciz hizmetkârını defterdar eylemiş. Şim- di kanun mucibince benim Nişancı beye tekaddüm etmekliğim lâzım ge- liyor. Fakat ben, nice zaman karşı - sında el kavuşturup durduğum bir zatın üstüne geçip oturamam, defter- darlık değil, daha yüce mansaplar i- çin dahi edebimi terkedip vicdanıma karşı mahcup olamam. Ondan ötürü niyaz ederim: Ya nişancı bey, bana takaddüm etsin, yahut da def - terdarlık, hıl'atını üstümden alın, be- ni kendi halime koyun, Sadrazam, onun bu sözlerini pa - dişaha arzeder ve Kanuni Sultan Sü leymandan şu cevabı alır: — Berhurdar olsun, bahtiyar ol- sun ve defterdarlıkta karar kılsın. Temiz süt emdiğin ispat eyledi, ken- disinden hoşnut oldum. Bundan son- ra Nişancılarım defterdarlarıma te - kaddüm etsin! Hocasının kolunu kişeden geri i- ten bayı düşünüyorum: Şayet onu Nevbahar zade yerine defterdar yap- salardı parmaklarına zil takıp şakır- data şakırdata hocasının mürebbisi - nin üsttarafına geçip oturmakta tered düt etmezdi, değil mi? Fakat o gibi- ler - içtimai kanunlar — icabı - kolay kolay yükselemiyorlar, ancak kişe - lerde güçlerini — hissettirmekle - pis pis avunuyorlar. Edep en büyük bir kıymettir. ve gençliği yükselten meziyetlerin ba- şında da yine o gelir. Aydında Vergi Tahsilâtı Aydın (TAN) — Bu sene vilâyeti- miz içinde umum vergi tahsilâtının yüzde nisbeti 95,7 yi bulmuştur. TAN Türkkuşğ filosu mensupları kendilerini karşılıyanlarla birarada Türkkuşu muallimlerinden 12.-6-939 gi Sabiha Gökçen, kendisini karşılıyanlarla konuşuyor Türk - Türkiye ile Yunanistan arasında aktedilen veteriner mukavelenamesi Büyük Millet Meclisince de müzake- re edildikten sonra bu mukavelenin kabul ve tasdikma dair olan kanun Resmi Gazete ile ilân edilmiştir. Neşri tarihinden meriyete girmiş olan mükaveleye göre canlı cansız hayvanlar, ham hayvan maddelerile mahsullerinin, gıdat maddelerinin ve salgın hayvan hastalıklarının in- tişarına vasıta olabilecek maddelerin iki âkit taraflardan birinin arazisin- den diğerininkine ithali devlet vete- riner kontrolü altına vazedilmiş olan yerlerden yapılacaktır ki Yunan Veteriner Mukavelesi Meriyete Girdi birinin arazisinde veyahut hudut ve- teriner mıntakasında tahripkâr ve salgın hastalık çıkar ve istilâi şekil alırsa her iki taraf merkezi veteriner teşkilâtı icap eden tedbirleri müşte- reken alırlar ve tarafeynden birinin talebi üzerine bütün teknik maddele- rile ve adamlarile yardım ederler. Yine ayni mukavelenin müteakip maddesinde de: Her iki tarafta müs- tahdem hudut veterinerleri birbirle- rile sıkça muavenet ve müşaverede bulünmağı ve bazı bulaşık hastalik- ların icap ettireceği ahvale göre yek- diğerine muavenet etmeği ve lüzumu olan dâfi tedbirleri müştereken al- mağı ve hattâ mütekabilen bedelsiz de şu suretle tesbit edilmiştir: Yunanistanda hudut geçit mevkii: Kastancai, Pythion, Ghemisti. Limanlar: Pire, Selânik, Aleksan- guN UAŞ SEŞMEL ü ALE rom vasıtalarından istifade etmeği taahhüt ederler denilmektedir ki bu suretle âkitler veterinerleri tam bir teşriki mesai yapmış olacaklardır. dropolis, Midilli, Sakız, Vati (S ). Türkiyede hudut geçit noktaları: Karaağaç, Uzunköprü, İpsala. Türk zabıtai sıhhiye kanun ve nizamnamesinde zikredil- miş limanlar, Bu mukavele iki taraf hudut vete- rinerlerini birbirine yardım ile de mükellef tutmaktadır. Mukavelenin 26 ncı maddesine göre; âkitlerden Limanlar: Belediyenin Yeni Teşkilâtı Belediye bütçesile yeniden ihdas edilen memuriyetler, eylülden itiba- ren faaliyete geçirileceklerdir. Bu i- tibarla belediye kadrosundan açıkta kalıp ta bu yeni ihdas edilen memu- riyetlere tayin edilenler de ancak ey- lülden itibaren vazifeye başlıyacak- lardır. Fakat memurlar kanun muci- bince haziran ve temmuz maaşlarını, açıkta oldukları halde tam, ağustos maaşlarını yarım alacaklardır. Bu gi- bi memurlar, eylülden itibaren yeni vazifelerine başlıyacaklarından tek - rar tam maaş almıya başlıyacaklar- dır. Yunanlı Misafirlere Ziyafet Limanımızda bulunmakta olan Alis mektep gemisinin ziyareti münasebe- tile, İstanbul general konsolosu tara- fından dün Tarabyada Tokatliyan o- telinde bir çay ziyafeti verilmiştir. Ziyafette vilâyet erkânı, İstanbul ku- mandanlığı ve deniz kumandanlığı erkânı hazır bulunmuşlardır. Samimi hasbihallerle geçen ziyafet saat seki- ze kadar sürmüştür. ——— O—-—— Yeni Araba Vapuru Şirketi Hayriye yeni bir araba va- puru yaptıracaktır. Vapurun projele- ri tamamlanmıştır. Vapur 40 - 50 a- raba istiap edecek büyüklükte ola- caktır. Şirket, bu vapuru yeni hazır- lattığı ve inşaatı ilerlemiş olan kıza- ğında yapacaktır. Karaköy Meydanı Açılıyor Mehmet Alipaşa Hanı İle Sair Binaların İstimlâk İşi Başlamak Üzere Şehir plânının tatbikile Karaköy- de Tünelin önünden itibaren denize kadar olan saha istimlâk edilerek yık- tırılacaktır. Bu saha üzerinde yatak- h vagonlar idaresinin bulunduğu bi- na ile Mehmet Alipaşa hanına ait is- timlâk muamelelerine yakında baş- lanacaktır. Bu istimlâkler sırasında burada adliyeye ait eski borsa binası da yıktırılarak büyük bir meydan vücüde getirilecektir. Meydanin tan- 5 BE eei FAŞT Bu Sene Yerli Mallar Sergisi Her Senekinden Daha Güzel Olacak Vali ve Belediye reisi Lütfi Kırda- tın riyasetinde teşekkül eden yerli mallar sergisi komitesi son toplantı- sında sergi işleri üzerinde çalışmış ve yeni mühim kararlar vermiştir. Bu arada serginin açılacağı ve kapana- cağı tarihler de tesbit edilmiştir. A- çılış ve kapanış tarihlerinin tesbiti bilhassa İzmir beynelmilel fuarına İIstanbul sanayicilerinin iştiraklerini geniş bir şekilde temin noktasından ehemmiyetli olduğundan, komite bu nokta üzerinde durarak İstanbul ser- gisinin İzmir fuarının açılışından on beş gün evvel kapanarak iştirakin ge- niş imkân dairesinde yapılmasına ka- rar verilmiştir. Bu esasa göre yerli Halite doğru elli metre geri alına- caktır. Bunun için sahilin karşı tara- fında, Balıkpazarında da 'onla göre te- sisat vücude getirilecek ve köprünün yeni ayakları için esaslı tahkimat ya- pılacaktır. e Eminönü meydanının genişletilme- sine ait bir numaralı plândan kalmış olan sön iki dükkânın da istimlâk muamelesi ikmal edilerek paraları bankaya yatırılmıştır. Sakızcı dükkâ- nile, Mehmet Kâzım eczahanesi olan bu dükkânların da bu haftadan iti- baren yıktırılmalarına başlanacaktır. Beyazıtta, Inkılâ.p kütüphanesinin önünde bulunan sıra dükkânlâra'ait istimlâk muamelesi ikmal edilmek üzeredir. Bu dükkânlara ait kıymet vergi dairesinden sorulmuştur. Mua- mele tekemmül eder etmez dükkân- lar yıktırılacaktır. Halkın deniz ve. banyo ihtiyacinı meccanen temin için yapılmakta olan Selimiye plâjlarında faaliyet devam etmektedir. Plâjda hususi soyunma yerleri de yapılacaktır. ——— Mareşal Şehrimizde Genel Kurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak, dün Ankaradan şeh- rimize gelmiştir. gurıııu saat 1b daa%cî!cıcak ve $ 'Jğî!â'îşâ pazar günü akşamı kapanacktır. Ser- gi komitesi ayni zamanda İstanbul iş- tiraklerini otomatikman İzmir fuarı- Hayvanları Himaye Kanunu Ziraat Vekâleti yeni bir hayvan- ları himaye kanun lâyihası hazırla- mıştır. Lâyiha esaslarına göre her türlü nakliye vazifesini gören hay- vanlara fazla yük yükletilemiyecek, ihtiyar, hasta ve zayıf hayvan!lar bu gibi işlerde katiyen kullanılmıyacak- lardır. Hayvan sahipleri hayvanları- nın sıhhi durumu ile yakınen alâka- dar olacaklar, ahırlarının temiz bu- lundurulması, hayvanların muhtaç oldukları yiyeceğin. tam verilmesi i- çin âzami ihtimamı göstermiye mec- bur tutulacaklardır. Kanun hükümlerini yerine getirmi yenler cezaya çarpılacaklardır. Ka- nun mevkii tatbike konulmadan ev- vel teşekkül edecek bir komisyon bu cezaların mahiyet ve miktarı hak - kında bir nizamname hazırlıyacaktır. midir? rafında meskün ve göçebe halin - de yaşayan çingeneler vardır. Fa- kat bunlardan hiç birinin dilleri ve dinleri birbirlerine uymaz. A - det ve anane itibariyle de birbir - lerine uymazlar. Bazı âlimler bunların Hindistan dan dağılmış — olduklarını söyle - mektedirler. Bunu da bir kısiım çingenelerin dillerinin şimali Hint te yaşayan Dumaların — dillerine benzemesinden istihraç etmekte - dirler. Çingenelerin Mısırdan çık - mış olduklarını söyleyenler de var € — Dünyanın hemen her ta « KARİLERİMİZİN SUALLERİNİ BURADA CEVAPLIYORUZ S — Çingeneler bütün dünya- dır Çingeneler Avrupada on dör- daki milletlerden ayrı bir millet düncü asırda görülmüşler ve bun- lar göçebe halinde Bohemya ve Al manyaya dağılmışlar, oradan da orta ve şarki Avrupaya yayılmış - lardır. Çingeneler pis, pejmürde insanlardır. Ekserisi bulundukla - rı memleketlerin dil ve dinlerine adapte olmuşlardır. Açık havada ve deryadil bir şe kilde yaşamayı tercih eden, mede- ni kayitlardan kendilerini — âzade tutan bu insanlar bilhassa musiki- ye fazlaca istidatları vardır. İçle - rinden üstat musikişinaslar da çık tığı vakidir. Macar musikisinin menşeini çingenelere atfedenler bi le vardır. Türkiyede yaşayan çin - genelerden de bir çok tanınmış sa- natkârları yetişmiştir. Hâlâ da bu sahada çalışmakta olan tanınmış isimler mevcuttur. — Çingenelerin renkleri esmerdir. Ekseriyetle ka- ragözlü, kara saçlı olurlar. Kızla- rı cazibeli ve güzeldir. Fakat evlen dikten sonra cirkmleşmektedirıer_ * S — İngiltere, Akdenizde ne mıktar donanma bulunduruyor? C — Bu suale tam olarak ce- vap vermek imkânsızdır. Çünkü, görülen lüzüm ve ihtiyaçlara göre, mıktarı azalır veya çoğalır. Ancak, Arnavutluğun İtalya tarafından iş galini takip eden ay içinde Akde- nizde bulundurulan İngiliz donan- Masının mıktarı size bir fikir vere- bilir: CEVAP Altı kruvazör, 39 muhrip, yedi tahtelbahir, 1 refakat gemisi, altı motör torpitobot, 10 mayin gemisi, bir ağ atıcısı bir sahil mayin gemisi 6 tamirat ve levazım gemisi, Bun - lardan başka 32 bin tonluk — bir harp kruvazörü Cebelitarıkta bu- lunur. * S — Çoruh nehri nereden de - nize dökülür? C — Bu nehir, 270 kilometre u- zunluğundadır. Batumun garbin - de delta yaparak denize dökülür. na da İntikalini esas itibarile temin etmek vazifesini üzerine almıştır. Bu suüretle İzmir fuarına da bilfiil yardı- mı derühte eylemiştir. Diğer taraf- tan komitenin verdiği kararlardan en mühimmini bu seneki serginin diğer senelerle mukayese edilmiyecek şe- kilde, gerek tenvirat, gerek iştirakle- rin ahengi noktasından modern ser- gi telâkkilerine uygun olmasını te- min eylemek teşkil etmiştir. Bu sebeple serginin umumi ahen- gini temin için dekorasyon ve tenvi- ratla iştigal etmek üzere güzel sanat- ler akademisi profesör dekoratörle- rinin de dahil olduğu bir heyet seçil- miştir: Bu heyet derhal mesaiye baş- ıwru.. HYYrAn a CEŞK TT ETECEK UA lan Galatasaray lisesi bafiçesi gayet iyi bir şekilde;ziya oyunlarma tahsis edilecektir. Sergi komiserliğine sanayi birliği umumi kâtibi Halit Güleryüz, mua- vinliğine de birlik raportörü Avni se- çilmişlerdir. Bir çok sanayi müesse- selerimiz tamamen yeni bir hüviyet alan sergiye iştirak hususunda alâ - kalarını artırmışlardır. $ Sanayicilerimiz bu suretle kendi branşlarında vücude getirecekleri ye- nilikleri münasip şekillerde halktmI- za göstermek fırsatını bulacaklardır. Komite bu salı günü tekrar toplana- caktır. ——— İktısat Vekâletinde Yeni Tayinler İktısat Vekâleti heyeti teftişiyesin- de münhal bulunan başmüfettişliğe eski başmüfettiş Feyzi Erçin, heyeti teftişiye reisliğine de eski Deniz T caret müsteşarı Mustafa Nuri Anıl ta yin edilmişlerdir. Doğu Vapuru Denizbank tarafından Krup fabri- kalarına sipariş edilen vapurlardan 5300 tonluk Doğu vapurunun tecrü” beleri yapılmış ve iyi neticeler alın- mıştır. 16 mil yapan vapur bu ây son larında limanımıza gelecektir. Vapurun ilk seferi davetlilere mah sus bir gezinti olacaktır. — TAKVİM ve HAVA 12 Haziran 1939 PAZARTESİ 6 ncı ay Gün: 30 Hızır: 38 Arabit 1358 Rumt: 1355 Rebiülahar: 24 Mayıs: 30 Güneş: 428 — Öğle: 12.13 İkindi: 16.14 — Akşam? 1940 Yatsı: 2143 — İmsâk: 2.00 ... Hava Vaziyeti — Yeşilköy meteoroloji istasyonundan al” nan malümata göre, yurtta hava Akdeni? sahilleri ile Trakya ve Ege bölgelerind” bulutlu, diğer bölgelerde çok bulutlu V” yer yer yağışlı geçmiş, rüzgârlar garbi İ tikametten orta kuvvette esmiştir. Dün İstanbulda hava ekseriyetle bulut” lü geçmiş, rüzgür garptan saniyede 3 * metre hızla esmiştir. Saat 14 te hava îaığ yikı 1014.1 milibar idi. Sühunet en yüks€ 22,8 ve en düşük 13.5 santigrat olar” kaydedilmiştir.