5 Haziran 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 10

e az 16 DÜNYA SERGİSİNDE | Türk Pavyonu ve Sitesi Büyük Bir Alâka Topluyor Hemen Bütün Pavyonlarda Eşya Teşhir Edilemiyor Nevyork Sergisindeki Türk “ Ben, Paris ve Şikago sergile- p i rini de gördüm. , Nevyork. sergisini 3 © mında ziyaret ettiğim © muz var. Üslübünde, tefrişind bunlarla mukeyeseye imkân yoktur. Amerikalı, Cihan Sergisi dediği bu serginin muvaffakıyeti için hiç bir fedakârlıktan kaçınmamıştır. Paris sergisi kapandığı zaman, henüz bir çok kısımlarının inşaatı bile bitirile- « memişti, Halbuki Nevyork sergisin- de bu eksikliği bulamıyorsunuz. Mal- zemeden, masraftan, ve bilhassa sa- hadan çekinilmemiştir. — Geniş bir saha Üzerinde kurulan sergide pavi- yonların arası çiçek bahçelerile, ha- vuzlarla, muntazam bulvarlarla fa - sılalandırılmıştır.” Nevyork sergisini gören ve ge - zen, bir çok fotograf ve hattâ 15 met- —relik bir de filim çeken bay Talât, dün kendisini Taksimdeki apartıma- zaman söze böyle başlamıştı. Amerikaya ilk gi - dişi olmadığı halde gözlerinden, er- ken svdetin azabını okumak müm - kündü, Sergideki paviyonumuzdan bah - — sederken, yüzünde geniş bir memnu- niyet ifadesi okunuyordu. Gazotelerimizden birinin endişeli neşriyatını ima ederek: — Kendimizi lüzumsuz yere ten- © kit etmiyelim, diyor, serginin heyeti umumiyesi içerisinde küçük bir ziy- net eşyasını andıran bir paviyönu - © zetilen incelik ve verilen #mek, di- ğerlerinden çok daha fazladir. ii Tertip heyetinin nasıl bir ceht i- le çalıştığını görmeden anlamak © mümkün değildir. Size şu kadarım #öyliyeyim, Vaşington büyük elçimiz. Münirin çalışmasını gördüğüm za - man hayret ettim. Bir amele gibi di- diniyordu. © w “İtihar edebiliriz, — Sergide propaganda vazileşinin ç Türkçe ve İngilizce bilmeyen bir A- vusluryalı yahudi tarafından yapıl - “dığı doğrü mudur? — Bu fene tertip edilmiş bir yas olandır. Orada böyle bir adam vardır, ama, bilir misiniz, ne işle uğraşır? — Buradan sergiye'bir çok eşyamız git- © miştir, Bunların vapurdan çıkarıl - Sebebi, Gümrük İşlerinde Çıkan Müşkülâttır paoyonundan bir görünüş hemmiyet taşıdığını orayı o görenler ve bu srada bu yaziyı yazan da bilir. Paviyonumuzla bihakkın iftihar edebiliriz. Bizim paviyon 8 mayısta açılmıştı. Ben 10 mayısta oradan ay- rıldım, bir çok devletlerin ve bu ara- da Fransızların pâviyonu henüz ik'-| mal edilememişti. Newyorker isimli bir meerua, ser- ginin en İyi yerek yenecek yerlerini yazarken (birinci İsveç, ikinci Türk Tokantasıdır) diyordu. Filhakika öy - ledir. Bizim lokantada çiroz salata - sından pilâva kadar, patlıcan dolma- $ı, börek ve baklava'hepsi vardı ve serginin en temiz ve orijinel lokan - tası idi. Eşya teşhiri meselesi Bay Talât, ticari paviyonumuzda eşya teşhir edilememesinin sebeple- rini de şöyle anlatıyor; — Sade bizim değil; bütün ecne- bi paviyonlar için ayni şey oldu. Se- bebi bir gümrük meselesidir. Ameri- kan hükümeti sergide teşhir edi- lecek eşyanın gümrüksüz geçmesini kararlaştırmıştı. Tertibat ona göre alıodı, Fakat son dakikada (ortaya kontrol güçlüğü çıktı ve o hükümet 50 - 60 bin dolar mıktarında bir de- pozit istedi. Bunun hemen temin e- İdilip verilmesindeki güçlük aşikârdır Bunu da tertip heyetine çatmak için bir vesile telâkki edenler haksız- lık ediyorlar, — Nasıl Amerikalılar, rakıları - mızı beğeniyorlar mı? — Beğeniyorlar değil, bayılıyor- lsr, Hem de susuz ve mezesiz. Bizim restoranın Barmeni uzun uzadıya tetkikatta bulunduktan sonra, Ame- rikalılara rakıyı kamışla içirtmenin en iyi şekil olduğu neticesine vardı: Büyükçe bir kadehe ince buz doldu- rup üstüne rakı koyuyor, içine iki tane de kamiş. Ve Amerikalı, on dub le Kulüp rakısını üstüste içiyor ve ba- na misin demiyor. Hele kadınlar dehşetli içiyorlar. Serginin belki en çok satılan içkisi rakıdır. Sergideki yenilikler — Sergide en fazla nazarı dikkati celbeden şey nedir? — General Motors'un paviyonu, 'masi, gümrük muamelelerinin yapıl-| Kapısmda içeri girmek için iki saat ması ve sergiye kadar naklinin temi- ni. İşte bu adamın vazifesi ve çok ba- bekleyenler var. İçerisinde bir fab - rikanın bütün hayatın: sırasiyle gör- Üniversite Talebesinin Yurt Derdi (Baştarafı 1 incide) sitelere de sirayet etmiş, hayatını kazanarak tahsil yapan gençler şa- lışma imkânları bulamıyarak İşsiz kalmiş, bif çök aileler şocuklarına tahsil parası veremiyecek vaziye- te düşmüştü. Işte bu buhran devrinde Ameri- Kanın Teksas'ta Ziraat ve Meka- nik kollejinde, bütün Amerikan ü- niverşitelilerinin hayatında bü- yük bir inkılâp yapan, yeni bir ha- reket, yeni bir teşebbüs görüyoruz Bu Kollejin sosyoloji hocasi maj- şetini temin edemiy»n talebeye yardım olsun diye ortaya şöyle bir fikir atıyor: Kolejin yarında için- de periler bulunduğu şayi olduğu içir kimse tarafından kiralanmı- yan boş ve büyük bir bina var. Profesör, talebeye, bu binayı ala- ek burada kooperatif bir yurt te- sis etmelerini tavsiye diyor. Bi- nasının harabiden kurtulacağını gören ev sahibi masrafını veziyur. Çocuklar bizzat çalışarak binayı samir ediyorlar. Şuradan bursdan temin ettikleri derme çalma eşya le binayı tefriş ediyorlar, Yemek ve yatmak mukabili aşçılık edecek bir de kadın buluyorlar. Yurdu & giyorlar ve ayda bir iraya talebe yi pansiyoner almıya başlıyorlar Yurtta yatak yapmak, kap yıka- | mak, odaları temizlemek, solrada hizmet etmek gibi bütün işleri nö- betle talebe deruhte ediyor. Bu tecrübe o kadar muvaffak o- luyor ki,'iki sene sonra Kollejin etrafında talebeler tarafından bu tarzda idare edilen 20 yurt teessüs etmiş bulunuyor. Dördüncü sene yurtlara devam eden talebenin ye- kün 700 ü buluyor: Bu fikir Teksas'tan diğer “İnive site ve koilejlere sirayet ediyor. Bir üniversiteden öteki üniversite- ye geçtikçe tekemmül ediyor ve bu an kollektif şekilde idare edilen ta'e- be yurtlarının adedi bir kaç yüzü ve bu yurtlarda geçinen talebenin miktarı 100 bini buluyor. Açılan İ yurtlar tekemmül ederek modem müesseseler haline geliyor. » merikan gençlerinin mu vaffakıyetle (başardıkları bu işi bizim Türk çocuklarının tat- bik etmesine hiçbir mâni yoktur. Bu fikir üzerinde işliyen bir kaç genç, şimdiden gelecek mevsim İ- şe başlamak üzere hazırlanır, dör- der beşer llra sermaye koyarak bu işin parasını da temin ederlerse, gelecek sene üniversite açıldığı 20- iman yurt meselesinin de halledil- miş olduğunu görürüz. Talebenin bu işi kebdilerinin büyük faydaları vardır. Gençler, bu sayede.iş görmiye, beraber ça- lışmıya, teşebbüs sahibi oluya a» lışırlar ve kooperatif içinde çalış manin sırrını öğresirler. Böyle bir teşebbüse maarif ve rektörlük te yardırmmı. esirgemez zannederiz. Ulak bir yardım genç- lerimizi teşvik ve müvaffak etmi- ye kâfi gelebilir. resan bir paviyon da Bell telefon şir- ketinin paviyonudur. Burada yepy&- hi bir İcat teşhir ediliyor. İnsan sesi- ni ve telâffuzunu kopya ediyorlar. Piyano klâvyesi gibi bir klâvyenin üzerinde telâffuzumuzun hecelerini işaretlemişler. Bunlara sırasiyle bas- mak suretiyle, bir hoparlörden mun- tazam kelime ve cümleler dinliyor sunuz, Hattâ; İfadelerimizdeki korku, İsual; tereddüt, şüphe gibi bütün nü- Janslar veriliyor, Onların söyledikle- rine göre ileride telgraf bu hali ala- caktır. Bay Talât, bana Sergide çektiği filmi de gösterdi. Serginin o umumi manzarası ile paviyonumuzun açıl - ma merasimini bu suretle o gördüm. Bu merasimde söz söyliyen Sergi u- mumi komiseri Grover Wallen hak- kında da, bana şunları anlattı — Amerikanın en büyük teşrifat- jsen Bu adamdır. Bütün büyük mera- “sit görünen bu işin ne büyük bir eİmek mümkündür, Sonra diğer ente - simler bu adam tarafından hazırla - © TAN Halkevlerinin Bir Senelik Mesaileri Tesbit Edildi Cümhuriyet Halk Partisi Genel Sekreterliği Halkevleri için bir senelik asgari faaliyet programı hazırlayarak alâkadar | evlere göndermiştir. Bu programa göre, halkeylerinin muhtelif şubeleri kendi sahalarında faaliyetlerini senenin muhtelif ayl rma taksim ederek çalışacaklardır. | caklar, fotoğraf, resim, kitap sergile-| Milli bayramlara iştirak o edecekler, | haziranda sıhhat hakkında bir. ey- lölde dil ve terbiye hakkında 2, son- teşrinde ziraate dair iki, ikkânunda inkalâp ve ekonomiye dair iki, son kânunda ziraat, teknik ve terbiyeye dair iki, şubatta sıhhate ve güzel sa- natlara dair iki, martta ekonomiye ve inkılâba dair iki, nisanda zirsat ve fo'klore dair iki, mayısta >iraat ve tekniğe dalr iki olmak üzere 17 şer konferans vereceklerdir. (© Bundan başka muhtelif aylarda a- ile toplantıları yapacaklar, . balolar İtetüy edecekler, halk dershanesi aç ri açacaklar ve muhtelif temsiller ve İreceklerdir. İ * Ankara halkevi, Parti kurultayına delege olarak iştirak eden halkevle- Tİ başkan ve komite üyeleri arkadaş- lari şerefine bir çay ziyafeti vermiş- tir, | Ziyafet esnasında, Ankara halke- vinin geçen yıllarda hazırlamış oldü- ğu “Ankara nasıl çalışır, filmi gös- terilmiştir. Polon yada Asabiyet (Baştarafı T incide) tevkif etmişler ve uzun bir sorgu - dan sonra serbest bırtkkmışlardır. Alman iş cephesi şefi Heri, bugün iş hizmeti kampına mensup arı tuftiş etmek üzere Danzige gelmiştir. Göbbelsin de 18 hazltanda Dansi- ige gelerek bir nutuk söyliyeceği hak kında şayialar dönmektedir. Leh Başvekil Muavininin nutku Varşova, 4 (A.A) — Torunda sk- tedilmiş olan Pomeranya İktısat mec- lisinin küşat toplantısında bir nutuk irad eden Başvekil muavini Kwiat- kowski, ezcümle şöyle demiştir: “— Polonyanın siyasi ve iktisadi istiklülinin sınırı, Polonya Pomeran- yasindan geçer. Polonyanin denizde serbest bir mahreci bulunması ancsk ezeldenberi Polonyalı olan Pomeran- ya arasisi sayesinde mümkündür. Müttehit ve ;mütesanit olan milet, bu mamülkünü muhafazi İçin. her dir. İhtimal günün birinde beynelmi- lel münasebetleri yüksek bir siyasi kültür idare odecektir. Fakat bu 22-! man, çok uzaktır. Binaenaleyh müs- takbel nesillere masun ve mahfuz bir halde nakletmemiz icap eden hu- kukumuzu bizzat kendimiz müdafaa etmeliyiz.” Polonyalı sinema fimleri #milleri, Polonya ile Almanya arasında film- | ler teatisine möteallik olan itilâna- meyi feshelmeğe karar vermişlerdir. Filistird2 Tedhiş Hareketleri Arttı. Kudüs, 4 (A:A) — Tethiş hareketi artmıştır. Kudüüe 4 bömbu meyda- na çikanlmış ve vaktinde yetişmiş yapmasının terbiye bakımından da | olduğu için infilâklerine meydan ve- rilmemiştir. z Mutedil bir zat olun Yafa belediye reisine karşı bir suikast teşeöbüsün- de bulunulmuştur. Bunun “üzerine kahveler ve mağazalar gayri muay- yen bir müddet için kapatılmıştır. Adimi Hamidiye Sinopta Sinop, 4 (A.A.) — Hamidiye mak- tep gemisi bugün saat beşte limani- mıza gelmiştir. niyor, Bu sergiyi de baştan aşağı bu adam hazırlamıştır. Teskilât işlerin- de dehşetli bir beceriklilik gösteri -; yer» Einstein'in lâmbaları Kendisine teşekkür edip ayrılır - ken, Einstein'in lâmbalarını sordum. Sergi bültenlerinden birinde Einste- in'nin yakscağı bir lâmba ile bütün sergiyi, diğer bir 1âmba ile de biltün Nevyorkü aydınlatacağı yazılmıştı; Bay Talât: — Hayır, dedi, maalesef, biz bu büyük ışığı göremedik, sonra ilâve etti: — Amerikalılar (Cihan Sergisi) ismini verdikleri bu sergide en mü- him şeyi ihmal etmişler. Tercüman - larm yüzde 99 u İngilizceden başka lisan bilmiyorlar, (Cihan Sergisi) is- mini bu suretle tekzip etmiş olmu - yorlar mı?,, Mm. İngiliz ve Fransız Cevabı İ (Baştarafı 1 incide) etmiş olan anlaşmanın esasını mite- İessir etmediği hassaten kaydediliyor. Fransız ve İngiliz hükümetleri, şa günlerde: son Sovyet teklifleri karşısındaki battı hareketlerini ta- İyin edeceklerdir. Moskovanın verdi | &i cevap, yarın ve öbür gün heri hükümetçe tetkik olunacak ve isi şareyi müteakıp müşterek cevapbil- dirilecektir. Bu cevabın, Moskova- nın isteklerine uygun olacağı Kuv- İ vetle zannediliyor. Nazırlar Meclisi toplantısı Nazırlar Meclisi, yarın Başvekil | Daladier'nin, salı günü de Relslelim- hur Lebrunun reisliğinde toplanacak- ir. Pazartesi günkü toplantıda, mili müdafsayı alâkadar eden muhtelif kararnameler Üzerinde görüşülecek ye Başvekli Dalad si mosele- ler hakkında iznha ektir; Baş eren, sere arşerine gür girerer sjınan salâhiyetlerin mi rette uzatılması meselesi ile parla - mento mesaisinin rüznamesi mesele İsini de mevzuubahs eyliyecektir. Salı günkü toplantıda ise bilhassa harici siyaset görüşülecektir. Bonnet, halen yapılmakta olan diplomatik mü akereler ve ezcümle Moskova ile görüşmeler hakkında izahat verecek- tir, Bir yıldönümü münasebetile Garibaldinin yıldönümü münase- betile dün burada İtalyan eski mü- hariplerinin bir heyeti de hazır oldu- ğu halde bir Fransız - İtalyan dost- İuk tezahürü yapılmıştır. Fransız - İtalyan dostluk komite- i sinin sekreteri Öoceki'söz alarak, Ro İma < Berlin asieri paktının akdinden 15 gün sonra; Göribaldinin İtalya is- | ni ve Fransız - İtalyan dostluğunu temsil ettiğinin kaydedilmesi fayda- 4 olacağım bildirmiştir. İsveç hükümetinin kararı Stokholm, 4 (A.A) — İsveç hü- kümeti, 21 » 12 - 1938 tarihinde, de- niz inşaatı tahdidi ve harp gemisi inşaatında haber teatisi hakkında İ muahedeyi tasdik eden kanın proje- sini parİsmento ruznâmesinden geri almıştır. İsveç hükümeti, İsveç - İn- giliz muahhar anlaşmasını bağlı bu- lunduğu deniz muahedeleri ve anlaş- kua gelmiş olmasını, buna sebep ©- larak göstermektedir. Hükümet Aland adalarının bite- raflığının muhafazası (hakkındaki kanun projesini de geri almıştır. Parlamento yakında içtima devresini bitirecektir. Aland adaları işi için, parlamentonun (fevkalâde bir içli- maa çağrılacağı sanılmaktadır. Turhal - Kayseri Maçı Turhal (TAN) — Kayseri Sümer bunk ve Turhalgüç yurdu futbol ta- kımları burada çok kaisbalık bir küs Ie önünde karşılaşmışlar, Kayserliler, üçe karşı yedi gol ile Turhalgüçlüle- ri yenmiştir. tiklâl mücadelesini, hürriyet ideali. | İngiltere, İsveç, Danimarka, Finlan- | diya ve Norveç arasında imzalanan | malarında birçok (değişiklikler vu-| 5-6-939 Taksim Stadında (Başı 6 cida) raberliği elde edince kenişleğiler Maç yeniden başlanmış gibi İİ taraf için daha asabi bir hava içi de devam etti. j irinci devrenin sonunda İKİ takım 2.2 berabere İstirahate gö kildiler. İkinci devrede kinci devrenin başlangeli” da Galatasaray yarım 8 atte kazandığı iki golün Iki daki” kada sıfıra inmesinin verdiği t& essürden hâlâ kurtulamamıştı, Te* lâşlı ve lüzumsuz driplingli oynu” yorlardı. 5 Fenerbahçenin ücüncü golü: 10 uncü dakikada sağdan bir karnef kazanan Fenerliler topu güzel 9” taladıkları vakit Basri mükem. bir kafa vuruşile üçüncü golü ağ” lara gömdü. İste bu sıralarda Fikret sol ağı” ğa, Rebii içe geçti. Fener oyunu d8 bir cenaha tıkıldı kaldı. Harman layıp, harmanlayıp topu mevlevi dervişleri gibi çevirerek bir şeylef yapıyorum zannına kapılan Fene rin sol tarafi yerlerini bir türlü bulamıyan Galalasaray muavinle” rinin ve hücüm elemanlarının 8 kıllarını başlarına almalarma ff sat vermiş oldu. Galatasaraym üçüncü yeliz 2 ine! dakikada Galatasaraylı Musa nın otuz yardadan dayandığı şütü Fener kalecisi bloke ottiği halde şaşırdığından mıdır, nedir dönüp kaleye brakmasile sarı kif” mızılılar beraberlik golünü ka” zanmış oldular, Fenerlilerin, bilhassa müdafile" rinin âsapları bu gol üstüne dah çözüldü. Fenerliler kızdıkça Gi” latasaraylılar daha rahat oyn#” mağa başladılar. Galatasarayın dördüncü gol” 32 nci dakikada Galatasaray mef kez muharimi uzun aldığı hir pe” sa siçriyarak çikış yaptı. Fenef müdelaağinin Cerille meşgul ok | Manline emar ailemi emmeli #7 düncü golü de takımına kazandır” dı. Feherbahçe oyunu daha sertle! tirdi. Hakem Yaşarla Cemili oyi dan dışarı çıkardı, Bir akında Galatasaray kaleci yerde iken gırtlağına gelen bif İ tekme ile yerlerde kıvranırkef Galatasaray kaptanı Salâhatti” formasını atıp kuleye geçmeği mecbur kaldı. Oyun böyie asabi bir hava içinde 4-3 Galatasaray”! galibiyetile bittiği vakit iki tari oyuncuları polislerin muhafi ve nezareti altında mütad varol! larını bağırıp soyunma odaların girdiler. Bir dakika sonra da top oyn” nan meydanı karşı taraftan bif gehir gibi akan binlerce kişi dok durdu Senenin bu en kalabalık maçın” dan çıkış itibarile de rökor kırıldı Dün Taksim stadı bu sene hİ$ görmediği kadar geç boşanabildi. . Güneş Klübünün Kongresi Güneş Klübün: X Ekseriyet olmadığından dalayı evrsifi tehir edilen fevkalâde kongremiz 10 ziran 939 Önmartesi günü saat 16 da Vİ pılscaktır. Sayın âzanın bu toplantıda PE Turmak üzere merkür gün ve saatte İst İ yede İstinye eadderinkedi klüp meri İ ne teşrifleri rica otunur. a ! Bir Kamyon Kazası İ Şoför Hayrinin idaresindeki sgi numaralı ve Emin Mahmut yağhi İ sine ait kamyon dün saat 20 de içi” de 7 kişi olduğu halde Hacı | bayırından Şişliye giderken sol yi İraftaki hendeğe yuvarlanmış, Hi ismindeki çocuk bağdan ağırca 7” ralanmıştır. Kamyon hasara uğ mıştır, Bir Posta Müvezzii Tren Altında Kaldı Yeşilköy iatasyonundan sast 189 da hareket etmekte olan banliyö t” rine atlamak isteyen Hüsnü İsmi” deki posta müvezzil düşmüş, sağ * yağı tekerleklerin altına girmiş. P9”” makları kesilmiş, başından da ağl“” yaralanmıştır.