6 Mayıs 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

ei şehr tire ni) mes eki) Bisİk. anti Ki Köor p,15 has Üürk an. Yarı nın 3— ev- Nes ür- imi be- de arıs ısil ök- bi- Rtİ- ve ide Bş- ns, Ji- o0 "aralarındaki —— 0.5:95 ——— —. —— 6 Mayıs 1939 TAN ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi — 1400 Kr, 1 Sene 2800 Kr. 760 » 6 Ay 1500 *” 400 » 38 Ay 800 ” 150 » 1 Ay *ce ' — Milletlerarası posta ittihadına dahil olmıyan memleketler- için abone bedeli müddet sırasiyle 30, 16, 9, 3,5 liradır. Abone bedeli peşindir. Adres değiştirmek 25 kuruştur. Cevap için mektuplara 10 kuruşluk Pul ilâvesi lâzımdır. Balık ve Şarap ğrendiğimize göre, Ticaret Ve- kâleti, Ege mintakasında şa - rapçılığın ve sahil memleketlerde de balıkçılığın inkişafı için geniş mık - Yasta tedbir almağa karar vermiş ve harekete geçmiştir. Biraz geç te verilmiş olsa, hu çok yerinde kararı alkışlamamak müm- kün değildir. Temenni olunur ki, a- hnacak tedbirler, çok geç kalmış bu- lunmakla uğradığımız zararları u - nutturacak kadar esaslı olsun., Üıüm, topraklarımızın, ve balık denizlerimizin bize — sonsuz bir cö - mertlikle ikram ettikleri mahsuller- dir. Dünyanın en lezzetli, en çeşitli ve en nefis üzümleri, memleketimi- zin bağlarında yetişir. Ve dünyanın en lezzetli, en çe - şitli balıkları, denizlerimizde her mil leti imrendirebilecek derecede bol - dur. Hep biliyoruz Ki, üzüm rekolte - mizden lâyıkıyle müstefit olabilmek imkânl. dan çok kta kal bu- lunmaktayız. Her yıl, muazzam mıktarda balı- ğın denize döküldüğünü de hatırla - mayan yoktur — kanaatindeyiz. Bu mahsullerden daha geniş mıkyasta istifade edilmesi, bizde yeni doğmu; bir arzu değildir. Vaktiyle, memlekete yine bu mak- satla balıkçılık, şarapçılık mütehas- sıslarının getirildiklerini hatırlıyo - ruz lardan hiç birisine — kavuşturamadı. Balıkçılık mütehassısı ise, bir çok masraflı ve neticesiz tecrübelere gi- riştikten sonra: “— Yerli tuzlarla konserve yapı- lamıyacağı anlaşıldı: Bu iş için Fele- menkten tuz ithal olunması lâzım!” kabilinden acaip bir hüküm verir - ken, Felemenk'in, muhtaç olduğu tu- zu bizden satın aldığın bile unuttu. Görülüyor ki, bu hususta, bütün hüsnüniyetimize ve gayretimize rağ- men, bugüne kadar, müsbet bir neti- ceye ş bul yoruz. Mütehassıs intihabında bile gösteri- len büyük isabetsizlik, hızla aşmak istediğimiz bir yolda, büsbütün geç kalmamıza mal oldu. Şimdi, Ticaret Vekâletinin yeni ve kati kararını, sevinçle öğrenirken, bu acı tecrübeleri hatırlamaktan, ve/ hatırlatmaktan kendimizi al, Bağlarımız, ve denizlerimiz, bu- gün hâlâ, işletilemeyen iki - zengin maden halindedir. K Halbuki, müsbet bir yol tutmak Şartiyle elde edebileceğimiz netice - ler, bizi, bu maksatla katlanacağımız maddi fedakârlıkların büyük - seme- relerine çok kısa zamanda kavuştu - rabilir. Memlekette balıkçılığın ve üzüm- cülüğün inkişafı, hiç şüphe yok ki, büyük sermayeye mütevakkıf bü - Yük işlerdendir. Eğer, bu — hakikati kavramış bulunan Ticaret Vekâleti- miz, İnhisarlar Vekâleti ile müşterek davranarak, kararını tatbika Zfl'iîî-"' k kav dıl Ğ Hakıkı Kuvveti Ingîliere ile Fransanın Polon- ya ile mübadele ettikleri teminat, Orta Avrupadaki askeri vaziyeti büsbütün değiştirmiştir. Teminatın mahiyeti gerçi henüz sarih bir surette tavazzuh etme- miş bulunuyor. Fakat İngiltere ile Fransa, Polonyaya karşı vuku bu- lacak her taarruzu bertaraf etme- yi taahhüt etmişlerdir. Bunun bir şartı, Polonyanın mukavemet gös- termesidir. Fakat bu mukavemet te, Polonyanın doğrudan doğru- ya malik olduğu kaynaklara ve ona temin olunacak askeri yardı- mın mahiyetine bağlıdır. Lehistanın hazeri ordusu, 375 bin mevcutludur.Bunların 25,000 i zabit ve 50,000 küçük zabittir. Se- ferberlik ilânında Lehistan bir kaç saat içinde 2,000,000 asker toplı- edir? » Yazan! ——— Daily Express'in Asker İ 1 Muharriri | Ordunun bütün kıtalarında, ma- nevi kuvvet son derece yüksektir. Bilhassa tank kıtaları çok mükem- meldir. Leh ordusu Fransız ordu- su gibi, zırhlı.otomobillere ehem- miyet veriyor.. Bunların çoğu, a- ğır silâhlarla mücehhezdir ve ha- fif tanklar gibi ağır silâhları taşı- maktadır. ; Leh ordusunda modern silâh- ların bu derece mebzul ol- ması, bilhassa şu sebepten ileri geliyor: Merkezi sanayi sahasının, ihtiyacı tatmin edecek şekilde in- kişafıdır. Burada elektrikle işli- yen fabrikalar - huduttan uzakta- dır. Merkezi sanayi sahası 26,000 murabba mil genişliğindedir ve Kielce ile Lublin ve Sandomierz sınıf ihtiyat teşkil eder, Fakat Lehistanın — kuvyeti bundan ibaret değildir. O- nun 18 aylık askerlik yaptıktan sonra beş senedir umumi hayata karışan kuvvetleri de bulunmak- tadır. Bunların sayısi gizli tutulu- yorsa da dört, beş milyona baliğ oldukları tahmin edilebilir. Fakat modern harplerde insan Çekoslovakyayı işgal etmiş bulun- masile Sandomierz sahası, hududa yakın kalmakta ve bu yüzden es- ki kıymetini kaybetmektedir. Lehistan, İngiltere ve Fransa gibi kara ve hava kuvvetlerini bi- ribirinden ayırmak istememiştir. Bu iki teşkilât Leh ordusunda bir- leşiktir. En yeni istatistiklere göre, hep- si de modern olan Leh harp tay- TAN Salâhiyetli bir askeri mütehassısın kaleminden çıkan aşağıdaki yazı, Polonya ordusunun kudreti hakkında okuyuculara çok sarih bir fikir verebilecektir : Ğ Polonya O ! . rdusunun -— 1 sa) DA l—uzna- E — M ; MERKEZ a "ı; MUÜN BUDARPE #4 Pa | ŞTE. “qp& P&XÖ AT ı!n z yi ETRRAsSI er )j SANDOMUYERTS e LA SS ESTONYA w Z - TONYA € UYUVANYA F B | V ENDÜSTRIYEL TAMA € Yi OMANYA DAYĞ n | 2 l Tüni l Sırası geldikçe : Neşriyat Kongresi Bir Rönesans Hamlesidir Yazan: AKA GÜNDÜZ ün Neşriyat Kongresi bitti. k Yüksek değerli, sayın dostum — Hasan Âli Yücel ile iş ve idare arka- daşlarını heyecanla tebrik ederim, — Esaslı bir düşünüş ve etraflı bir ter- — tiple kurdukları Neşriyat Kongresi, şekil itibariyle çok ciddi ve mükem- mel bir eser olduğu gibi mana ve ma hiyet itibariyle mükemmelin üstün- de tarihi bir hâdisedir. Bu kongreyi, inkılâpçı Türk mil- — letinin üçüncü büyük hamlesi say - mak geretktir. 2 BİRİNCİSİ: Erzurumda çekirdeği — atılan Büyük Sivas Kongresiydi. ©O kongrede talii kündeye gelen, fakat — pes ettirilemeyen Türk — milletinin kurtuluş ve istiklâl yolları — çizildi. Ona (Misakı Milli) hamlesi derler. İç ve dış düşmanlara karşı silâhla, siya- setle yapılan bu hamle: — denizlerin kıyılarına dayanan büyük Türk or - dusunun ve Lozana gidenin zaferiy- le neticelendi. : İKİNCİSİ: Cümhuriyet .Halk par- tisinin Ankarada toplanan ilk büyük — kongresiydi, O kongrede kurtulmuş ve tam istiklâlini kendi — küdretiyle tekrar ele almış Türk milletinin bil- hassa iç politika ve inkılâp sevkül - teyşleri kati şekillerini aldı. Ona da (Büyük Nutuk) hamlesi derler, İç - ve kısmen diış - düşmanlara karşı e- nerji ile, bilgi ile eserle yapılan bu hamle; inkılâbın ufuklarına dayanan yeni genç neslin ve Lozandan döne- — nin zaferiyle neticelendi. Üçüncüsü olan bu Büyük Neşri -— yat Kongresine de bir — (Rönesans. hamlesi) derler. Bu — kongrede deî' t medeniyet seviyesinin en üstüne çıkmak” sevkülceyşi !şam!a;* İnıyor. Onun için Rönesans hamlesi diyoruz. İç ve dış düşmanların kalıp Merkezi sanayi sahası, Polonyanın cenubundaki kısımda temerküz etmiştir. ş yareleri 3,000 dir, Nisbeten hafif olan harp tayyareleri ile bombar- dıman tayyareleri arasındaki nis- bet 1 : 4 tür. Leh erkânı harbiyesi, tayyareyi ordu mekanizmasının bir parçası olarak kullanmak lehinde- dir, Çünkü hava kuvvetlerinin he- kuvveti, herşey değildir. Kara kuvvetleriyle hava kuvvetleri mo- töre istinat eder. Ve ihtısas şube- lerinde hüner kazanmak ta ayni derecede mühimdir. 18 aylık askeri terbiye gören Lehli askerler, mensup olduğu kı- tanın ihtiyaç gösterdiği harp işin- de ihtısas kazanmıyor. Meselâ Şar ki Lehistanda terbiye görenler, süvarilik ile meşgul oluyorlar. Çünkü motörlü kıtalar burada güçlüğe uğrarlar. Lehistanın 30 fırka piyadesi bulunduğu halde bir fırka süvarisi ve 2 müstakil süvari alayı vardır. M emleketin muhtelif yerle- rindeki arazi vaziyeti biri- birinden farklı olduğu için her se- ne yapılan manevralar, diğer ar- duların — manevralarından daha çok geniş ölçüdedir. Kışın, dağcı kıtalar Karpatlarda talim yapar- lar ve kızak ile kayak kullanarak hareket ederler. Lehistanın Garp — hududunda Sanat Köşesi: Türkiyede Güzel Sanatlar Mektepsiz ve Menşesiz Bir "VEHİM,, Değildir ürkiyemizde en mük, l T ve modern müessese aske- rindir. Bunun böyle olmasının â- millerinden birisi de: Bu meslek kapılarının (Alaydan olan) lara bundan cok zaman kapatılmış bu- lunmasıdır. Cümhuriyet devrimiz- de Türk doktorluğu ve Türk avu- katlığı bu zaruri tedbirin alınmış bulunmasından çok feyizler gör - müş bulunuyorlar! Fakat, güzel sanatlar sahası hu- dutlarına (Alaydan sanatkârlar) i- çin henüz esaslı mânialar konul. se, büyük leket birisini halletmiş olacaktır. Ve eğer nefis üzümlerimizden lez- zetli balıklarımızdan lâyıkıyle isti - fade etmek imkânlarına — kavuşur - sak, memleket iki büyük servetinin göz göre göre heba olmasından kur- tarılmış bulunacaktır. Bizi, Ticaret Vekâletinin kararmı samimi temen- nilerle alkışlamağa davet eden bü - yük ümit de budur! Trabzonda Buz Fabrikası Trabzon — Belediye, bir buz fab- rikası açmak kararını vermiştir. Boş arsalar — ağaçlandırılacak, mahalle mezarlıklar da kaldi- rılarak çocuk bahçeleri haline geti- . Filecektir. kull ği ordu, Avr en iyi cihazlı ordularından - biridir. Çünkü memlekette teslihat sana- yiü, son derece inkişaf etmiştir. Hattâ bu yüzden Lehistan tayya- re, top ve tank ihraç edebilmekte ve kendi ordusunu kâfi derecede tank, zırhlı otomobil, top ve mü- nakale, muhabere — vasıtalariyle teçhiz etmektedir. Lehistan ordusunun ilk safında hafif topçulardan 30 alay ve ağır topçulardan on alay ve bir çok tayyare dafii alaylar vardır. Hafif topların arabaları, bunların araba üzerinde kullanılmalarına müsa- ittir. Ve bu topların tekerlek üze- rinde kullanılmaları, isabetlerine mâni değildir. İşte bundan dolayıdır ki: Cümhuriyetin onuncu yılmmdan heykeltraşlığa özenen bir vatan - daş, muhteşem bir inkılâbın kah- ramanı olan (Mehmed) i, atlıka- rıncaya binmiş çocuklara benzete. cek şekilde beceriksizlikler yapa- bildi. Ve bundan dolayıdır ki: Mimarlık namına bütün - tahsil ve terbiyesi nihayet bir iki ecne- bi mimarla temas etmek imkânını bulabilmekten ileriye yvarmıyan diğer edip bir vatandaş, mimari hakkında salâhiyetli bir şahsiyet vaz ve tavriyle bazı iz'anları — te- şevvüşe uğratabilecek ' lâtifelere girişebildi. Ve yine bundan dalayıdır ki: Resim hakkında on iki cilt eser okuduğundan bahis ile kendini müdafaa ve takdim eden diğer bir vatandaş, güzel sanat jürilerinde rey ve hüküm sahibi olmak galle. tini gösterebildi. Temiz yürekli bu vatandaşlara anlatılamadı ki, sanatkâr olmak i- çin değil, fakat güzel sanatlerden salâhiyetle bahsedebilmek cesare- tini bulmak için dahi — senelerce, derece derece ve bir sistem dahi- linde talim ve tahsil lâzımdır. Kırılan yalnız pot, devrilen yal. nız çam değildir. Memleketin bin bir fedakârlıkla yetiştirdiği bir a- vuç hakiki sanatkâr heder edilebi- Tir ve bu kayıp içtimai bünye için tehlikelidir. Ne İçin mimari mevzular üze- rinde bir edip, ne için heykele ait işlerde bir memur ve ne için resim bir dipl t i dan, heykeltraştan ve ressamdan daha ehliyetli görülsün veya gö- züksün?!, Fakat iyi niyetli daşlar, şaşırmıyalım: Yeni Türkiyede (Güzel Sanat- lar) mektepsiz, menşesiz ve bir vehim değildir! Şevki BALMUMCU (Mimar) KA sayın vatan. defi, sivil halkı ğildir. hırpalatmak de- L ehistanın en ağır bombardı- man tayyaresi olan Los iki Pesağus motörü-ile"mütehhezdir. Ve bu motörler Bristols'den veri- len ruhsat ile imal olunmaktadır. 5,500 librelik bombalar taşıyan bu tayyarelerin menzili 800 mildir. 4,000 librelik bombalar taşıdıkları takdirde 1240 millik mesafe yapa- bilirler. Bunların saatteki süratle- ri 280 mildir. A Lehlilerin avcı tayyareleri dahi | |salar da kalmasalar da vaziyet ve ha- dıkl: pek bilmiyoruz. Kal- kikat şudur: Memleketin bütün kül- tür kaynakları ve dimağlariyle yapı- lan bu hamle dahi bu genç neslin ve bundan sonra gel in ve başı < mızdaki Milli Şefin zaferiyle netl.ce' lenecektir. y İstikbal, Ebedi ve Milli Şefleri — var olan bu mesut ve hür toprağın tarihini yazarken; aziz dostnıp Yü < cel, ne mutlu sana ve iş arkadaşları İ na ki sizden de saygı ve takdirle bahş' sedecek. Hattâ ne mutlu benim gibi özden inkılâpçı dostlarınıza ki —siri kutlamak saadetine kavuşmuşuzdüı; Gelecek sene bu — günlerde ylııu toplanacak olan bu kongrenin huzu- runa geniş verimli bir pilânço ve bir çok esaslı projelerle çıkacağını- az süratlidir. Fakat karşılaşacak ları tayyarelere faiktirler. Lehliler de, Almanlar gibi ihti- yat pilotlar yetiştirmiye ehemmi- yet veriyorlar. Memlekette 90 dan fazla hava klübü vardır ve bu klüpler pilot yetiştirmektedir. Bu- günkü pilotların sayısı 10,000 den fazladır. Lehistanda tam askeri kollardan başka yedi askeri teşkilât ta var- dır. Ve bir harp vukuu takdirinde bunlar derhal askeri vazifelerini ifa edebilirler. Askeri zabıta teş- kilâtı, hudut müdafaası teşkilâtı, zabıta kuvveti, hudut muhafaza küvveti bunların en bellibaşlıları arasındadır. Bundan başka her se- ne 80, 90 bin erkek ve kadına atı- cılık öğreten Mmüesseseler bulun- maktadır. lngiltere ile Fransa, Lehista- k na karşı tâahhütxlerini ifa için harbe giriştikleri “takdirde, Lehistan ordusunun vazifesini en mükemmel surette — yapacağına inanmakta ve Lehistan ordusunu. Fransız ordusundan ve İngiliz ha- va kuvvetinden sonra en kuvvetli âmil saymaktadırlar. Avrupanım stratejik kıymeti haiz daha başka mevkileri de totaliter devletlerin eline düşecek olursa, şüphe yok ki, Lehistan ordusunun kudreti, haleldar olur, Bu yüzden Lehistan, Çekoslovakya işgali yü- Bu kongrede şuncacık olsun hiz- — mel Y | jiğmi "ı * r ÇS Ç , ğıma bağışlayınız, Hayırlısı olsun. Bursada Bir Cinayet ğ Bursa, 5 (Tan Muhahirinden) — Bugün Setbaşında sokak» ortasında bir cinayet olmuş, 60. yaşında Fuat isminde bir adam ayni yaşta havlucu Zakiri bıçakla vurarak öldürmüştür. — Cinayetin sebehi bir alacak mesele- sidir. | Mi ———-.-——— İtalyan Heyeti Geldi Iran Veliahtinin evlenme mera- siminde İtalyayı temsilen hazır bu- hunan Italyan heyeti dün şehrimize — gelmişler ve Tokatliyan oteline İn- miştir. Heyet başlarında Amiral Bo- netti olmak üzere 9 kişiden mürek- keptir. Aralarında Ruffo isimli bir — de prens bulunmaktadır. Kralın ya- , veri Bokini de bu heyete dahildir. Bu sabah Citar Bari vapurile Milâno- ya hareket edeceklerdir. * Dün sabah Bearip Brochieri i- t simli bir İtalyan tayyarecisi kendi kullandığı tayyaresile sehrimize gel-: miş ve Ankaraya hareket etmistir. — radığı tehlikenin, başka sanayi sa- — halarma şamil olmasına müsaade — edemez. İngiltere ile Fransa da ay- ni fikirdedir. Çünkü böyle bir va- — ziyet | Lehistani ve— Lehistanın — zünden Sandomierz sahasının uğ- menfaatlerini zaafa uğratır