6 Mayıs 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

6 Mayıs 1939 TAN ASONE BEDELİ Türkiye —— 1400 Kr. won “0 » wo 1 Sene 8 Ay say ray israran posta ittihadına dahil memleketler. için ; #bone müddet sıraşiyle 30, 16, ©, Abone bedeli pesindir. Balık ve Şarap Öğren imize göre, Ticaret Ve- kâleti, Ege mıntukasında şa - tapçılığın ve sahil memleketlerde de balıkçılığın inkişafı için geniş mik - Yasta tedhir almağa karar vermiş ve harekete geçmiştir. Biraz geç te verilmiş olsa, bu çok yerinde kararı alkışlamamak müm- kün değildir. Temenni olunur ki, a- linacak tedbirler, çok geç kalmış hu- lunmakla uğradığımız zararları u - nutturacak kadar esaslı olsun, Üzüm, topraklarımızın, ve balık denizlerimizin bize © sonsuz bir cö - mertlikle ikram ettikleri mahsuller- dir. Dünyanın en leğxetli, en çeşitli ve en nefis üzümleri, memleketimi- zin bağlarında yetişir. Ve dünyanın en İezzetli, en çe - şitli balıkları, denizlerimizde her mil leti İmrendirebilecek derecede bol - dur. Hep biliyoruz Ki, tzüm rekolte - mizden lâyıkıyle müstefit olabilmek imkânlarından çok uzakta kalmış bu- lunmaktayız, Her yıl, muazzam mıktarda balı- ğın denize döküldüğünü de hatırla - mayan yoktur o kanaatindeyiz. Bu mahsullerden daha geniş o mıkyasta İstifade edilmesi, bizde yeni doğmu; bir arzu değil, Vaktiyle, memlekete yine bu mak- satla halıkçılık, sarapçılık mütehas- | sıslarının getirildiklerini Yuz hatırlıyo - lardan hiç birisine © kavuşturamadı. Balıkçılık mütehassısı İse, bir çok | | masraflı ve neticesiz tecrübelere ; riştikten sonra; “— Yerli tuzlarla konserve yapı- lamıyacağı anlaşıldı: Bu iş iç le. menkten tuz ithal olunması lâzım!” kabilinden acaip bir hüküm verir - ken, Felemenk'in, muhtaç olduğu tu- zu bizden satın aldığın unuttu Görülüyor ki, bu hususta, bütün hüsnüniyetimize ve gayretimize rağ- men, bugüne kadar, müsbet bir neti- veye kavuşamamış — bulunuyoruz. Mütehassıs intihabında bile gösteri- len büyük isabetsizlik, hızla aşmak istediğimiz bir yolda, büsbütün geç kalmamıza mal oldu. Şimdi, Ticaret Vekâletinin yeni ve kati kararını, sevinçle öğrenirken bu acı tecrübeleri hatırlamaktan, ve| hatırlatmaktan kendimizi alamadık, Bağlarımız. ve denizlerimiz, hu- gün hâlâ, işletilemeyen iki * zengin maden halindedir. Halbuki, müsbet bir yol tutmak sartiyle elde edebileceğimiz netice - ler, bizi, bu maksatla katlanacağımız. maddi fedakârlıkların büyük seme-| relerine çok kısa zamanda kavuştu - rabilir, Memlekette balıkçılığın ve üzüm- cülüğün inkişafı, hiç şüphe yok ki,| büyük sermayeye müteyakkıf bü -| Yük işlerdendir. Eğer, bu — hakikati kavramış bulunan Ticaret Vekâleti- miz, İnhisarlar Vekâleti ile müşterek davranarak, kararını tatbika girişir- se, büylik memleket meselelerinden birisini halletmiş olacaktır. Ve eğer nefis üzümlerimizden le- zetli balıklarımızdan lâyıkayle isti - fade etmek imkânlarına © kavuşur - Sak, memleket iki büyük servetinin göz göre göre heba olmasından kur- tarılmış bulunacaktır. Bizi, Ticareti Vekâletinin kararımı samimi temen-| nilerle alkışlamağa davet eden bü - yük ümit de budur! a a Trabzonda Buz Fabrikası Trabzon — Belediye, bir buz fab- rikası açmak kararını vermiştir. Boş arsalar © ağaçlandırılacak, mahalle aralarındaki o mezarlıklar da kaldi- rılarak çocuk bahçeleri haline geti-| rilecektir. Salâhiyetli bir askeri mütehassısın kaleminden çıkan aşağıdaki yazı, Polonya ordusunun kudreti hakkında okuyuculara çek sarih bir fikir verebilecektir: © akıkı Kuvveti Ppüitere ile Fransanın Polon- mübad teminat, Orta Avru vaziyeti büsbütün Teminatın mahiyeti gerçi sarih bir surette tavazzuh etme- miş bulunuyor. Fakat İngiltere ile Fransa, Polonyaya karşı vuku bu- lâcak her taarruzu bertaraf etme- aahhüt etmişlerdir. Bunun bir yanın mukavemet gös- Fakat bu mukavemet doğrudan doğru- ya malik olduğu kaynuklara lunacak askeri yarde e bağlıdır. ordusu, 375 ya ile yi şartı, Pole termesidir. Lehistanın hazeri bin mevcutludur.Bunların 25,000 i 00 küçük zabittir, ferberlik ilânında Lehistan bir kaç saat içinde 2,000,000 asker topl zabit ve akat bundan ibarı kuvveti o. nun 18 aylık asi ikti sonra beş seredir umumi ha, karışan kuvvetleri de bulunmak- tadır. Bunların sayısı gizli tutulu- yorsa da dört, beş milyona baliğ oldukları tahmin edilebilir. Fakat modem harplerde insan kuvveti, herşey değildir. Kara kuvvetleriyle hava kuvvetleri mor töre istinat eder. Ve ihtisas şube- lerinde hüner kazanmak ta ayni derecede mühimdir. 18 aylık askeri terbiye gören Lehli askerler, mensup olduğu kı- tanım ihtiyaç gösterdiği harp işin- de ihtisas kazanmıyor. Meselâ Şar ki Lehistanda terbiye görenler; süvarilik ile meşgul oluyorlar. Çünkü motörlü kıtalar burada güçlüğe uğrarlar. Lehistanın 30 fırka piyadesi bulunduğu halde bir fırka süvarisi ve 2 müstakil #üvari alayı vardir. emleketin muhtelif M rindeki arazi vaziyeti biri- birinden farklı olduğu için her se- ne yapılan manevralar, diğer ör- duların © manevralarından daha çok geniş ölçüdedir. Kışın, dağcı kıtalar Karpatlarda talim yapar- lar ve kızak ile kayak-ku'lanarak hareket ederler. Lehistanın Garp (o hududunda kullanacağı ordu, Avrupanın en iyi cihazlı ordularmdan biridir. Çünkü memlekette teslihat shna- yil, son derece -inkişaf etmiştir. Hattâ bu yüzden Lehistan tayya- re, top ve tank ihraç edebilmekte ve kendi ordusunu kâfi derecede tank, zırhlı otomobil, top ve mü- nakale, muhabere teçhiz etmektedir. Lohistan ordusunun ilk safında hefif topçulardan 30 alay ve ağır topçulardan on alay ve bir çok Lehistanm yerle. tayyate dafli alaylar vardır. Hafif | topların arabaları, bunların araba üzerinde kullanılmalarma müsü- ittir, Ve bu toplerin tekerlek üze- rinde kullanılmaları, isabetlerine i değildir. vasıtalariyle | Ordunun bütün kıtalarında, ma- nevi kuvvet son derece yüksektir Bilhassa tank kitaları çok mükem- meldir. Leh ordusu Fransiz ordu- su gibi, zırhit.otomobillere ehem- miyet veriyor. Bunların çoğu, a- gır silâhlarla mücehhezdir ve ha- fif tanklar gibi ağır silâhları taşı- maktadır. L* ordusunda modern silâh. ların bu derece mebz bilhassa Merkezi sanayi sahasının tetmin edecek şekilde in- Burada buduttar uzakta- mast, geli ihtiyacı kişafıdır. elektrikle işli- yen fabrika dır. Merkezi sanayi murabba mil genişliğindedir ve Kickce ie Lublin ye, Sandepugiz sahasi 26.000 Çekoslovakyayı işgal etmiş bulun- masile Sandomlierz sahası, hududa yakın kalmakta ve bu yüzden es- ki kıyn kaybetmektedir. Lehistan, gibi kara ve havu kuvvetlerini bi- ribirinden o #yırmak İstememiştir. Bu iki teşkilât Leh ordusunda bir- leşiktir. En yeni istatisiiklere göre, hep si de modern olan Leh harp tay İngiltere ve Fransa Sanat Köşesi: ürkiyemizde en mükemmel ve modern müessese aske. rindir. Bunun böyle olmasının â- millerinden birisi de: Bu meslek kapılarının (Alaydan olam) lara bundan çok zaman kapatılmış bu- lunmasıdır. Cümhuriyet devrimiz- de Türk doktorluğu ve Türk avu. katlığı bu zaruri tedbirin alınmıs bulunmasından çok feyizler gör - müş bulunuyorlar! Fakat, güzel sanatlar sahası hu- dutlarına (Alaydan sanatkârlar) &- çin henüz esaslı mânialar konul. mamıştır. İşte bundan dolayıdır ki: Cümhuriyetin heykeltraşlığa özenen hir yalan - daş, muhteşem hir inkılâbin kah- ramanı olan (Mehmed) i, otlıka- rıncaya binmiş çocuklara bensete- cek şekilde beceriksizlikler yapa- bildi, Ve bundan dolayıdır ki: Mimarlık namına bütün tahsil ve terbiyesi nihayet bir iki cene- bi mimarla temas etmek imkânını bulabilmekten ileriye varmıyan diğer edip bir vatandaş, mimari hakkında salâhiyetli bir şahsiyet vaz ve tavriyle bazı iz'anları W şevvüşe uğratabilecek * Tâtifelere onuncu yılında girişehildi. ö Polonya O © rdusunun , MERKEZİ ENDUsrRiYEL RAKOY- uyyrama ,ŞANDOMIYERES / $ ROM ON TAN vg —RN osoFYa e BULGARISI pi Polonyanın komşuları ile olan vaziyetini gösterir harita, Merkezi sanayi sahası, Polonyanın cenubundaki kısımda temerküz etmiştir. “ yareleri 3,000 dir. Nisbeten hafif olan harp tayyareleri ile bombar- dıman tayyareleri arasındaki nis- bet 1 : 4 tür. Leh erkânı harbiyesi, tayyareyi ordu mekanizmasının bir parçası olarak kullanmak lehinde- dir, Çünkü kava kuvvetlerinin he- Türkiyede Güzel Sanatlar Mektepsiz ve Menşesiz Bir “VEHİM,, Değildir Ve yine bundan dalayıdır ki: Resim hakkında on iki cilt eser okuduğundan o bahis ile kendini müdafaa ve takdim eden diğer bir üzel sanat jürilerinde im sahibi olmak galle. | i gösterebildi. Temiz yürekli bu vatandaşlara anlatılamadı ki, sanatkâr olınak i- çin değil, fakat güzel sanatlerden salâhiyetle bahsedebilmek cesare- tini bulmak için dahi © senelerce, derece derece ve bir sistem dahi- linde talim ve tahsil Tâzemder. Kırılan yalnız pot, devrilen yal. Diz çam değildir. Memleketin bir fedakârlıkla yetiştirdiği bir a- vuç hükiki sunatkâr heder edilebi- lir ve bu kayıp içtimai bünye için tehlikelidir. Ne İçin mimari mev rinde bir edip, ne için heykel İşlerde bir memur ve ne için meselesinde bir diplomat, mimar. dan, heykeltraştan ve ressamdan daha ehliyetli görülsün veya gö- züksün??, Fakat iyi niyetli (sayın vatan. daşlar, şaşırmıyalım: Yeni Türkiyede (Güzel Sanat- lar) mektepsiz, menşesiz ve bir vehim değildir! Şevki BALMUMCU (Mimar) defi, sivil halkı hirpalatmak de- Zildir. B man tayyaresi olan Loş iki Pesagus motörü-ilemücehhezdir. Ve bu motörler Bristols'den veri- len ruhsat ile imal olunmaktadır. 5,500 librelik bombalar taşıyan bu tayyarelerin menzili 800 mildir. 4,000 librelik bombalar taşıdıkları takdirde 1240 millik mesafe yapa- bilirler. Bunların saatteki süratle- ri 200 mildir. Lehlilerin avcı tayyareleri daha az süratlidir. Fakat karşılaşacak ları tayyarelere faiktirler. Lehliler de, Almanlar gibi ihti- Yat pilotlar yetiştirmiye ehemmi- yet veriyorlar. Memlekette 90 dan fazla hava klübü vardır ve bu klüpler pilot yetiştirmektedir. Bu- günkü pilotların sayıst 10,000 den fazladır. Lehistanda tam askeri kollardan başka yedi askeri teşkilât ta var. dır, Ve bir harp vukuu takdirinde bunlar derhal askeri vazifelerini ifa edebilirler, Askeri zabrta tes kilâtı, hudut müdafaası teşkilâtı, z4brta kuvveti, hudut muhafaza kuvveti bunların en bellibaşlıları arasındadır. Bundan başka her se- ne #0, 90 bin erkek ve kadına cılık öğreten müesseseler bulun- maktadır. Ppsiltere ile Fransa, Lehista- na karşı tâahhütlerini ifa için harbe giriştikleri “takdirde, Lehistan ordusunun vazifesini en mükemmel surette © yapacağına inanmakta ve Lehistan ordusunu. Fransız ordusundan ve İngiliz ha- va kuvvetinden sonra en kuvvetli âmil saymaktadırlar, Avrupanm stratejik kıymeti haiz daha başka mevkileri de totaliter devletlerin eline düşecek olursa, şüpbe yok ki, Lehistan ordusunun kudreti, haleldar olur. Bu yüzde Lehistan, Çekoslovükya işgali zünden Sandomierz sahastnın fatılan Bü; İsetle yapılan bu hamile: | ehistanın en ağır bombardı- ISırası geldikçe : Neşriyat Kongresi .Bir Rönesans Hamlesidir Yazan: AKA GUNDUZ in Neşriyat Kongresi bitti. Yüksek değerli, sayın dostum Hasan Âli Yücel ile iş ve idare arka» daşlarını heyecanla tebrik ederim. Esaslı bir düşünüş ve etraflı bir ter- tiple kurdukları Neşriyat Kongresi, şekil itibariyle çok ciddi ve mükem- mel bir eser olduğu gibi mana ve ma hiyet itibariyle mükemmelin üstün de tarihi bir hâdisedir. Bu kongreyi, inkılâpçı Türk mi letinin üçüncü büyük hamlesi sey « mak geretktir. BİRİNCİSİ: Erzurumda çekirdeği k Sivas Kongresiydi. O kongrede tali kündeys gelen, fakat pes ettirilemeyen Türk o millefnin kurtuluş ve istiklâl yolları / çizildi. Ona (Misakı Milli) hamlesi derler, İç ve dış düşmanlara karşı silâhla, siya denizlerin kıyılarına dayanan büyük Türk or - dusunun ve Lozana gidenin zaferiy. le neticelendi. İKİNCİSİ: Cümhuriyet Halk por- Ankarada toplanan İlk büyük di, O kongrede kurtulmuş lâlini kendi o kudretiyle tekrar ele almış Türk milletinin bik hassa iç politika ve inkılâp sevkül - ceyşleri kati şekillerini aldı. Ona da (Büyük Nutuk) hamlesi derler. İç « ve kısmen dış - düşmanlara karşı & nerji ile, bilgi İle eserle yapılan bu hamle; inkilâbin ufuklurına dayanan yeni genç neslin ve Lozandan döne- nin zaferiyle neticelendi. Üçüncüsü olan bu Büyük Neşri yat Kongresine de bir o (Rönesans hamlesi) derler. Bu © kongrede de “muasır medeniyet seviyesinin ©n ne çıkmak” sevkülceysi hazırlar nıyor. Onun için Rönesans hamlesi İ diyoruz. İç ve dış düşmanların kalış İkalmadıklarını pek bilmiyoruz. Kal salar du kalmasal, vaziyet ve ha- kikat şudur: Memleketin bütün kül İtür kaynakları ve dimağlariyle yapı. lan bü hamle dahi bu genç neslin ve bundan sonra geleceklerin ve bası « İ mızdaki Milli Şefin zaferiyle neticç lenecektir. İstikbal, Ebedi ve Milli Şefleri, var olan bu mesut ve hür toprağın tarihini yazarken; aziz dostum Yü - cel, ne mutlu sana ve iş arkadaşları — na ki sizden de saygı ve takdirle hah- sedecek, Hattâ ne mutlu benim gik zden inkılâpçı dostlarınıza kisiyi | kutlamak saadetine kavuşmuşuzdur, Gelecek sene bu — günlerde yins İ toplanacak olan bu kongrenin huzu- üst iruna geniş verimli bir pilâinço ve bir çok esaslı projelerle çıkacağını. za eminiz. 4 Bu kongrede şuncâcık olsun hiz met edemediğmi vücutee rahatsızlı- ğıma bağışlayınız. Hayırlısı olsun. ——<—-—-—-—-—-—-—-—-—-- Bursada Bir Cinayet Bursa, 5 (Tan Muhabirinden) — Bugün Setbaşında sokak. ortasında bir cinayet olmuş, 60 yaşında Fuat isminde bir adam ayni yaşta havlucu' Zakiri biçakla vurarak öldürmüştür. Cinayetin sebebi bir alacak mesele» sidir > e — İtalyan Heyeti Geldi Iran Velinhtinin evlenme mera- siminde Italyayı temsilen hazır bu- lunan Italyan heyeti dün şehrimize gelmişler ve Tokatlı miştir. Heyet başlarında Amiral Bo- İnetti olmak üzere 9 kişiden inürek- keptir. Arâlarında Ruffo isimli bir de prens bulunmaktadır. Kralın ya. veri Bokini de bu heyete “dahildir. © Bu sabah Citar Bari vapurile Milânoe © ya hareket edeceklerdir, # Dün sabah Ben; “wp Brochleri i- simli bir İtalyan tayyarecisi kendi miş ve Ankaraya hareket etmistir. ———— vadığı tehlikenin, başka san, halarma şamil olmasına müsaade edemez. İngiltere ile Fransa da ay- hi fikirdedir. Çünkü böyle bir va- iyet - Lehistan ve Lehistanın menfaatlerini zaafa uğratır kullandığı tayyaresile sehrimize gel- |