8 Nisan 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

4-4-939 KA Gündelik Gazete —— TAN'ın hedefi: Maber de, fikirde, herşeyde dürüst, samimi ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi 2800 Kr. 1500 ,, 1400 Kr. 1 Sene 750 , 6 Ay » 3 Ay 800 yap 300 , ierarası posta ittihadına dahil olmıyan memleketler bedeli müddet sıraziyle 30, 16, 9. 3,5 liradır. Abone bedeli peşindir Adres değiştirmek 25 k Cevap için maktuplar 10 Yak pul ilâvesi lizemdir. kurüş- Kabinede Yeni Vekillikler er memlekette kabineler, mem. lcketin ihtiyacına ve bünye - sine göre muhtelif şekiller alır. Ko- ca bir imparatorluk olan İngiliz ka - binesinde mevcut nazırlıklar, müs- temlekesi olmayan İsviçrede bulu - namaz, Amerikada en mühim neza - ret iş nezaretidir. Çünkü Amerika- nın en mühim meselesi işçi ve İşçi ile patron arasındaki o münasebetin tanzimi işidir. Türkiyede kabinede yeni Iki Ve- kâlet ihdası, memleketin inkişafın - dan doğan bir ihtiyacın mahsulüdür. Türkiye son on beş sene içinde en ziyade iktisadi sahada inkişaf gör terdi, Hiç yoktan büyük bir sanayi vücuda getirdik. Beynelmilel ikti - sadi münasebetler ortaya bir çok mühim meseleler çıkardı. Devletin yapıcı vasfı devlet o mekanizmasına bir çok yeni vazifeler yükledi, İşlerin böyle (© çoğalması, müdil bir hal alması mevcut kabine teşki - lâtının altından kslkamıyacağı bir vaziyet ihdas etmişti. Bu yeni işlerin çoğu iktisat ve Nafia vekâletlerin - Bi iuyaçlara göre yeniden öFğAnIZE etmek lâzımdı. İşte bu ihtiyaç iktisat Vekâletinin ikiye ayrılmasını, bir kı- sım. işlerinin de diğer bir Vekâlete devrini icabettirdi, İktisat Vekâletinin iç ve dış ti» caretleri bir araya getirilerek bir Ve- kâlet vücude getirildi. Bu vekâletin başına da gerek ilmi kudreti, gerek idaredeki tecrübe ve kabiliyeti ile tanınmış bir genç getirildi. Beynel miler ticari ve iktisadi münasebet- lerin en girift zamanında yeni veki- lin bu işin içinden o muvaffakıyetle çıkacağına şüphemiz yoktur. Memleketin münakale işleri, hem iktisat, hem (müdafaa bakımından fevkalâde mühimdr. Osmanlı impara- torluğundan devaldığımız bir kaç şose, bir iki yabancı demiryolu şir - ve bir kaç köhne Yapur yerine, bugün muazzam demiryolu şebeke- lerimiz, şoselerimiz, modern vapur - larımız var, Bir taraftan da memleketin bü . yük şehirlerini birbirlerine hava yol- ları ile bağlamağa çalışıyoruz. Bu i- şin başına da, Nafindaki muvaffakı- yeti ile bütün memleketin minnet ve takdirini kazanan Ali Çetinkaya ge- tirildi. Münakale işlerimizin modern | icabatına uygun bir şekilde tanzimi için bundan daha muvafık bir ted- bir ve bundan daha lâyık bir zat bu- lunamazdı. * Memleketin iktisadi hayatındaki seri inkişaf ileride bu Vekâletlerde yeni bazı değişiklikleri ieabettirebi - lir. Kara, deniz, hava yolları, memle- ketin sanayi sahasındaki (inkişafı, maden istihsalâtımız, iç ve dış ticure- timiz birbirine bağlı işlerdir. Bu İş ler inkişaf ettikçe bunlar arasında bir koordinasyon ihtiyacı hissedile- bilir, O vaklt bütün bu işleri yarım müstakil müsteşarlıklar halinde İ- dare etmek ve sonra bütün bu müs- teşarlıkları bir vekilin idaresi altına yermek lüzumu ile karşılaşmak im - kün vardır. Fakat o vakte kadar bugünkü ye- Bi teşkilât ihtiyacımızı tatmine küfi-! dir. Yeni teşkilât yeni İhtiyaçlar do. Eurur, Bugünlük ihtiyacımız bu ka- dardır, b smanlı idaresinde asır- larca yaşayan Arnavutlar Balkan harbi sırasında istik- lâllerini ilân ettiklerine göre yirmi yedi senedenberi müs- takil yaşamaktadırlar. Fakat bu istiklâl senelerinden Bü - yük Harp senelerini çıkar - makam elin Günl lir navutluk muhtelif istilâlara uğramış ve muharip ordular için bir mücadele sahnesi teş- kil etmiştir. B alkan Harbi sırasmda Sırplı- lar Arnavutluğun Şimal, Yunanlılar Cenup kısmını işgal et- tikleri sırada Arnavutlar da 1914 senesinin 28 Sonteşrin günü Av- lonyada toplanarak istiklâllerini ilân etmişler, daha sonra Londra- da toplanan Süfera Konferansı ayni senenin 20 İlkânununda Ar. navutluk istiklâlini tanmiış ve 1914 senesi Şubatında Arnavut- luk tacı Prens Wied'e verilmişti. Arnavutlar, Prensten hoşnut OL. madıkları için 1914 Eylülünde is- yar etmişler, Prensin sarayını mu- hasara etmişler, O da Arnavut İuktan çikip gitmek mecburiye- tinde kalmıştı. Büyük Harp sırasında Arnavut- luk muhtelif istilâlera uğradı. Yu- nanlılar, memleketin Cenup kıs- mını, İtalyanlar da Avlonya lima- nir İşgal ettiler. 1915 te Merkezi devletler karşısında ve geriliyen Sırp ordusu da Arnavutluk yoluy- la Adriyatik sehiline doğru gerile- miş, 1916 da Avusturya ordusu Berat'n kadar Arnavutluk içinde ilerlemiş, İtalyan askerleri de Ce- nubi Arnavutluğu işgal etmiş ve lâniği işgel eden Fransız ordusu irtibat tesis etmişlerdi. Bu yüzderi Arnavutluk Büyük Harbin devamı müddetince harp sahnesi oldu. mumi Harbin son bulduğu sırada Arnavutluk İtalyan işgalinde idi. Ancek 1920 de Milli Arnavutluk kongresi, Luşnada top lanarak muvakkat bir hükümet vücude getirmiş, ve bu hükümet Arnavutları İtalyanlara mücade leye dâvet etmişti. Nihayet iki ta- raf arasında 3 Ağustos 1920 de mushede imzalanmış, İtalyanlar Arnavutluğu tahliye etmiş, yalnız Avlonya yoluna hâkim olan Sose- no adasından çıkmamışlardı. Ar- navutlük ayni sene içinde Millet- ler Cemiyetine de girdi Arnavutluk istiklali Armavutluğun hududunu tayin etmek te uzun bir mesele teşkil etmiştir. Uzun münakaşalardan sonra Milletler Cemiyeti bü İşi ü- zerine almış, bir çok heyetler bu mesele ile meşgul olmuş ve Ar- navutluğun hududu ancak son se nelerde takarrür etmişti. Arnavutluğun ilk parlâmento- su 8 Mart 1921 de toplanmış ise de 1921 ve 1922 de memleketin içi bir hayli karışıktı. Hükümetler, iktidar mevkiinde tutunamıvor- için çalışan İskender Beyin Tirandaki heykeli Bir yıldönümü merasiminde Arnavut halkının Tiranda Kral Zogonun sarayı önünde yaptığı tezahürat Arnavutluk Kuruluşundan Düne Kadar Geçen Tarihine Bir Bakış # lardı. 1922 Martında Elez Yusuf namında bir sergerde Tiranda yerleşmiş ve memleke! içinde da- hili harp çıkmasına ramak kalmış- tı. İngiliz sefiri Sir Eyres'in tavas- sutu sayesinde dahili harbin önü- ne geçilmiş ve bunu bir sükünet devresi takip etmişti Ahmet Zo- gonun Arnavutluk mukadderatını ele alması bu sıraya tesadüf eder. Fakat Ahmet Zogo 1924 senesi 23 Şubatmda bir suikaste uğramış ve Parlâmento koridorlarında yara- ı Ii t lanmış, bu yüzden hükümet düş- müş ve yeni bir hükümet kurul- Tauştu. A yil senenin Haziranmda Cs- nubi Arnavutluğun isyan etmesi üzerine Ahmet Zogo ile ta- raftarları Arnavutluğu terke mec- bur kalmışlardı. Onun yerine gelenlerin başmda, aslen Edirneli bir Rum olduğu söylenen Fan Noli bulunuyordu. Fan Noli, hükümetin sutistimalle- rine karşı isyan ettiğini söylemiş, meclisi feshetmiş, fakat yeni se- çim yapmamıştı. Ayni sene geç- meden, Ahmet Zogonun Şimali Arnavutlukta hazırladığı bir is- yan muvaffak olmuş ve Ahmet | Zogo 24 İlkkânunda Tirana gir. miştif Bunun üzerine Fan Noli ile arkadaşları İtalyaya sığındılar ve Yugoslavyanın Ahmet Zogoyu si- lâhladığını ve ona yardım ettiğini iddia ettiler, Fakat Belgrat hükü- meti bu iddiayı kati surette tekzip etmişt, Bu zamana kadar bir niya- bet meclisi tarafından idare olunan Arnavutluk Ahmet Zogo tarafın- dan bir Cümhuriyet olarak ilân o- Tunmuş, Ahmet Zogo Cümhürrels- liğine getirilmiş ve kendisi Arna- vutlukta siyasi istikrarın temini için İtalyanın manevi müzahereti- ni istemişti, alya ilk önce yeni hüküme- ti tanımak lehinde değildi. Bununla beraber İtalyan maliye- cilerinden bir grup Arnavutluk milli bankasını tesis için sermaye koymuşlardı. 1925 te teessüs eden Arnavutluk Cümhuriyeti Oancak 1929 senesine kadar yaşamış ve 1929 da Krallığa çevrilmiş ve Ah- met Zogo Kral olmuştur. İtalya — Arnavutluk ittifakı 1927 de yapilmiştir. Bu munhede, İtalya — Arnavutluk münasebet. lerini siklaştırmış ve Arnavutlu- ğun iktisadi mukadderatını İtal. yaya vermiştir. Aydında Kıymetli Bir Lâhit Bulundu Aydın, 7 (A.A) — Aydınm Mes tiye civarında bir tarlada toprak al- tından tarihi bir lâhit meydana çıka- rılmış ve bir heyet mahalline giderek tetkikatta bulunmuştur, Lâhdin için- de bir sanduka ve bunun içinde de vutluk istiklâl sürükleyen emperyalizm şimdiye kadar noktalarında harplerle yol aldı, Mer- kezi Avrupada, silâh patlatmadan çin dövüşen! elo AYI İlk Silâh Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel 913 tü. Balkan harbini kazanan galiplere Osmanlı İmparator- uğunun mirası taksim edilirken Ar- navutluğu da müstakil devlet ilân ettiler, Fakat bu öyle müstakil bir dev- letti ki, Londra konferansında mü - nazaaları hal ve fasleden komisyon şimalinden kocaman bir araziyi Sırp- ara, cenuptan, büyük bir parçayı Yunanlılara peşkeş çektikten sonra, Londra muahedesi imzalandı . 1914 tü. Cihan Harbi patladığı zaman, Fransun Jozef Avusturya - sinin gözleri onun üstünde, İtalya - nın himaye kana, Harpten galip ç zafferiyetin mükâfatı olarak bu müs. onun üstündeydi. n İlsly mu- akil devletin himayesi verildi. Arna bayrağının altında, min İktisadi bir nüfuz mıntaka- sıydı. Arnavutluk meselesi Osmanlı İm. paratorluğu zamanında bir İsyan mın takası, İtalya himayesi altında için için kaynay du. Milletler Meclisinin, konferansının bir türlü halledeme 5 diği bu dava, son hal şekline bugün giriyor gibidir. n bir istiklâl volkanı ol- sefirler * Dünyayı veni bir cihan harbine siyaseti, dünyanın muhtelif yürüyen istilâ, beynelmilel emniyet tedbirlerinin çürümesinden o cesaret aldı, en müstahkem kaleleri bile bip yıldırım süratiyle devirdi, Küçük milletler, bu büyük Alman istilâsı « nın karşısında, tek başlarına kendi « lerini müdafaadan âciz, sapır sapır dökülüyorlardı, Küçük milletlerin istiklâlini tanhhüt altına alacak bü- yük bir cephe teşkilinden korkan - lar, dünyanın bu yeni taksimi karşı sında, ikinci bir cihan harbinin mu. vacehesinde ilk defa (o Romanyada sarsıldılar, şimdi Arnavutlukta pat- layan silâhla karşı karşıyadırlar. 1914 harbi, Sırbistanda Avustur- yalı Arşidükün kalbine nişan alan silâhın namlusundan çıkmıştı, 1939 harbi, Arnavutlukta, İtalyan asker lerine hoş geldin diyen müdafaa kur- Şununlan mu çıkacaktır? Bilemeyiz., Fakat ilk mukavemet ateşi Arnavutlukta patlamıştır. İtal- yanın faik kuvvetlerine karşı, Arna tluğun tek başına galip geleceği iddia edilemez. Fakat Avrupada' pat- layan bir ateşin, sirayet o mıntakası çok genişleyebilir... Çünkü istiklâli- ni tehlikede gören milletlerin, bu ilk ateşten sonra, müşterek cephelerde toplanması artık tarihi bir zaruret - tir. Bugün artık, ezeldenberi halle . dilemeyen Arnavutluğun — istiklâli değil, bütün küçük milletlerin istik- Jâll mevzuubahstır, İkinci bir elhan harbinin muvacehesinde dünyanın yeniden taksimi mevzuubahstır. Bu davada hepimizin tuzu vardır. Biz.şimdiye kadar olduğu gibi bütün mücadeleleri karşıdan seyre- decek, istiklâlleri kurban edilen her millete duyduğumuz sempati İle on- lara dun edeceğiz... Arnavutluk bütün küçük istiklâl. ler gibi bu davada kurban dahi git se, hiç olmazsa Avrupa toprakların- da istiklâlini müdafan için canmı kurşuna siper eden mert millet vas- İsmi alnında taşıyacaktır. İstiklâli i- ergeç muvaffak olur- lar... Zaman imhal eder, ihmal et - m — e mam —, Bir Haftada Tutulan Kaçakçılar Ankaraı 7 (A.A.) — Geçen bir haf- ta işinde, gümrük muhafaza teşkilâ- ti, Suriye hududunda 18 kaçakçı, 436 kilo gümrük kaçak mah ile 900 delter sigara kâğıdı. 2 silâh 65 Turk lirası. 7 kaçakçı hayvanı Istanbulda 9 kaçakçı. 226 kilo güm rük ve inhisar eşyası, yüzüne altın varaklar yapıştırılmış bir kadın İskeleti ile şamdan ve ba- kır vazo gibi bir kaç parça eşya var- dır. Lâhit hükümetçe muhafaza al - tına aldırılmış, eşyalar merkeze geti- rilmiştir, . dalı ele Iran hududunda 6 kaçakçı, 120 ki- lo gümrük kaçak malı ile 4 taçakçı hayvanı, Ege denizinde, kara sularımızda avlanan 10 yabancı ile üç balıkçı san- geçirilmiştir. 1 1. me