24 Mart 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

Gündelik Gazete a TAN'ın hedefi Haber“ da, fikirde, | herşeyde temiz, dürüst imi olmak, karilm gazetesi olmıya çalışmaktır. ARONE BEDELİ Türkiye Ecnebi 2800 Kr. 1500 » 800 300 » &ına deni) bene rasi pasta dedi memleketler icin 30, 16. 9. bedeli p E vvelki makalemizde al- fa zerrelerini bombar - dıman ederek atom nüveleri- nin parcalandığından bahset- Gi Mayırlı Sürpriz arından sonra, Millet yeni me* | buslarını tanıyacak. bağ, sün mevzum budur. Ve Avru ke, Bittikçe vehamet ve ehemmiyet Hay len hüdiselere rağmen, mille İn, ,32in alâkadar eden mevzu bu- : Nereye girsehiz, kiminle konuş a m ilk muhatap olacağınız sual, UN Abata dairdir. Bundan da arila - Mera İ« bu seferki intihap” bütün iy ekette, şimdiye kadar eşi #ö - Mi “MİS bir alâka uyandırmıştır. iş aletin, bu intihaptan, çok mem- kay, “bahş bir netice | doğacağına Ty emniyeti, ortalıkta dolaşan < rivayetlerden, tahminlerden, kodulardan anlaşılmaktadır. hay intihabın ilk kazandığı zafet,| » lâkaydisini tamamiyle yen -| Lo i hıç, *Muştur. Bu tehlikeli lâkaydi, gü, ii kı N M Yerini, emniyet ve iman dolu | " iy iş *likaya bırakmış bulunuyor. Bir| ı, Sin evvel, halkın rey pusulaları a ldiğa bırakmadan evvel, Me te, vi bir alâka ile ve dikkatle gör hopa Sirdğini, içimizi tatlı tatlı! iyi derin sevinçle seyret ine inan 2d "ine kiymet verildi İÇAMA vereceği kiymet de, hiç süp-| 1, 29 ki, o inanç nisbetinde fazla Hvvetli olacaktır. Ye > halkın bu emniyeti göster * da, © Sukutuhayale uğramıyacağın- Ye, Miniz. Ve bize en derim hazzı hi, de, bu emniyettir. Bu intihap-| İlanı dikkati celbeden © hayırlı) yg İYetlerden birisi de, seçilecek| Varın bugüne kadar tahmin bi İ yg Mlamakta bulunmasıdır. Bu| «2 her kafayı hâlâ kurcalayan: Su, Acaha kimler olacak?, İ İbn intihapta — gösterilen) *tin en bariz delillerinden bi- ın bugünden kestirile - söyliyenler çok haklıdır- #aten, bu seferki | intihabın 'ğimiz ernniyeti arttıran bazı “iğ, ,* hususiyetlerinden bir tane- dar, “yiye eminiz ki, intihap olunacak "ag, Sârim isimlerini öğrenmek, bu| ç “İ beslemekte ne kadar haklı ki, çuzu da gösterecektir. Çün ey, Üstenin, millete bir sürpriz 0-| İN yi hemen hemen hiç kimse - bhesi yoktur. | k kya riz kelimesini, dikkatsizlik * Hn, çandığımız sanılmasın. Bu, bi Miygklata bakarak edindiğimiz ti, Yen, <onaattir. Çünkü biz kaniiz v kal steyi okuyunca, çok kenar- N haki <ymetlerin Hiyık olduk - Meği, » kavuşturulduklarını gö - Nt eyy ki “sitepriz,, kelimesiyle mu- 4 R,İDİZ netice budur. al,“ bir tay abii, a Banlayı” iy, lara sürpriz mi7” diyenler Fakat göze görünmeğe ie göç» kalabalığı arkasından, ta ı, İnmekten kaçınacak kadar vita, “r davrananları bulabilmek, iz — büyük dikkate muhtaç Ying, Yalfakıyettir, Ve biz. bu se - Hin, in,“ Muvaffakıyetin gösterildi. N key Anlardanız, Çünkü intihap (ha şid sezilen titizlik, bizi “ta, Andirabilecek derecede aşi a k vi ibarladır ki, biz, yeni liste - İç, , Sörünmiye çalışanlardan 2i- el ğmaza, hattâ aklın i in, <MİŞ İsimler görece; ak simde gösterilen | titizliğe a bakarak onların da mut- etli vatandaslar olacağın- miştik, Fakat Helyum, Kar - bon ve oksijen atomlarının bombardımanla : parçalana - madığını sövlemistik. Bu üç İ unsuru yan yana getirelim. Helyum Karbon Oksijen 2 62X3 8—2x4 Eleman Atom adedi Atom ağırlığı 4 Bu rakam eleman (unsur) nüvelerinin neden teşekkül ett ar de4ak | ni bize derhal gösterir. Karbon nü vetinde $ fa zerresi var Bu alfa zerreleri sağlam mustakar olduğundan dolayı rad- yorun gönderdiği “alfa zerreleri ve bu elemanlar nüvesini parçalaya - mıyor, Bunların mukavemeti bir eleman müvelerinin sifa zerrele * rinden mürekkep olduğunu göstes riyor, Bu halde bunları parçala mak için tabiatte alfa zerrelerinin enerjisinden büyük enerjili mad * | delere lüzum var. imdi: alfa o bombardımanına 5 maruz bırakılan bir nüve - ye, bilfarz azot nüvesine, bakalım. Azot — Atom adodi7; atom ar Bırlığı 14. Azot nüvesi, 3 Helusm nümesi 4.0 —— dâsn mürekkep addedilmektedir. Bu halde atom ağırlığı 3 X 44-2 14 tür. Atom adedi ise 2X3-4-2--1 » T dir. Bu hesaba göre az6t nii- vesinde alfa zerresi teşkil etmiş protonlar var. Mussdemede mer- mi bu portonlardan birini O kolay fırlatıyor. Şimdi aklımıza şu sual gelmez mi? Musademeden sonra mermi ne hale geliy: ve müşahede bu sualin de cevabi nı vermiştir. Mermi nüvenin içine batıp ka halde azot nüvesini parçalar bir hidrojen atomu ile diğer eleman atomu elde edilmiş oluyor. Bu yeni eleman nedir? Bunun için yeni bir hesap daha çıkaralım. A- zot nüyesine bir alla edelim. Netiee şu olur: 1 Proton 4 bir 4 Helyum nüvesi - 1 Elektron, u elemanın atom adedi 4 X 2 B 4.1—1 — 8olur. Fakat bu elemanın oksijen olduğunu bi- Wyoruz. Bu halde alfa zerrelerini mermi gibi kullanarak © yapı bombardımanda #>o'tan i : İ İ le oksijen çıkarmış oluyoruz! Bir ıklarını hesap edelim. Yukarıda, ifadede atom ağırlıkla- rını yerlerine koyarsak 4X451 .- 17 deriz. Fakat oksijenin atom ağırlığı 16 dir. Bu sefer baska bir mesele çıkıyor. Spektroskopla ya- pılan araştırmalar oksijenin stom ağırlığı 17 olan bir izotopun bulun duğunu gösteriyor, Takriben yüz» de 12500 aksijen atomundan biri- nin atom ağırlığı 17 dir. İşte azot bombardımanından. çıkan oksijen budur. Bu hâdiseyi işekil 1) deki diyagramlarla gösteriyoruz: Bugün fizikçilere son beş altı sene zarfında tecrübi fizik saha - “ında yapılar en mühim keşif ne dir? Diye sorarsanız alacağınız ce vaplar mühtelif olabilir o Fakat bu beş altı sene zarfında meyda. na gelen üç büyük kesfi sorarsa - «——————————— İdan emin bulunduğumuz içindir ki, yeni listeye: “ .- Hayırlı bir sürpriz!,, Adm vgrmekle isabetli davran - dığımıza inanıyoruz! resi ilâve 12—4X3 164X4 Azot atoma demeden evvel & 8 Alta sörresi Sekil — 1 t Müsademeden & Musademeden sonra İl alfa zerresi Sekil — miz fizikçilerin çoğu şunlarda itti- fak eder? 1 — Atom nüvelerinin proton Denizkızı Eftalya öldü Her dinin Allahı ona ayrı ayr ve bol bol rahmet eylesin. İçimde tarifsiz bir acı var. Kak bimde bir kaç damar birden mi koptu ne? Öyle ağrıyor ki... Eftal Deyme ölüleri hatırlamıya te- nezzül etmiyen beyni alyayı senenin bütün anda hafızama tanıdığım otuz beş panoramasını bir işledi Otuz beş Çocuk yapılı genç Eftalya. Otuz beş sene sonra gözlerimin önünde canlı canlı do. Maşıyor. O zaman meşhur ve mer- hum lokantacı Abdullah Efendi —imdiki Beşiktaş tramvaylarının Galatadaki durak yerinden biraz ileride — kebahçı idi. Abdullah E tendinin temizliği ve nefisliği o #0- mandan başlar Boğazına ve sesi- ne düşkün genç kız her Salı günü öğle yemeğini siyah elbiseli, si- yah kravatlı, oObeyaz (oyakalı, Tüsten (Oiskarpinli oOzarif oOAb- dullah Efendide yer. Ve üst odada, yalvarırsak, rahmetli Ahmet Rasi- min yeni bestelerini hafif sesle 0- kumak lütfunda bulunur, Eitalya © günlerde musikinin İnm aesmisidir. fakat sesi bülbül- sene... Musademeden evvel Lityum atomu ve pe B unların üçü de İngilterenin maruf Kembriç üniversite- $i Kovendix lâboratuvarında mey dana gelmiştir. Bu üç mühim ke- şif bütün ilim âlemini elektrik - lemiştir. 1934 birinciteşrin ayında Şekil — 2 KIRK YIL ÖTEN Şark Bülbülü Sustu / YAZAN: ii Aka GÜNDÜZ | dür ve musikiye olan aşkı eezbe halindedir; lâtarna müziğine de- Zil, Türk musikisine.. Büyük ve ölmez artistin şöhreti sesi ile başlamaz, güzelliği ile baş- lar. O devirde Eftalya, oryantal güzelliğin üstün şaheseriydi. Onun için klâsik kadından o çıkarmışlar Denizkızı demişlerdi. Onun oryan- tal güzelliğini bancı olan halk efsaneleştirmişti, Fakat talyanın en hakiki, &n sonsuz şöhreti Ve o sesi ancak ve yalnız Türk musikisini ebedileştirmiştir. Bu- nun içindir ki ortodoks Eftalya mükemmel bir Türktü Türkün milli ve güzel sanatlarını kim be nimser ve onun gibi kim şan ve şöhretivle yaparsa o, miikemmel bir Türktür. Gomidas Vartahet, Leon Hancıyan, Karakaş, Rimen gibi; zurnacı Yakomi, lâvtacı Or. rik, kemancı Aga, kemençeci A- nastas gibi... Rahmetli Eftalyanın fiziyolojik —anuhitlerine ya- sairler değil bizzat FE en tükenmez, sesinden gelir. ATOM ÂLEMİNDE CEVELÂN Atomu Parçalamak Için Kullanılan Mermiler Londrada toplanan beynelmilel fizik kongresinde görüşülen başlı- sleler bunlardır, Dört sene- denberi fizik Nobel mükâfatını 2 lanlar bu meselede nam kazanan- lardır. Bu keşiflerde rol © ye gençlerin çoğu bugün büyük ün- versite kürsüleri kazanmışlardır. Bunlardan birincisinin kahra - manları Cockeroft ile w. altondur. 1 sunt radyı rıda bahsettiğim Ruther- ford tecrübesinde kullanılan mer - mi alfa zerresi, nüveden fırlayan şeyde bir protondu. Nüvenin hen. desi istihalesi ile radyo aktiv su! un arın tabii istihalesi arasında esaslı bir fark var, Birincisinde mahsul bir proton ikineisinde alfa zerresi (yani yu iyonu), beta zerreleri ve iü v ma Şualarıdır. Bu itibarla genç fi zikçilerin tecrük i limde bap başı açan tecrübenin tam zıddıdır. Bu tecrübelere gö - re atoma proton şuaları ile bom - bardıman edilirse helyum nüvesi dışarı fırlıyor. Yani, Atom nüvesi -- proton mermi — Diğer bir atom nüvesi -- fırlayan bir alfa zerresi, Kovendix lâboratuvarında ya- pılan bu tecrübelerin yemle gösterelim. (Şekil 2). irini diya - B: diyagramlardan anlaşıldığı- na göre Lityum © atomuna bir protonla bombardıman edilin- ce mahsul iki alfa zerresi (yani helyum #yonlarıdır). Bu halde bir sulp'cisim bir gaza inkılâp ediyor. Muadeleyi kurarsak Lityum nü - vesinde 7 proton ve 4 elektron var. Buna bir proton ilâve edilir. ' p - Ze) erilir ki bu - tarafı iki helyum atomu- nu gösteriş Muadelesiyle gö: nun sağ Atomu parçala slede bildireceğim. güzelliği sanat adamların hemen hemen hiç ilgilendirmemiştir. O- nun sihirli kudreti sesindeydi Türk bestesi, Türk şarkısı, Türk türküsü onun dalma gülümser du- daklarında en yüksek ve cana ya kın notu bulmuştur. İster Enderun mahı denilsin, is- ter Bizans kilisesi, Bu musiki hn- kikatte Türktür. Ne zamana kadar yaşıyacak? Bilinmez. Belki unutulacak. Fakat Eftalya ile ar. kadaşları hiç bir zaman unutulma yacak. Türk adı, dünyada durduk- ça Eftalyayı teknik bakımından ilk anlıyanlardan birincisi Ahmet Ra- simse ikincisi üstat Bimendir. Bi- men Bfendi, Eftalyanın teknik ve şöhret kaynağı olmuştur. İyi ve kudretli bir Türk musikişinası olan Avram Naum dostumun da bunda ki hissesi üçüncü gelir. Denizkızının düzeltme Onu çalgılı gazino muganniyesi sananlar vardı. Ha yır, Eftalya teknik tarafından tam ve meyhane dışı bir artistti İçti- maf icaplar ve zaruretlerle gazino. larda okumustur. En nefis lyha. lar da cami avlularında. İsportalar. da satılmaz miydi? Bu memleke tin geçmişteki tecellisi, Dun ede lim, gelecekte de böyle olmasın. Bu şark bülbülü bir çok yıl ön- yısıyle, Fakat keman üstadı Sadi, bir çoban yıldızı gibi sanatkürm wfkunda doğdu ve ona ilham, ha- © aktiv atom ya- yanlış bir sıfatını | Bir okuyucumdan mektup aldın Diyor ki: Orta mektep mezunuyun İbir kaza neticesinde bir bac: | yarısından aşağı kaybettim, Hiç Sem yek. Bir ablam vardı, o da ev Jsendi gitti.. Hayatta yapa yalnız İş hulmak için nereye baş vurdumsi İsakatlığımı mazeret © gösteriyorlar bana hayatın kapılarını kapadıla İNe yapayım, dileneyim mi iâcezeye gidecek, hayat kudretler bitmiş bir m değilim Kaderim İce çalışabilirim. Buna | süyleyini | hn me yapayım? yaşamak içi Bu mektuba cevap ein bir haftadır düşünü: -nilesseselerinden hangisine gönde sem, belki şefkat ve merhamet sadi kası olarak üç beş kuruş verirler. kat bu adanin ihtiyacı bu akşam İ yiyeceği değildir. İş bürosuna dersem, işsizlere müesseselerde İbulmak vazifesini üzerine alan b İteşekkül, hiç bir ticaretbaneye bi v nı tavsiye edeme dilencile irisind vermek i rum. Hay Jbacağı sakat a İBelediyeye göndersem, İ çalıştırdığı ağır işlerden hiç İcalıştıramaz. Kaldı ki bu gocuk bi orta mektep mezunudar. Darülâc İzeye göndermeğe ne gönlüm ne d İşutrum razıdır, Bir adamın bir wz vunu kaybetmesi, çalışma ve yarat ma kabiliyetlerini kaybetmesi de mek değildir. Randıman verecek b unsuru akamete sevketmeğe ne höl kım var. Bu gibi unsurları çalıştı ran bir müessese yok ki, çocuğu bl fanın yolunu gösterip, yüzüne gözi ne kapanan hayatın k apısını yım... aça | Çocuğun mektubu bir haftadı masamın üstünde duruyor. Hergü cevap yazmayı ertesi güne bırakı yor, kafamda bu sualin cevabını br lamıyorum, Buzün mektubu neşretmeğe karar verdim. lin cevabını verebilenlere & soruyg rum, ben bü çocuğa ne cevap vere yim? Nevyork Sergisi için Halı Dokunuyor e (TAN) — Nevyork düny edilmek üzere, b fabrikası tezgâhle lar dokunulmaktadı K sanâlinm en müten. ni ihtiva edecek olan b n büyük bir rağbet görecek İleri muhakkak sayılıyor. ince halı! —— Kalay Hırsızı TAN) Eskişeh: yolları cer a iki sen, lelik etmekte olan Al de birinin fabrikadan kalay laşılmış, çıkarken sefer tasının kilo, evinde de 78 kilo ka İberi a © mahküm etmiştir. şehir (TAN) — Halk, fırme a hamur ekme! ndan şikâyet etmekte r. Belediyenin b bekleniyor. * Eskişehir (TAN) parke döşenmiş olan İsinin fe halde mektedir. Bösbütün ; |51 icin tamir ed İmesi lâzımdır. yat kaynağı oldu. Türk sesinin büyük yıldızın on yi daha yaşatan 5S takdis ediyorum. Türk sesinin büyük yıldızını on törler, piyasacılar gönül birli dip Eftalyanın bir bronz büstünü İstanbul konservatuvarına hediye edemezler Gerçi Türk bülbülü bir heykel yapmak. bü relde etmive varıyan bir b Fakat milli b vetin olusun der; Doktor Galip Hakkıya bir kü çük büst yapamamakla be: iyi takdir ve Eftalvaya kil ötmez kadirsinas Burada büyük sanatkâr Bayar Safiye Sesican'a çok içten ve he yecanlı bir tavsiyede bulunmaktan kendimi alamadım: Aman Safi » tutun. hacı, « bir sen kaldın"