31 Mayıs 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7
31-5-938 -Yüzellilikler Kimlerdir ? Bunlar Ne Yapmışlardı ? ? 1 — Yaveri Has Kiraz Hamdi: Ab ülbamit devrinde, pek genç ya- nda iken erkânı harp Jivalığına terfi etmiştir. O zaman vazifesi, Sirbistan hudut komiseri idi. İtti- *Şilar zamanında kendisine yüz Yerilmediği için muhalifler arasına Bitmiştir. Vahdettin devrinde sa- Taya çatarak milli mücadele âley- hinde harekete geçmiş, Manav oğlu Nevres ve sair arkadaşlarile askeri higehban cemiyetini teşkil etmiş- tir. Saltanatın ilgası üzerine Ru- manyaya kaçmıştır. Orada Tarikati lâhiye namı altında bir teşekkül Vücude getirmiye çalışmıştır. Üç #ebe evvel, orada sefalet içinde ve- İst ederek Anatol köyü mezarlığı- Ma defnedilmiştir. 2 — Hademei Hassa kumandanı Zeki; Vahdettinin kayın biraderi dir. Hademei hümayun bölüğünde Yetişmiş, Vahdettin tarafından kay mâkam rütbesi verilmiştir. Firari hükümdarla kaçmıştır. San Remo- da, beraber yaşamıştır. Vahdettinin €mrile, doktor Reşat Paşayı kat- letmekl emaznundur. 1929 sene- sinde, San Remoda intihar etmiş- tir, 3 — Mazinei Hasa müfettişlerin- den Kayserili Şahan Ağa: Meşruti- Yetin ilânına takaddüm eden gün- lerde, İzmirde İttihat ve Terakki €emiyetine dahil olmuştur. Alay - dan yetişme mülâzimdir. (Ağa) de- nilmesine rağmen, okur yazar ve oldukça münevverdir. Meşru ten sonra İstanbula gelmiş, Yıldız &vrakını tetkik eden komisyona gir miştir. Biraz sonra, cemiyetten 4y- rılarak Miralay Sadık Bey ile bir- leşmiş, hem Sadık Beyin has mü- $aviri olmuş, hem de Hürriyet ve İtilâf fırkası erkânı arasina gir - miştir. Firariler arasında Mısıra ve Mekkeye giderek, 1928 de, İsken- deriyede vefat etmiştir. 4 — Tütüncübaşı Şükrü: Vahdet» tinin en itimat ettiği hususi ben- değânindandır. Beraber firar et - miştir. Vahdettinin © vefatına ka- dar, San Remoda hayat geçirmiş- tir. $ — Serkurin Yaver (Paşak Aslen Çerkezdir. İttihatçılarla ge- çinemediği için muhaliflere iltihak etmiştir, Balkan harbinde, Dedes- açtan Gümüleüne ve Sarayköy ü- zerine yapılan harekette fırka ku- mandanlığı ederek, düşmana mağ- Tüp olmuştur. Vahdettin hükümdar olunca sarsya intisap etmiş, başma- beyincilik vazifesini ifa eylemiştir. Bu da Vâhdettin ile beraber kaç- mıştır, Fakat hükmdarın Mekke- de giriştiği son entrikalı oyundan müteessir olarak hastalanmış, Vah- dettinin avdetinde yanından ayri- larak Mısırda kalmıştır. 6 — Yaverandan erkânı harp mi- ralayı Tahir: Aslen Yanyalıdır. Er- kâmı harptir. İttihatçılarla geçine- mediği için evvelâ Mısıra gitmiş, o- tadan da birkaç arkadaşile Fasa gi- derek Fas ordusunda muallimlik et miştir. Fakat biraz sonra, Fastan çıkarıldığı için tekrar Mısıra gel - miş, Balkan harbinin ve umumi har bin senelerini orada geçirmiştir. Mütarekeden sonra İstanbula gele- rek Vahdettinin yaverleri aras na girmiştir. Şimdi Marsilyada, Vahdettinin oğlu Ertuğrulun terbiyesine neza- ret etmektedir. 7 — Seryaver Avni: İttihatçılarla Eeçinemediği için muhalifler züm- Tesine girmiştir. Mütarekeden son- Ta, seryaverlik vazifesini ifa etmiş- tir, Bir sene kadar sonra da Damat Ferit Paşa kabiresinde Bahriye na zırlığı makamını geçirilmiştir. Fi- rariler arasında Mısıra kaçarak üç sene evvel vefat etmiştir. 8 — Esbak hazinei hassa müdü- rü ve defteri hakani müdürü Refik: Vahdettinin sarayında yetişmiş. son derecede itimadını celbetmiştir. Son hükümdar firar ederken, yar nında bulunmuştur. Vefatına ka- dar beraber yaşamıştır. 9 — Esbak şeyhülislâm Mustafa Sabri: Meşrutiyetin ilânımdan bir müddet sonra muhalifler arasında temayüz etmiş, 31 marttan bir se- me kadar sonra Gümülcüneli İsmail İle Ahali fırkasını teşkil etmiştir. Kısa bir zaman sonra, bu fırkanın Yüzelliliklerden Hürriyet ve İtilâf fırkasına kı- lâp etmesi üzerine, fırkanın erkö- nı arasına girmiştir. Mütarekeden sonra, ikinci defa olarak fırkayı top lamış, başına geçmiştir. Damat Fe- rit Paşa kabinesinde iki defa şey- hülislâmlik ettiği gibi bir defa da sadaret kaymakumlığı fa eylemiştir. Son zamanlarda Mi- sir gazetelerine yazı yazmakla iş- tigal etmekte idi, 10 — Adliye nazırı Rüştü: Aslen Her: çılara karşı be ifesini i- esbakı Ali r. İttihat. diği muhalefet his lerini, istikl inirr kahraman- larına da teşmil etmiş ve onlura düşman kesilmiştir. Firariler ara - sında Misira giderek bir müddet kaldıktan sonra. büyük bir lete maruz kalmış, !ki sene evvel Saraybosnaya giderek orada vefat etmiştir. ola MI — Ziraat ve ticaret nazırı ew bakı Cemal: 31 mart vakasında Kayseri mutasarrıfı iken ittihatçı- larla çıkan ihtilâftan dolayı İzmit mutasarrıflığına nakledilmiş, son - ra azledilerek uzun seneler inziva hayatı geçirmiştir. Mütareked sonra, İstanbul hükümeti tarafın- Mustafa Paşa dan Konya valiliğine memur edil- miş, milli mücadele aleyhinde ha- rekete geçirilmiştir. Bozkır isyanı üzerine, milli kuvvetler Konyaya geldiği zaman İstanbula firar ede- rek Damat Ferit Paşa kebinesinde Dahiliye nazırlığı etmiştir. Şimdi, Rumanyada sakin bir hayat geçir- 12 — Bahriye hazırı Cakacı Ham di: Aslen Kürt ve erkânı harbiye fe erindendir. İttihatçılar zamu.- nında muhalif askeri grupların te- şekkülleri arasında bulunduğu gi- bi, Mütareke devrinde de ayni izi takip etmiştir. Damat Ferit Paşa kabinesine bahriye sarırlığı İle gir miştir. 13 — Maarif nazırı Esbakı, Rum Beyoğlu Fahrettin: Sevr munkede- siri imza edenler arasındadır. 14 — Esbak ticaret ve ziraat na zarı Remzi: Erkân: harp feriklerinden ve eski muhaliflerdendir. Sevr mushede- sini imza edenlerdendir. Bir ara- lık Damat Ferit Paşa ile arası açıl- 15, bazı kimseleri vasıta ittihaz ederek Kızıl Hançer isminde bi” tethiş cemiyeti tesis etmiştir. 15— Maarif hazırı Esbakı Hadi: Erkânı herbiye ferixlerindendir. Mahmut Şevket Paşanm kayın bira deridir. İttihatçılar zamanında Ko- sova valiliği etmiştir. Umumi harp- te ittibatçılarla arası açmıştır. Mü taveke devrinden sonra Damat Fe- rit Paşa ile birleşerek vükelâ ara- TAN Ali Hilmi sına girmiş, Sevr muahedesin! zalamak için Parise gitmişti 16 — Ayandan, şürayı devlet re- İsi esbakı Rıza Tevfik: Filozof Rıza Tevfik Bey, Mütarekeden sonra il- mi ve edebi hayatını, siyasete çe- virmiştir. Sevr muahedesini imza etmek için Damat Ferit Paşi Parise gitmiştir. Firarından Erdende müze ve maarif işlerin- de çalıştıktan sonra, şimdi işten çekilmiştir. Erden hükümetinden aldığı maaş ile geçinmektedir. 17 — Bern sefiri esbakı Reşat Halis: Bu da, Sevr muahedesini im- za edenlerdendir. 18 — Kuvayı inzibatiye başı Sü- leyman Şefik: Damat Ferit Paşa kabinesinde harbiye nazırlığı ettik ten sonra, Anadoluya karşı sevke- dilen ordunun başına geçirilmiştir. Fakat bu ordunun, milli ordu rafından perişan edilmesi üzerine bu vazifesi de hitama ermiştir. 19 — Süvari yüzbaşısı Bulgar na mile maruf Tahsin: Eski muhalif - lerden ve Büyük kabine zamarın- da teşekkül eden Halâskâran grupu miüessislerindendir. 20 — Kuvayı inzibatiye erkânı harbiye reisi Miralay Ahmet Refik: Ttihat, ir emediği için mü» “Rullinyala > yaşamış, imendiferlerinde | harita çizmek suretile geçinmiştir. Bir müddet sonrs ecennün etmiştir. Besarabyanın Kişnev şehrindeki emrazi akliye hastanesinde birkaç ey yattıktan sonra 930 da vefat et- miş, İslâm mezarlığı olmadığı için hıristiyan mezarlığına defnedilmiş- tir 21 — Kuvayı İnzibatiye mitral. yöz kumandan ve Damat Feridin veri Tarık Mümtaz: Bu da eski muhaliflerdendir. Mütarekeden son ra (Ümüt) isminde bir mecmua neşretmiştir. Yüzbaşıdır. Firarın- dan sonra bir müddet Mısırda, son- ra Yunanistanda yaşamıştır. 22 — Kuvayı inzibatiye kuman- danlarından, İzmir kolordu kuman- 'danı sabıkı Ali Nadir: İzmir işga - linde, vazifesini ifa etmemekle müt tehemdir. Mısıra firar etmiştir. Büyük bir sefalet içinde can ver- miştir. 23 — Kuvayı inzibatiye mensu- bininden ve Nemrut Mustafa di- vanı harbinden, kaymakam Fettah: .. Mil dele aleyhinde hareket eti istih- kâm zabitlerindendir. Mısıra firar etmiş, oradan Suriyeye geçmiş, o- rada hayatı hitama ermiştir. 24 — Esbak Bursa valisi Gü- mülcüneli İsmail: Meşrutiyetin i- İânından sonra, ittihatçılar tara- fından Gümülcüne mebusu çıka - rılmıştır. Bir müddet sonra, itti- hatçılarla arası açılmıştır. Ahali fırkasını teşkil etmiş, sonra Hürtri- yet ve İtilâf fırkasile birleşmiş, şiddetle muhalefete geçmiştir. Mah mut Şevket Pasa vakasından son- ra, memleketi terketmiştir. Müta- rekeden sonra İstanbula gelmiş i- se de arkadaşları tarafndan yüz verilmemiş, Bursa valiliğine gön- derilmiş. Milli mücadelenin başla - ması üzerine, Bursadan firar ede- rek İstanbula gelmiştir. Şimdi, Mar silya civarında bir köyde ikâmet etmektedir. 25 — Ayânden, Konyalı Zeyne- lâbidin: (Ahali) ve (Hürriyet ve İ- tilâf) firkalarının müessislerinden- dir, Mısıra firar etmiş. Vahdettinin Mekkeye geçeceği zaman, o da ar- kadaşlarile oraya gitmiş, Fakat uğ- Resimlerle Ha ftan ım Hâdiseleri radıkları muvaHakıyetsizlik Üzeri- ne Suriyeye geçmiştir. Şimdi ora- da ticaretle iştigal etmektedir. 21 — Cebelibereket mutasarrıfı eshakı bulunan Fani zade Mesut. 28 — Hürriyet ve İtilâf fırkası li- deri Mi Sadık Bey: Firarından sonra Romanyada ve Yunanistanda sefalet içinde hayat geçirdikten sonra gözlerini kaybetmiştir. Şim- di, Rumanyada Harşova köyüne çe- kilmiştir. Şoförlük eden oğlunun yardımı ile ömür geçirmektedir. 29 — Malatya mutasarrıfı esba- kı, Bedirhani Halil Rahmi: İstan - buldan aldığı emir üzerine, Sivas kongresini dağıtmak maksadile, Harput valisi Ali Galip ile birleş- lerinin karşısın- dan firar etmiştir. 30 — Esbak Manisa mutasarrıf Giritli Hüsnü: Manisanın işgalinde büyük müsamaha göstermiş, milli mücadeleye muhalefet etmiştir. 31 — Esbak divanı harp Nemrut Mustafa: Milli mücadeleyi imha etmek için Bursa valiliğini ka bul etmiştir. Fakat on bir gün son ra, vatanperverler tarafından maâ- kamında bastırı'arak ertesi gün va pura bindirilip Istanbula gönde! miştir, Divanı harpte, milliyetper- verlere gösterdiği şiddetli muame- lelerle Nemrut lâkabına istihkak kesbetmi 32 — Uşak belediye reisi Hulüsi, 33 — Adapazar kaymakamı €s- bakı Hain Musti 34 — Tekirdağı Müftül esbâkı Hafız Ahmet. 35 — Afyon Karahisar mutasar- rıfı esbakı Sabit: Vefat etmiştir. 36 — Gaziantep mutasarrıflığın- da bulunmuş olan Celâl Kadri: A- yıntap mutasarrıflığında Celâl Bey4 isminde diğer bir zat daha bulun- muş, ve bu zat, Trakyanın istirda- dından sonra, Edirne veliliği Celâl rek Çekoslovakyaduki Naziler: Südet Alman partisi mensupları bayraklar taşımışlar ve beyaz şlerdir. Ayakları da formasını giymek yasak olduğ ngi ün ne ts-| yin olunmuştur lebe firar etmiştir. Şimdi oradadır. 3i — Hürriyet ve İtilâf kâtibi u- mumisi Adanalı Zeynelâbidin: Fir- kanın hatibi idi Mısıra firar etmiş arkadaşlarile Mekkeye geçmiştir. O'da, oradaki entrikaların iflâsı ü- zerine, Mısıra çekilmiştir. 38 — Ayândan, evkaf nazırı es- bakı Vasfi Hoca Misira Oradan Rumanyaya geçmiştir. senesinde Silistire kasabasında ve- fat ederek orada defnedilmiştir 39 — Harput valii esbakı Ali Ga- lip: Aslen Kayserilidir. Erkânı harp miralaydır. İlk muhaliflerden- dir. Milli mücadelenin önüne geç - mek ve Sıvas kongresini menet - mek için İstanbul hükümeti tara- fından Harputa gönderilmiştir. Fi. rar ettikten sonra Romanyada bir çok dalavereli işlere girişmiş ve ni hayet hayvan ticaretine girişmiş - tir. Bir gün Kösteneede bir pazar- ık esnasında füceten vefat etmiş- tir, 40 — Bursa vali vekili esbakı A- zix Nuri: Bursalıdır. Hürriyet ve İ- tilâf fırkası mensuplarındandır. Bu vazifede pek az kalmıştır. Mısıra fi- rar etmiştir, 41 Sabık Bursa müftüsü Ömer Fevzi: Bursalıdır. İttihatçılıktan i- tilâfçılığa geçmiş, Bursa merkezini tesis etmiştir. Mısıra kaçmış, orada sefalet içinde ömür sonra vefat etmiştir, Ingilterenin Henderson son şan diplon derson Çek m buhran çıkmamasını temin nazırı Fon en çok çalr Sir Hen- bir İn Al Ribben- iş ve te- rın biri idi. va taarruzuna Karsı ücude getirilen en sv manya harici, tröp ile bir minat almış defa gör geçirdikten 42 — İzmir kadi müşaviri sabıkı Ahmet Asım: Bulgaristanda vefat etmiştir. 43 — Esbak İstanbul muhafızı Mustafa Natık: Abdülhamit devrin de topçu muallimi Almanyalı Gro- mikof paşaya yaverlik etmiştir. İlk ve en inatçı muhaliflerdendir. Mühalif askeri gruplara girmiş, Babiâli baskınından sonra Selâni- ğe firar etmiştir. Mütarekeden son ra İstanbula gelmiş, bir müddet sonra da İstanbul muhafızlığına tayin edilmiştir. Mısıra firar et - miş, oradan Mekkeye geçmiştir. 'Tekrar Misira avdet ederek orada vefat etmişi 44 — Dahiliye nazırı esbakı &- yândan Adil: 1924 te Viyanada ve- İat etmiş, hükümetin müsaadesi ile cesedi, ailesi tarafından stanbula nakledilmiştir. (Arkas: Sayfa 10, sütun 1 del li müdafaa İstikrazını piyasaya çıkardıktan sonra Elize sarayından çıkı. yorlar. İstikraz bir gün içinde kapatılmıştır,
