22 Mayıs 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

— —o—— TAN'in hedefi: Haberde, fikirde, Mer Meyda temiz, dürüst, samimi olmak, Kariin © gözeteşi | olmiya | çalışmaktır. poemiz ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi MOD Kr, 1 Sena 2000 Kr, 70 Kr, 6G Ay 1500 Er, “00 Er, Ay 200 Er, Wo Kr, LAş 200 Er, Milletlerarası posta Httihadına dahilol- #riyan memleketler için 30, 16, 9, 3,8 Hira dir. Abone bedeli peçindir: Adres değiş- #irmek 25 kuruştur. Cevap için mektup Bra 10 kuruşluk pul flâvesi lâzımdır. — > | önün MESELELERİ | Şehircilik Telâkkisi Ve Çalışma Metodu (Yazan: M. ZEKERİYA Atina ve Beogradı gördükten son- Fa İstanbulun harap, perişan ve met- Tük hali bana daha çok dokundu. Beograd daha on beş sene evvel 80 bin nüfuslu küçük bir kasaba imiş. Buzün 400 bin nüfusu olan bir Avru- Ps şehri olmuş. Yolları geniş, munta- z Zam ve asfnlte. Kanalizasyonu yapıl- Miş, suyu getirilmiş, her taraf ağaç- lanmış, Şık, zarif, temiz ve mükem - mel bir Avrupa şehri. Ve bütün bun- Jar ön on beş sene içinde vücuda gel- Miş, Atina da öyle, Yirmi sene eyvel Ati hayı görenler bugün onu tanıyamaz- lar. Biz Ankarada nasıl bir mucize, TAN Le iz Çekoslovakların kanaatine göre Almanya Nazilerile Südet ajanlarının hedefi Çekoslovakyadan tamamile ayrılmaktır. bir harika göstererek çöl ortasında X bir medeniyet yaratmışsak, onlar da on on beş sene içinde yoktan her tür- lü medeni vasıtalara malik birer Av- Yupa şehri vücude getirmişler. Bu nasıl olmuş? Ankarayı Beograf ve Atina ile mükayese edemeyiz. Bu iki yeni şehri daha ziyade İstanbulla | karşılaştırabiliriz. * İstanbulun böyle geri, metrâk ve mühmel kalması için birçok sebep- ler gösterebi! Plânı yapılmamıştı, bara yoktu, © Yenir büyük ve dağınıktı, bütün va- Tidat. membaları ecnebi şirketlerin ©linde idi. Falan filân. Fakat bütün bu sebepler Atina ve gördükten sonra duyulan A€iyı susturmuyor. Gönül mütema- diyen soruyor. Niçin, niçin? * Ba niçinin cevabını bir gün bize Mei; payitaht nazırı Foçyas ver- iz — Şehircilik, dedi, bir ilim mese- lesi olmuştur. Fakat her şehrin hu- susl vaziyetine göre bir şehircilik | mefhumu olmak lâzımdır. Şehireili. ğin muhtelif cepheleri vardır. Fa - kat her şeyin esası ekonemiktir. Şeh Yin hayatını bu temel üzerine kur- mak ve meseleyi bu cepheden koy- Mak lâzımdır. Yoksa şehircilik sokak © temizlemek, çöp kaldırmak, talimat, Yapmak değildir. Bakınız ben Atinada ne yaptım: Evvelâ şehrin plânımı yaptırdım. Son Fa turizm ve ekonomik bakımm - dan beş senelik bir plân yaptım, Bu plân için bütün şube müdürlerimle birlikte aylarca uğrastık. En ince (e- İcrrlata kadar rakamlar ve malümat topladık. Gece yarılarına kadar ça - İaştığımız olurdu. Nihayet tam ve kâ mil bir plân yaptık. Bu plânda bütün Şubelerin yapacağı işler tesbit edil - “e Bu plân üzerinden işe basla- Şimdi benim vazifem yalnız nesa- Tet etmekten ibarettir. Günün yarı Sini onlara nezaret etmek, diğer ya- Tısını da şehirde dolaşarak bizzat kon İrol yapmakla geçiririm. Herkes, Makine gibi çalışır. Halk belediye ta- limatına riayeti vazife bilir. rinyetsizlik edenlere karşı insafımız Yoktur, Payitaht nazırı Foçyasın anlattığı İki kelime ile hülüsa edilebilirdi: Şehircilik telikkisi ve çalışma me ni. Bizim en çök muhtaç olduğu - muz şev de hudur. Plânı yapan da, Parayı bulacak olan da, belediyenin başında bulunan zattır. Onun şehircilik hakkında modern telâkki sahibi olması ve metod dahi- linde çalışması şarttır. Yoksa on sene sönra da sarfedile- €ek bütün paralara rağmen, İstanba- İu yine perişan hir halde görmemiz yok değildir. Çünkü | ekoslovakya iktisat bakı- mından, Büyük Almanyaya, Macaristan, Yugoslavya ve Ru- manyadan daha az bağlıdır. Onun 1927 de bütün İhtiyacatından yüz“ de 18 i Almanyaya gönderilmişti. Avusturyaya yapılan ihracatı ise ancak yüzde 4,2 nisbetinde idi. Almanyanın bilmukabele Çekoslo- vakyaya olan ihracatı yüzde 21,8 den Avusturyanın İhracatı da yüz- de 7,3 ten fazla değildi. Çekaslovakya, Tuna memleket- leri içinde harice borçlu olmıyan, para piyasası işlek, bankacılığı sağ- Yam, milli ekonomisi ziraat ve en- düstri arasında denk, harici ticaret bakımından vaziyeti düzgün bir memlekettir. Çekoslovakya bugün transit tica- reti yapmakta güçlüklere uğramak» tadır. Gerçi Çekoslovakya ihracatı- nı, Lehistan Silezyası, ve Silezya - Gydina yolu, Tuna ve Kradeniz yolu, Peşte - Zağrep - Triyeste de- miryolu vasıtasile yapıyor, İnkat bütün bu yollardan istifade, Ak manya ile yapılacak transit müza- kerelerinin büyük bir fedakârlık mukabilinde netice vermesine, son- ra Çekoslovakya ile Lehistan ve Çekoslovakya ile Macaristan ara- sındaki münasebetlerin düzelmesi- ne bağlıdır. Çekoslovakya fırkaları : ekoslovakyanın varlığı sulh konferansının koyduğu iki esasa bağlıdır: (1) Çeklerle Slovak- lara bir millet olarak yaşımak hakkını temin etmek. (2) Çeklere eski Bohemya arazisini vermek. Bu iki mdde Südet Almanların ve duha başka ekalliyetlerin Çekos- lovakya dahilinde kalmalafını t*- min etmiştir. Çekoslovakyanın da- ha başka zâfları da vardır. Burada bir Slovak aristokrasisi, yahut işle- ri ele alacak hâkim bir sınıf yoktu. Bu yüzden yeni doğan millet, diğer Tuna milletleri gibi, ekonomik hi- maye darise!nde varlığını korumak mecburiyetini hissetti. Çekler, kendilerini sanayide çok ileri gitmiş bir sahanın vârisi bul- dular. Çekoslovak çiftçiler, harbi takip eden arözi ıslahatı üzerine zi- raatçiler partisini teşkil ettiler. riyetin yeni nesli idi, Bunlar, hi- mayeci ziraatçilik mesleğini takip eiyorlardı, Hükümet koalisyonu bu yüzden bir taraftan sağ cenah ziraatçileri ile iş adamlarının ara- sının açıldığım görüyor, diğer ta- raftan küçük köylüler, esnaf, sos- ysi demokratlar ve işçilerle saire arasındaki ayni hali nazarı dikka- te alıyordu. Partinin müessisleri yeni cümhu- URYvan | zman ek Sel iğ Çekoslovakyadaki ekalliyetleri Bugüukü Çek Başvekil! Doktor Hodza'nın karşılaştığı en bellibaş- lı meseleler, Slovak ziraatçiler ce- nahum, sağ Çek ziraatçilerle bera- ber tutarak ziraatçilerin üstünlü. günü temin etmek ve bu suretle koslisyonu yıkılmaklan kurtar. maktır. Koalisyon yıkıldığı tak- dirde ziraatçi parti daha sol ce- rahlarla bir koalisyon yapabilir ve bu da Çekoslovakya ile Almanya arasının daha fazla açılmasına sa- ik oluf” Yahut bu vaziyet Cümhür- reisi doktor Benesi mütehassıslar ve fırkaya mensup olmıyan me- murlardan bir kabine teşkiline sev- keder, Halk ve hükümer üdet Almanların talepleri, ifrata doğru ilerledikçe Çe- koslovakyada dahili siyaset müna- kaşsları artmıştır. (Henlayn) in 24 nisanda söylediği nutuk vaziye- ti büsbütün karıştırdı. Onun ns- iliği ilham kaynağı ve hedef say- ması, zirsatçilerin liderlerine kar- şı, bir sille teşkil ediyordu, Çün- kü bunlar, Çek zirsatçileri ile Sü- det Almanlar arasında teşriki me- #ai taraftarı idiler, Henlâynin Çe- koslovakya dış siyasetinin tadili- ni ve Almanlarla meskün yerler- de tam otonominin tatbikini iste- mesi ve bu metalibin asgari me ialip olduğunu söylemesi Çekoslo- vakyada kati bir sarsıntı yâpta, Hükümetin bu #y sonunda ve #olecek ay iptidalarında 11,000 na- hiyede maballi seçimler yapma- ğa karar vermesi vaziyetin veha- metini artırmış bulunuyor, Hükü- metin münekkitleri bu hattı hare- keti Almanlara teslimiyet mahiye- tinde telâkki etmektedirler. Bun- lara göre hükümet bu şekilde ha- ketle Fransa ve Ingiltere sempati- sin! kazanmayı umuyorsa boş yöre büyük bir fedakârlğa katlanıyor ve bütün memleketin eniniyet ve bütünlüğünü, binlerce, yüz binler- cö Çeköslovakıri hayet've kürriye- tini tehlikeye koyuyor. Ekalliyetlet meselesi ve devletin varlığı undan maksat Çekoslovak- yada elkârı umumiyenin Südetlere karşı inat göstermek fik- rinde olduğunu söylemek değildir. Çünkü Çekler de devletin emni- yetine uygun bütün imtiyazların verilmesi ve bütün yurttaşlara mü sai muamele gösterilmesi lehinde- dirler, Fakat bunlar ayni zamanda Al- manyanın gerek harp, gerek sulh yoluyla Çekoslovakyayı yıkmak Çek askerleri bir yürüyüş esnasında fikrinde Ise bu yolda herkesten ev vel Henlayn'i kullanacağına ina- nıyorlar. O halde yapılacak iş hü- kümetin esaslı prensiplere sani- ması ve Almanya ile Çekoslovak- yadaki ajanına maksatlarını izah etmeyi bırakmasıdır. Çünkü bütün Çekoslovakların kanaatine göre Alman Nazilerile Südet ajanlarının hedefi Çekoslo- vakyadan tamamile © ayrilmaktır. Ayni müşahitlere göre Almanya bu maksada varmak için silâh kul lanmaktan da çekinmiyecektir. O halde arada harp kopacak, yakut Çekoslovakyanın ortadan kaldırı). ması için çalışılacaktır. Gerçi Al manyanın sayıları 10 milyona vâ- ran Çekleri ve Slovükları da ilhak etmek İstemediği zannediliyor. Fa kat Südetlerin sahası Almanyaya ilhak edildikten sonra, geride ka- lan sahalara, Lehistanın » taksimi zamanında olduğu gibi, bir takım sahipler çıkması o muhtemeldir. Çünkü Macarların bir kısmı, Çe- koslovakyada Macarlarla meskün yerlerin © istirdâdını — istiyorlar. 80,000 Lehli ile meskün olan Tes- chen havalisi de muhtariyete ka- vuşmak emelindedir. Kan karabe- tinin devletler arasındaki serhad- leri tesbit için esas tanındığı tak- dirde bütün Avrupa haritasını de- Biştirmek icap eder. Fakat o za- man da Avrupanın bir takım par- çalarını başka yerlere yamamak lâzım gelecek ve belki de o zaman ki vaziyet bugünkünden çok fena olacaktır. Meselâ Almanya ile Çe- Ayni müşahedelere göre Almanya bu maksada varmak için silâh kullanmaktan da çekinmiyecektir. Fakat acaba... Almanya Çekoslovakyaya Taarruzu Göze Alabilir mi? —————.- koslovakya arasında hudut tashihi için yeniden bir takım ekalliyet- Jer meselesi vücude getirilecek ya hut çok geniş ölçüde ahali müba- delesine Tüzum görülecektir. Askeri âmiller Şe günlerde Çekoslovakya- nın üç yıllık askeri et uşulünü kabul edeceği şayi olmuş” tu. Bugün Çek ordüsü, Rusya, Fransa, ve Almanya ordusundan sonra dördüncü ordudur. Çek or- dusu, çok iyi terbiye görmüş ve çok mükemmel bir şekilde teçhiz olunmuş bir ordudur. Orduyu teç- hiz eden Skoda fabrikaları, İngiliz ve Fransız sermayesinin alâkadar olduğu müessesedir. Gerçi Çek or- dusu Alman ordusunun dörtte bi- ri derecesindedir. Fakat Avrupada bir harp vekuu takdirinde Alman ordusu, Şark, Garp ve Cenup cep- bölerine ayrılmak o mecburiyetin- dedir. Starâtejistler bugünkü mu- harebelerde muhacimlerin, müda- filere nisbetle beş misli olmaları kanaatindedirlet O halde Alman. yanın Çekoslovakyayı çiğnemesi, haftalara, hatti aylara muhtaç bir iştir. Bütün Avrupa sulhünü tehdit e- decek bir şey varsa, o dâ bu fasıla- dır. Çünkü Çekoslovakyanın Fran save Sovyet Rusyaijle yaptığı paktlar sağlamdır. Ve geçenlerde bir kere daha teyit edilmiştir. Mu- harebede hava silâhı çok büyük bir ehemmiyeti haiz olduğu için, tan Macaristanın diğer taraftan Rumanya ve Lehistanın vaziyetine bağlıdır. Ve bü rokte bütün Avru- payı meraka düşürmiye devam e- diyor, İURFADA : Spor Çalışmaları Urfa, (TAN) — Urfa orta okulu Spor kolu gençleri, kısa bir zamanda sporun her şubesinde iyi derece ala- bilmişlerdir. Gençler her gün çaliş- maktadır. Yel ve Köprü Yapfırılıyor Karacabey, (TAN — Bandırma yolunun bozuk olan. yerleri tamir e- dilmiştir. Bu yol ürerindeki Karade- re köprüsü yapılacaktır. Karacabey, (TAN) — Çeltik zirdeti bu sene kazamız içinde geçen yıllar. dün iyi görün'iyor. Bu yılın soğan la- tihsalâtı da nek çok olacaktır. e Zİ Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel 19 Mayıs bayramını, gençlik bayra ma olarak tesit ettik. Memleketin her tarafından geçen genç alayları, idman İ görmiye başlamış bir neslin ilk seme- İrelerini vermiye başladığını gösteri- yor, Gençlik bayramını daha ziyade bir idman bayramı şeklinde tesit et - tiğimiz için, gözler alaylardaki gene- İlerin adaleleri, iüman görmüş vücut- leri üzerinde biraz duruyor. Yeni nesillerin sağlam, gürbüz. kan kiyesinin en büyük gayesidir. Bu 8- hada hükümet büyük fedakârlıklara katlanıyor. Fakat bütün gayretlerimi ze rağmen henüz beynelmilel spor ya rışlarında geriyiz. Bu geri kalış gayet tabiidir. Eski Türklerde an'anesi çok kuvvetli olan idman da, Osmanlı sal tanatının inhitatı ile gerilemiş, an'a- nesini kaybetmiştir. Bugün çarpuk çurpuk, yağlı dolmalarla göbek büyüt müş anne babaların çocuklarını, ço - cukluğunda idman görmiyen vücut- leri lâstik gibi bükmek mümkün de- ğildir. * Fakat geri kaldığımız sahalarda za- manı yenemezsek, mesafeyi yenebili- riz. Zamanın, geçen devirlerin mira - sını taşıyan vücutleri, mesafeyi yak» laştıran medeniyetin vasıtaları, usul» leri, tekniklerile, uzak mesafelerdeki milletlerin çocuklarına eş bir tekâ - müle eriştirebiliriz. Bu işe, evden, mektepten, hattâ yuvadan başlamak lâzım, Spor hevesi eve, mektebe gir- miştir. Bazı mekteplerde buna büyük ehemmiyet veriliyor. Fakat bunu bu- günkü dar sahasından çıkarıp daha ge niş halk kütleleri arasına yaymak, bil hassa mekteplerde bu işe daha fazla ehemmiyet vermek lâzım, Mektep - lerde jimnastiği ders olarak öğretiye- ruz, kolunu oynatmasını bilen herkes jimnastik muallimi olabiliyor. İdman bir ders değil, yemek yemek, su içmek gibi bir ihtiyaçtır. Bunu ço- İcuklara zevk ve neşe içinde, müşte - rek oyunlar, ritmik danslar, gençlere bedii zevk ve neşe veren hareketler halinde vermek lâzım. Genç, jininas- tik dersinden kaçmak için doktor ra- poruna müracaat eden bir İsâreket ve hayat düşmanı gibi değil, hayat ve neşeyi, sıhhati, harekette arıyan ve bunu bir ihtiyaç ve itiyat haline geti ren bir insan gibi yetişmelidir. Avru palıların soprdaki üstünlüklerinin hir sebebi de, sporu yemek gibi bir ihti- yaç olarak kabul etmeleri, bunu daha gocukluktan itiyat haline getirmele- ridir. Çocuklarımızda spor, henüz bir itiyat haline gelmemiştir. Bu husus - ta mekteplerin, Halkevlerinin, spor teşkilâtlarının büyük relü vardır, Spo ru evlere kadar yaymak, mahalleler- de gençlerin idman faaliyetlerine im- kün verecek müesseseleri, teşkilâtları çoğaltmak, sağlam, hareketli canlı bir nesil yetiştirmenin zaruri bir ica- bıdır. Bunu zamana bırakırsak, asır - ları yutan zaman bizi de yutar, mede- niyetlerle aramızdaki mesafeyi, tek- nik teşkilât, metot, ve müşterek faa- liyetlerle yenebiliriz. ÇANKIRIDA: Modern Bir Halkevi Binası Yaptırılacak Çankırı, (TAN) — Cümhuriyet ala- nı ve tayyare cemiyeti binası yanında yapılacak halkevi plânının Nafın ve- kâletinden gelmesi Ubeklenilmekte- dir. Hemen inşaata başlamak için, lâzım gelen hazırlıklar bitirilmiştir. Yeni halkevinin cephesi 60 metre olacak, bina her ihtiyaca cevap ve- recek tertibatı haiz bulunacaktır Vakıflar İdaresinin Facliyeti Çankır, (TAN) — Ulucaminin ta- miri bitirilmek üzeredir. Haziranda evkaf umum müdürünün gelerek ta- miratı gözden geçireceği ve bureda jbir hal ve otel yapılması için tetkik- lerde bulunacağı söylenilmektedir. Ankara Tenezzüh Trenleri Çankırı, (TAN) — $ Hazirandan 23 eylüle kadar her pazar günü Anka- radan buraya teneğzüh trenleri gele- cektir. Ankarah misafirleri geçen se nedekinden fazla menmun etmek çin hazırlıklar yapılmıştıf” Gençlik Bayramı 2 2.5.5