19 Nisan 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

—— —— 19-4-933 TAN Gündelik Gazete —o TAN'ın hedefi: Mas, Yeyde fisirda, her temiz. dü, samimi Olmak, Marlin gazetesi olmiya (o Gatışmaktır. seli, ABONE BEDELİ Türkiye Ernebi 1400 Kr, 3 Sene a0 Kr. 10 Kr. Gay 1500 &r, 400 Kr. Şap #6 Kr. 180 Kr. vay 00 Kr, Milletleraranı “pasta ithadıma dabi) oi- Miyan memleketler icin 30. 16, 9. 38 tra dir. Abone bedeli nesindir.. Adres detis- Ürmek 25 kuruştur. Cevan fet mektup MTA NO kurusluk ce) veri Hemde m —ğ ion MESELELERİ | Doğu Vilâyetlerinde Neler Yapılıyor ? Yazan : M. ZEKERİYA Doğu vilâyetlerimizde umumi mü- fettişlik ihdas edildiği gündenberi hümmalı bir faaliyet mevcut olduğu- Bu biliyoruz. Bu faaliyetin hedefi, muhtelif se- beplerle geri kalmış bu memleket par Şasını diğerleri seviyesine çıkarmak, Oranın iktisadi imkânlarını istismar etmek, yaşayış seviyesini yükseltmek, Ve memleketteki umumi ileri hareket temposuna orasını uydurmaktır. Bu karar verildiği gündenberi Şark Vilâyetlerimizde geniş bir ümran fa- aliyeti başlamıştır. Her tarafta yollar Yapılıyor. o Demiryollari uzatılıyor. Şehirler inşa olunuyor. Bugün Trab- ?ondan İran hududuna kadar rahat konforlu otobüslerle gitmek, otomo - bille bütün Şark vilâyetlerini dolaş” mak mümkündür, Yalnız kışın yollar karla kapandığı için şimdi müfettiş- lik kar arabaları gedirtmek teşehbü- sündedir. Ge'ccek kış bu kar arabala- tile volların mühimleri açılacak ve sidip gelme mümkün olacaktır. Kışın kar yüzünden hariçle teması kesen köylerde el sanayiinin inkişafı- Pa çalışılmaktadır. Köy halkına bil. atsa bez ve keçe dokuması imkânla- , Titemin edilecektir. N z * Kars Türkiyenin en zengin süt İs- | merkezimizdir. Türkiyede sarf Yiistihlâk edilen sütün dörtte biri bu daa iğ sıkar. Fakat bugünkü şart- sütlerden istifade müm- ie değildir, Bu Mn. -- simdi Kars Sütten yağ, peynir, krem ve saire armak ve bunu ucuz fiyatla memle- in her tarafına yayabilmek üzere şe milyon lira sarfile modern tesisat la getirilecektir. Bu tesisata bu İlam ve iki senikle tümen: tr. İki sene sonra İstanbulda m gönderilmiş temiz, markalı, Müyaeler içinde fiyatı maktu yağlar, | Ma mel peynirler almak mümkün | ia iktır. Bu sene bu İş için 300 bin! “e sarfedilecektir. *, yine Türkiyenin hayvancılı- yer bir bölgesidir. Rurada Men #slah için esaslı tedbirler “ay star. Köylünün elinde bulunan alma inekler ve hayvanlar dn elden çıkarılmakta ve bunla- Mi Srine cins huyvanlar yetiştirilme »,, Sin edilmektedir. Ayrıen Erzu - kay ivarında binlerce hayvan alabi- ük ahırlar yaptırılmaktadır. * Vilâyetlerinde tohumlar da de- olmuştur, Buğün oralarda köy Ilandığı tohumlardan ancak *t mahsul alınabilmektedir. neşrettiğim bir memleketimi- öçenlerde G makalede zin en mühim sanaylinden biri olan Balicıliktan Obahsile bu sanatin son zamanlarda düştüğü (zevksizliği | teessürle anlatmıştım. -Diyördum ki: “Tür- kiyedö Türk işçisi kullanılarak ya- pılan ve bir Türk fabrikasından çi- kan emteanın kendimize has desen ve renklerle dokunması en tabii ve en ziyade iftihar eedilecek bir hâ- dise iken maalesef bir ecnebi mukallitliğine meyil ve rağbet gös- terilmesi bana çok acı gelmektedir. Çünkü halıcılık, ilk örnekleri bi- zim cetlerimiz tarafından yapılmış ve bizden çıkıp bütün elhana yayıl- mış olan bir sanattir.,, Bu vesile ile şu noktayı da aydınlatmak işte - miştim: Milletimiz bilhassa: zevk bâhsinde kendisine mafsus şahiki- yetini dalma muhafaza etmelidir. O şahsiyet ki, bizi asırlarca en yük- sek mertebelere çıkarmış ve onun saçtığı ışık nice milletleri aydınlat- mıştır.,, Meüer beni bu kadar sinirlendi- ren hâdise birçok vatandaşı da muz tarip ediyormuş. Neşrettiğimi söy- İediğim yazı münâsebetile pek kıy» metli mülâhazalam ihtiva eden mektuplar aldım ve bu vesile ile de mevzuu bahsettiğim ıstırap ve endişenin hayli yurttaş arasında mevcut olduğunu ve o sebeple ya- zımın ciddi bir alâka uyandırdığı- Bı memnuniyetle gördüm. İşte bugün o âlükaya güvenerek yine halıcılık mevzuuna dönüyo - run. En önce şu mühim. noktayı tesbit etmek isterim: Her şeyde sa- lâhın ilk çaresi hatayı görmektir. Felâh yoluna daima oradan gidilir ve gidilince de himmet ve gayret sayesinde her türlü terakki müm- kün olur. Bundan dolayı bazı milli sanayiimize bir salgın halinde mu- sallat olan zevk düşkünlüğünden şikâyet ederken bu düşkünlüğün bir kısım vatandaş gözünden kaç- madığını ve şu sebeple ıslahı ko- laylaşmış bulunduğunu haklı bir sevinçle söylemeliyim. Makyyıları ıslaha ihtiyaç vardır. Bu by İn yine Erzurum civarında bir merkezi kurulmak üzeredir. mala epi arüneğii güzel Mebiğ, boyunca çay yetiştirmek için Meg, lere girişilmiştir. Türkiyeye Mektygbir milyon liralık çay getiril - © mıntakada hiç olmazsa dahilinde sarfedilen çayın » İn etmek mümkün görül- ın, > maksatla köylülere teşvi- aa kı me Facaktır. O vakit mem- > İhtiyacının mühim bir kıs temin edilmiş olacaktır. ba b in 250 yataklı büyük bir mak tadır, Bu hastane tamam olacaktir. da 600 ü leyli 400 8| yanma istersiniz, ayrılık talep ede bilirsiniz. Herhalde şahitle davanızı ispat etmeniz lâzımdır. Tar verilmiştir. Bu yıl inşaata nacaktır. İde yapılan lerin ancak zi bin talebe alabi- |beple oradaki hümmalı faaliyeti gür ise yapılmasına ka- |termiye kâfidir sanırım. Memleketimizde halıcıhk işlerile 1 — Bayan Refikaya: Arrsunuza bağlıdır. İsterseniz bo- 2 — Bay Münür: Davanızı eski hale getirmek İçin X ilireini Bu saydıklarım Doğu vilâyetlerin - | le suçluyu cezalandırtabilirsiniz. ve yapılmak üzere olan ilgi FG ye: bir kısmıdır. Fakat bu se- Türk halıcılığının muvaffakıyetli örneklerinden: 16 ncı asırda Macaristanda Türk halısı Modem Türk Halıcılığını Zevksizlikten Kurtaralım eee, aeaasananaseeaeaeaeeesaresesesese Yazan: MELEK CELÂL aeeaaaesaeaeasaseaeeeameeaeasesaseramseseeeeeeel da başlıca herat ileri gitmiş bulu- nuyorken Türkiyede Ladik, Gördes, Kula, Uşak ve saire gibi beş altı merkez bütün dünyaca meşhur ol- muştur. Nitekim on yedinci asırda İranın Erdebil şehrinde ve Şah Abbas devrinde yapılıp bugün Lon drada (Alburt) müzesinde mevcut olan ve seyyahlar tarafından çok zevk ile seyredilen pek kıymettar hali dahi yine Azeri Türkleri tara- fından yapılmış imiş. Pek kuvvetli bir rivayete göre (Buhara) Eslıları dahi Türkmenistanda yapılmakta imiş, Şu halde bugün biz nasıl hareket etmeliyiz? İptida kendi müzelerimizde bu - lunan ve pek büyük'kıymetleri ha- bahlarının ge......2. iz ol renk ve desenlerini tesbit etmek lâzım ge- lir. Ayni zamanda ecnebi müzele - rinde bulunanlardan karakteristik olanlarını Alman, İngiliz, Macar ve sair milletlerin neşrettikleri muh- telif kitap ve mecmualardan top- layıp en değerli Türk eserlerinden mürekkep bir koleksiyon vücude getirmeli, Ve bu kolleksiyonu memleketimizin muhtelif halı i- mal merkezlerine model olarak göndermeli. Ancak basit görünen bu sureti ahi mütehassıslar tara- fından tetkik edilerek yapılmal- dır. Kanaatime göre, çocuklarımıza, gençlerimize, yani yetişecek yeni Türk nesillerinin gözlerine müli sa nat, renk ve deseninin hususiyet - lerini göstererek bunların. Coriji- nal) güzelliklerini takdir edecek bir terbiye vermeliyiz. İşte ancak bunları görüp tefrik edebilecek mü- marese ve meleke hâsıl olduktan sonradır ki, gerçekten yeni denile- bilecek ve hakikaten Türk karakte- rini muhafaza eyliyecek (modern Türk) sanati vücude gelmesi ihti- mali hasıl olur. Bunun harleindeki yapmacık, sahte modernisme deni- len şeydir ki, zevk ve sanatimize kd r m a e ” Gizemi > 15 inci asırda Türk halısı (Kayser Frederik müzesinde) uğraşan maruf tüccar, mütehassıs ve saire gibi bazı kimselerle gö- rüşerek şunu öğrendim ki, bugün bilümum dünya müzelerinde mev- cut en kıymetli halılardan büyük bir kısmı Türk eseri imiş. Hattâ İ- ranın bu sahada şöhret kazanan birkaç şebri varken ve Efganistan- musallat olduğunu söylediğim ve birçok kimselerin teessüfünü mu - cip olduğunu gördüğümüz sanat zevzekliklerini doğurmaktadır. OKUYUCULARIN SUALLERİNE CEVAPLAR | başla. | sövdüğünü söylüyörsunuz. Eğer bu| bir istida vermeniz itap eder. Bana | kınız var. Hâkim adaleti yerine geti: |layihanızı mahkemeye tevdi ediniz. yazmış olduğunuz sebep kanunidir. |rir. Tabii masrafı vardır. Hâkim de bu sebebi kabul eder zam|g.. ; e Aliye: İS Fakat Br eeköiryase, 5— BayCemal H.a 7 — Bay Mehme Aliye Borcunuzu ödemeniz en iyi çare | Mahkemede bulunmamışsınız. A. ru alıp istidanıza bağlarsanız daha iyi olur. dir. Çünkü davayı kazanmanıza İm |leyhinize gıyap kararı alınmış. İtiraz | 3 — Bay Kemal T. ye: kân yoktur. Bir sürü avukat ücreti | etmemişsiniz ve sonra da yine dava m ile muhakeme masrafları da size yük | osnasında hazır bulunmamışsınız. Mu lenecek. Fakat alacaklınızla bir sulh hakeme gıyabnzda cereyan etmiş ve iddianızı ispat edebilirseniz Ceza Ka | üzakeresinde bulunun, Belki de o| karar çıkmış. Şimdi de, ben yokken Dununun bu hususa ait maddeleri biran evvel parasını almak için, bir|nasıl karar verebilirler? diyorsunuz. miktar borcunuzdan tenzil eder, | Muhterem bayım, siz gelmediniz di- ğ ye yirmi sene davacı bekliyemez. Bu 16 — Bayan Hüsniye: hususta kanun var, Arkadaşınızın sizi tahkir ettiğini, Oğlunuzdan nafaka istiyebilirsi -| “Temiz hakkınız var. Kanuni inüd- niz. Anlattığınız doğru ise çok hak-İdet zarfında bozma sebeplerini havi İsmail Kemal ELBİR | rafından tanzim edilen beş 5 | GOPÜŞLEP İnsanlığını Unutan Adam Yazan : SABİHA ZEKERİYA Hükimin karşısında 40 - 45 yaşla rında siyah yeldirmeli, siyah başör- tülü bir kadın davacı sandalyesinde oturuyor. Yanında uzun boylu, iri yas rı bir adam. O da suçlu mevkiinde o- turuyor. Hâkim, kadına mutat sual lerden sonra şikâyetini soruyor. — Efendim, hu adam yirmi sene - lik kocamdır. Altı tane çocuğum var. Her akşam eve sarheş gelir. Yiyecek getirmez. Üzerine de beni döver. Bu defaki dövüşünde, üç gün hasta yat- tam, — Raporun var mi? Kadın yediği dayağın vesikasını mahkemeye veriyor. Geçenlerde bir munllimin karısını dövdüğünü ve bu yüzden mahkeme- ye düşüklerini gazetede okumuş « tam. Kadını veya herhangi bir insa- nı dövmek, bir irada zâfını gösterir. İosartı dövmiye tahrik edecek salk ne kadar kuvvetli olursa olsun, terbiyesi, irade kuvveti, müsamaha kudreti ye- rinde olan bir adam, nefsini kontrol eder, dövmek şeklile, dövülen adam- dan daha aşağı, daha küçük bir mev- kis düşmez. İradesini kontrol edemiyen ada < mın bu hissi feveranını, mensup ol- duğu kültür seviyesine göre muhake- me edebiliriz. Cahil, içtimai terbiye ve seviyesi düşük bir adamın karısı- nı dövmesini haklı görmesek bile, bu- nu cehlile seviyesile ölçerek biraz in- saflı davranabiliriz. Fakat bir mual- lim için, yazı ve fikir hayatına karış. mış bir adam için hiçbir nevi, ve şekil de müzeret yoktur. Bundan on beş sene evvel, Amerika da tahsilde iken hir parkta, gayet ka- ba saba, yumruğunu sıkmış, âdeta bir insan karikatürünü andıran bir hey- kel görmüştüm. Alnında (insanlığı w- nutan adam) yazıyordu. Doğrusu, mâ nasını anlamadım. Yanımdaki Ame - rikali kadına sordum. — “Bu bir efsanedir, dedi; bu a- dam, Amerikaya ilk gelenlerden biri imiş. Karısını dövmek üzere elini kaldırmış yumruğunu sikmiş; karısı da kendini korumak için gerilerken bağırmış, “bana elini kaldırma. Beş | çocuğunun anasıyım. Sonra taş olur- sun,, ve o saniyede adam taş olmuş,, * | Kadın döymeyi, bilhassa ana olan kadını dövmeyi halk hazarında tel'in etmek için güzel uydurulmuş bir ef- sane, dikilmiş harikulâde terbiye ve- rici bir heykel, Bizde de kadın döv- meyi hakir gören, insanlığın haricine atan, onu mânen taşlandıran, sevi- yesi yüksek bir efkirı umumiye tees- süs etmiştir. Fakat halkı da bu kül- tür ve seviyeye cıkarmak lâzım. “İn. sanlığını unutan adam, ın birkaç hey kelini de biz dikelim, mal SAFRANBOLUDA ; i Yağmurlar Zarar Verdi Safranbolu, (TAN) — Son şiddetli ve devamlı yağmurlar, Safranbolu - Bartın ve Abdi paşa « Ulus şoselerini, bu şoseler üzerindeki telefon hatla- rını bozmuştur. Ulus nahiyesinden geçen Uluçayın feyezan edip zarar vermemesi için geçen yıl hükümetçe yapılan büyük set ve kanal sayesinde bir felâket vu- ku bulmamış, bundan dolayı halk duydukları minnettarlığı hükümete şükranla bildirmişlerdir. Bozulan şoselerin tamirine başla” mılmıştır. Telefon hatları da hemen tamir ve muhabere temin ol tur, unmuş- Elektrik Getirtilecek Safranbolu, (TAN) — Safranbolu” nun elektrik işi belediye meclisi tac n senelik mesai programına alınmış ve bünün için 25 bin lira sarfedilmesi kabul & * dilmiştir. iç de 7 Geyhanda Kıymetli Bir Teberrü Ceyhan, (TAN)