11 Nisan 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

EE, Lİ LI ER RA > ——— 11-4-938 TAN Gündelik Gazete — TAN'ın hedefi: Haberde, fikirde, her- veyde temiz, dürüm, samimi olmak, Karlin — gazetesi olmıya | çalışmaktır. —o— ABONE BEDEL i * Türkiye Ecel 100 Kr, 1 Sene 2 — 750 Kr, GAY 15 z 40 Kr, 3AJ 800 Er, 180 Kr, 1AY mo Er, Milletlerarası #itüradına dahil ol- posta ruyan memleketler için 30, 16, 9, 8.5 Hire dar. Abone bedeli peşindir.. Adres trmek 25 kurustur. Cevap için inra 10 kuruluk pıt ilâve Yzemdir. GÜNÜN MESELELERİ | Balkan Toplantıları Her türlü siyasi anlaşmaları dai mileştiren iki değişmez esas vardır: Menfaat birliği, fikir birliği! Menfa- at ve fikir âlemindeki tezatlar tas- fiye olunmadıkça, devletler arasın- da muayyen zaruretlere cevap v& ten itilâfları milletlere maletmek imkansızdır. ” Hatırlardadır ki Balkan milletleri ekonomik temaslara, siyasi antant teşebbüsünden önce başlamışlardır. Balkan antantı müesseselerinin en genci basın birliğidir. Fakat onun da temelleri, yıllardanberi antant davasının gazetelerimizde münaka- şa ve tetkiki ile atılmıştır. Şimdi İs- tanbulda ayni sarayın salonlarında toplanmakta olan iki konferans hiç süphesiz daha geçen ay Ankara top- lantısını yapmış olan antant konse- yinin yüksek çalışmalarına en tesir- Hi yardımları yapıyor. Bir tek memleketin muhtelif iktisadi men- faatlerini abenkleştirmenin ne ka- dar güç olduğu malümdur. Birkaç milletin işgal etmekte olduğu koca bir bölgenin bis yerine hesabın hâ- kim olduğu menfaatlerin arasında ahenk ve muvazene esasları bula- rak, onlar üstünde işlemek, nihayet herkesin kabul edebileceği neticele- re varmak, uzun mesai ister, Bunun- la beraber her toplamış kendi müs- dn Mümin MER ERİ miyet ve yakınlık havası teneffüs larda başka başka milletlerin değil, ayni milletin mümessilleri olmak bali var. Her sahadaki anlaşmala Tin ilk şartı ve inancı sade bu değil midir? BERGAMADA : İzmirli Gençler Bir Temsil Verdiler Bergama, (TAN) — İzmir Halkevi temsil kolu gençlerinden bir grup buraya gelmişler ve “Ana,, piyesini temsil etmişlerdir. Ayni gençler Tu-| Tanlı nahiyesine ve Kadıköyüne de gidip başka piyesler temsil eylemiş- ler ve köylüden çok rağbet görmüş- lerdir, Turanlıda Halk Partisi Binası Bergama, (TAN) — Turanlı nahi- yesi halkı, C. H. Partisi için yeni bir bina yapmıya karar vermişler, bura Halkevinden ve civar köylerden gi- den zevatın huzuriyle ilk taşı kayma kam koymuştur. Aile Toplantıları Bergama, (TAN) — Her Cumartesi gecesi vatandaşlar ailelerile beraber Halkevine gelmekte, geç vakte kar dar muhtelif eğlencelerle hoş vakit geçirmektedirler. Üç yıldan beri de- Yam etmekte olan bü aile toplantıla- rından iyi neticeler alınmıştır. Kermese Hatırlık Bergama, (TAN) — Bu seneki Ker mesin geçen senekinden çok üstün ol- masına çalışılıyor. İzmir Valisi Fazlı! Güleç'in ehemmiyet verdiği program Kina ile hazırlanmaktadır. Belediye, Otellerde esbabı istirahati temin et Mi$ ve hepsinde banyo tertibatı yap- tırtmıştır. Kermesin güzel eğlencele- Finden birini teşkil eden Kozak seya- hatinin iyi geçmesini temin eylemek Maksadiyle, Kozak yolunun genişle- tilmesine başlanılmıştır. & Bergama, (TAN) — Bu yıl ilçe tütün zeriyatının geçen sene” çok fazla olacağı şimdiden â0 aşılmaktadır. Havaların İyi gidişi Üdelerin mükemmel şekilde yetişme” yaramıştır. Bunlar yakında tar- İkva dikilecektir. “ Merinosçuluktur. Başlıca ursanın ümran faaliyetleri ve içtimai kalkınması yanın da bir de Iktısadı kalkınması var ki, Bursayı Türkiyenin birinci $i- mf modem bir şehri haline getire- cek olan bu iki hareketin biribiri- ne müvazi şekilde yürümesidir. Bursanın en büyük sınai gafhsu- Tü ipek, ipekli dokuma sanay& ve ticaret emtiası da tütün, zeytinyağ, av de- rileri ve saireğir. Dört beş sene ev- velisine kadar, bütün bu sanayi gayet iptidai Vi tezgâhları helinde çalışır, hattâ iptidai maddeleri ha- riçten getirilirdi. Bu sebeple Bur- sa, bir sanayi ve ticaret şehri ol- maktan ziyade, bir Kaphcalar şeh- ri, birçok,sanat eserlerini saklıyan tarikâ bir şehirdi. Cümhuriyet Hükümeti sanayi - leşme plânını tespit ettikten son - tadır ki, Bursa bir sanayi ve tica- ret şehri, seyyah celbeden, medeni otellere, Kaplıpalara sahip asri bir şehir olmak kabiliyetini kazanmış- tır. İstiklâl harbine kadar bütün is- tihsglât ham ipek olarak Avrupa - ya gönderilir, ve bu ipeği yetiştir - mek için iptidai bazı kozahaneler, kullanılırdı. Bu devirde ipekli ku- maş sarfiyatı az olduğu için, bunla- sin hepsi el tezgâhlarında dokunur du. O zamanlar Bursa ipeklerini daha ziyade havlu dokuyucuları, a- bani ve kaytan işliyenler kullanır- dı. El tezgâhlarının yetiştirdiği kumaşlar ise harice ihraç değil, Türkiye dahiline sevk değil, Bur- sn şehrinin bile ihtiyacını tatmi - ne kâfi değildi. U müteşebbisler Bursaya ipek dokuma makineleri getirmişlerse de, bunlar da rekabet emellerile bu makinelerin çoğalmasına set çek « miş, bu sebeple ipek sanayii İnki- şaf etmemişti. İpek sarayiinin en çok istinat ettiği ham madde, koza- dır. Kozanın yetiştirilmesi ise, dut- çuluk, tohumculuk ve böcek besle- me sanatleri gibi zirai bir ihtisas ve istihsale dayanır. Yakın zamana kadar Bursada bu istihsali, kemi- yet ve keyfiyet itibarile çoğalta- cak fenni istihsal müesseseleri ol- madığı için, Bursanın, dolayısile Türkiyenin ipek sanayii çok geri bir safhada kalmıştı Cümhuriye- tin son senelerinde dutçuluktan başlıyarak dokumacılığa kadar gi- den istihsal devreleri tamamen fen- ni bir mahiyet almış, ve tamamile makanize edilmiştir. 1930 senesinde memlekette ipek böcekçiliğine vermek, ve ilmi arayışlarda bulunmak üzere bir ipekböceği enstitüsü açılmış ve bir iki sene evvel de 27,000 lira sarledilerek ipek böceği. tohumu kışlatma müessesesi ilâve edilmiş- tir ki, bu müessese en modern ma- kinelerle mücehhezdir. Memleke- tin her tarafından gönderilen tohum lar kışın burada muhafaza edilir, bozulmasına mâni olunduktan son- ra mevsiminde sahiplerine iade e- dilir. »stitönün bir fizyoloji, bir ipek lâboratuarı, kimyaha- neki, kütüphanesi vardır. Ayrca bir de ipekbücekçiliği mektebi var dır. Mektebin bir dersanesi, bir müze ve besleme salonları, dut bah çesi vardır. Mektep her sene ilk ve sonbaharda, dört aylık ipek böcek- çilik kursu açar. Bu kursa ilk tah- silini bitiren herkes devam edebi- lir. Bu suretle ipekböceğile alâka- dar herkese, bunlari fenni bir şekil de yetiştirmek imkânları verilir. Mektebin merkezde 41, bunlardan İ başka Gemlik, Bandırma, ve Koca- elinde birer kontrol memuru var- dir. Bursanın ipek sanaylindeki ehem miyetini gözönüne hükümet, İpekiş fabrikasını açmıştır ki, o za mana kadar iptidal bir şekilde ©- lan istihsal tamamen fenni bir ma- Bursanın sınai kalkınmasında mühim rol eynıyan Merinos fabrikasından bir görünüş iyet almıştır. Iş Bankası tarafın- dan kurulan İpekiş fabrikası fan- tezi ipekli kumaş imal ettiği gibi 936 senesindenberi yünlü kumaş e maline de başlamıştır. İpekiş fabrikasının 65 tezgâhı vardır. Bunların 15 tanesi sırf yün- lü kumaş dokur Bu makineler gün de 600 metre kumaş dokur. Kuvvei muharrikesini de kendi istihsal e- den bu fabrikada 200 işçi çalışmak tadır. Gemlikte de Sümerbank ta- rafından yapılmış bir suni ipek fab Bugün Bursanın unsal ettigi ipekli kumaş, memleketin istihlâk ihtiyacına cevap vermekte, hariç- ten getirilen ipekli kumaşları as - gari bir hadde indirmektedir. Bu itibarla Bursa ipek sanayiinin in- kişafı, Bursanın ve memleketin ik tsadi kalkınmasında büyük bir â- mildir. B ursanın sınai kalkınamsın - da âmil olanlardan biri de Merinoaçuluktur. Merinos koyunla rının yününü ıslah ederek, yün sa- naylinin inkişafı için lâzım olan bü tün tedbirler alınmıştır. Karaca - bey harası üç, dört senedenberi ko yunları ıslah ve teksir vâdisinde büyük adımlar atmış, Merinos ko- yunlarının vasıflarını değiştirerek goğaltılmasını temin etmiştir. ZAN m İL LL en büyük alıçısı olduğu için, bu ko yunçulara muntazaman dünya ya- pağı hareketleri hakkında ticaret ve fen bakımından malümat ver - mektedir. Merinos fabrikasının Bursada a- çılması birçok kadın ve erkek İş çilerin de Iş bulmasına sebep öl - muştur. Bugün fabrikada, © saat | yanında çalışan hususi sanayün Bursanın iktisadi kalkınmasında nekadar büyük bir Amil olduğu bu adetlerde anlaşılabilir. ursanın bu iktisadi kalkın - ması yanında bir de ticari inkişafı vardır, Bursanın başlıca ticaret emtiasi tütün, zeytinyağ, zeytin, av derileridir. Tütün sana- yil daha ziyade İşleniş tarzı itiba- Tile (preparatlön) ile meşguldür. Fakat Bursa tütünleri keyfiyet iti- bürile gayet iyi yetiştirildiği için tütün ticaretinde yüksek bir mev- ki tutmadadır. Tütün istihsalinin tekemmülü için de büyük gayret- ler sarfedilmektedir. Zeytinyağcılık 1933 ten sonra son derece ilerlemiştir. Mahsul da ha ağaçta iken başlıyan, mahsulün mahreçteki ellere geçmesine ve bundan bir sene sonraya kadar de- vam eden, ve nümuneleri saklan - mak suretile yapılan kontrol ve standardizasyon, zeytin ve zeytin: yağ ticaretini bütün mânasile inki- şaf ettirmektedir. Bu standardize mahsul yetiştirme faaliyetidir ki, son Üç sene zarfında gerek İstihsali ve gerek ihracatı yüzde elliden faz» la yükseltmiştir. Ge yazimda hülâsa olarak verdiğim Bursanın içtimai Bu yünlerin bükülmesi, işlen- mesi için, medeni memleketler- de eşine az rastlanan gayet mo- dern bir Merinos fabrikası kurul- muştur. Bu fabrika, taranmış yün ipliği sisteminde kurulmuş ilk fab- rikadır, Birinci beş senelik endüs- #ri plânında büyük bir yer almıştır. Fabrika, Mudanya, Bursa şimendi- fer hattı üstünde olduğu için istih- salin sevki de kolaylaştırılmıştır. kalkınması, ve bugün yine pek hü- 1âsa olarak verdiğim iktisadi ve iç- #imal kalkınması gözönüne getiri- lirde, Bursanın en istikballi şehir- lerimizden biri olduğu anlaşılır. Bu faaliyetlerde hükümetin çiz- Kuvelumuharrike (santrali, asri (diği beş senelik plânların rolü çok GÖRÜŞLER Hâdiselere Uygun Hikâye /1.4.15 Acaba Hırsız mı? Yazan: SABİHA ZEKERİYA Bir İngilizle bir İtalyan İspanyada seyahat ederken buluşmuşlar, dost olmuşlar. Tasarruf etmek emelile bir otelde bir oda tutmuşlar. Gün- düz şehri gezdikten sonra odalarına dönmüşler. İtalyan yatmış. İngiliz, bir taraftan okuyor, taraftan İtalyan gözetliyormuş. İtalyan w- yumadığı halde gözlerini sımsıkı s#i- kıyor, İngilizin süallerine uyumuş gibi cevap vermiyor. İngiliz şüphelenmiş.. Acaba niye hile yapıyor? Yoksa hırsız mı?.. O da uyumamıya karar vermiş. Yat- mış, yalandan gözlerini kapamış, beklemiş. Gece yarısını geçtikten sonra İtalyan kalkmış, İngilizin ya» tağına yaklaşmış, eğilmiş, yastığı - nın altına soktuğu cüzdanını almış, içindeki paraları boşalttıktan sonra, cüzdanı tekrar yastığın altına koy- wuş, yatağına doğru ilerlemiş. soğukkanlılıkla düşün 5 müş. Muhakkak şaka yapiyor. Am- ma, cüzdanı neye bıraktı? Acaba hir- $ız mi? İngiliz âcaba hırsız mı? A- caba şaka mı diye sabaha kadar dü- güne kalmış. Sabaha karşı İtalyan uyanmış, yüzünü yıkamadan, hemen giyin - miş, selâm. vermeden ayaklarının ucuna basarak odadan çıkmış. İngi- İliz de kalkmış, giden İtalyanın ar 5 kasından kâh hayretle, kâh nefretle; kâh hiddetle baktıktan sonra — Meğer hırsızmış. Demiş. ÇA iBize sorunuz) icevapverelim; v.—. Babalık Davası N Babasını tanımamak muhakkak ki, en samimi bir sevgiden mahrum kalmaktır. Kabahat babasız yavru- depoları ihtiva eden esas fabrika ( büyük olduğu azzam bir saha üzerine kurulmuş- tur. Demiryoluna bağlı (olan bir bat, fabrikanın kömür, ham mad- de, ve diğer malzemesini depola - gibi, bunu tatbik sa- valisi olmak" şartile, bütün Bursa, fabrika müdürleri, Halkevi ve ko- miteleri, kültür müesseseleri, ikti- sadi, içtimai müesseseleri elbirliği ederek Bursaya bu inkişafı temin Merinos fabrikası her gün iki €© © etmektedirler. Bence bu müvaffakı kip çalıştırmak suretile günde 3,300 yetin temeltaşı da bu müşterek be- ve senede 1,140,000 kilo iplik imal (nimseyiş, ve müşterek bir ruh ve eder. Bu miktarın 730,000 kilosu Ma. a bi kapi Gl ve 410000 m tanımak fırsatını 0 İnneytindi > verdiği için, Bursanın kıymetli ida- trikotaj recilerine, Bursa Çelikpalas Türk lanılır, Fabrika hergün İZtona © Anonim Şirketine, gazeteci arka - yakın yapağı yıkar, ve bunların > daşlara teşekkürü de vazife bilirim. hepsini iplik haline sokar. Senelik O Bursanın davası, yalniz Bursalı” yapağı sarfiyatı 3,492.000 kilodur. ların değil, bütün bir memleketin Merinos fabrikası gayet rasyonel & davasıdır. Bu davanın kazanıldığı- bir şekilde çalışmakta, ve memle- (mı, ve daha büyük hamlelere ha- ketin yapağı ihtiyacının yüzde sek- senini temin etmektedir. mizin müşterek bir zevki ve guru - Fabrika, Merinos koyuncularının rudur. MUVAFFAK Xxx Oyun ve Eğlencenin Faydası zırlandığını görmek te yine hepi - | bepten dolayıdır ki, kanunu yapan Gerek çocuklarda, gerek büyükler. |de inkişaf ediyor. Çünkü hu genç, |diğer üç oyuncunun oyunlarını taki; i » de oyun ve eğlencenin insanın şahsi. | muhtelif oyunlarda muhtelif arka-| etmek mecburiyeti sizi konuşmaktan yetini teşkilde büyük rol oynadığı ö-|daşlarla beraber bulunmağa ve daha | kurtarır, Fakat oyun kendi kendine tedenberi bilinirdi. Bunun için de/çok insan tanımaya muktedir olur.|bir takım konuşmalar açar ki, sıkıl- çocukların oyun ve oyuncaklarına dikkat edilir, bunların muayyen is- tiksmete çevrilmesine çalışılırdı. Son zamanlarda Amerikada psiko- loğlar 20 bin genç arasında oyun ve eğlence bahsi üzerinde bir anket yap maşlar ve bir takım müspet meticele- re varmışlardır. Bu tecrübeye göre şahsiyetin yoğurulmasında en çok rol oynıyan oyunlar faaliyet ve be- deni hareket istiyen oyunlardır; ya- zın kamp hayatı, faraza çocukların şahsiyetinin inkişafına hizmet eder. Çünkü kamp. proğramında açık hava oyunlarına ehemmiyet verilir. Bu o- yunlar çocuğun yalnız bedenini de- gil, ruhunu da beraber yoğurur. Spor oyunlarından yalnız bir tano- si üzerinde duran çocuklarda oyu - nun büyük tesiri görülmüyor. Fakat birkaç atletik spora iştirak eden gen- cin şahsiyeti daha müsait şartlar için- Kapali yerlerde oynanan oyunlar | ganlar için bu konuşmalar ydalı- dan şahsiyet üzerine tesiri olanlar dır. Di ta itçimal teması Güden şu suretle sıralanmıştır: İçin konuşmaya yardım eden eğlence Çok faydası olanlar: Çaylar, dans-|lerden biridir. İnsan yavaş yavaş ka- lar, briç, pinpon, bilârdo. labalığa alışır. Şununla bununla ko- Az faydası olanlar: Radyo, sine-| nuşmaya mecbur olur ve zamanla a- ma, satranç, dama, çılar. Bu ikinci grupun az müessir olma-| Bedeni hareket istiyen oyunların sı, Bunların içtimai faaliyete, konuş. | daha faydalı olmasının sebebi basit- maya, fikir teatisine müsait olmama-| tir. Bu oyunlar bizi seyirci olmaktan larından dolayıdır. Konuşulan, müna | Çıkarır, doğrudan doğruya faal bir kaşa edilen, fikir teati edilen, hir çok | şekilde oyuna sokar. kimselerle düştip kalkmayı. intaç e-| Oyunların bir faydası da, yalnız bi den oyunlar daha faydalıdır. e değil, bütün oyruyanlara zevk ver Bazıları iyi konuşma sanatına vâkıf | mesidir. Unukmıyalım ki şahsiyet, olmadıkları için bu kabil eğlenceler. başkalarının alâkalarile teşekkül e- den kaçarlar, Bunların başkaları ya- | der. İnsan ne kadar cemiyet içine gi- nında dilleri tutulur, konuşmayı unu. 'rer, başkalarına faydalı olmayı öğ. turlar. Kendilerini kötürüm olmuş Tenirse o kadar yükselir. duyarlar. Bunlar İçin en iyi tedavi u-| Onun için eğleniniz. Odanıza ka- #ulü birinci kategoriye dahil olan o- yunları oynamaktır. Meselâ bricle Psikoloğ panıp kendi kendinizi hapsetmeyiniz.| #ini anlat, ların değildir. Kabahat, istikbali LA «m kadın ile, erkekteğir Fakat, ekseriya erkek asıl suçlu - dur. Çünkü, umumiyetle genç kı- 1 evlenme vâdi ile tuzağına düşü- ren odur. Bu yazımı, bilhassa, bu gibi müş- kill vaziyette bulunan genç kızlar için yazıyorum. 'Türk Kanunu Medenisinin “301,5 inci maddesinin birinci kısmı: “Doğumdan evvel üç yüzüncü gun ile yüz sekseninei gün ara- sında müddelaleyhin, çocuğun a“ nası ile münasebeti cinsiyede bu- lunduğunun sübutu babalığa, ka- rine teşkil eder.,, diyor. Maddeyi biraz izah edelim: Mü- nasebeti cinsiye, umumiyetle pek gizli kalır, Bu fili katiyetle ispat ise ancak ikrar ile olur. İşte bu se- bu hususu düşünmüş ve babalığın ispatı için bir karine kabul et - miştir. Bu karinede, yani babalık hakkındaki karine, kadın ile baba olduğu iddia edilen arasında çocu- Eün doğmasından evvel üç yüzün- cü gün ile yüz sekseninci gün ara- sında müriasebeti cinsiyenin vuku bulduğunun tespit edilmesidir. Mü- masebeti cinsiyeyi tespit için de, hâkime delil göstermek icap eder. > e ile bir kadın ka- oca yaşarlarsa, yani berce bir evde oturur, mrk zer, eğlenirlerse bu hâdiseler, mü- masebeti cinsiyenin vâki olduğuna delil teşkil eder. Başka bir misal Bir erkek gizli olarak bir kadının evine gider de orada, şüpheli bir va xiyette yak, olursa, münasebeti cinsiye sal zolunabilir, çile kadınım babalığı İspat için, rayame “Cocuk babaya ben- le aa daha büyük delil o- — » demesi kâfi değildir. Ma- seri ak erkekte bü- a ne hususiyetler çocukta da mayan ve kadın ile erkek ara - a sıkı bir münasebet olduğu iş pat edilecek olursa, erkekte bul nan hususiyetleri, çocuktu da ve lanması, bat i dülebilir, balığa bir karine adde Bundan sonraki gi hallerde babalık davakında od kimin kadının. gönterdiği kavme lerle, babalığa hüküm eder acağım, İSMAİL KEMAL ELBig yine bit olmuş far makalemde han mivece 5