23 Şubat 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7

ebeni 2 1-2-938 Ingiliz (Başı 1 incide) bih takriri hazırlamış ve Meclis roi- Jiğine takdim etmiştir. Tevbih takriri hayli şiddetli idi. Bu takrirde, sabık Hariciye Nazı- rı Mister Eden'in istifasına saik olan sebepler dolayısile hükümet hakkın- daki itimadın sarsıldığı ve meclis ek geriyeti ile Chmaberlain arasında de rin bir uçurum açıldığı, Başvekilin prensiplerinden ayrılarak diktatör - lerle pazarlığa giriştiği ve Mister E- den prensip dairesinde hareket et- tiği halde Başvekilin kör bir inanç dairesinde yürüdüğü anlatılıyordu. Başvekilin Milletler Cemiyetinden ve kollektif emniyetten bahsetmesi de ileri sürülüyor ve hakkındaki iti madın zail olduğu bildiriliyordu. Dünkü müzakereler Bugün Avam Kamarası tekrar top lanarak tevbih takririni görüşmüş ve Mister Chamberlain * söz alarak kendini ve siyasetini müdafaa etmiş tir. Mister Chamberlsin, muhalefetin kendisini kuyruk sallıya sallıya, yal- taklana yaltaklana Mussoliniye doğ ru koştuğunu söylediği halde kendi-! sinin bu sözlerden müteessir olma -| dığını anlattıktan sonra anlaşmak 28- minlerini hazırlamakta ne kadar ça- buk davranılırsa 6 kadar isabet edil miş olacağını anlatmış ve müzakere | ye başlamanın diktatörlere boyun eğ mek manasına gelmiyeceğini, çünkü İngilterenin her istediğini yapmağa kadir olduğunu anlatmış ve dahâ son ra Fransadan bahselerek şu sözleri | söylemiştir: “- Biz, Fransaya müşterek de - mokrasi, hürriyet ve parti hükümeti ideallerile bağlı bulunuyoruz. Ede - nin bu meseleden dolayı çekilmesi- nin Fransa ile olan sıkı dostluk mü- nasebetlerimizde bir inhirafı tazam- mun etmesinden Fransızlar aslâ en-| dimi sadık bir Fransız dostu olarak biliyorum. Eden ile benim aramdaki #htilâf Fransa hakkında da aramızda bir ihtilâf bulunduğunu ifade et - Mez, Mister Chamberlain (daha sonra Milletler Cemiyetinden bahsetmiş ve Cenevrenin kollektif emniyeti temin den âciz olduğunu. fakat Milletler Ce miyetinin kendisini toplıyacağına i- nandığı için İngilterenin cemiyette kaldığını söylemiş ve cemiyetin sank | siyonlarla ve kuvvet istimalile değil, boş iddiaları bir tarafa atarak ve ne yapılabileceğini ( açıkça söyliyerek bütün dünyadaki itibarını yükselte - bileceğini ve ona bugün inanmıyan- ların yarın tekrar inanacaklarını an latmıştır. Mister Chamberlain, daha sonra amele partisi tarafından tutu- len siyasetin ancak harbe gidebile - ceğini, fakat (o kendisinin vazifesini yapmış olduğunu söyliyerek nutku bitirmiştir. X Hat'pler Kürsüde Bunun üzerine bir çok hatipler söz | söylemişlerdir. Mister Churchill, Mis | ter Eden'in lehinde ve Chamber » İsin'in aleyhinde beyanatta bulun - muş ve Eden'in istifasını kabine ba- kımından çok müessif bir hâdise say dığını söyledikten sonra boyanatına gi şekilde devam etmiştir: *— Mussolini bu sırada, içişleri! nin bozukluğu yüzünden müşkül va-| ziyettedir. Bu yüzden ona harici bir muvaffa kıyet lâzımdır. Onu bu müşkül vaz! yetter kurtarmıya koşmak bize mi düşüyor? İtalyanın Mister Edenden kurtulmayı kendine iş güç edindiğini hepimiz biliyoruz. Ne yazık Mister Edene verilen yüksek vazifenin Hfa- sında, kendisine gösterilmesi lâzım gelen müzaheret gösterilmemiş ve İn Ziltere zelil bir vaziyete düşürülmüş- tür, Başvekil tarafından İtalya ile Yapılacağı söylenen müzakere muvaf- fak olduğu takdirde Habeşistan ilha- kını tazammun ettiği için milyonlar- ca insan tarafından teessürlerle karsılanacaktır.,, Mister Çurçil daha sonra şöyle de- vam etmiştir: “.- Bu son hafta, diktatörlerin şim B. Eden Avam Kamarasında gz iLoyd George'a; Bir İhtar Londra, 22 (Radyo) — Lloyd George'un bugün Meclisteki be- yanatı, Mister Chamberlain ta- rafından mukabele görmüş ve $ Başvekil hicbir veçhile şeref- siz bir harekette bulunmadı, nı söylemiş, bir çok aza Lloyd George'a sözünü geri almasını ihtar ettmiş, fakat Lloyd George sözleri üzerinde ısrar etmiştir. basmıştır. Küçük fakat tarihi İtalyan e Wdene karsı olan inf kam hislerini tatmin edebilmiştir. Mussolini, bu İşte kazanmıştır. Fakat, Majeste İngiltere kralının bütün kuv veti ve Büyük Britanya imparatorlu- Bunun bütün azameti, parlimentonun müttefik azmi ile sabık İngiliz Hari- ciye Nazırına tevdi ettiği davayı mu vaflakıyete eriştirmiye kâfi gelme- miştir. İngiliz - İtalyan görüşmelerine ge- İince, muhakkak ki İtalya bizden pek çok şeyler istiyecektir. Biz ise, İtal yadan pek az şey alacağız. Alacağı. mız, belki de yalnız sebepsiz olarak aleyhimize yapılmakta bulunan İtak yan propagandasına karşı nihayet Yerilmesi olacaktır. Eğer İtalyanm A- vusturyanın istiklâl ve tamamiyetini müdafaa için İngiltere ve Fransaya yardım etmek suretile vazifesini yap ması mümkün olsaydı, fedakârlıkta herkesten fazla ben ileri giderdim. Fakat bu böyle olmıyacaktır. Edenin istifasının vereceği geniş ne ticeler, çok şayanı teessüf olacaktır. Edenin Hariciye Nazırlığı devresi, yal nız çok yüksek bir devre olarak kal mamış, fakat ayni zamanda unutul- maz bir devre olmuştur. Looit Corca göre Bundan sonra Loit Corç söz söyli- yerek Eden ile Kranborun kahraman ca bir karar verdiklerini ve bu ka- rarı takdir ettiğini, İngilterede muh- telif partilere mensup milyonlarca in sanın bunlara müzaheret ettiğini. hü kümetin demokrasilerin cesaretini kırdığını İleri sürmüş, daha sonra şu noktayı ifşa etmiştir: “İtalyanın gönüllüleri İspanyadan çekmiye ait İngiliz formülünü kabul ettiğine alt telgraf pazar sabahı gel miştir ve o gün öğleden sonra bir ka- bine toplantısı vukubulmuştur. Hak buki bu telgraf bu toplantıda mevzu ubahis edilmemiştir... Chamberlain, cevap olarak demiş- tir ki: “,- Grandi, bu telgfafın mealini ba na pazar sabahı bildirmiştir. Ben de bunu kabinede bildirdim.,, Bunun üzerine B. Eden, ayağa kalk mış ve demiştir ki: «.- İstilam dakikasına kadar, Baş- Alktatirü diye kadar görmedikleri iyi bir hafta Olmuştur. Alman diktatörü, elini bü- üm ağırlığiyle memleketi üzerine vekilin bahsettiği tarzda İtalyan hü- kümetinden hiçbir resmi malümat al- mış değilim. B. Chamberlain, böyle TAN Meclisinde Gürültüler | Tervel Asilere Hükümet, Faşizme tesli Olmakla Itham Edildi Geçtikten Sonra (Başı 1 incide) lerinin ricatini tazammun etmez. Bu kütleler şehre hâkim olan mevzileri- ni muhafaza ediyorlar, Şehir, civarın daki tepelere yerleştirilmiş toplarla dövülmektedir. Asilerin hücumu şid- detli olduğu halde hükümetçiler top- raklarını adım adım müdafaa etmiş- ler ve külli kuvvetlerinin Tervel'in birkaç kilometre cenubundaki Puer- to Escandon mevziine çekilmesini temine muvaffak olmuşlardır. Yine Barselonadan bildirildiğine (göre. cümhuriyetçilerin kumanda heyeti Frankistlerin çemberini (o yararak muntazam bir şekilde ricat etmişler- dir. Dün geceki muharebe son derece şiddetli olmuş, iki tarafın topçu, pi- yade, süvari ve tayyareleri hareke- te geçmiştir.” miştir. Diğer taraftan bugün Barselona- dan 50 mil açıklarda iki Fransiz ge- misi tayyareler tarafından bombar. dıman edilmiş ve mitralyöz ateşine tutulmuştur. Tayyarelerin âsilere ait olduğu anlaşılıyor. Avusturya hükümeti, İspanya cüm huriyeti dahilindeki bütün konsolos- Tuklarını kapamıştır. natuk'arından bü !bir malimat aldığından beni kaber- dar etmiş ve fakat bunun hangi men- budan elde edilmiş bulunduğunu söy lememiştir. Ben Hariciye Nazırı i- ken Hariciye Nezsretine böyle bir İ şey gelmemiştir. Maamafih eğer gel- istizah takriri sunulmuştur. United Press'in Paris muhabiri ta- rafından verilen malümata Fransa da, İtalya ile anlaşma setini takip edecektir. Yalnız M: Del bos, bunun için İtalyanın evvelâ İs- panyadan çekimesi, sonra Milletler cemiyetinin Habeş ilhakını tanıma- sı lâzım geldiği fikrindedir. M. Del bos, parlâmento hariciye enelimenin- göre, İmiş dahi olsaydı, bu benim kararımı katiyen değiştirmezdi. Diktatörler ve Eden de Fransanın bilhassa bütün ittifak» Loit Corç, bunları anlattıktan 8ön- | larına sadık olduğunu ısrar İle anlat- lemiştir ki: muştır. .— 17 sene kabine nazırlığı yap- tam, fakat böyle bir şey görmedim. Diktatörler Edeni atmak istediler. Çünkü onlara Karşı duran biricik &- 'damdı. Başvekil ise onlara karşı du- racak bir adam olmadığı için müte- madiyen ricat etmektedir. Müteakıben amele partisi azasın- dan birkaç kişi daha Mister Eden le- hinde söz söylemiştir. Bugünkü münakaşalar esnasında bilhassa Loit Corç ile Çurçilin nutuk- ları şiddetle alkışlanmış ve bir çok- ları Chamberlain'e bakarak “Çekil! Çekil!,, diye bağırmışlardır. Meclis hakikaten vaziyeti çok şüp- heli gösteren bir görünüşte idi. Her nutuk hararetle alkışlanıyor ve mü- temadiyen nümayişler ve tezahürler vukubuluyofdu. Fakât nihayet reye müracaat olun du ve Mister Chamberlain, kahir bir ekseriyet kazandı. Neticede hükü- metin 340 rey aldığı, aleyhteki rey- lerin de 168 olduğu tesbit edildi. Bütün aleyhteki tezahürata rağ - men hükümet siyasetini kabul ettir- miş bulunuyordu. İngiltere — İtalya müzakereleri Londra, 22 (Hususi) — Eski Hari- ciye nazırı Mister Eden, bugün kral İlarafından kabul olunmuş ve Harici- iye Nezaretine ajt mührü krala tes- lim ederken kral ile yarım saat ka- dar görüşmüştür. Mister Eden, da- ha sonra hariciyeye uğrıyarak arka” daşlarına veda etmiştir. Başvekilin Lord Halifakstan Hariciye Nazırlığı- ni kabul etmesini rica ettiği resmen bildirilmektedir. Fransa sefiri B. Gor bin, bu sabah Lord Halifaks ile gö- rüşmüştür, Bugün Franco İspanyası- nın Londra ajanı Dük Dalbade, İngi- liz makamatile temas etmiş ve anla- şılan bayancı gönüllülerin çekilmesi hakkında Salamankanın noktai na- Zarını anlatmıştır. İngilterenin Roma sefiri Lord Perth, bugün İtalyan Hariciye Nazı- rı Kont Ciano ile görüşmüştür. Lord| Eden'i; diktatörlük istilâsına karşı Perth, yarın talimat almak üzere Lon | demokrasinin mümessili saymakta - draya hareket edecektir, Lordun Ro-|dır. Amerika gazeteleri İngiltere hü- maya dönmesi ile yeni müzakereler |kümetini şiddetle tenkit etmektedir başlıyacaktır. ve İngilterenin faşist blöfü karşısın- F Kelile da teslim olduğunu yazmaktadır. Bugün İtalyan kabinesi toplanmış- Rusya ne düşüncede? sa da kabinenin yalnız dahili işlerle| Moskova gazeteleri hâdisenin e- meşgul olduğu bildirilmiştir. hemmiyetini kaydetmektedir. Sov- Bugün Fransız kabinesi de toplan-| yet matbuatı Edene ötedenberi teca- mış ve Hariciye Nazırının vaziyet | vüzlere, tavizlerde bulunması dola- hakkındaki beyanatım dinlemiştir. | yisile şiddetle hücum ediyordu. Şim- M. Delbos, hariciye encmeninde İdi Edenin çekilmesi üzerine kabine- de izahat vermiş bulunuyor. Parlâ-İnin İngiltereyi Alman ve İtalyanlara mento cuma günü harici siyasetle | teslim edecek bir siyaset tutacağı söy meşgul olacaktır. Daha şimdiden 16 İleniyor. M. Delbosun her şeyden fazla bu- nunla Sovyet Rusya ile misaka işaret ettiği söyleniyor. Parisin salâhiyettar mahaftll, Cham- berlain'in dün Chaütemps'a bir tel graf göndererek iki memleket ara - sındaki anlaşmada hiçbir değişiklik yapılmmnış olduğunu ve vülün me selelerin iki memleketin tam muta- bik kalmasile halledileceğini, iki memleket teşriki mesaisinin hiçbir İ veçhile haleldar olmadığını teyit et- miştir. Hariçteki tesir'er Berlin mahafili Chamberlein'in son nutkularından memnundur ve Avrupa sulhünün İngiliz - İtslyan anlaşmasından İstifade edeceğine €- mindirler. İtalyanın düşüncesi Roma gazeteleri Edenin çekilme- sile İngiliz - İtalyan münasebetleri: nin inkişaf edeceğini yazıyorlar. Tribune gazetesi diyor “Ne Edenin İngiliz efkârı umumi. yesinde kazanmış olduğu sempatiyi muhafaza edip edemiyeceği ne Cham berlain'in İtalyaya karşı aldığı res- list vaziyet sayesinde bu siyaset İn- giliz efkârı umumiyesinin teveccühü nü celbetmiye muvaffak olamıyaca- fp hakkında şimdiden hiçbir şey söy- lenemez.,, Paris matbuatı Fransız gazetelerinin mühim bir kısmı bedbihdir. Epogue gazetesine göre, Almanyadan yeni müdahaleler beklenir, Bu da medeniyet âleminin kati bir darbe arifesinde olduğunu gösterir. Buna karşı gelmek istiyen akıllı ve cesur bir adam Edendi. Figaro bu fikirde değildir ve Cham berlain ile Halifaks hakkında itimat göstermektedir. Amerikaya göre Amerika ayanından Adong, Mister 7 BAŞMAKALEDEN MABAAT Milli Bir Vatan Borcu (Başı 1 incide) him geçit sahalarında tam münasile istikrarımızı korumak ve yüksek re- Jimimizin inkişafına sevgi, birlik ve âhenk içinde çalışmak; insanlığa ve dünyamın barış ve istikrarına da en büyük hizmettir. Balkan ; Konseyi (Başı 1 incide) akşam dost diplomatlar tarafından Ankara palasta müşterek bir suvare verilecektir. İ Pazartesi sabahı konsey son top- lantısını yapacak ve müteakıben bir İresmi tebliğ neşredilecektir. Öğle yemeği hususi sürette yenilecek, ye- mekten sonra Ankarada bir gezinti yapılacaktır. Misafirlerimiz Ankara- da bulundukları esnada münasip bir zamanda Cümbhurreisimiz tarafından kabul edileceklerdir. Yunan ve Yugoslav Başvekillerile Romen Hariciye müsteşar saat 20.30 da Ankaradan kalkacak hususi katar- la şehrimize hareket edecekler ve is tsyonda yine mutat merasimle uğur İlanacaklardır. Salı sabahı saat 11 de hususi katar özlemi telkinlerin her nev'i, kendi ideallerimizin ve men- fastlerimizin yabancı bir ölçü hesa- bına felce uğraması demektir. Şükrü Kaya bu fikri son nutkunda çok gü- zel ifade ediyor. Diyor ki: Frarkistlerin verdiği habere göre. hükümet 25 binden fazla zayiat ver- miş ve şehir içinde 3 bin esir alın- H. paşaya gelecek, merasimle kar - şılanacaklar, Akayın bir vapurile Ka raköye çıkacaklar,oradan otomobiller le Perpalasa gidecekler ve saat 14.30 da vali tarafından şereflerine veri- “Yabancı telkinlerde behe- mahal o yabancı memleketin menfaati hâkimdir. Memleke- timiz bu kadar esaslı, metin bir ikbal devresine girmişken, istiklâlimiz ve hürriyetimiz ———————— lecek öğle yemeğinde hazır buluna- caklardır. Misafirlerimiz şehrimizde hüküme timizin misafiri olarak diledikser« ka- dar kalacaklardır. Bükreş Elçimiz Geldi Bükreş elçimiz B. Hamdullah Sup- bi Tanmöver, refikasile birlikte dün Bükreşten şehrimize gelmiştir. Filçi- miz, yarıh buraya gelecek olan dost devlet nazırlarile birlikte Ankaraya gidecektir. Bükreş elçimizi, Tophane rıhtımın da Romanyanın Ankara elçisi B. Te- lemak karşılamıştır. Dost Romen Gazetecileri Balkan antantı konseyini takip et- mek üzere Romanya Hariciye Neza- yeti matbuat umum müdürü B. A- nastasiu, tanınmış muharrirlerden B. Romülüs, Dianu ve Üniversul gaze- tesi muharrirlerinden B. Raul Geor- geo. dün Daçia vapuru ile Köstence- den şehrimize gelmişler ve Perapalas oteline inmişlerdir. B. Comnen Belgratta Belgrat, 22 (A.-A.) — Romanya Ha- riciye müsteşarı B. Comnen, bugün hususi trenle saat 15 te Belgrada gel İmiş ve istasyonda Hâriciye Nazır mu avini B. Andriç ile Romanyanın Bel- gral elçisi B. Cadere ve küçük antant ve Balkan antantı mümessilleri tara- fından selâmlanmıştır. Saat 16 da B Comnen, B. Stoyadi- moviç tarafından kabul edilmiştir. Bu akşam, B. Stoyadinoviç tarafın dan Comnen şerefine verilen ziyafet- ten sonra Yugoslavya Başvekili ve Romanya Hariciye Müsteşarı, birlik- te Ankaraya hareket edeceklerdir. maddi ve manevi kuvvetlerle emniyet altına alınmış iken; büründükleri vasıflar ve gös- terdikleri gayeler ne kadar al datıcı olursa olsun, hariçten geldcek telkinleri dikkat ve ihtiyatla telâkki etmek ve böy le rejimimize aykırı, yabancı telkinlere ajanlık, çığırtkan- lık, tellâllık edenlere müsama ha ve müsaade etmemek hepi- miz için milli bir vatan bur- cudur.,, Evvelki gün bir sabah gazetesin- de çıkan bir makalede (bahsettiği- miz'sabah gazetesi Kurun arkadası- mız değildir) Dahiliye Vekili ve Par- t Genel Sekreterinin ortaya koydu- ğu haklı ve hassas ölçülere çok aykırı unsurlar gördük ve derin bir teessür duyduk. Bu gazete. hayran hayran Führer adını verdiği bir yabancı dev- let reisinin nütkunu dinlerken cosri- yor, bir tek reisin etrafında top'n- nan genç milletleri #nerjisi ve de- mokrat memleketlerin uyuşukluğu hakkında barışçı; halkçı, inkilâpçi A- tatürk rejiminin prensiplerine çok ay kırı sözler sarfediyor. yanın bu çok nâzik günlerinde mam- leketimizde milli siyasetin istikamet- leri hakkında en küçük bir âhenksiz- lik bulunduğunu zaniettirecek bir manzara hâsıl etmiye rizı değiliz. Hâdiseleri ilk anda hatalı bir göz. le görmek Tahlikesi her gazete için mevcut olabilir. Hükümetimizden beklediğimiz hareket tarzı, milli siva set istikametinden inhirafta bulunan- ları derhal ikaz etmek ve umum â- henge aykırı istidatların önüne geç mektir. Bir dimağın içinde şu veya bu yanlış düşünce bulunabilir. Fakat memleketimizde olduğu gibi tam mâ nasile müstakil, açık ve dürüst bir milli siyaseti olan bir memlekette bu siyasete aykırı ve ecnebi örneklerin- 'den mülhem düşünceleri yaymak hür riyeti kimsede yoktur ve olamaz Da- hiliye Vekilimizin dediği «ibi, bun- larla karşılaşınca hassasiyet göster- mek ve bunlara müsamaha ve müsa- ade etmemek, hepimiz için milli bir Avusturya Hâdiselerinden Sonra (Başı 1 incide) etleri almıştır. Bilhassa amele teşki- İlâb, Avusturyanın istiklâli lehinde İkarar suretleri göndermektedirler. Krallık taraftarları da Şüşnige cesa- ret verici telgraflar çekiyorlar. Macaristanda Avusturyada Nazilerin çıkardıkla- Tı karışıklıkların bertaraf edilmesi i- çin çalışıldığı sırada Peştede Macar Nazilerinin merkezi basılmış ve 50 ka dar Nazi nezaret altına alınmıştır. Ma caristanın bazı yerlerinde de tevkif- ler yapıldığı da anlaşılıyor. Macar Na zi partisi fesholunmuştur. Romanyada Faşist mahiyette olan İDemir Muhafızların dağılmasını da bu münasebetle kaydetmek icap eder. Macar silâhlanması Budapeşte, 22 (A.A.) — İyi malö- mat almakta olan mahafil, memleke- tin milli müdafaasının yakın bir za- manda takviye edileceğini beyan et- mektedir. Bazı kimseler, Macarista- nın silâhlanmak haklarının resmen |» lân edilmösini iltizam etmekte, diğer bir takımları da böyle bir ilânın ha- lihazırda mevsimsiz olduğu mütalea sında bulunmaktadır. Şimdiye kadar hükümet hukuk mü savatının tesssüsünü resmen ilân et- mekten imtina etmiştir. Ve hiç bir şey hükümetin bu husustaki noktai nazarını değiştirmiş olduğuna delâlet etmemektedir. Maamafih hükümetin, noktai na - zarını yeniden tarif edebilmesi için milli müdafaa komisyonu bugün iç- timaa davet edilmiştir. Budapeşte, 22 (A.A) — Salâhiyet Ahmet Emin YALMAN GEDİZDE: Taşla Yaralamışlar Gediz, 'TAN)— Yelki köyünde bir hâdise olmuştur Muhtar Mehmet Ok» çu ve aza arkadaşları köy salgını top larken, Şerif oğlu Mehmet ve karı- 81 Emine bir şey o vermiyeceklerini ısrarla söylemişler, evlerinin yuka- rısından büyük bir taş atarak Muh- tar Mehmedi başından ağır surette yaralamışlardır. Mehmet söz söyliye memektedir. Hâdise adliyeye intikal etmiştir. — ——— e tar mahafil, ecnebi memleketlerden intişar eden ve Macaristanın yakında müsavi askeri hukuk isteyeceğini id- dia ve milli müdafan komisyonu top- lantısının münhasıran 1938 senesi bütçe projesinin tetkiki ile alâkadar olduğunu ilâve eden haberleri kati Sürette tekzip etmektedir. Prag. 22 (A.A. — Dün akşam Prag da toplattırılmış olan Telegraph gaze tesi, Macaristanın yarın askeri hu- kuk müsavatını İlân edeceğini beyan EE Miller ZEN ! |