4 Şubat 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

No. 66 emil Molla bizi Beylerbe- yindeki köşkünde hayret- ler içinde kabul etti. Hele aramız- da Talât Beyin bulunması, Molla üzerinde dehşetli bir tesir yaptı. Fuat Paşa, eski devrin zengin- lerinden asker için iane toplamak teşebbüsünde olduğumuzu ve ne yolda hareket etmemiz münasip olduğuna dair kendisinden fikir istediğimizi anlattı. Cemil Molla dedi ki: — Fuat Paşa gibi devletin bun- ca senelik fedakâr bir müşürüne © hepimiz hürmet besleriz. Talât Bey zamanın en kuvvetli devlet adamıdır. Mitat Paşanın oğlu da saygıya lâyıktır. Ragıp Paşa gibi aklı başında adamlara giderseniz bunu böyle düşünürler ve parala- rı varsa ziyaretinizi boşa çevirmez- Jer, Fakat bu gibileri bir kaç ki- şiden ibarettir, Diğerleri falan ps- $a ve filân beydir. Orları birer bi- rer ziyaret etmek sizin baysiyeti- nizi bozar. Talât Bey, polis müdü- rüne işi havale etsin. Polis müdü- rü bir defter gezdirerek ne top- Jamak mümkünse toplar, Siz bun- Jarı birer birer ziyaret etseniz da- , ha fazlasını yapamazsınız. Cemil Mollanın evinden çıktık. Yokuş aşağı inerken, Talât Bey intibamı anlatıyordu. Cemil Mol- dayı son derecede zeki veakıllı bulmuştu. Bu kanaatini hayran hayran bir kaç defa tekrar etti. B u arada dünya harbi kop- muştu. Sait Halim Paşa kabinesine mensüp bazı nazırlar. la gece İstanbul klübünde birle- şiyordak. Kabinedeki'cereyanları bu sayede az, çok öğreniyordum. Orman ve maden Nazırı Bestani Efendi, ve posta Nazırı Oskan E- fendi bizim Cihan Harbine 'gir- miyeceğimizi temin ediyorlardı. Sadrazam başta olmak üzere Me- liye Nazısı Cavit Beyin, Çürüksu- Tu Mehmet Paşanın, Süleyman El- bistani Efendinin ve Oskan Efen- dinin dahil olduğu bir ekseriyet harbe girmemize şiddetle muha- Mifmiş, Bu sözler içimdeki elem ve ü- züntüye biraz sükünet veriyordu. Fakat tamamile istirahat duyamı- yordum. Günün birinde olmuş, bitmiş bir vaka karşısında kalaca- Zımızdan korkuyordum. İngilterede mühim bir mevkii olan bir dastum bir kaç ay evvel Türkiyeyi ziyarete gelmişti. Ken- disini Talât Beyle de tanıştırmış- tım. Bu Ingiliz dostumdan 28 mert 1914 tarihile bir mektup al- mıştım. Şöyle diyordu: “Mektubumu çok mahrem tutu- Duz. Yalnız Talât Beyi hususi o- larak haberdar edebilirsiniz. In- giliz harici siyaseti Rusya tara- fından kazanılmıştır. Bu mesele- de en kuvvetli rol, İngilterenin Petersburg sefiri tarafından oy- nanmıştır. Bir harp zamanında bu iki hükümet müşterek bir cep- he teşkil edeceklerdir. emleket dahili buhranlar- dan henüz kurtulmuştu. Eski harplerin yaraları kapanma- mıştı. Ordunun pek çok noksanla- rı vardır. İngiltere ve Rusya gibi iki büyük devletin bulunduğu bir cepheye bu şartlar karşısında saldırmağı delilik ve intihar sayı yorum. Ingiliz dostumun . mektubunu aldım. Leyman Fon Sandersin ge- tirilmesi süretile beliren siyaset neticelerine endişeli bir gözle bakıyordum. Httihat ve Terakki içindeki mu- tediller bu tehlikeyi daima gör- müşler ve İngilizlerle berâber yü- rümeğe i. Cavit Be- yin 29 ilkteşrin 1911 senesinde © zaman Bahriye Nazırı olan Chur- hakkı mahluzdur,) İngiltere Ile İttifak Için Churchille Muhabere Merhum Müşür Fuat Paşa <hill'e yazdığı bir mektup buna misaldir, Cavit Beyin mektubu aynen şu- dur: Türkiyeye ve genç Türklere sevgi beslediğinizi bilirim. Buna dayanarak size mühim bir mese- leden bahsetmek istiyorum: Meşrutiyetimizin başlangıcın- da öyle ümit etmiştik ki Türkiye ile Ingiltere arasında sıkı bir dost- luk kurulacak. Bazı ufak hâdise- lerin buna engel olması teessüf edilecek bir şeydir. Bu hâdiseler. den burada bahse lüzum görmü- yorum. İngilterenin —Türkiyedesiddi. den geleni yapmıştır. Son hâdiseler, Ingiltereye-olan dostluğumuzu üstün bir mevkie çıkarmak için zemin hazırlamış» tır. Almanya — Avusturya — Ital- ya İttüfak zümresine mensup bir devletin bize tecayüzü, millet üze- rinde derin tesirler bırakmış ve bi- zi bu zümreden uzaklaştırmıştır. Türkiyede Ingiliz dostluğuna ta- raflar devlet adamları, Ingilterede Türkiye taraftarı olanlarla bir- Jeşerek bu uygun fırsattan istifa- de etmelidirler. Sizin İngilterede mühim bir bir mevkiiniz kar. Siyasi dostları- niz üzerinde büyük bir nüfuza sa- hipsiniz. Bu nüfuzunuzu dostlu- Humuzun yeniden dirilmesi için kullanınız. Türkiye ile İngilitere arasında bir ittifak kurmak zama- nı gelmiştir. Buna dair şahsi mü- taleanızı lütfen bana bildiriniz. Bu mütaleanın gizli ve şahsi kala- cağını ilâveye lüzum görmem. Ze- mini hazırlamak üzere sizden res- mi bir teklif karşısında kalırsam kendimi bahtiyar sayacağım. CAVIT Bu mektup hiç şüphesiz İttihat ve Terakkinin muvafakatile yazıl- mıştı. Fakat, ittifak düşüncesi, Trablusgarp Oharbi başladıktan sonra yapıldığı için alâka ile kar. şılanmadı. Churehill'in biraz geç olarak verdiği cevap menfi sayıla- bilirdi. (Arkası var) CEMİYETLERDE: Esnaf Hastanesi 25,000 Liraya Çıkacak Esnaf cemiyetleri, haziranda bir esnaf hastanesinin temellerini atacak lardır. Bir de imdadı sıhhi otomobili alınacaktır. Hastane için lâzım gelen arsayı belediye temin edecek. hazi- randa esnafın yeni kaydı yapılırken, her âzaden 35 kuruş alınacaktır. Ay- rıca, her âza için bağlı oldukları ce- miyetlerde 15 kuruş vereceklerdir. Bu suretle 30 bin lira toplanacaktır. | Hastane, 25 yataklı olacaktır. Esnaf cemiyetleri müşterek bürosunun şim di bir de on yataklı bir reviri vardır. MAARİFTE : Kartalda Yeni Ortamektep İçin Hazırlık Gelecek ders yılında Kartal kaza- sı içinde de bir ortamektep açılması esas itibariyle & kararlaştırılmıştır. Pendikliler bu mektebin kendi kasa- balarında olmasını istemişlerdir. Fu İkat, dün Kartalda kaymakam Bahi- irin Başkanlığında yapılan bir toplan tıda Kartalın Maltepe — Bostancıya İ göre merkezi vaziyeti ve civar köyle ire olan yakınlığı göz önünde bulun- durulmuş evvelce bu iş için Kartal- İda Abdürrahman Gazi tepesinde bu- ilunan büyük binada yeni ortaoku- İlun kurulmasına karar verilmiştir. İstanbulda 523 İlkmektep Var Şehrimizdeki mekteplerin sayısı günden güne artıyor. Yapılan bir is- İtatistiğe göre, bugün İstanbulda 1430 resmi, 4 hususi, 80 azlık, 9 ya- İbancı olmak üzere 523 ilkokul; 4 Tes İmi, 39 hususi, 4 yabancı olmak üze- re 47 yurt ve dershane; 10 resmi, 1 hususi olmak üzere 11 sanat okulu; 20 resmi, 1 hususi, 6 azlık. 8 yaban- cı olmak üzere 35 ortaokul; 2 öğret- men okulu, 11 resmi, 7 hususi, 8 az- lık, 12 yabancı olmak üzere 38 lise, 16 kitapsarayı vardır. Çocuklar İçin Yurtlar Amele veya işçi kadın ve erkekler den evde çocuğuna bakacak kimsesi olmuyanların mektebe giden çocuk- larını barındırmak (üzere şehrin muhtelif yerlerinde yurtlar açılma .Bin Liraya Evvelki gece sabaha karşı Yeşildi- rekte çıkan yangın, bü civar halkına İhayli korku geçirtiniştir. Bir bakır fabrikasının tamamen kül olmasile neticelenen yangının tafsilâta şudur: Ateş, sabaha karşı saat 4 te Yeşil- direkte Çiftesaraylar caddesinde 15 İnumaralı İsmail Hakkı Özbakırla or- İtakları Nerkester, Salamon Levi ve Presko'ya alt bakır fabrikasından | çıkmıştır. Yangını ilk gören bekçi, hemen Yeşildirek karakoluna haber vermiş, itfatye, 7 dakika içinde hâdi- İse yerine yetişmiştir. Bu sırada, bü- tün bina tamamen alevler içinde bu- lunuyordu. Susuzluk, ilk dakikalar. da itfaiyenin faaliyetine sekte ver- miş, biraz sonra İstanbul erkek H- sesi mahzeninden ve Yeşildirek ei- varından su temini mümkün olabil- miştir. dg Fabrikanın etrafı tamamen ah- $ap ve büyük konaklarla çevrili olduğu için buralarda oturanlar büyük korku içinde yataklarından sokağa fırlamışlardır. Ateş, büyü- mek istidadını gösterip te yandaki evleri de tehdide başlayınca Be- POLİSTE : sa karar verilmişti. Bu yurtlar ye- ni sene bütçesiyle kurulacaktır. Doyurulan Fakir Talebenin Sayısı Yedi Bini Buldu Yapılan tetkiklere göre İstanbul ilkokullarına devam eden 71435 ta-| lebeden 10722 sinin fakir ve hima yeye muhtaç olduğu tespit edilmiş tir, mi yetleri faydalı neticeler bulda doyurulan ilkokul talebesinin sayısı yedi bine çıkmıştır. Rakamla- ra göre, İstanbul ilkokul telebesinin onda biri doyurulmaktadır. Henüz tam bir surette doyurula- miyan 2997 çocuk vardır. Bunların da yeni yıl içinde himaye edileceği ü- mit ediliyor. * Yoksul talebeye yapılacak yar- dım işini tetkik etmek üzere dün ak şam partide bir toplantı yapılmış. tar. VİLAYETTE; Bu Sene Açılacak Hayvan Sergisi Her sene Edirnekapı dışında açılan hayvan sergisine bu yıl kümes hay- vanlarının da kabul edilmesine karar verilmiştir. Ayrıca Üsküdar ve Be- yoğlu semtlerinde de birer hayvan sergisi açılacaktır. On Beş Yılın Kitabı Cümhuriyet rejiminin on beş yıl içinde muhtelif sahalarda yaptığı işle ri gösteren bir kitap hazırlanacaktır. Bu eser, vilâyet tarafından önümüz- deki Cümhuriyet Bayramında - para- sız olarak bütün halka dağıtılacaktır. YURTTAŞ; Kavga denen şerden kurtul- mak için, barış denen hayıra kavuşmak için, bütün dualar ve adaklar Orduya ve tayyareye yapılmalıdır. Bir gün, bir kavga gününde göklerin kör gazabına uğramak istemiyorsan şimdiden kurban- larını kendi elinle hazırlayıp yerine götür: Türk Hava Kuru- muna ver. | / Vilâyet 1937 bütçesine fakir sl beye yardım için 44760 birlik tahsi. | birini tabanca ile sat konmuştur. Çocuklardan tedavi | MIŞOT. <avıla hucinurları, dün hiaşi- ye muhtaç-olanlar da muayene edil. | mi Sirkecide dolaşirkeri Teğhis ederek mekte ve prevantöryuma yatırı). | yakalamışlardır. Katil, cinayeti itira- aktadır. İlkokullarda kurulan himaye he- | Bulgaristana kaçtığını, senelerce ora- .İda kaldıktan sonra tekrar memleke- İstanbul şehir hudutları içindeki) te geldiğini söylemiştir. Hâşim, evve- 182 ilkokuldan 103 tanesinde hima-| lâ Çanakkalede kardeşinin yanma git İnü Almanyaya gidecektir. ye heyeti vardır. Muhtelif hayır te- | DİŞ, altı gün evvel de İstanbula gel- : şekküllerinin de yardımiyle İstan. | miştir. Bugün adliyeye teslim edile. | yendiz Mektebinde Profesör olduğu Bir Katil Tam 9 Sene Sonra Yakalandı İstanbul polisi, dokuz senedenberi aranan bir katili, dün şehrimizde ya- | kalamıştır. Bu, Edirneli Haşim ismin- de biridir. Halil, 929 senesi temmu- zunda Bursada Ahmet Nuri isminde fa mecbur kalmiş, hâdiseden sonra Yeşildirekte Yanan Bakır Fabrikası 55 öldürmüş 470 Jznçı atimveve- ederek Sigortalıdır yoğlu itfaiyesi yardıma çağırılmış- tar. Hfaiyenin büyük gayreti saye- sinde yangın, sabah saat sekizde fab- rika tamamen yandıktan sonra sön- dürülebilmiştir. Fabrika yanında bulunan üç katlı bir bina, yangın sırasında birkaç de- fa tutuşmuş, fakat, kurtarılabilmiş- tir. Dün alâkadar memurların ve bir heyetin iştirakile hâdise yerinde keşif yapılmıştır. Bu keşfe göre, ateş, ikinci kat merdiveninin altın- dan çıkmıştır. Nasıl çıktığı belli de Zildir. Fabrikadaki tesisat 20 bin liraya, bakır ve diğer malzeme 35 bin liraya İsviçreli bir şirkete si- gortalıdır. Kasada bulunan 6 bin lira kadar para ile çek defterleri ve diğer evrak tamamen kurtarılmış- tır. Dün, keşif yapılırken yarı yanmış bir farenin can çekişir vaziyette ka- laslar arasından çıkmıya uğraşması, orada bulunanları haylı güldürmüş- zannedilmektedir. Tahkikata devam J ediliyor. IDENİZ VE LİMAN: ' Denizbank U. Müdürü Istinyedeki Tesisatı Gezdi Denizbank Umum Müdürü Yusuf Ziya Öniş, dün yanında müdür mu- avini Profesör Harün olduğu halde sisatını etmiş ve yeni müdür Mehmet Şadanın verdiği izahatı dinlemiştir. Bankanın teknik işlerini çevire- cek olan Profesör Harun, dün ak- şam Ankaraya gilmiştir. Yarın tek- cek ve Bursaya gönderilecektir. Bir Araba Parçalandı Vatman Mehmedin idaresindeki 57 numaralı tramvay, Soğukçeşmede İhsan isminde bir hamalın srabasına çarparak parçalamıştır. Arâbânın yâ- nında bulunan Mehmet isminde bir çocuk ta bacağından yaralanmıştır. Şerafettine ait 1404 numaralı hususi otomobil, Mahmutpaşadan ge- çerken Osman isminde birine çarpa- rak yaralamıştır. * Erenköy, Suadiye, Bostancı ci- varında eylerin bahçelerindeki saksı lara musallat olan İsmail oğlu Meh- met isminde biri yakalanmıştır. Samstyada Devlet Demiryolları evlerinden Mazharın evini soyan $a- bıkalı Ahmet, dün çaldığı eşyalarla beraber tutulmuştur. BELEDİYEDE : İstimlâk Edilecek Yerler Tesbit Ediliyor Eminönünde yapılacak İstimlâkler için daimi encümen tarafından “me- nafii umumiye,, kararı verilmiş ve bu karar tasdik edilmek üzere dün Dahiliye Vekâletine gönderilmiştir. Belediye, şimdi istimlâk edilecek mıntaka içinde bulunan resmi yerle- ri, evkafa ve belediyeye sit olan bi- nalarla şahıslara ait olanları ayrı ay- rı birer cetvel halinde tespit etmiye i başlamıştır. Bu iş bittikten sonra timlâk için nekadar paraya lüzum olacağı ve hangi binaların istimlâk edilmeleri mümkün olabileceği an - taşılacaktır. Atpazarı Naklediliyor Fatihteki Atpazarının 938 bütçesi- || le şehir dışına taşınması kararlaştı. İrılmıştır. Pazarın yeni yeri bu ay s0- nunda şehrimize gelecek olan Prost tarafından tayin edilecektir, rar İstanbula dönecek ve Pazar gü- 'B. Harun, Almanyada Yüksek Mü için orada Şubat imtihanlarında ha- #ir bulunacak ay sonlarında İstan- bula dönecektir. Sirkeci Yolcu Salonunda 18 bin lira sarfiyle yeni bir hale sokulan Sirkeci yolcu salonu önü- müzdeki Pazartesi günü açılacaktır. Bunun için merasim yapılmıyacak ve sabah saat dokuzdan itibaren li- man memurlariyle polis, gümrük ve belediye turizm şubesi memürları çalışmıya başlıyacaklardır. İstanbu- la gelen seyyahların da bu salonla- ra çıkarılması için liman idaresiyle İbelediye turizm şubesi arasında ko- İnuşma yapılmaktadır. Şirketi Hayriyenin Yeni Vapuru Şirketi Hayriyenin o Hasköydeki fabrikasında yapılmakta olan 76 nu- marali ikinci vapurun tekne aksamı bu ay içinde bitirilecektir. Yeni va- pur önümüzdeki ayın birinci günü merasimle denize indirilecektir. Şirketi" Hayriye 75 ve 76 numara- lı vapurlardan sonra, daha büyük to najlı iki vapur daha yaptıracaktır. * Sovyet bandıralı Svanelya va- puru, Yakın Şark Nmanları arasın- daki seferlere tahsis edilmiştir. Va- purun limanımıza ilk gelişi müna- sebetiyle, Sovyet Başkonsolosu Pa- zar günü saat 20 de vapurda bir 3i- yafet verecektir. ye BİRKAÇ SATIRLA | Ş vaklardaki sabit çöplükler koku yaptığı için kaldırılacak, yerlerine müteharrik çöp kutuları konulacaktır, * Ş oymak getirilmesi için Proparanda yapdacaktır, lik iş olarak 50 bin broyür bastırılacaktır, * ehir Meclisi, bugün toplanacak, büt se müzakerelerine devam edecek tir, tür. Yangının bir kast eseri olmadığı İ b ve Telgrafla | Kız Talebe de Kampa Gidecek Ankara, 3 (TAN) — Alâkalı ma- kamlar, ilk defa geçen sene tatbik edilen ve kızlarımızı da vatan mü- dafassında vüzifelendiren çalışmayı genişleten bir proje hazırlamakta- dırlar. Bu projeye göre kız mektep- lerimizde tatbik edilen askerlik der- si çerçevesi genişletilecek ve yalnız nazari bilgiler verilmekle kalmıya- rak, buna, ameli bilgiler de ilâve &- dilecektir. Yeni projeye göre, kadınlardan bilhassa cephe gefisi hizmetlerinde faydalanılacak, sıhhiye, nakliye, mu- habere ve büro hizmetlerinde kadın- Jar da kullanılacaktır. Kızlarımıza okutulmak üzere yeni bir ders prog ramı hazırlanacaktır. Bu programla- rı da askerlik dersi subayları tatbik edeceklerdir. Diğer taraftan Kültür Bakanlığı mektep tatillerinde erkek mekteple- rinde olduğu gibi kız mekteplerinde ki talebenin de kampa çıkartılması» ni kararlaştırmştır. Bunun için bir talimatname hazırlanmaktadır, Hıfzıssıhha Mektebinin 3 üncü Kursunda Ankara, 3 (TAN) — Sıhhat ve 805 yal yardım Bakanlığı tarafından Hıfzıssıhha mektebinde açılan “te- kâmül tedrisatı” kursunun üçüncü- sü de faaliyete başlamıştır. Başlan- gıç hutkunu mektebin direktörü Dr, Ralph K. Collins söylemiş ve Ba- kanlık müsteşarı doktor Asım Arar cevap vererek, bakanlığın büyük fe- dakârlıklarla devam ettirdiği bu kurstan memleketin umumi sağlık kalkınması yolunda çok şeyler bek- lediğini söylemiştir. Bu kursa, memleketin muhtelif yerlerinden on beş hükümet dokto- ru iştirak etmektedir. Her sene bu şekilde iki kurs tertip edilecek bu suretle memleketin her tarafındaki sıhhat müdürleri, hükümet tabipleri bu Kursa iştirak ederek beklenen fay daları gerçekleştireceklerdir. Orra Anaauluyu - a “ kN Ağaçlandırma Ankara, 3 (TAN) — Zirsat Bakan lığı, köy kalkınmasının ilk tatbikatı olarak orta Anadolunun ağaçlandı - rılması işi üzerindeki çalışmalarına İsaliyetle devam etmektedir. Geçen ayın on beşine kadar orta Anadolu- da 64,000 ağaç çukuru açılmış ve ayni tarihe kadar 30,000 fidan dikil- miştir. Fidan dikilmesine havaların iyi gittiği günlerde devam olunacak ve en yakın bir zamanda dikilen #i- dan sayısı 100,000 e çıkarılacaktır, Bakanlık, Eskişehir — Ankara aras sında bulunan köylerden 100 tanesi- ne ilkbahardan itibaren çubuk dikil mesine başlıyacaktır. Çubuk dikimi- nin 15 martta başlanmasını temin için hazırlıklara devam olunmakta» dır. MEMLEKETTE: Maraşta Tetkikler Maraş, $(AA.) — Ankara Dİ, Tarih ve Coğrafya Fakültesi prafe- sör, doçent ve talebelerinden mürek kep 50 kişilik bir grup bu ayın ©- nunda şehrimize gelerek iki gün ka- lucaklar ve tetkikat yapacaklardır. A amman si aile TAKVİM ve HAVA 4 Şubat 1938 2 inci ay Arabi: 1358 YURTTA HAVA VAZİYETİ Yurdun doğu, Trakya, Kotheli ve Ege mtakalarında hava kapalı ve mevsfi ya ğmli, Karadeniz mıntakasında kapal diğer yerlerde bulutlu geçmiştir, Rüzgârlar ekseriyetle i şarki isti kametinden orta kuvvette esmiştir, Dün İstanbulda hava kapalı gecmiş röz gör şarktan saniyede 3 ile 4 metre huzla” İştir, | Sant 14 te barometre 763.7 milimetre idi (0,9 ve en a3 5,1 santigrat ir.