3 Şubat 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 9

No. 30 Kendisini erhsalsiz bir âlim zan- meden, ve siyasi kudretinin deha derecesinde olduğunu iddin eyli- Yen bu adami; çılgınca hareketleri. le, bastığı dalı kendi elile kesti- ğinin farkında değildi. Üttihatçılığı imha) o bahanesile memleketin münevver ve cidden vatanperver zümresini İngilizlere teslim ederek Maltaya sürdürmek... Bir kısmını da divanıharp zindan- larında süründürmek cinayetleri- hi irtikâp eden bu adam, birkaç gün zarfında halkın nefretini cel betmişti... Henüz bu nefret zail olmadan, Paris konferansında vu- kubulan hezimet ise halkın hisle- rine büsbütün galeyan vermişti. unda, hiç kimse haksız de- ğildi. Çünkü, Damat Ferit Paşa Parise gitmekle memlekete en küçük bir hizmette bulunmak $u tarafa dursun; bilâkis oruda yaptığı işlerle Osmanlı hükümeti- nin mukadderatını, ve Türk mille- tinin hürriyet ve istiklâlini büs- bütün tehlikeye düşürmek gafle- tini göstermişti. Wngiltere Kralı ile şahsen dost ol duğundan... Ve Paristeki diplomat ları (siyasi deha) sı karşısında mağ lüp edeceğinden emin bulundu- ğundan bahsederek meenunane bir tafrafuruşlukla Parise giden Da- met Ferit Paşa, - kendisi ile yoldaş lık etmemek için arkasından ge- len - Tevfik Paşayı beklemiye, ve onun getirdiği vesalke istinat et- miye lüzum görmeden. bir nota Yazmış; konferans heyetine gönder işti: Gülünç bir tarzdiç-' ve bilkassa konferans hademelerinin bile istih zasını mucip derecede âdi bir Ji- sanla yazılmış olan bu nota ceha- let ve belâhatin tam mânasile bir şiheseri idi. Osmanlı Sadrâzamı, bu notada en küçük bir ciddiyet eseri gös termek şu tarafa dursun; bilâkis mektep çocuklarının bile yapmı- Osmanlı hükümetinin budutlarını, bir taraftan Hint de- nizlerine, diğer taraftan da; Bal- kanların şimal serhadlerine kadar temdit etmişti. Sonra; Mısır ve Kıbrıs hakkın. da müzakereye (girişmeyi teklif eylemişti. Daha sonra; Osmanlıla- rın, Cengiz Han ve.Timurlenk sü- Tüleri gibi vahşi olmadığını iddia edecek kadar (milliyet düşmanlığı) göstermişti. Ve daha sonra; Hicaza surre gön dermek hakkını istemişti. Konferans heyeti, bu mecnuna- ne teklifler karşısında kısa bir hay Tet geçirdikten sonra, Osmanlı Sad Tâzamının suratına bir tokat indi- Terek aklını başına getirmek lü- Zumunu hissetmişit, Konferansa Tiyaset eden Klemanso, bu vazife Vİ deruhte ederek, bu mağrur ve mecnun vezire indirdiği tedip sil İesile haddini bildirmekle beraber, bulundukları müddet zar- İinda Fransa hükümetinin yaptığı masrafları da ödeterek, ona ve ar- ksdaşlarına İstanbulun yolunu güs. termişti. Bu hakaret, eski devir- lerde bile, düşman elçilerine yapı- lan hakaretler arasında ender 52- Yılabilen bir hâdise idi. Fakat ha- Yatın hiç bir hâdisesinden ibret Almaya lüzum görmiyen Damat Fe Pit Paşa, böylece Paristen kovul- Mak zilletini de hiçe sayarak, gü- ler yüzle İstanbula dönmüş. Bu ae ndalın neticesini düşünmemiş- âdık Beyin Damat Ferit Paşa aleyhinde yükselen İoryadının fırka merkezinde hüsu- Betirdiği ilk buhran zail olduk- İsn sonra, orada da bir telâş baş Böstermişti, Orada da: & — IKINCI KISIM — — Sadık Beyin bu hususta hak- kı var. Artık, Damat Ferit Paşa- nin tutulacak yeri kalmamıştır... Bu adamın yüzünden, fırkanın mevkii de sarsılmıştır. Halbuki bize; Damat Ferit Paşadan ziyade, fırka lâzımdır. Diye, kuvvetli sesler yükselmiş ti. Bunun için fırka, Damat Ferit Paşanın İstanbula âvdetinden iki gün sonra umumi bir içtima ak- 'demtişti. Ve bu İçtimaa, fırkanın umumi kâtibi olan Ali Kemal Bey den başka, hiç bri nâzır kabul &- dilmemişti. Çok hararetli nutuklar geçen bu içtimada, Damat Ferit Puşa kabi- nesinin işten elçektirilmesine, ve tamamiyle fırka mensuplarından yeni bir kabinenin teşkiline ka- rar verilmişti. Damat Ferit Paşa, bunu haber alır almaz; güya, Sadrüzamlıkta gözünün olmadığını göstermek is- temiş... Bu karar her tarafa inti- şar etmeden, derhal istifanamesini yazmış; Padişah Vahdettine gön- dermişti. Vahdettin her tarafta başgöste- ren bu hoşnutsuzluğun önüne geç- mek için bu istifayı kabul etmiye i Nası doğdu ? - Nasıl yaşadı? - Nasıl battı? temayül göstermişti. Lâkin. istifa- namenin saraya gönderilmesinden. yarım saat sonra; evvelâ Damst Fe rit Paşanın zevcesi Mediha Sultan, ve sonra da üveyi oğlu (Prens Sa- mi Bey), derhal saraya giderek Vahdettinin huzuruna girmisler. Vahdettinin fikrini çeldirmişlerdi "BU çeldirme esnasın Bilhassa Mediha Sultanın Vahdettina söyle diği sözler, çok şayanı dikkatti.. “Sultan, mutadı olan mağrur ve a- Sabi tavur ile; — Aslanım!.. Nedri bu maska- ralik.. Üç beş kişi, bir yere top- Janmışlar.. Kendilerine (fırka) di- ye bir ad takmışlar. “Şunu isteriz, bunu istemeyiz" diye, bağırıp du- ruyorlar... Eğer siz bu adamların sözlerine uyarsanız, netice çok fe- na olur... Haniya, saltanata geçti- Biniz zaman, “sakalımı kimsenin eline vermemek için, sakal koyu- vermiyeceğim.” demiştiniz?. Nere de kaldı o sözler?.. Düşününüz ki; bugün sizin canınız, ciğeriniz, ve üzerinize yegöne kanat gereniniz o lan bir adamın istemiyenler, yarın sizi de istemiyebilirler.. Ketiyen zaaf göstermeyin. Paşamın istifa- sını kabul etmeyin. Demişti, rens Sami Bey de, aşağı vu- karı bu suretle bazı şeyler söyledikten sonra : — Şayet bu istifayı kabul eder- #eniz, diplomasi âleminde çok nâ- hoş akisler husule gelecek.. Bilhas sa İngilizlerle olan münasebetimiz, fena bir şekle girecektir. Biraz ev- vel, (Pastör Fru) yalıya gelmişti. Paşanın istifasını duyar duyruaz, son derecede hayret gösterd:. Hat- tâ buna İnanmak bile istemedi. Ve sonra, hakikat olduğunu öğrenince “Zatı şahanerin bu istifayı kabul edeceklerini zannetmiyorum. Der hal saraya gidiniz. Kendilerini i- kaz ediniz. Ben de, yüzbaşı Benet'i kendilerine göndereyim.” dedi. Bil mem, bu vaziyet karşısında, Paşa- nın istifasını nasıl kabul edebilir- siniz? Diye, dayısı Vahdettini âdeta tehdide girişmişti.. o Vahdettin, hemşiresi ile yeğeninin tesirlerin- den kurtlamamış.. Damat Ferit Pa şanın İstifasını kabul etmekle be- raber; kabinenin teşkilini yine o- na havale etmiş; üçüncü dela o- larak sadaret mevkiine tekrar Da mat Ferit Paşayı geçirmişti. Vahdettinin bu hareketi, bütün memlekette olduğu gibi, fırkada da büyük bir infial husule getirmişti. Yazan: Ziya Şakir Gizli İçtimada Yeni Bir Kabine Için Kararlar Derhal, elaltırılan diğer fırkalara da haber gönderilmiş.. Hattâ, Sa- dık Bey bile davet edilmiş.. Yapı- lan umumi bir içtimada, şu karar verilmişti: 1 — Dün teşekkül eden üçüncü Ferit Paşa kabinesi, meşrütiyete muvafık bir kabine değildir. 2 — Mezkür kabine, devletin si- yaseti hariciye ve umuru dahiliye- sini tedvir itibarile ehliyetsiz ve ki fayetsizdir. 3 — Damat Ferti Paşa, şimdiye kadar hukuku mukaddesei milliye nin muhafaza ve müdafası husu- sunda gösterdiği aciz ve taksirden dolayı, katiyen itimada lâyik değil dir. Binaenaleyh, böyle bir kabine nin iskatile, yerine âmmenin iti madına mazhar, ve mensfli milli. yeyi mildafanya kadir bir kabine nin teşkili vücubunda, umum fır- kalar müttehit ve müttefiktir. Bu kararname, gözetelerle ilân edilmekle beraber, ayni zamanda Padişah Vahdettine de gönderil. mişti, B" meselede dikkate şayan bir cihet vardı. O da, Hür- riyet ve İtilâf fırkasının, kendi mevcudiyetini, Damat Ferit Paşa- yı devirmeye kâfi görmiyerek di - Ber fırkalardan yardım dilenmesi idi. Bu hâdiseye kadar, İstanbul da bulunan - ve adetleri yirmi be- şi aşan - fırkalara ehemmiyet bile vermiven Itilâfçılar, bu meselede ilk defa olarak acizlerini itiraf et. misler.. Ayni zamanda, Damat Fe- Yt Pisaya cepheden yapılan bu hü cumda, Kendilerini mazur gös. termek istemişlerdi. (Arkası ver) DIŞ TİCARET: Bir Hafta Içinde 232,940 Liralık Ihracat Yapıldı Ikincikânunun son haftası içinde Is tanbul gümrüklerinden muhtelif dış memleketlere ihraç edlimiş olen Türk mallarının yekünü 232940 lira- Yı bulmaktadır. Bunlar arasında Al manyaya 30872 liralık ceviz kütüğü. 22064 liralık portakal, 12511 liralık halı, 28670 Jiralık koyun derisi, 1073 liralık yün ipliği, 3443 ham keten, 15061 liralık tiftik, Amerikaya 2400 liralık tuzlu koyun barsağı, 3286 lira hik kitre, İngiltereye 4681 liralık tif- tik, 5033 liralık ncı çekirdek ile 23475 Hralık razmol, İtalyaya 9620 liralık Afyon, koyun ve yerli, tiftik telim, Romanyaya 1257 liralık tuzlu balık İve 534 liralık zeytin ile diğer dış memleketler 60 bin liralık kadar muhtelif mallar satılmış ve ihraç o- lunmuştur. j Bir Aylık Yumurta İhracatı İstanbul gümrüklerinden ihraç mu Aâmelesi yapılarak geçen ikincikânun ayı içinde Yunan! yumurtaların lira ve Jtalyaya ihraç olunanların kıymeti 26069 lira Avusuryaya İh- raç olumanların 4107 lira ki, bütün bir aylık ihracat 70648 lirayı bul muştur. Türk Pirinci İsteniyor Romanya piyasalarından Türk pi- Finel istenilmektedir. Fakat, tüccar- larımızın verdikleri yerli piyasa fi- yatleri, Romanya | fiyatlerine bi ihracat İçin de fazla stokumüz bu- İunmadığından bu sene Romanvaya pirinç hracı mümkün olamıyacaktır. Sert Buğday Satışları Sert buğday mıntakalarımız olan Mersin, Antalya, Karahiga ve Ban- dirmada $on üç gür İçi İdış memleketler İbeş yüz ton sert buğday satılmıştır. Satış fiyatları fop 5,20 arasındadır. Piyasa isteklidir. LOKMAN HEKİMİN TLER is” v. OXOĞGĞU İstifade Yemeklerin hazmi daha ağız- dayken başladığını biliyorsunuz. Her birinin midede ne kadar ka- lacağını da azçok hatırınızda bu- tuyorsunuz. Bununla iş bitmez. Gi dalarımızdan bir kısmı da basak- larda hazmedilir, Fakat hazmin bu kısmını biz duymadığımız için pek te ehemmiyeti yoktur. Bilinmesi asıl lâzım olan $ey, yemeklerin hazmi bittikten sonra hangi nisbetlerde kana karıştığı- dır, Bir günde ne kadar kalöri sar- fettiğinizi biliyorsunuz. Ve ona gö- re kalöri verecek miktarda hesap- la yemek yiyorsunuz. Fakat bu yemeklerin size lüzumlu olduğu kadar kalöri temin etmeleri için hepsinin kana karışması, vücude yayılması lâzım. Acaba hepsi ta- mam tamam kana karışıyor mu?. Herkesin hazim cihazı yolunda işlediği, yediği yemeklerin hepsini iyice hazmettiği farzedilse bile, bârsaklar tabii halde bulundukları zaman da hazmedilen gıdaların hepsini emerek kana karıştırmaz. lar. Az çok büyük bir kısmı mut- laka bârsaklarda kalır ve sonra di- şarıya çıkar, Kana giren ve dışarı» ya çıkan nisbetler gıdanın hayvan dan veya nehattan geldiğine göre çok değişir. Hayatımıza lüzumlu olan vita minleri ve madenleri bir tarafa bı- rakırsak vücudümüzün işlemesi i- gin üç türlü gıda, azotlu, yağlı ve karbon idratlı madde lâzım oldu- gunu bilirsiniz. Bu maddelerin a- dını her çeşit yemek için tekrar & derek zihninizi yormamak için a- zotlu maddeler 1, yağlı maddeler 2, idrat karbona 3 numara koya- Nisbeti Etten, yumurtadan ve sütten al dığımız gıdalardan kana karışanlar rın nisbeti: İ numaradan yüzde 97, 2 numaradan yüzde 95, 3 numara» dan 98, Ekmek: İ numaradan yüzde 85, 2 den 90, 3 ten 98. Kuru sebzeler: 1 den 78, 2 den 90, 3 ten 97. Taze sebzeler: 1 den 83, 2 den 90, 3 ten 95, Yemişler; 1 den 85, 2 den 90, 3 ten 90. Nişasta: 1 ve 2 numaradan hiç yok. 3 numaradan yüzde 98, Sade şeker: Yüzde 98. Yalnız et yemekleri, ortalama he sapla: 1 den 97, 2 den 95, 3 ten 98. Yalnız sebze, ortalama hesapla: 1 den 85, 2 den 90, 3 ten 97. Et ve sebze karışık olunca: 1 den 92,2 den 95, 3 ten 97, Bu nisbetlere göre bizi en iyi besliyecek yemeklerin et, süt ve yumurta olduğu görülüyor, Vücu- dümüzü işletecek, bize kalöri te- min edecek gıdaları en büyük nis- bette ımlar temin ediyor. Zaten bunu, o sayıları netice o- Inrak veren derin tecrübelerden önce, bizim hergünkü bayağı tee- rübelerimiz de gösterir. Sebzelerin insanı etten daha az beslediğini her kes bilir, Bununla beraher, bize etle bera ber sebze de lâzımdır. Kana ka- rışmadan barsaklarda kalan mad- delerin de faydası vardır. Bunlar da barsakların temizlenmesine, in- sanı inkıbazdan kurtarmıya ya rarlar, Onun için, kana karışmak nisbe- ti, ayni derecede bulunmasa bile, hem et, hem sebze, hem de yemiş. göre yüzde 25-35 daha viksek olduğu gi- muhtelif 4-5 çaydarlı bin ,28 kuruş! GUNLUK PİYASA Şark mıntakasının sert buğdayla rından yüz bin kiloluk bir parti kilo su 4,30 kuruştan ve Anadolu sertlerin den elli bin kiloluk diğer bir parti sert buğday kilosu 5,19 kuruştan ih racat için satılmıştır, . Karamandan piyasamıza getirilen #skiz bin kiloluk bir parti bulgur kö losa 1150 kuruştan müşteri bulmuş tur, ; ; : © Bandırma mntakası mahsullerinden, ön üç bin Kilelek bir parti kaplıca kilosu 3,50 kuruştan ve yine Bandır ma mak sarı maırlardan çuvallı cla $ rak 120 bin kile sif kilosu 4,30 satıl $ mıştır. ; . Büzhaneden çıkarılarak piyasaya verilen beyaz peynirlerin dünkü satış fiyatı kilosu 39,14—40 kuruş arasm dadır, . Zeytin mmtakalarından getirilmiş 96,500 İsoluk büylik bir parti zeytin yağı kilosu cinslerine göre 38—47 ku i tuş arasmda müşteri bulmuştur, kaaaaaaaiaasasaaaeaknankaeeeemamemeeeeeea e ..... — — —— — Bişada Beyaz Lâhana Biga, (TAN) — Bura pazar yeri, küme küme beyaz lâhna o yiğinirile doludur. Kilosu 20 paraya | verildiği halde Jâhana satışları yok denilecek adar azdı , j : 2—1—938 PARALAR Aim Satis Frank M— Bi Dolnr 120,— 126 | İ Liret 9— i6— | İ Belçika Pr, s0— 84—| İ Orahmi *18— 21— İ Hsviçre Fr, 30,— 575,— İ bera izm Florin 65— z Dİ Kron Cek M— az Silin Avusturya o 21— O 2—) Mark 2 29.50 | 2iew w— 7—İ "İ Pengo u— —! | ler 5 mİ | Bener vak 2— | Kron İsveç 30— i2.— Sterlin 620— G2 İ Alm Bugün fıyat yoktur. | Banknot Bugün fiyat yoktur. ÇEKLER İ Acılış Kapanış | Paris m2 2425 Nevyork 0yos2 0m | Milano 151044 O 15.0904 Brüksel 4,6063 46940 Atina 878 86140 Cenevre 34332 3.4325 Sofya 63,175 o 634920 Amsterdam 14240 VAZ Praz 224566 226015 İ Viyana 4.2016 — 420 | Madrit 158562 14 | İ Berin, 1ana0 vana | İ Varşova 41920 49 İ Budapeşte 30896 o nese İ i Bükreş 105,9150 105,8730 | | Belgrat 34,26 342460 | Yokohama 27280 2,0208 | Stokhalm 308 340795 Londra 629,18 680—— | Moskova 23,450 237550 | | e TEDAVULDEN ÇEKİLEN PARANIZ HiCBİR BORSALARDA : Buğday Fiyatı Yükselmekte Devam Ediyor Buğday piyasasında yükselme baş- lamıştır. Sert buğdaylara dış mem- leketlerden istek artmıştır. Bir haf- ta evveline kadar 5,16 kuruşa düş müş olan sert buğday fiyatı 2-3 gün- denberi 5,30 kuruşa yükselmiştir. Fiyatların daha artacağı tahmin edi- liyor, Fiyatların yükselmesinde iki sebep görülmektedir. Biri ihracat i- çin taleplerin fazlalığı, diğeri piya- samıza mevrudatın azlığı ve Ziraat Bankasının piyasayı kendi. istokla- rile idare etmek istemesidir. Yumu- şak bpğdaylar da yükselmiştir. 8,25 kuruşa kadar düşen yumuşaklar 5.34 kuruşa çıkmıştır. Son bir hafta için- de yumuşak buğdayların fiyatı 78 İpara kadar artmıştır. Zirsat Banka sının buğdayları, piyasaya getiril mekte olan diğer malların da fiya tına tesir etmektedir. Tüccarlar, ban kanın yüksek fiyat aradığı buğday- ların cinsinden olan ve piyasaya ge- larını bankanın aradı- ağıya vermemektedir. İ Alıcıların ellerindeki stok azaldığı i- çin yerli sarfiyatını karşılıyabilmek için her gün şebrimize 25 vagon buğ- dayın getirilmesi lâzımdır. Halbuki mevrudat az olduğundan Ziraat Ban- kası nazım rolünü yapmıya çalışi- yor. Fakat, aranılan Ciyat yüksek gö- İrülmektedir. Gerek bankanın gerek piyasaya getirilecek diğer ekmeklik buğdayların fiyatları böyle alabildi- ğine yükselecek olursa ekmek fiyat- larma da tesir edeceği anlsebvor. Dün Borsaya Gelen Mallar Dün zahire borsasına sekiz vagon buğday, alt vagon arpa, bir vagon çavdar, on beş ton kurü fasulya, 18 ton yapak. 133 ton pamukyağ, 40.5 ik, 152 ton un, 48.5 ton su- iştir. Polatlı buğdayları 3-4 çavdarlı olarak 6,10 yumuşak İ buğdaylar 5,25-5,34, arpa Anadolu İğ fiyattan İ (45 ton 406 kuruştan. vemlik arpalar dan 35 ton kilosu 4,125 çuvallı ola- İrek satılmıstır. Piyasaya getirilen yüz yirmi kilosu dökme Ayvalık, İmalı çavdar kilosu beş kuruştan müş teri bulmutamı Ergani Tahvilleri Yükseldi Ünitürk satışları norma! vaziyete girmiştir. Fiyatlar 19 lirada durmuş” tur. Ergani tahvilleri 98.50 liraya çık mış ve Anadolu tahvilleri 4065 Wi- radan muamele görmüştür. Gayrimü badil bonosu “19,25 liraya düşmüş- tür. Dünkü münmelelerde aslan çimen tosunun 1030 liradan 10,75 liraya yükselmesi göze çarpmaktadır. Bu- nun sebebi bu ayın on yedisinde çi- mento hissederlarının umumi bir top Intısı olduğu ve bu sene yüksek fa- iz verileceği yolundaki haberlerdir. Bir sterline Merkez Bankası 627-630 kuruş fiyat koymuştur. Londra bor- İ sasında frangın vaziyeti ayni gibidir. ve kapanış fiyatı 152.78 dir. Bir ster- lin 5.007 dolardır. Paris borsasında 350 franga kader yükselen Ünitürk ler 333 franga düşmüştür. CİHETLE SiZi iLERLETMEZ ONU BANKAYA YATIRINIZ HER TURLU iZAHATI GiŞELERİMİZCEN ALINIZ HOLANDE BANK UNİ NV KARAKOY, PALAS ALALEMCİ HAN