4 Kasım 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 9

i Nasıl doğdu 7? - Nasıl yaşadı? - Nasıl battı? — Bana, emniyet edin. Yardım Bösterin. Bir fırka teşkil edeyim. Sizinle berâber yürüyeyim, Hattâ muhtelif sebeplerie cemiyetten U- zaklaşmış olanların, tekrar cemi- Yete avdetlerini temin eyliyeyim.. Eğer bana yardım etmek işinize Evlmiyorsa; hiç olmazda beni mu- halif addetmeyin. Demişti, Talât Bey, bütün bunları dinle- dikten sonra Doktor Temoyu tas- dik etmiş; — Hakkın var, doktor, Fakat benüz zamanı değil, Diye cevap vermişti. Doktor Temo, Ittihatçılarla hiç bir şey yapamıyacağını anlamıştı. Artık kendi başma çare aramiya başlamıştı. Ve her ne olursa olsun; 'bir fırka teşkilini kararlaştırmıştı. XSelâmeti Umumiye) Cemiyetine mensup, bitaraf, menfaat ve şöhret ırslarından azade birkaç arkadaş bulduktan sonra, hükümete müra- Caat ederek (Firkal Ibâd) isminde bir fırkanm teşkiline İzin almıştı. Doktor Temo, fırkasının o prog- Tamını, (Demokrat) Jığın en özlü #saslarından almıştı. Yalnız fikri (Osmanlılık) hülyasına saplanıp kalmıştı. Bu progrem ile; Türk, Müslüman, hıristiyan, musevi un- Surların o esnada alevler saçan mil İİ gaye ve ibtiraslarını, (Firkai ) m bayrağı altında söndüre- sanmıştı. Tbâd fırkasmın teşekkül etmesi de, muhtelif arasında gü- TİP bir his nyandirmtetr.. Bunlar da: bü'Yeni fırkayı Tttihatçılara siddeti muhalefet 'ddecek sanarak “erhal Doktor Temonun etrafında Hüküm bir kütle toplanmıştı. Bun- > arasmda en balis vatanper- lerle; Tttihatçılardan memnun , (Başkım) ci arnavut - ar, en ateşli milliyetperver arap- « (fedakâranı millet) cemiyetinin üzerine kendilerine iş bu İamıyan kürt siyasetçileri, Make- Öohyalı Bulgar komitecileri, (Eti- Bos) ve (Adelfos) teşkllâtı mensup kri Hmçaklar, Taşnaklar da var- Doktor Temo, kendisine müraca- Pi edenlere fikrini açıkça söylemiş- — Hüsnü niyetle bize iltihak et- Mek istiyenlere, fırkamızın kapıla- İ açıktır. Fakat, şahsi ve hususi *Meller besliyenler, bizden uzaklaş Dejhişti.. Daha fırka kapısının *Siğinde söylenen bu önler, ittihat Siları baltalamak ümidi ile yeni frr kaya koşanların çoğunu uzaklaş- kâfi gelmişti. Doktor Te- Mo; — O sırada pek taşkın muha- yapan — (Mizancı Murat Dep) ile, (post kavgası) ndan do. İAYI ittihatçılarla arası açılmış o - (miralay Sadık Bey) | de fir Ya alarak programsız ve dik bir muhalefetin önüne geç - Mek istemiş ise de, bu iki zat, fır. ka riyaseti meselesini paylaşama « için arada bir itilâf husule i ırkanım ilk teşkilâtma dahil İ Şu zevat görülmekte idi: Muhar Pr Mahmut Sadık Bey — İçtihat Pe Ve mecmüasının sahibi Ab lah Cevdet Boy — Cevdet Payu Kerim, ii esi Emine Bu zatların hiçbiri, çirkin muha- za etle lekelenmemnişlerdi. Nitekim teşekküki üzerinden yir- olanlar arasında, belli baş- , Doktor Temo'nun yeni resimlerinden biri velâ (Yarhisar) torpltosunun, sonra da birkaç geminin (Ayasta- fancs) a giderek hareket ordusü- Da İltihek etmesinde kiymetli hiz- metler ifa eylemişlerdi. (Hareket ordusu) isyanı bastı - Tarak uzaktan ve yakmdan bütün muhalifleri, ve bilhassa (Ahrar fır kası) erkân ve azalarını bir hayli sarstığı halde, bu fırkanm men- suplarına ilişilmemişti. Yalnız, ta- bil olarak fırka, faaliyetini derhal tatil etmişti. (1326 senesi mart ayı) na kadar fanliyet gösteremiyen fırka, o ta- rihten itibaren tekrar harekete geç mişti, Bu sefer fırkanımismi değiş- mişti, Doğrudan doğruya (demok- zat fırkası) ismi kabul edilmişti. Yeni merkez, şimdiki İstanbul kız orta mektebinin karşısındaki kâgir bina idi. Biri, İstanbulda Aksaray» da; diğerleri de Rumeli ve Anado- tuda olmak Üzere on boş klüp açık mıştı. (Şirvani zade Mahmut Ta- hir Bey) in idaresinde de (Türki- ye) isminde bir gazete gikarılmış- t&. yat, iyi idare ediliyordu. eyi dokunulmuyordu... Fırka işleri de İYİ gidiyor, demok- ratlar günden güne coğalıyordu, Ancak şu var ki; fırka, menfaat esasma müstenit olmadığı için aza. lardan fazla birşey almamıyordu. (ittihat - Terakki Cemiyeti) gibi, varidat membaları da yoktu. Onun için, gerek neşriyat ve gerek fırka masrafları için çok sıkmtı çekili. yor. Doktor Temo; bütün açıkları, * Darllâceze müidiriyet ve sertaba- betinden aldığı aylıklarla kapat. yordu. . Fırka, İttihat - Terakki Cemiye- tinin nüfuz ve kuğretile rekabet e- decek derecede kuvvetli değildi. meç lisi mebusanda, ancak tek bir me busa malikti. O da, (Görice mebusu Şahin Naki Bey) di. Fırkanın, her türlü menfaatten âzade ve sâfİ bir içtihat İle çalıştığını gören ateşli gençler, birer birer (Demokrat bay rağı) altma girmektelerdi. u sirada, (19h kaya, o zamanın en Ateşli ve en miinevver gençierinden biri iltihak etmişti. O da, (tenkit) İs- mindeki edebi mecmuunm sahip ve muharriri, (Bezmi Nusret Bey) di O tarihte Babidli caddesinde fazi- let ve sevimliliği ile temayüz et miş olan bu şirin genç, bilhassa fir ka tarafından seçilmiş; davet edil miş; fırka idare heyetine intihap edilerek kendisine bir davetname gönderilmişti. $ Bezmi Nusret Beyin fırkaya gir mesi, Demokratlara uğur getirmiş” ti. Izmirde, (Hümit Suphi Bey) in; Aydında da, Şevket Beyin relalik- eri altmda iki şübe daha tesis edil işti... Rumelideki şubeler de, epey ce kuvvetlenmişti. Fırkanın böylece inkişaf eserle Tİ göstermesi, derhal Ittihatçıların Dr. Temo, Yeni Bir Fırka Kurmağa Karar Vermişti nazarı dikkatlerini celbetmişti, Ay ni zamanda, bu kalabalik arasında fırkaya giren, ve şaklabanlıklarla çehre ve mesleklerini (Demokrat- ık) maskesi ile örtenler, İttihetçı- lara hoş görünmek için birtakım müzeviriklere girişmişlerdi. Bu iki y laksızlar, bir taraftan De- mokratların etraflarında dönüp do laşıyorlar., Hattâ, onlam neşriyatı na yardım ediyorlar; diğer taraftan da gizlice İttihatçılara sokularak, Demokratlar aleyhine birtakım ya- lanlar uydurarak, kendilerine sefil menfâatler teminine çalışıyorlardı. Demokrat fırkası umumi merkezi- nin işgal ettiği binaya muttasıl bi- nada, (Başkım İkombit) ismindeki Arnavut klübünün umumi merkezi bulunuyordu. Komşuluk hasebile iki klübün er kânı, arada sırada biribirile temas ediyordu. İşte bu temiaslâr, ve bu temaslarda konuşulan lâflar; fırka cik nam: altında casusluk yapan- lara menfaat sermayesi teşkil cdi- yordu. Ittihatçılar, artık Demokrat fır. kasından şüphelenmiye başlamışlar dı. Esasen, bütün unsurlara müsavi haklar bahşeden (Demokratlık) tan hoşlanmıyorlardı, Nihayet bir gün Dr, Temo, İtti- hatçılarm merkezi umumisine git- miş; bir İş için Talât Beyle görüş- mek istemişti. Talât Bey, doktorun söylediklerini dinledikten sonra; — Be Doktor!, Bırak şu Demok- ratlığı, Senin başka işin yok mu?. Diye cevap vermişti. (Arkası var) TAN ve Bandırma malı Bandırmada teslim elli bin kilo arpa kilosu 3,85 kuruştan ihracat için satıl. muşta. . Adapazarı sarı mısırlarından 195 bin kiloluk bir parti çuvallı olarak iskele teslimi 4,05 kurus. tan satılmıştır. Bu mısırlar yerli sarfiyat içindir. . Tekirdağ mutakasınm kuş $ yemlerinden 55 bin kiloluk bir $ parti ihracat için çuvallı olarak $ aaaeekeeeeeaseseeskkesimkesekekeikieeeekee Dün Biraz Yükseldi Dün Borsada Unitürk üzerinde bi. Yaz iş yapılmıştır. Paristen telgraf gelmediği için 14,15 lirada açılan U- nitürk 14375 liraya kadar yilkse- lerek 14,30 lirada kapanmıştır. Çi. mentolar 11,05, Anadolu tahviileri| 40,15, mümessiller. 39, hisseler 25,| Merkez Bankası hisseleri 95, Ergani 95,5, Sıvas - Erzurum 100,50 liradır. Bir sterlin Londra borsasmda sabah 147,10 ve akşam 147,18 frank gös- termiştir, Borsamızda bir sterlin 624 — 627 kuruştur, | | dilmektedir. Kaç Türlü Delilik ? Arapça bilenler, delilik en az yet- miş türlüdür, derler, fakat kendi- lerinin de - posteki sayanlar gibi « bir türlü deli sayılabileceklerinden korkarak hepsini söylemezlerdi, Es ki bir Türk müellifi, şüphesiz, # rapça bildiği halde deliliğin envar m saymak cesaretini göstermiş, an- cak - aklını büsbütün kaybetme mek için olacak - elli altı türlü de- Milikte durmuş. Bu Türk müellifi, geçen on dokuzuncu asrm başmda Bursada Müderris Mehmet Saittir. Deliname başlığı ile yazdığı risa- lesini Tıp Faktilterinde profesör Süheyi Unver eline geçirmiş, tp dünyası mecmuasında, sayfaları - Uği tasnif değil, insanların karak- terlerini göstererek herkesin az gok deli olduğunu anlatmaktır. Bu ilk satır deliliğin tarifidir. Kendi- Sini cennetlik sanazların hepsini bu smufa sokuyor; fakat, o zamanda da, cennete ve cehenneme İnanmı- yanlar bulunmuş olacak ki, onlara da Delinamesinde bir yer göster - mek için elli altı türlü delilik say- sonra, hâlâ kendini akılı förzeden bir kimse kalmasın diye, bütün dünya hakkında: Herbiri bir güna deli... Sözünü ilâve ediyor... Bu zarif risalenin yazılmasındanberi — tarifleri şimdiki hekimliğin ta- riflerine uymamakla beraber — fi- kirleri psikoloji bakımından yine doğrudur. Yalnız tabirlerim çoğu değişiyor. DİL dalma değişen dina- r şey olduğundan, şimdiki ta- birlerimizin o zamankilere büsbü- tün uymaması da tabidir. Meselâ o zamanda, gözlerine stir- » edenlere ve çok söyliyenler ar Zr, me çekip bezenenlere cebi pâk deli derlermiş. Şimdi de öyle yapana rm cepleri yahut çantaları pâk yani tamtakırsa da şimdi biz onla ae bayan, yahut asri genç de- Bunun aksi olarak, sarığma ve giydiği libasa nizam vermiyenlere Müellifin “Ev, bahçe ve mülk © dinir . diye tarif ettiği kimselere o zamanda sevdavi deli derlermiş. Şimdi biz öyle zatlerin kurdurdukları önün- deli denilirmiş.Böyle yapanlar, her vakit olduğu gibi, zamanımızda da çoktur. Onlara sadece geveze de- mek hafif düştüğünden o tabir ıb- ya edilmiye değer. Bizim şimdi sinirli dediğimiz, mü elifin tarifine göre kâh akıllılık elen, kâh delilik eden kimselere o zamanda dem geldi deli denilirmis. Bu tabir de yine ihya edilmiy» li yık olacak derecede hoştur. Sokaklarda sakız çiğniyerek &e- zenlere şimdi biz bir ad bulamıyo- ledikleri sözleri kafiyeye uyduran: lara, yüz yıl önce, yine şuarı deli derlermiş... gm YENi KiTAPÇ um, SİLOLAR HE Tüccar, Bekletilen Mallar İçin Esaslı Kolaylık İstiyor Bu sene mahsullerimizin bereketli olması ve yurdun en uzak köşelerine kadar uzanan demiryollarının piyasalara hergün yüz- lerce vagon mal dökmesi neticesinde silolar ve depolar tamamen dolmuştur, Haydarpaşa gibi en rı olan depo ve silo teşkilâtının mühim bir ihracat ihtiyat amba- bile ihtiyaca kâfi gelemediği gö- rülmektedir. Bununla beraber Haydarpaşaya mal gönderen A- nadolu tüccarlarının mallarını koyacak yer bulamadıkları ve va- gonlarda bekleterek verdikleri ardiyeler yüzünden mallarını ba- zan zararına sattıkları görülmüştür. Tüccarlar, Haydarpaşada elman) silo, ardiye, depo paralarının çoklu- ğundan, baz: toptancıların fiyatları- na mal vermek mecburiyetinde kaldık larmdan da şikâyetçidirler. İstanbul en mühim bir ihracat ve tihlâk merkezi olduğu hâlde bir çok tüccarların Izmire mal gönderdikleri görülüyor. Bunun sebehi, Izmir de- miryollarında ötedenberi tenmüll hali- ne girmiş şöyle bir vaziyet vardır; O. reda Basmahaneye gelen mallar, va- gonlardan boşaltılarak çuvallara do)- durulur ve bir ay müddet hiçbir ie. ret ve ardiye parası almmaz. Bü ko- laylıklara mukabil İzmir piyasasının Istanbula göre darlığı vardır. Ana - dolu tüccarlarının Istanbulu tercih etmeleri için Izmir hattında yapılan la görünüyorsa bunun 10 — 15 güne indirilerek kabulü lâzımdır. İhracat mallarımızın korunması ve tüccarlarımızın zarara uğramama - Yarı için buna şiddetle ihtiyaç hisse- Dün hiç zahire gelmedi Dün piyasamıza Anadoludan. hiç)” zahire gelmemiştir. Evvelki günden kalan mallar dün satılmıştır, Bandır- ma buğdaylarından 25 ton kilosv 6 kuruştan, Adapazarı buğdayları 1- 2 çavdarlı olarak 6.025 kuruştan, An | karanm sert buğdaylarmdan 15 ton; yedi kuruştan, sıra sertler İse 5,80 — 6 kuruştan verilmiştir, Susam 16,30, iç badem 81, iç fmdık 85, beyaz pey- nir 35,20 — 36,05 kuruştur. Çavdar 4,225 kuruştur. ——.— MUHTELİF MADDELERİN SATIŞLARI Patateslerin fiyatlarında biraz yük gelme olmuştur, Adapszar malların- dan bir No. lu iri pateteslerin kilosu 6 — 6,20, 2—3 numaralı orta ve kü- çük boylar 3—4,20 kuruştan toptan satılmaktadır. Batta) fasulyeler 13 - 14, Selânik fasulyesi 11 - 11,20, w- fak çalı fasulyeleri #—9 kuruştan sa tılmıştır. Bol sarmısak geliyor Adapazarı, Balıkesir, Bandırma mıntakalarından piyasaya bol sar - Misak getirilmiştir. Adapazar malla- rmm toptan kilosu 8—10, Balıkesir ve Bandırma mallarmın ise 11 — 12 kuruşa çıkmıştır. a Kabuklu ceviz toplanıyor Suriye ve Mısır için piyasamızdan | kabuklu ceviz toplanmaktadır. Bu! iki memlekete serbest dövizle mal; gönderdiğimiz için bu hafta mühim miktarda ceviz ihracatı olacağı söy- | leniyor. Yüzde on beşten fazla çürü. ğü olmamak şartile satılan cevirlerir kilosu 8—9 kuruş arasında verilmiş- Aradığınız her kitâbı ve iy) srtasiye çeşitlerini YENİ Kİ TAPÇIda bulebilirsiniz. Altı ku. ruşluk posta pulu gönderenlere kitaplar hakkında mektupla İza hat verilir, Tagradan sipariş a Ur ve göriderir. İsteniil Antara onddesi No. & 14 Bin Balya Yapağı ve Tiftik Sattık Son iki gün içinde piyasanın en mühim işi Sovyetler tarafından satın alındığı tahakkuk eden 13-14 bin balyalık bilylik bir parti yapağı ve tiftiktir. Anadolu, Izmir ve Trakya | mallarmdan olan bu büyük partj İs çin Sovyetler ticaret mümessili, tü“ carlarımızla mukaveleler imza ets r. Bu mâllarm 12 bin balyası ya .İpağı ve iki bin balyası da tiftiktir. Fakat, bu muamelenin henüz borsas mızda kayıt ve tescil edilmemiş Gl- ması ve evvelki günkü borsa satışlar rmda kilosu 60 kuruştan Yalnız bin balya gösterilmesi piyasada göze çarpmakta ve sebebi anlaşılamamak- tadır, Borsa komiserliği de bu son selışlerm borsayd Küydedilmemesi « nin sebebini araştırmaktadır. , Sovyetlerin aldığı Anadolu vapö- « fılarınn fop Istanbul kilosu 81 — 62, Izmir ve Trakya tip ve nevilerinin. de kilosu 67 — 68 kuruş bulunduğu- nu alâkadar tüccarlar söylüyorlar. Tiftik üzerinde da bazı pazarlıklar yanılmakta olduğu ““rülmüstür. Ans cak. heniz baska alıer görünme! - #inden daha ucuza mal almak icin Sovyetlerin anmajmanlara girişmek istemedikleri anlaşılıyor. —— Akhisarın Tütün Satışı Izmir Akhisarmdan aldığımız bip telgrafa göre, bu tütün merkezinde İ son günlerin tütün satışları çok ha, raretli bir vaziyete girmistir. Dün Akhisar tütünleri 75 — 120 kuruş a rasında verilmiştir. —— Takas Komisyonunun Kararı Takas işlerini gören ve Türkofis. te toplanan takas komisyonu buğün« den itibaren takasa ait ihtilâflarda ekspertij işlerinin de Türkofiste ya» pılmasıns karar vermiştir, Manavgatta Tufanı Andıran Yağmurlar Antalya (TAN) — Bu sene sonba- har yağmurları erken başlamış, teş» rinievvelin ortasında dolu ile karı şık yağmur düşmliştür, Buzı yerler- de doluların büyüklüğü fındık ve kestane cesamefini bulmuştur, Bilhas sa Manavgat kazası dahilinde yağ murlar âdeta tufan şeklini almıştır, Bu esnada, Beşkonak nahiyesinin . Düzağaç köyünden 25 yaşında Fat- ma, bindiği eşeğile bersber boğulmuş, 15 sığır, 7 beygirde ayni âkibete uğ. vamıştır. Bir evi bütün esyasile bera- ber sel götürmüş, Akseki - Manav. Est arasındaki kara ocak köprüsü yıkılmıştır. Mühim olan bu köprünün. inşasma başlarılmıştır. Vilâyet makamı Manavgat kayma» kam vekili olan #andarma bölük ku- mandanını buraya çağırmış ve sey - lâptan zarar görenlere yardım ted - (birlerini ittihaz eylemiştir. lr RE