24 Eylül 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

N 4-9-837 Gündelik Gazete BAŞMUHARRIRI Ahmet Emin YALMAN AN'm hedefi: Haberde, fi- z her şeyde temiz, dü- "samimi olmak, kariin Bizetesi olmıya çalışmaktır. GÜNÜN MESELELERİ l dai Mussolini Ne Görüşecek? Mussotininin Berlin ziyaretine Al- Manya büyük ehemmiyet veriyor, Yapılan hazırlıklar bir hevi ama. YİS mahiyetini alıyor, faşist devlet- İK, sulhçül devletlere karşı müşterek Mir cephe göstermek için bu formattan nde etmek ister gibi görünliyor- Pıkat çitin geçtikçe bu mülâkatın veti azalıyor, ve yapılmak is- nümayiş saşaasımı kaybediyor. Messolini Hitlerle neler konuşa- taktı? Programda şü maddeler vardı: 1 — Akdeniz meselesi ? — Ispanya meselesi 3— Avusturya meselesi 4 — Orta Avrupa meselesi 5 — Japonya ittifakı meselesi ii Bolşeviklikle mücadele mese- Son günlerde Roma, Paris ve Lon- ÖR arasında cereyan eden miizakere- » bu meselelerin bir kısmını halle- der gibidir. Italyanm Akdeniz kontro. iştiraki keyfiyeti takarrür etmiş Kibidir, Binaenaleyh şimdilik Italya müstacelen halli lâzım gelen bir Mesele kalmamıştır. > İspanya meselesi, Akdeniz mesele- #İhe bağir olarak müzakere mevzuu “İmaktadır. Belki İtalya bu mesele Üe de Fransa ve Ingiltere İle bir an- ya yânaşacaktır, yalnız bu me- *elede Fthrer'in de muvafakatini al- © Diya mecburdur. Bertin mülâkatı bu- — hü kolaylaştıracaktır. © Diğer meseleler günün meselesi ol- gd“ aktan uzaktır. Filhakikn Av İ dir. Fakat İtalyada görülen yeni te Mayiiller ciddi ise o vakit Japonya it- tifakı, Habeş meselesi, Bolşeviklikle Miicadele meseleleri de yeni bir saf- haya girecek demektir. Gelen haberler henüz vazıh değik . Fakat anlaşılan sudur ki, Akde-| Nizde Fransız ve İngiliz donanmaları- Min görünmesi ve müşterek hareket *tmesi Italyayı hayli düşündürmüş, Ve Yeni bir yola sevketmiye kâfi gel Miştir. Ttalya, Duçenin Berline git- Mek üzere bulunduğu sü nazik gün- de bile Fransa ve İngiltere İle esns- Meseleler üzerinde müzakereye ya- tar, Fransa ve Ingiltere hükümeti, da- doğrusu sulhçü devletler faşist vletlere karsı müsamaha siyasetini berakap, şiddet siyasetine başlarlarsa Avrupayı tehdit eden tehlikeler daha ik yali olacak, ve sulh daha ko- Bilka kurtarılacaktır. * Mühendis Arıyorlar Sürk vilâyetlerinde mühim imar fa- Yeti yar, Yollarda on binden fazla calışıyor. Şehirlerde, birçok yeni Miralar yapılıyor, caddeler açılıyor. Pakat mühesdis, mimar ve müteah- ME bulamıyorlar. leketin büyük İmar faaliyeti unsurlar istiyor. Eski pesil için- Ne Yetişmiş nılmar ve mühendisler bu büyün işe köfi gelmiyor. Mevcut fen Mamlarımız büyük merkezlerde ken- lerine iş buldukları için uzaklara Bitmiya tüzum görmüyorlar. Yeni ne- Mİ icinde mühendisliğe karşı büyük ir ve alika var, Fakat onlar tiğinciye kadar imar faaliyeti dura- ei Bu sebeple Şark vilâyetlerinde Yİ srkintı çekiliyor, mevcutla ikti- aşa yor. Fakat kendilerine bura- hiye 18 bulamıyan genç mühendis ve & lere biraz memleket dahili- Yayılmalarmı tavsiye ederiz, Mem- boş her tarafında onları büyük iş- büyük fırsatlar bekliy: Silifkede Fıstık Fiyatları Mltke; (PAN) — Son bir haftada İp dani sekiz bin kilo fistik sevko- ştur. Fiyatlar 18—20 kuruş a- dir, Bu kroki, İtalya hava üsle- rinin uzama sahasını göster- mektedir. İleri sürülen he- saplara göre İtalyan tayya- relerinin Akdenizdeki uza- ma sahası 600 kilometre murabbatnı bulmaktadır. TE AKDENİZDE İtalya Ne istiyor, ne yapıyor ? ” wvelce Balkanlara Av- rupanın barut fıçısı adını vermişlerdi. Harbin dai- ma bu köşeden çıkacağı kana- ati vardı. Balkan ve Cihan Harplerinin Balkanlarda baş- lamış olması, bu telâkkinin doğru olduğunu göstermişti. Şimdi dünyanm barut fıçısı Ak- deniz olmuştur, Dünya siyasetinin mihveri Akdenizdir. Bugün Akde- nizde büyük sahada bir harp ma- nevrası cereyan etmektedir. Eski büyük Roma Imparatorluğunu kur- Giik akiny a yö yal UY eş Akdeniz siyaseti üzerinde en ziya- de âmil olan devletlerden biridir. Onun için dünya siyasetinin bugün- kü vaziyetini ve almak istidadmı gösterdiği istikameti anlamak İçin Akdeniz meselesini tetkik etmek lâzımdır. Bâhusus Türkiye de bir Akdeniz devletidir, bu itibarla Ak- denizde cereyan eden her hâdise bi- zi çok yakından slâkadar eder, kdenizde rol oynıyan devlet- lerin başmda Italya gelir, İtalya coğrafi vaziyeti itibarile Ak. denizin tâ göbeğine kudar uzanmış- tır. Italyan hudutlarının yüzde 80 i Akdeniz sahillerindedir., Italya ve Sicilya Akdenizi iki havuza aymır ki, bu havuzler biribirlerine ka. panması kolay iki boğazla bağlıdır- lar. Bu coğrafi vaziyet Itaiyaya Akdenizde hâkim olmak hırsını ver miştir, Eski Roma bütün Akdenizi, ve bu deniz üzerinde bulunan bü- tün devletleri hâkimiyeti altına al mışlı, Şimdi de İtalya, eski Roma Imparatorluğunun yerini almak ve Akdenize mutlak surette hükim oj- mak arzusundadır, Italya bu siyaseti takip için ken- disince birtakım sebeplere dayan- maktadır, Italya ham madde bakı- mından Avrupanın en fakir memle- ketlerinden biridir. JItalyada kö- mür, petrol, kereste, ve madenler yok gibidir. Binaenaleyh Italya bu ham maddeleri temin edecek müs- temlekelere mühtaçtır, sS onra Italya, kendi topraklı, rında doğan çocuklarını bes lemekten âcizdir. Bu sebepten Tal. yanlar harice hicret ederler, 8 mil- yonu Amerikada olmak üzere ha- riçte yaşıyan 10 milyon İtalyan var dır. Bu fazla nüfusu yerleştirecek topraklara ihtiyaç vardır. Mussolini, Italya Imparatorluğu- Dü bu iki sebebe dayanarak kurmı- ya çalışıyor. Halbuki bu iki iddia da boştur, Çünkü İtalyanın fazla nüfusu dünyanın dört köşesine git- tiği halde Trablusa ve Habeşista - na gitmemiştir, ve gitmemektedir. 'Tunusta Trablusa nisbetle daha çok Italyan vardır. Bingenaley'h faz la nüfus için yeni toprağa ihtiyaç yoktur. Ham madde İçin ise müs- , Çİ ? Yazan: M. Zekeriya * İrrrrrrreresasamasama ai Akdeniz Devletlerinin Eski Kruvazör | A Kruvazör Ingiltere Fransa hatya Ispanya tap LE Una temleke kâfi değildir. Çünkü bugün medeni bir memleketin yalnız harp malzemesi için mübtaç olduğu ham maddelerin hepsini müstemlekeler- den temin etmek mümkün değildir. Bir yerde petrol varsa pamuk yok- tur. Pamuk varsu maden yoktur, Bunların bepsini bir arada bulmak mümkün değildir, İtalyanın takip ettiği hedef, şu veya bu toprağı alarak müstemleke yapmak değil, Akdenizde Italyan hâkimiyetini tesis ederek eski Ro- ma İmparatorluğunu diriltmektir, Bunun için de Fransızlardan Suri- ye ve Lübnanı, İngilizlerden Filis- tin ve Mısırı almak hülyasındadır. Ispanyada Faşist bir devlet kura» rak İngilizlerin elinden Cebelütta- rik anahtarımı almaktır. Ve bu su- retle Akdenizi Ingilizlere kapamak ve bu sularda tek başına hâlkim ol- maktır. Nitekim daha şimdiden Ak denize Mare Nostrum (bizim de- niz) adını vermişlerdir. ussolini daha 1923 de irat et tiği bir nulukta Akdenizden bir Tlalyan denizi olarak bahset- mişti, Bugün artık “bizim deniz” tabiri resmi lisana dahi girmiş ve bütün İtalyanlarca tabii olarak ka- bul edilmiştir. “Bizim deniz” tabi- rinde biltün Akdeniz dahildir. Fakat İtalya bu hedefine varmak için Fransa ve Ingiltere gibi büyük devletlerin menfaat ve siyasetlerile çarpışmayı göze âlmıya mecbur ol- muştur, Akdeniz Ingiltere ve Fran- Sa için hayati ehemmiyeti haizdir. Çünkü her iki devleti de müstemle- kelerine bağlıyan yollar bu deniz - den geçer, bu !ki devleti Akdeniz. den çikarmak kolay Iş değildi. Her Akdeniz Devletlerinin Hava Kuvvetleri 2.800 4.325 hakiki rakam belli değil 500 830 79 90 Ispanya Yugoslavya, Yunanistan Romanya şeyden evvel küvvetli bir donanma- ya ve büyük bir hava filosuna ih- tiyaç vardı. Sonra da Fransa ve In- giltereyi düşündürecek yeni dostlar ve müttefikler temin etmek lâzım- dr. İşte bu ihtiyaç, Italyayı Alman- yanın kucağına attı, Italya, Orta Avrupa ve Avusturyada takip etti- Zi nllfuz siyasetinden Almanyanın lehine vazgeçmiye razı oldu. Bütün kuvvetini Akdenize vermiye karar verdi. Birinci hedefi Orta Avrupayı elde etmek olan Almanya böyle bir anlaşmıya razı idi, Bu anlaşma ilk Semeresini İspanyada bir Faşist cephesinin o kurulmasile göster - di. Almanya ve İtalya İspan - yada Faşist ve müttefik bir devle- tin teşssüsü için âsilere maddeten ve manen yardım ettiler, Mühim- mat ve asker gönderdiler, Franko- yu tanıdılar, İngiltere ve Fransa Ispanya harbinin bir Avrupa harbi çıkarmasına meydan vermemek İ- çin uzaktan seyirci kalmayı tercih ettiler. Yalnız Italyadan Ispanya- »m tamamiyeti mülkiyesine riayet edeceği hakkında teminat almakla iktifa ettiler. (Italya ile Ingiltere a- rasındaki 1936 Efendice Anlaşması) İtalya bir taraftan da Yugoslav. yayı, Yunanistanı ve Türkiyeyi el- de etmiye çalıştı. Fakat buna mu- vaffak olamadı, Akdeniz siyasetin» e kendisine Almanyadan başka yardımcı bulamadı. $ talya bir taraftan siyasi mütte- fikler o teminine çalışmakla beraber, öte taraftan denizde ve ha vada silratle silâhlanmıya başladı. Bugün hâlâ Akdenizde en kuv- vetli olan devlet bir Akdeniz dev- Jeti olmıyan Ingilteredir.. Ingiltere- nin Akdenizdeki hâkimiyeti donan- masının kuvvetine dayanır, Bu do- nanma diğerlerinin donanmalarına üstün kaldıkça, Akdenizde İngiliz hâkimiyeti devam edecektir. İngilte renin dünyanın her tarafında do- nanması için tesis ettiği deniz üs Jeri, donanmasınm bir taraftan ö- bür tarafa süratle geçmesini kolay laştırır. Bir taraftan da Cebelütta- rık ve Süveyş kanalı İngilizlerin 6- lindedir. Bu iki anahtar sayesinde İngiltere Akdenizi her vakit kapa. tabilir. Bu sayede Italyayı uzaktan abluka edebilir, Bu suretle uzağa, de Italyayi ham madde bakımın. dan açlığa mahküm edebilir. Italyanm stratejik vaziyeti şim- dilik Ingiltere karşısında zayıftır. Akdenizde İtalyadan daha kuvvet- li bir devlet hâkim oldukça, İtalya için tehlike çok büyüktür, Çünkü bütün İtalyan şehirleri sahil bo- yundadır, ve denizden kolaylıkla dövülebilir. Bütün demiryolları sa- hile müvazi olarak uzanır ve ko- laylıkla denizden kesilebilir, Trab- lusa gidip gelmenin önüne geçilebi. Lr, Ingiliz donanmasınm Üstünlüğü de olmasa Cebelüttarık ve Süveyş kapıların kapanması, Italyayı fe- Ba vaziyete düşürmiye kâfidir. Jtalyanm Akdenizde kendi lehine kaydedilecek biricik nokta harp sa- hasına daha yakın bulunuşu, tersa nelerinin seri tamirlere hazir olu- $u, tayyare üslerinin çokluğudur. Halbuki Ingiliz donanmasmın Ak- denizde yaralanan gemilerini tamir edecek hiç bir tersanesi yoktur, Ok yanustaki donanmasını getirip bu- raya kapaması tehlikelidir, ve Akde nizdeki yolları kapanınca kolonileri le münasebetini idame için uzun yollar katine mecburdur. Fransa i- Se donanma bakımından Italyadan zayıftır, Işte bugünlük Akdenizdeki vazi." yet budur. u vaziyet karşısmda Italya Akdeniz hâkimiyetini te- min için denizde ve havada üstün bir kuvvete sahip olmıya mecbür- du. Kara kuvveti İtalya için o ka- dar mihim'değildi, Çünkü şimalde Alp eteklerinde bulunan hududu askerlikçe müdafaa kabiliyetinden mahrumdur. Belli başlı stratejik geçitler Fransizlar:n elindedir. Dİ- ğer hudutlarmda kuvvetli düşman- Jar yoktur. Kara kuvvetlerinin art. tırılması ise çok masrafa bağlıdır. Ayni zamanda Italya ham madde bakımından fakir bir memlekettir. Uzun bir harbe tahammülü yoktur. Neticesi seri almacak bir harbe ih- tiyaç vardır. Işte bu düşlünce ile, Italya kara kuvvetlerini ihmal ederek bütün varlığiyle hava ve deniz kuvvetle. rini arttırmıya karar vermiştir. I- - İİ İNKILÂP 2.4.2) ZİHNİYETİ Dokuz gün süren gidip gelme Ka- radeniz seyahatinde gözüme birşey çarptı. Vapur dehşetli kalabalık. He- le dönüşte, kamaralar, güverteler dol. duktan maada, salonlarda koltuklar Üzerinde uyuklıyanlar epeyce bir ka- labalık teşkil ediyorlar. Bu kalabalık vapurda kadınlar pek azlık, Hele ye- mek salonunda masalardâ kadın tek tük. Akşam hava karardıktan sonra güvertede kadın yolcular çoğalıyor. Hepsi iyice örtünmüş bir halde er. keklerinin refakatinde biraz hava ali- yor, tekrar kamaralarma kapatılı- yorlar, c Türk Inkılâbının en büyük vasıfla- rından biri de, kadınla erkek arasmı- daki içtimai farkları kaldırmış olma- sıdır. Kanunun kadma verdiği hakla- rı, hentiz azlık dahi olsa, bir kısım halk vermiyor demektir. Zavallı ka- dını Ağustosun sıcak gününde ak$a- ma kadar kamaraya kapayıp, köpek gezdirir gibi, geceleri havalandırmak, inkılâp zihniyetiyle hiç te telif edilir gibi değil.. Bu henüz daha kökü ku- rumamış bir irticam, geriliğin damar- larıdır. Kadının namusu, kadınm şe- refi me peçe nede kafes arkasmda korunur. Şerefimi kalabalığın içinde muhafaza etmesini bilen, iradesini kuvvetlendiren kadına ne peçe, ne ka- fes, ne de bekçi Hizm. Kapalı oda, bu irade terbiyesinin en büyük engelidir, Hopada bir köylü kadınla konuşu. yorum. Ağustosun bu en sıcak günün de başından ayağına kadar sımsıkı örtülü kadm, çıplak kollarımı okşu- yor, Tatlı bir tebesstimle soruyor: — Böyle çıplak nasıl geziyorsun? — Ya sen?.. Bu sıcakta böyle ka pah nasıl geziyorsun? il — Ben senin gibi gezersem, ben Sasında İrticam damarları kurumaz sa, köylünün çıplak kollu karısmı da ğa kaldırması çok tablidir. SABİHA ZEKERİYA talyada Duhetisın adını verdikleri bir nazariye vardır. Bu nazariyeyi Giulio Donhet adında bir General ortaya atmıştır. Prensibi havalara hâkim olmaktır. Bu adam diyor kiz “Tayyare, hudutları aşarak, harp sahasını memleket içlerine nakle- 4 decek, ve düşmanın hayat damar. Jarını kesecektir, Müdafaa vasıtalar rınm tekemmülü sayesinde karada kati bir neticeye varmak mümkün olmıyacaktır. Onun için yarmki harpte hâkim olun silâh tayyare 0- lacalıtır. Ve hedef düşmanın havü- lara hâkim olmasma mâni olmak- tır. Düşmanın sanayi merkez ve membalarını imha etmek suretile harbe bir an evvel nihayet verme. yi temin etmektir. Tayyare bilhas- sa Italyanm stratejik vaziyeti için biçilmiş bir kaftandır.” u prensipten mülhem olan - Italya, karada ve denizde- ki zaafım havada kuvvetlenmek su retile telâfiye karar vermiştir. Son senelerde bütün kuvvetini bu isti» kamette sarfetmiştir. 4 Italyanın Akdenizdeki merkezi vaziyeti, düşmanlarının strateji ba» kımından mühim olan bütü - ye kolayca erişmesini temin etmek- tir, Fransanın cenup sahilleri, bil. hassa Bizerta Italyanm Sardenya ve Sicilya hava üslerinin tehdidi altındadır. Malta, Yunan sahilleri Italyan tayyarelerine hedef olabi. lir. Leros adasında kurdukları bü. , yük tayyare karargâh: sayesinde Kıbrıs, Atina ve Ankarayı bile teh dit edebilirler. Yalnız Ingilizlerin Akdenizdeki deniz üsleri Italyan tayyareleri | (Arkası 10 uncuda) İöelecek Yerli a |, k Akdenizde İngiltere « Ne İstiyor ve Ne k Yapıyor? 4 r.a. e arazi”