6 Eylül 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7

47 yi y MEMLEKET KÖYLERİN Okuma İçin e rsımlı enç Nasıl Evlenir? , lenmede Kızın Bbasi Kazanir ık_l Dersimi daha iyi tanrmak için, Dersimli- D%'_îuidet ve ananelerine bakmak kâfidir. Es- Süşüj » © kadar iptidai ve basit bir hayat öl- bul bulmuştur ki evine girdiğiniz, düğünlerinde %de duz zaman şaşırır, hayret edersiniz. Al- _hlç bir kıymeti olmıyan ve babasma ka- ; hayat yoluna çıkarken ancak 20 gü- Ecidiye kazandıran kız, bu parayı veren her- ki Ttüş ) S bi 20 ACar, & Ka ğ Bine a % Ve Bevi M Oğl yit kızı, — zengin, llğ%u ile kevlenir amma, bu hz, €n çok kazanan ne bit ğ::âdîtl?r' oğlanın babasıdır. ek tarafı, adamlarını tir, kğ"baama gönderir, Kızt iste- * Tazı olursa erkek evinden Ttüyae ? Bir hediye yollanır. Kızm M. oğlan evinin hediye e zımni bir mukavele, diy, ma SHlsu söz kesmedir. Bu he- “&t Mi olabilir? Boy boy, göğit Böre, , Ülenin asalet ve mevkine Üye dlym birşey... Icabında he- Y& altın dahi verilir, F Sö' kesiminden sonra sıra ni- KN h:: Merasimine gelir. Oğla- l Güm Yakınları kız evine gider- li ) Müş nişan yüzüğünü takar- l’klaq;)_a_ay içinde evlenme hazir- Vej p, Girilir. Düğünden bir hafta €vine, un, yağ, bal, koyun, 'hı.,.u',x;îker yollanır. Bu, düğünün kâp, Çü karşılamak içindir. Ni- TÜğünden evvel kıyılır. Nikâh Tan iida, her iki tarafın vekilleri, mhıyho"“ pazarlığa girişirler ve dekıârmlmyyen bir para üzerin- %%hluıu. O gün, bu işler bi h'lq be sonra yapılacak en mü- Siğinç /? düğüne kimlerin çağırıla- Mt'îsbit etmektir, Bu parmak bi ,, İstesini iki tarafın erkânı hazırlarlar. Davetlilerin b“hı“r Muhakkak seyitler, ağalar “'term'ı Seyit Rıza gibi sakalını 8 lipa EK için bile halktan yüzler- %h SIzdırmıya çalışan zorbala- Ü :z“f'“. ©ve uğur getirdiği/: ka- Ütp pe Çiftlerin saadetini yaklaş- lneqn îpl&ntrya neşe verir, davet- Uzur içinde eğlenmelerine lar, & ılk İŞ Olarak beşer santimet- ah $e te Uzunluğunda balmumun- Ve aalar hazırlanır. Bunlar, da M €Cek ne kadar udam varsa, d&vmysonıdemir_ Şemalar, âdeta İta> Ve gibidir. Şemasız davet ol- :!mdir aların dağıtılacağı gün de KSi Düğün günü, çok defa salı İtgün ühap edilir. Şemalar da ü &n Vvel, pazartesi sabahından e kadar davet edilecek Tliş S €rkeklerin evlerine gönde- îe%ekmaınh iki, üç gün evvel gön l YVElsızlıktır. Salı günü da- î_' V'e düğüne gelirler. Davul, ina “Vra ile karşılanırlar. Ken Say, kahve, çubuk ve tütün %hhet e İr. O gün akşama kadar o'%eyi kî €skileri anma ile geçer. od&lı,.da Mşu evlerinde hazırlanan :î'hhn ge_qiren misafirler, çar- !'1 h Nü sabahı, önde çalgılar V gi ülde kız evine giderler. Kız. Ki boy. bir manzara arzeder. BC Gesit çeşit; yabaner bil- — “Akraba, bütün davetliler, BK ç bir delikanlı ile derhal evlendirilir. Eski Der- * 30 mecidiye mukabilinde evlenmek ka- z derecede de güçtür. Para, her kapıyı üyq., :'ufmı Yydlnız başma iş göremez. Evlenmek İs- K“fü , birçok masrafa katlanmak zorunda &8Ü ve V aslâ gözetilmez. — Kızın ailesi ne kadar Verili Te kadar zenginse, kız da o kadar pahalıya * Erkekten istenilecek paranm miktarı artar. hnq'habuma paradan başka, at, eşek, katır, ta- tüfek te vermek lâzımdır. Dersimli bunla- ğırlık manasına Kalımg der.. Zengin, ağa seyi- ve hayat yoldaş- Yazan: Lâtif Erenel Hükümet icraatına yardımdı olan Dersü $ : Hüseyin Duraua garşılaşımca, sarmaş aolaş olurlar. Yemekler neşe içinde yenir. Evine şema gönderilenler, hal ve va kitlerine göre, düğün evine hediye- ler getirmişlerdir. Bu hediyeler, dü ğün sabahı kız evinde toplanan iki tarafın büyüklerinden mürekkep bir heyet önünde birer birer sayı- lır, Büyükler, tıpkı mezat yerinde olduğu gibi, hediyeleri teker teker gözden geçirerek kıymetlendirirler. Bunlar, bir kâğıda yazılır. Meclis ö- nünde hbir defa okunur, Sonra üa- zırlanan kızı alıp atlarına binerler, ve doğruca erkek evine giderler, Y eni evlenmiş bir gelin, kayna 1a ve kayın babasına kati- 'yen birşey söyliyemez, onlarla ko- nuşamaz, Hattâ, evlendiği günden itibaren 15 sene gibi uzun bir za- man geçtiği halde kaynana ve gay- nata ile tek bir kelime konuşmıyan gelinler bile vardır. Oğlanın anası babası yanında kocasile konuşan ge lin büyüklere karşı en büyük say- giısızlığı yapmış telâkki edilir. Der- simde evlenmek, esas itibarile bu Şimdi Dersim yolunda keyifle çalışan ihtiyar Seydo şekilde cereyan eder. Fakat mınla- kanın bazı yerlerinde teferrüatta birkaç yenilik, yahut değişiklik gö- rülür. Dersimi gezerken Muhindi nahiyesine de uğramıştım. Nahiye Xöylerinde evlenme şekli hemen he- men birdir. Ancak, bu, Ovacsi:, Ho- zat, Nazimiye kazalarına bağtı köy lerde yapılan merasimlere nazaran- bazı farkılar gözterir, —Muhizidi dai oğlunu evlendirmek kararını veren aile, etrafındaki aileleri iyice bir tetkik haddesinden geçirir. Çocuğu na lâyik bir kız arar, Uzaktan be- ğenilen kızım velisine, oğlan tara- fından birkaç komşu müracaat e- derler. Kız tarafı çocuğunu düşün- mez, Kızın istikbaline ait pürüzler nazarı itibara alınmaz, Yeter ki bu satışta kızın babası oğlan tarafın- dan biraz fazlaca altın koparabilsin. Kız, evleneceği erkeğe ait sual so- ramaz. Ona kelâm hakkı verilme- Yapılan Seferberlik : 4 Ankara, (TAN muhabiri yazı- yor) — Maarif Vekâleti yeni ve çok mühim bir kanun projesi hazır- lamıştır. Bu proje ile Eskişehirde Mahmudiyedeki kurs mıntakasında bir “köy meslekleri okulu” kurula- cak ve bu suretle memleketin bü- yük bir ihtiyacı daha karşılanmış olacaktır, Köy meslekleri okulu gayesi iti- barile, köy eğit- “'meni teşkilâtını tamamlıyan bir müessesedir. E- sasları geçen sene den hazırlanmış, fakat eğitmen teş kilâtmdan müsbet randıman almınca ya kadar ortaya atılmaması karar laştırılmıştır. Öğ rendiğime göre bu sene meclis açılır açılmaz Bay Saffet Arıkan kanu- nu teklif edecek ve bu mevzu üze- rinde uzun beyanatta bulunacak- tır. Köy meslekleri okulu muhtelif şubelerden mürekkep olacaktır. Bu şubeler, köyün ihtiyaçları gözönün- de bulundurularak ayrılmış ve her biri için icap eden vesait şimdiden ikmal edilmiştir. Kültür şubesi: Bu okula, üç veya beş senelik ilk mektebi bitirenlerden zeki ve isti- datlı olanlar seçilerek almacaktır. Beş sınıflı mektepleri bitirenler doğrudan doğruya orta tahsil kıs- mına sevkolunacak ve istidadına gö re bir şubeye yerleştirilecektir. Üç “ise,daha iki sene tutulacaklardır. Bu suretle meslek şubeleri beşin- ci smıftan sonra gelmektedir. Bu ilk devre zarfında zekâ ve kabiliyet bakımından nazarı dikkati celbeden ler kültür şubesinde orta mektep tahsili göreceklerdir. Bunlar daha çok zekâsile birlikte hali vakti ye- rinde olanlardan seçilecektir. Meslek mektebinin orta tahsil kısmı üç sene olacaktır. Üç seneyi bitirenler ya, diğer orta tahsil mü- lerinde olduğu gibi liseye de- miştir. Kız, velisinin ip göre- ceği erkekle evlenmiye mecburdur. Olmaz diyen kız, evden kovulmaz, reddedilmez amma, kalın bir sopa altında kemikleri kırılmcaya kadar dövülür, yola getirilir, susturulur, Oğlan tarafından gidenlerle kız ta- rafı mesele üzerinde görüşmelere başlarlar. Kız tarafı, 100 liradan 500 liraya kadar ağırlık namı altın- da bir para vermiye razı olacaktır. Ancak pazarlık sıkı olur, Bundan başka damat, bir katır, bir paketli tabanca, sako adı verilen bir paito, hilat adı verilen bir veya iki altın da hediye eder. işan hediyesi, bir beşi birlik, yahut kemer, yüzük gibi kıy metli birşeydir.. Nişan hediyesi, kız evine gönderildikten Sonra, oğ- lan tarafı başlık tedarikile, kız ta- rafı da çeyiz hazırlamakla meşgul olurlar, Tedarik ve hazırlıklar, bir iki sene devam eder, Bu müddet i- , çinde başlık ve hilat ödenir, Nişan lı kalma müddeti dolunca, oğlan ta rafı, düğünü hazırlıyacak oran kız evine yemek masrafı olarak üç, beş davar ve 20 - 25 okka yağ ve bir çuval kadar un gönderir. Bu yi- yecek iştirakine dermal derler. Dü- ğünden bir gün evvel dermal namı altında gönderilmesi icap eden her şey, kız evine teslim edilir. Dermal teslim almdıktan sonra kız tarafı- nın işgüzar kadınları ocak başında toplanırlar, yemekleri hazırlamıya başlarlar. Bu yemeklerin başında sovan ve nohudu az et çorbası gelir. Hamur işini de unutmazlar. Bu mım takada, diğer yerlerden ayrı ola- rak şemalar veya mumlar, davetlile re dağıtıldığı günün akşamı, oğlan tarafı kendi komşularma bir ziya- vam edecek veya öğretmen okulu kısmma ayrılacaklardır. Bütün bu mektepler Mahmudiyede bu sene a- çılacaktır. Öğretmen okulu mezun- ları, köylere dağıtılarak köy eğit- menlerinin başma şef öğrel men ta- yin edileceklerdir. Bunlar köylerin biribirine uzaklık veya yakınlığına göre 10 . 15 köye birden bakabile- ceklerdir, Lise kısmını ikmal eden- ler ise, isterlerse Üniversite tahsi- line gö.-derileceklerdir. fet çeker. Ertesi gün davetliler top lanır, merasimle düğün evine gider ler. Oğlan tarafının erkânı, kız ka- pısıma vardıkları zaman atlı iseler atları, yaya iseler değnekleri almmır, Atlar, değnekler toplanır, muhafa- za edilmek üzere komşu evlerine da gıtılır. Davetliler, düğün evinde bir kahve içerler. Bu kahveden sonra herkes, atı veya değneği hangi e- ve gönderilmişse oraya gider. Çün- kü, onun konağı orasıdır. Kimin ne- rede konaklıyacağı dağılma zama- nma kadar belli olmaz. Fakat top- lantıyı müteakıp, konak sahipleri gelirler, değnekleri veya atları ken di evlerinde bulunan misafirleri a- lıp götürürler, Geceyi herkes koaak larında sükünetle geçirir ve dinle- nir. Ertesi sabah, calgılarla türkü- ler söyliyerek kız evine gidilir. OZ- lan evinde olduğu gibi kız evinin komşuları da gelen misafirlerin at ve değneklerini alırlar. Böylece tak simat yapıldıktan sonra herk2s ye- ni konaklarda yer ve içer, Gere o- lunca, davul zurna çalanlar, korak- ları gezerler. Bahşiş toplarlar. Her iki düğün evi ayni köyde olsa *e, düğüncülerin mutlaka bir gece kız tarafında kalmaları lâzımdır. yerinde sıhhi köylü evleri yükselecek Köy Mektebi Büyük İşler Başaracak ; Yazan: Kemal Zeki * g (Ankara Muhabirimiz) M AMAA AAA // AAA Bugünkü köyün bir köşesi Yapıcılık kısmı: ; Meslek okulunun ikinci kolu ya- pı işleri şubesidir. Çocuk ilk mek- tebi bitirdikten sonra isterse bu şu- beye girecek ve istidadını bu saha- da inkişaf ettirecektir. Bu şubede okuyan talebeye, bir evi “kapı çekmece” yapabilmek öğ retilmektedir. Bunun için duvarcı- lıktan, sıvacılığa, marangozluğa, taşçılığa kadar her meslek vardır. Bu dersler sanayi mektepleri hoca- ları tarafından verilecektir. Yapı işleri şubesinden mezun olan bir genç, gittiği köyde Şşehri ustaya mühtaç olmaksızın bir evi yapabile cektir. Demircilik kısmı: Meslek okulunda bir de demirci- lik şubesi vardır. Köyün belli başlı gece kız tarafında yapılır. Esasen oğlan evi pek sessizdir. Kız evinde Jav- T toplanırken 3, 4 ihtiyar kadın da gelir Bunlar, kına oynaftırlar, geli- ni rüslerler. Kua oynatıldıktan s-- ra davul zurna halay makamı ça- lar. Erkekler, gelini süsliyen, kına- ları oynatan kadınlarla halay tüt- maya can atarlar, Halayı bitirince kovant denilen rakıslar başlar. 7 . 12 yaşındaki erkek ve kız çocukla- rile 12 - 18 yaşındaki delikanlı ve genç kızlar ayrı postalar halinde raksederler. 18 den büyük kadm ve erkekler de diğer bir posta yapa- rak eğlenirler. Herkes, yaşma gö- re bir eş bulur. Çiftler köl kola gi- rer, Bir daire üzerinde halka olarak oynamıya başlarlar. Evvelâ erkek- ler, hep bir ağızdan türkü söyler- ler, Onlar keser kesmez, kızların şen, şakrak sesleri yükselir. Hem söylerler, hem ziplarlar. Sıcak, so- ğük, aydınlık, karanlık demezler, sabaha kadar açıkta oynarlar. O- yun esnasında bazan aşka gelirler. Güzel bir sıçrayış numarasından sonra yere ayakla o kadar üslüplu vururlar ki.. J ihtiyaçlarından biri olan demircilik, burada fenni surette ve ehilleri ta- rafından öğretilmektedir. Demirci- lik şubesini bitirenler köyde yalnız orak, balta, sapan ağzı gibi demir âletleri yapmakla kalmıyacak, ay- ni zamanda ziraatlerini fenni vesa- itle yapanların makinelerini tamir işlerini de görebileceklerdir. Bunların motör ve makine hak- kımda da mücmel malümatları ola- cak, bu türlü işler için saatlerce u- zaklardan demirci veya makineci getirtilmesine ihtiyaç bırakmıya- caklardır. Ayni zamanda bunlar git tikleri köylerde yerleşecekleri, da- ha doğrusu ekseriya alındıkları kö- ye gönderilecekleri için daima köy-. de bulunacaklardır. Kooperatifçilik: Mahmudiyedeki mektepte ilk tah sillerini bitiren gençlerden bir kıs- mı da köy kooperatifciliği şubesine devam edeceklerdir. Bu şubeye alı- nacak talebede hesap işlerine isti- dat aranacak, bilhassa teşebbüs ka biliyeti gözetilecektir. Bunlar alelümum köy kooperatif çiliği hakkında ders göreceklerdir. Köylerde istihsal ve istihlâk koo- peratiflerinin nasıl teşkil edilebile- ceği, bütün elde edilecek verimin yüksekliği ve-köylünün bu suratla — — hem bütün mallarını satabilecek, hem de her istediğini bu vastıa ile bulabilecek bir unsur haline konul masından şahıs ve memleket bakı- mından doğacak büyük kazançlar bir ilk mektep mezununun anlaya-: bileceği lisanla öğretilecektir. Öyle ki, bunlar köylerine döndükleri za- man devletin de yardımile bir koo« peratif kurabileceklerdir. Kâtiplik: Meslek okulunun bir şubesi de köy kâtipliğine tahsis edilmiştir. Köy kâtibi, köyünün devlet daire- lerile olan münasebetlerinde ona ko laylık gösterecek bilgilerle müceh- hez olacaktır. Istida yazmaktan il- mühaber doldurmak gibi küçük iş- ler için köylünün yabancıya yüzsu- yu dökmemesi için köyün içinde böyle bir adama ihtiyaç görülmüş- tür. Maasraf yarı yarıya: Mahmüdiye meslek okuluna alı- nacak talebenin ,bütün masrafını d et tekeffül etmemektedir. Dev- let bu mektepte yalnız yiyecek ve giyeceği üzerine almış, diğerlerini talebenin yardımma tırakmıştır. Tabii muallim, mektep ve ders le- vazımları da devlete aittir. Talebe, bu masrafa diğer leyli mekteplerimizde olduğu gibi para ile değil, mal getirmek suretile iş- tirak edecektir. Köyden seçilen ço- cuk, mektebe gelirken evinde ne is tihsal ediliyorsa ondan 30 lira değe«- rinde bir mikdar alıp şimdilik Eski şehire getirecektir. Bu suretle ta- lebe buğday, yağ, un, koyun gibi köyde tedariki daha kolay eşya mu kabilinde tahsil yapabilecektir. Bu mal, Türkiyede ilk, orta ve li- se tahsili yapabilecektir. j Bu hal, Türkiyede ilk, orta ve li- se tahsilinin parasızlığı prensibini ihlâl etmemektedir. Zira bu eşya, leyli metkeplere yatırılan taksit kar ulığıdır. Çocuk ve köy: Bu mektepte okuyan; malümatı- — nı genişleten talebeyi köyünden a- - yırmamak esaslı bir prensip olarak kabul edilmiştir. Bu sebeple orta — (Lütfen sayfayı çeviriniz) Mastn