6 Eylül 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 7

enç Nasıl Evlenir? enmede Kızın Babası Kazanır E 8 Dersimi daha iyi tanmak k Sisi başlar ki evine girdiğiniz, kis MZ zaman şaşırır, hayret EMMA hiç bir kıymeti olmuyan ve ti, bir hayat yoluna çıkarken di de w va delikanlı ile derhal evlendirilir. Eski Der- * 30 mecidiye mukabilinde ür SL ve Hellir, Erkek Kiz, “la istenilecek paranın Ni ağırlık manasına Kalıng Üy Oğlu Seyit kiz, zengin, e İle evlenir amma, bu *0 çok kazanan One e eğ oğlanın babasıdır. ek tarafı, adamlarını tir, aş darma gönderir, Kızı iste- üye olursa erkek evinden Bata ir hediye yollanır. Kızm Kİ, oğlan evinin hediye me ii , zımni bir mukavele, ae söz kesmedir. Bu he- Sai Mi olabilir? Boy böy, geğit VE aleni âsalet ve mevkiine Üy m birşey... Icabinda he- Altın dahi verilir, Şi kesiminden sonra sıra ni- ta kad merasimine gelir. Oğla- ler, Oy Yakınları kız evine gider- Me > “ÜŞ nişan yüzüğünü takar- Akla, 3 Ay içinde evlenme hazır- m Mü, 3 evine, un, yağ, bal, koyun, | Mürag ker yollanır. Bu, düğünün kğ, g1 karşılamak içindir. NL ğünden evvel kıyılır. Nikâh her iki tarafın vekilleri, tüy boylu pazarlığa girişirler ve İkaz, Muayyen bir para üzerin- li varlar. O gün, bu işler bi him 16 sonra yapılacak en mü- ev, düğüne kimlerin çağırıla- tesbit etmektir, Bu parmak bi, ini iki tarafın erkânı banal hazırlarlar. Davetlilerin inne Muhakkak seyitler, ağalar * Beyit Rıza gibi sakalını Si, SX için bile halktan yüzler- Ka rmya çalışan zorbala- a ; €ve uğur getirdiği; ka- teş, Ta lerin saadetini yaklaş- eri tıya neşe verir, davet- iy içinde eğlenmelerine hazırlar, ; İ İN olarak beşer santimet- Yana zanluğunda balmumun- Sec hazırlanır. Bunlar, dâ #laş, ek ne kadar adam Varsa, Kiye önderi, Şemalar, âdete Vaz g * Eibidir. Şemasız davet ol- NK , Daların dağıtılacağı gün de bir ek İnti dn vt Gün günü, çok defa salı kap edilir, Şemalarda Büy kt e Pazartesi sabahımdan a kadar davet edilecek My? SAYısızlıktır. Salı günü da- av, düğüne gelirler. Davul, in Sura ile karşılanırlar, Ken “AY, kahve, çubuk ve tütün ia evlerinde hazırlanan Beçiren misafirler, çar- Boy hee bir manzara arzeder. Say keklerin evlerine gönde- : ları iki, ilç gün evvel gör İli. O gün akşama kadar $* etkileri anma İle geçer. iğ BÜNÜ sabahı, önde çalgılar vi, kız evine giderler, Kız İk. şe Ceşit çeşit, yabaner bil akraba, bütün davetliler, Baya vdet ve ânanelerine bakmak kâfidir. Es- » © kadar iptidai ve basit bir hayat öl- İye kazandıran kız, bu parayı veren her- “ derecede de güçtür. Para, her kapıyı tn, yalnız başma iş göremez. Evlenmek is- Kupa, birçok masrafa katlanmak zorunda aslâ gözetilmez. OKızm allesi ne kadar 20 kadar zenginse, kız da o kadar pahalıya paradan başka, at, eşek, katır, ta- Taş, tüfek te vermek lâzımdır. Dersimli bunlar Sör ağn ve seyi- hayat yoldaş- için, Dersimli- babasına ka- ancak 20 gü- | ; düğünlerinde | İ evlenmek ka» miktarı artar. der.. Zengin, anasansssssas0mmon0 senn e000N 044 448anA 000 0000ne0) Yazan: Lâtif Erenel Hükümet icraatına yardımdı olan Dersimin tanınmış siması: Hüseyin Dursuk karşılaşmca, Sarmaş dolaş olurlar, Yemekler neşe içinde yenir. Evine şema gönderilenler, hal ve va kitlerine göre, düğün evine hediye- ler getirmişlerdir. Bu hediyeler, dü ğün sabahı kız evinde toplanan iki tarafm büyüklerinden mürekkep bir heyet önünde birer birer sayı. lır, Büyükler, tıpkı mezat yerinde olduğu gibi, hediyeleri teker teker gözden geçirerek kıymetlendirirler. Bunlar, bir kâğıda yazılır. Meclis ö- nünde bir defa okunur, Sonra a- zırlanan kızı alıp atlarma binerler, ve doğruca erkek evine giderler, Y eni evlenmiş bir gelin, kayna aa ve kayın babasina kali- yen birşey söyliyemez, onlarla ko- nuşamaz, Hattâ, evlendiği günden itibaren 15 sene gibi uzun bir Za- man geçtiği halde kaynana ve gay- nata İle tek bir kelime konuşmıyan gelinler bile vardır. Oğlanm ane*t babası yanında kocasile konuşan ge lin büyüklere karşı en büvük say- gısızlığı yapmış telâkki edilir. Der- simde evlenmek, esas itibarile bu Şimdi Dersim yolunda keyifle çalışan ihtiyar Seydo şekilde cereyan eder. Fakat mmta- kanın bazı yerlerinde teferrüatta birkaç yenilik, yahut değişiklik gö- | rülür, Dersimi gezerken Muhindi nahiyesine de uğramıştım. Nahiye köylerinde evlenme şekli hemen he- men birdir, Ancak, bu, Ovaci:, Ho. zat, Nazimiye kazalarma bağt köy lerde yapılan merüsimlere nuzârân baz farlar gösterir. oğlunu evlendirmek kararımı veren aile, etrafındaki aileleri iyice bir tetkik haddesinden geçirir. Çocuğu na lâyik bir kız arar, Uzaktan be- ğenilen kız velisine, oğlan tara- fından birkaç komşu müracant 6- derler. Kız tarafı çocuğunu düşün- mez, Kızın istikbaline sit pürüzler nazarı itibara alınmaz, Yeter ki bu satışta kızın babası oğlan tarafın. dan biraz fazlaca ultın koparabilsin. Kız, evleneceği erkeğe &it sual 80- ramaz, Ona kelâm hakkı verilme- miştir. Kız, velisinin münasip göre- ceği erkekle evlenmiye mecburdur. Olmaz diyen kız, evden kovulmaz, reddedilmez amma, kalın bir sopa altında kemikleri kırılmcaya kadar dövtlür, yola getirilir, susturulur, Oğlan tarafından gidenlerle kız ta. | rafı mesele üzerinde görüşmelere bağlarlar, Kız tarafı, 100 liradan 500 liraya kadar ağırlık namı altın- da bir para vermiye razı olacaktır, Ancak pazarlık sıkı olur, Bundan başka damat, bir katır, bir paketli tabanca, sako adı verilen bir palto, hilat adı verilen bir veya iki altın da hediye eder. işan hediyesi, bir beşi birlik, yahut kemer, yüzlük gibi kıy metli birşeydir. Nişan hediyesi, kız evine gönderildikten #onra, oğ- lan tarafı başlık tedarikile, kız ta- rafı da çeyiz hazırlamakla meşgul olurlar, Tederik ve hazırlıklar, bir iki sene devam eder, Bu müddet & çinde başlık ve hilat ödenir, Nişan lı kalma müddeti dolunca, oğlan ta rafı, düğünü hazırlıyacak Gan kız evine yemek masrafı olarak “iç. beş davar ve 20 - 25 okka yağ ve bir çuval kadar un gönderir. Bu yi- yecek iştirakine dermal derler. Dü- günden bir gün evvel derme! namı altmda gönderilmesi icap eden her gey, kız evine teslim edilir. Dermal teslim almdıkten #onrs kız tarefr- nm İşgüzar kadınları ocak başında toplanırlar, yemekleri hazırlamıya başlarlar. Bu yemeklerin başımda sovan ve nohudu az et çorbası gelir. Hamur işini de unutmazlar. Bu mm takada, diğer yerlerden ayrı ola- rak şemalar veya mumlar, davetlile re dağıtıldığı günün akşamı, oğlan tarafı kendi komşularına bir ziya- | | MEMLEKET em Okuma İçin Yapılan Seferberlik : 4 Ankara, (TAN muhabiri yazı yor) — Maarif Vekâleti yeni ve gok mühim bir kanun projesi hazır- Jamıştır. Bu proje ile Eskişehirde Mahmudiyedeki kurs mmmtakasında bir “köy meslekleri okulu” kurula- İ cak ve bu suretle memleketin bü yük bir ihtiyacı daha karşılanmış olacaktır. Köy meslekleri okulu geyesi iti- barile, köy eğit- meni teşkilâtını tamamlıyan bir müessesedir, E- sasları göçen sene den hazırlanmış, fakat eğitmen teş kilâtmdan müsbet randıman almmca ya kadar ortaya atılmaması karar laştırılmıştır. Öğ rendiğime göre bu sene meclis açılır açılmaz Bay Saffet Arıkan kanu- nu teklif edecek ve bu mevzu Üze- rinde uzun beyanatta bulunacak- tar. Köy meslekleri okulu muhtelif şubelerden mürekkep olacaktır. Bu şubeler, köyün ihtiyaçları gözönün- de bulundurularak ayrılmış ve her biri için icap eden vessit şimdiden ikmal edilmiştir. Kültür şubesi; Bu okula, üç veya beş senelik ilk mektebi bitirenlerden zeki ve isti- datiı olanlar seçilerek almacaktır. Beş sınıflı mektepleri bitirenler doğrudan doğruya orta tahsil kıs- mına sevkolunacak ve istidadma gö re bir şubeye yerleştirilecektir. Üç marj un tutulacaklardır. Bu suretle meslek şubeleri beşin- ci smıftan sonra gelmektedir. Bu ilk devre zarfında zekâ ve kabiliyet bakımından nazarı dikkati celbeden ler kültür şubesinde orta mektep tahsili göreceklerdir. Bunlar daha çok zekâsile birlikte heli vakti ye- rinde olanlardan seçilecektir. Meslek mektebinin orta tahsil kısmı tiç sene olacaktır. Üç seneyi bitirenler ya, diğer orta tahsil mü- esseselerinde olduğu gibi liseye de- yam edecek veya öğretmen okulu kısmına, ayrılacaklardır. Bütün bu mektepler Mahmudiyede bu sene a- çılacaktır. Öğretmen okulu mezun. ları, köylere dağıtılarak köy eğit. menlerinin başına şef öğretmen ta- yin edileceklerdir, Bunlar köylerin biribirine uzaklık veya yakınlığına göre 10 , 15 köye birden bakabile- ceklerdir. Lise kısmını ikmal eden- ler ise, 'sterlerse Universite tahsi- line gö..derileceklerdir. fet çeker. Ertesi gün davetliler top lanır, merasimle düğün evine gider ler. Oğlan tarafının erkânı, kız Xa- pisma vardıkları zaman atlı iseler atları, yaya iseler değnekleri alınır Atlar, değnekler toplanır, muhafa- sa edilmek üzere komşu evlerine da Şıtılr. Davetliler, düğün evinde hir kahve içerler. Bu kahveden soura herkes, atı veya değneği hangi &- ve gönderilmişse oraya gider. Çün- kü, onun konağı orasıdır. Kimin ne- rede konaklıyacağı dağılma zama- nına kadar belli olmaz. Fakat top- lantıyı müteakıp, konak sahipleri gelirler, değnekleri veya atları ken di evlerinde bulunan misafirleri &- ıp götürürler, Geceyi herkes konak larında sükünetle geçirir ve dinle- nir. Ertesi sabah, çalgılarla tirkü- ler söyliyerek kız evine gidilir. Oğ- lan evinde olduğu gibi kız evinin komşuları da gelen misafirlerin at ve değneklerini alırlar. Böylece tak simat yapıldıktan sonra herkes ye- ni konuklarda yer ve içer, Gere o Tunca, davul zurna çalanlar, Kok. lari gezerler, Bahşiş toplarlar Her Iki düğün evi ayni köyde olsa “e, düğüncülerin mutlaka bir gece kız tarafında kalmaları lâzımdır. KÖYLER AZ i yerinde sıhhi köylü evleri yükselecek Köy Mektebi Büyük İşler Başaracak MM ) Yazan: Kemal Zeki f (Ankara Muhabirimiz) Aİ bej Bugünkü köyün Yapıcılık kısmı: lek okulunun ikinci kolu ya- ri şubesidir. Çocuk ilk mek- tirdikten sonra İsterse bu Şu- beye girecek ve istidadını bu saha- da inkişaf ettirecektir. Bu şubede okuyan talebeye, bir evi “kapı çekmece” yapabilmek öğ retilmektedir. Bunun için duvarcı. lıktan, sıvacılığa, marangozluğa, taşçılığa kadar her meslek vardır. Bu dersler sanayi mektepleri hoca» ları tarafından verilecektir. Yapı işleri şubesinden mezun olan bir genç, gittiği köyde şehri ustaya milhtaç olmaksızın bir evi yapabile cektir. Demi bir köşesi ik kısmı: Meslek okulunda bir de demirel. ubesi vardır. Köyün belli başlı gece kız tarafında O yapılır. Esasen oğlan evi pek sessizdir, Kız evinde tav. ” toplanırken 3, 4 ihtiyar kada ds gelir Bunlar, kına oynatırlar, geli. Bi rüslerler, Kıs oymatıldıktan 8» ra davul zurna halay makamı çö lar, Erkekler, gelini süsliyen, kını- ları oynatan kadınlarla helay tut- imaya can atarlar, Halayı bitirince kovant denilen vakıslar başlar. 7. 12 yaşmdaki erkek ve kız çocukla. rile 12 - 18 yaşındaki delikanlı ve genç kızlar ayrı postalar halinde raksederler, 18 den büyük kadm ve erkekler de diğer bir posta yapa- rak eğlenirler. Herkes, yaşma gö- re bir eş bulur. Çiftler kol kola gi- rer, Bir daire üzerinde halka ölarak oynamıya başlarlar. Evvelâ erkek- ler, hep bir ağızdan türkü söyler. ler. Onlar keser kesmez. kızların şen, şakrak sesleri yükselir. Hem söylerler, hem ziplarlar, Sıcak, 80- Zuk, aydınlık, karanlık demezler, sabaha kadar açıkta oynarlar, O- yun esnasında bazan aşka gelirler, Güzel bir sıçrayış numarasından sonra yere ayakla o kadar üslüplü vururlar ki. ihtiyaçlarından biri olan demircilik, burada fenni surette ve ehilleri ta- rafından öğretilmektedir. Demirci- lik şubesini bitirenler köyde yalnız orak, balta, sapan ağzı gibi demir âletleri yapmakla kalmıyacak, ay- ni zamanda zirsatlerini fenni vesa- itle yapanların makinelerini tamir işlerini de görebileceklerdir. Bunların motör ve makine hak- kında da mücmel malümatları ola cak, bu türlü işler için saatlerce u- zaklardan demirci veya makineci getirtilmesine ihtiyaç birakmıya» caklardır. Ayni zamanda bunlar git tikleri köylerde yerleşecekleri, da- ha doğrusu ekseriya alındıkları kö- ye gönderilecekleri için dalma köy- de bulunacaklardır. i Kooperatifçilik: Mahmudiyedeki mektepte ilk tah sillerini bitiren gençlerden bir kıs- şubesine devam edeceklerdir, Bu şubeye ali nacak talebede hesap işlerine isti- dat aranacak, bilhassa teşebbüs ka biliyeti gözetilecektir. Bunlar slelümum köy kooperatif çiliği hakkında ders göreceklerdir. Köylerde istihsal ve istihlik koo- peratiflerinin nasıl teşkil edilebile- ceği, bütün elde edilecek verimin ve köylünün ba sunatla hem bütün mallarmı satabileöek, hem de her istediğini bu vastıa ile bulabilecek bir unsur haline konul masmdan şahıs ve memleket baki- mından doğacak büyük kazançlar bir ilk mektep mezununun anlaya- bileceği lisanla öğretilecektir. Öyle ki, bunlar köylerine döndükleri za- man devletin de yardımile bir koo. peratif kurabileceklerdir. Kâtiplik: Meslek okulunun bir şubesi de köy kâtipliğine tahsis edilmişür. Köy kâtibi, köyünün devlet daire- lerile olan münasebetlerinde ona ko laylık gösterecek bilgilerle müceh- hez olacaktır. Istida yazmaktan il mühaber doldurmak gibi küçük iş- ler için köylünün yabancıya yüzsu- yu dökmemesi için köyün içinde böyle bir adama ihtiyaç görülmüş- tür, Maasraf yarı yarıya: Mahmüdiye meslek okulüna alt- nacak talebenin bütün masrafını # “et tekeffül etmemektedir, Dev- let bu mektepte yaln cek ve giyeceği üzerine almış, diğerlerini tölebenin “yardımma bırakmıştır. Tabii muallim, mektep ve ders le- va; ırı da devlete aittir. Talebe, bu masrafa diğer leyli mekteplerimizde olduğu gibi para ile değil, mal getirmek suretile İg- tirak edecektir. Köyden seçilen ço- cuk, mektebe gelirken evinde ne İs tihsal ediliyorsa ondan 30 lira değe- rinde bir mikdar alıp şimdilik Eski şehire getirecektir. Bu suretle ta- lebe buğdry, yağ, un, koyun gibi köyde tedariki daha kolay eşya mu kabilinde tahsil yapabilecektir. Bu mal, Türkiyede ilk, orta ve li- $e tahsili yapabilecektir. Bu hal, Türkiyede ilk, orta veli- | se tahsilinin parasızlığı prensibini | ihlâl etmemektedir. Zira bu eşya, | leyli metkeplere yatırılan taksit kar ulığıdır. Çocuk ve köy? Bu mektepte okuyan, malümati- nı genişleten talebeyi köyünden a- yırmamak esaslı bir prensip olarak kabul edilmiştir. Bu sebeple orta (Lütfen sayfayı çeviriniz)