6 Eylül 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Herkesin okuduğu ve Beğendiği eser: Vıyana Donuşu M. Turhan Tan'ın Fevkalâde tarihî romam u m h u r i yet Ondörduncü yıl sayı: 4783 tSTANBÜL C A G A L O G L D TelgraJ TO mektub adresl: cumhuriyet tstanbul • Posta fcutusn: Istanbul. No z«> PaTartoei R Culfll rdZaricSI 0 tyiUI Telefon: Başmuharrlı ve evi: 22366 Tahrlr heyeü: 2429a İdare ve matbaa tasmı 24299 24290 Günün mühim Hadisat resimlermjL* Foto Süreyyada Bulursunuz. Akdeniz emniyetinin ispanyol vaziyeti ile çok sıkı alâkası Ismet Inönü gider gitmez bütün mem Son hâdiselerden dolayı herkes kendini bugiin bütün Akdenizde, hatta bütün Avrupada, hatta bütün dünyada boğucu bir havanın tazyikı altında hissetmeğe bafla mıştır. öyle ki 1914 havası bu kaIzmir 5 (Hususî) Başvekil bugün dar ağır bir tazyik ile meşbu saat 14 buçukta Izmir vapurile şehrimideğildi, demekte bile hata yoktur. ze muvasalat ettı. Şehir İsmet Inönünün H ngiliz Başvekıli Mister Nevil Çem • | | berlayn'la M. Mussolini arasında teati olunan mektublardan sonra în giltere ile İtalya arasında bilhassa Ak deniz emniyeti itıbarile ehemmiycti haiz olacak yenı ve daha esaslı bir anlaşma vukuuna ihtimal vermiş olanlar Palermo nutkunu beyhude yere beklemiş olduk lannı gördüler. Bunlarm başında bil hassa İngıliz Başvekilının bulunacağını tahminde pek hata olmasa gerektir. Hu susile Akdenizde hertıirlü emniyet fikrini ortadan kaldıran son taarruzların te valısi dünya efkânnı mcselenin daha başka türlü bir ciddiyeti üzerinde toplamış bulunuyor. îngiliz Başvekilinin îngiliz İtalyan anlaşmasına aid temayül ve te şebbüsü, sarahaten ifade edilmemiş ol masına rağmen, herhalde İspanyol işinin makul bir hal şekline bağlanmasmı da ihtıva ediyordu. Hatta biz vaktinde bu meseleyi mevzuu bahsederken bu anlaşma ihtimalinde İspanyol işinin birinci ehemmiyet derecesini haiz olduğuna bilhassa işaret etmiştik. Iki devletin Akdeniz em niyeti üzerinde anlaşabilmeleri için her şeyden önce İspanyol meselesinde anlaşmalarına mutlak bir lüzum ve ihtiyac vardı. îki taraf herşeyden evvel îspanyol meselesinde anlaşmış olmadıkça başka hiçbir meselede ve bittabi Akdeniz emniyeti meselesinde dahi anlaşmıs. ola mazlardı. Çünkü şimdiki şeklile ispanyol meselesinin vaziyeti Akdeniz emniyetinin esasını teşkil eden bir mahiyet arzetmektedir. İspanyol meselesinde anlaşmanın în giltereye göre basıt çaresı bu meseleye karşı hakikî bitaraflıkta ittifak etmekten ibarettir. îngiltere hatta General Fran co'nun galibiyeti ihtimalıni dahi derpiş etmiş ve bunu kabulde de beis görmemeğe cıddıyetle alışmışür. Ingiltereye göre haricî tesire tâbi olmamak şartile Franco nun galibiyetile teessüs edecek nasyonalist bir îspanya dahi pekâlâdır. Her devlet bu yeni ispanyol varlığile müsavi şartlar dahılinde münasebetlere girecek olduktan sonra dahilî ispanyol rejiminın cumhuriyetçi değil de, kralcı olmasmın da ehemmiyeti yoktur. Ispanyada şunun ehemmiyeti vardır ki şimdiki müdahale şeklinın müstakbel İspanyol rejimi üze rinde müessir olmakta devam etmesi muhakkak olarak başkalannın huzur ve rahatını kaçınr. İşte Akdeniz anlaşmasına mukaddeme olarak herşeyden evvel bu nokta üzerinde anlaşmanın lüzum ve ehemmiyeti bundandır. Karışmazlık ko mıtesindeki çarpışmalardan sonra Mister Nevıl Çemberlayn bütün anlaşmazlıklan ortadan kaldırmak için İtalya ile eski dostluğu iade hesabma makul ve mantıkî bir görüşme imkânını ileriye sürmüştü, ve insanlığın selâmet ve saadetine bir alâmet olarak bu teklif Romada dahi iyi karşı lanmıştı. İngilterenin, bu mükâlemelerde İtalyanm ileri süreceğini pek iyi bildiği Habeşistan meselesinde müsaadekâr bir vaziyet almağı hartasına koymuş olduğuna bile inanılabilir. Başvekilimiz Izmirde Başvekilimiz Fuarın bütün paviyonlarını tetkik etti leket işlerîne dair etraflı izahat aldı îngiltere ve Fransa esaslarda anlaştı Bir Fransız gazetesi, ihtiyac hâsıl olursa Sovyet Rusyanın da konferansa çağırılacağını yaziyor Akdeniz Konferansı geleceği haberile esasen iki gündür büyük bir sevincle çalkanıyordu. Izmir vapuru ufukta göründüğü sıralarda bütün Kordon boyu kesıf bir kalabalıkla hıncahınç dolmuştu. Vali Fazjı Güleç, Belediye reisi, kumandanlar motörle gemiye gıderek «Hoş geldiniz» dedüer. Vapur limana girdıkten sonra karaya evvelâ Başrvekilin validesi, sonra ailesi erkânı ve kendisi indıler, çok alkışlandı lar. Fuardan bir manzara Başvekilimizin yolda malumat aldığı Başvekil Ismet înönü Kordonu dol duran binlerce kişinin alkışlan arasında Atatürk köşküne kadar yayan gitti. Yolda Izmir Valisinden ve Belediye reisinden, Manisa valisinden şehrin vazi yeti hakkmda uzun uzadıya malumat istedi. tzmirin imanna aid Belediye reisine sorduğu suallere belediye reisimiz şeh • rin çiçeklendirileceğini, daha fazla mu • vaffakiyetin paraya bağlı olduğunu, müstakbel şehir tiyatrosunun Kültür parkta kurulacağını, vilâyet ve belediyenin şehir kazinosunun karşısmdaki kö şede 100 yataklı bir şehir oteli binası kurmağı düşündüklerini, Atatürk caddesinde inşaatın çok ilerlediğini, yedi sekiz binadan sonra bütün Kordon cephesindeki e$ki yangın gediklerinin kapanacağını söyledi. Başbakan, caddeler, sergi sa rayı, Ege mahsulleri müzesi hakkmda malumat istedi. Belediye reisimiz fuar kapanır kapanmaz behemeihal saray ve müze projelerinin hazırlanıp inşaata başlanacağını, enformasiyon bürosundan iyi [Arkası Sa. 7 sütun 5 te] izmir vapurunda neş'eli bir gün Başvekil yolculara iyi haberler ziyafeti verdi Bükreşten ve Atinadan alınan telgraflar gemide umumî sevinc uyandırdı ve Ismet İnönü Bükreşteki heyetimize bir telgraf çekti îzmir 5 (Başvekille beraber îzmire giden Başmuharrırimizden) Profesör Bayan Âfetin başkanlığında Bükreş arkeoloji ve etnografi kongresine iştirak eden Türk heyctinin umumî içtima ve seksiyon celselerinde kazandığı muvaffakiyetlere dair varid olan malumat, Izmir vapurunda seyahat etmekte bulunan Başvekil Ismet înönüne telsizle bildmlmiştir. Bayan Âfetin 200 kadm kaf aU« üzerinde kra ettiği tetkikata istinaden verdiği izahat kongrenin umumî heyetinde derin bir takdirle karşılanmış ve son Anadolu hafriyatına dair projeksiyonla tenvir ve ikmal eylediği tebligatı büyük alâka uyandırmıştır. [Arkası Sa. 3 sütun 6 da] İngilterenin Akdeniz fılosunu takviye edecek gemilerden Warpite dretnotu Paris 5 (A.A.) iyi malumat alan rasmda anlaşılmıştır. Davet edılecek hümehafilden öğrenildiğine göre, Akdeniz kumetlerin listesi davetnameler verildik konferansı için devletlere yapılacak da ten sonra neşredilecektir. vetin metni hakkında Londra ve Paris a[Arkası Sa. 7 sütun 5 te\ Sekizinci Balkan oyunları dün Bükreşte açıldı Atletlerimiz, beş Balkan milletinin iştirak ettiği dünkü müsabakalarda iyi dereceler alamadılar Japon taarruzu Deniz ve hava filoları bir limana saldırdılar, Yunan matbuatına mübombalardan pek çok siviller de ölüyor. him beyanatta buhındu Şimalde harb çok şiddetlendi Atina 5 (A.A.) Doktor Aras, Atinadan ayrılmadan evvel Elen matbua tuıa aşağidaki beyanatta bulunmuştur: « Bundan evvelki her gelışimde olduğu gıbi bu kere de hakkımda göstermiş olduğu hararetlı hüsnü kabulden dolayı Elen milleti nezdınde bir kere daha te şekkürlerime tercüman olmanızı rica ederim. Başvekil Metaksas'la fikir teatisinde bulunduğumdan ve Yunanistanla TürkiPire muhtelitile dün Taksim stadında yapılan maçtan bir enstantane ye arasında her iki memleketı alâkadar Bükreş 5 (Hususî muhabırımızden te da başta Romanya Kralı ve Velıahd oleden bütün meseleler üzerinde tam bir fikir birliği mevcud olduğunu yeniden bir lefonla) Sekizini Balkan oyunları duğu halde Romanya devlet ricali, Bal[Arkası Sa. 7 sütun 6 da] bugün büyük bir merasimle Romanya kan memleketleri elçileri ve büyük bir Kralı Sa Mazeşte Karol tarafından a kalabahk vardı. çıldı. Müsabakaların yapıldığı stadyom[Arkası Sa. 6 sütun 1 de] Şanghay mahallelerinde Japon bombalarile mahvolan yerler Hariciye Vekilimiz Atinadan ayrılırken Pire muhteliti dün de 31 galib geldi taarruzlardan ciddî surette müteessir olJapon donanması, bahriye tayyarele muşlardır. rinin teşriki mesaisile 4 eylulde sabahın Şimalî Çinde Japon tayyareleri, 4 eysaat 7 sınde Amoy limanına taarruz et lulde sabahleyin saat 6 buçukta Tien miştir. Filo, liman methalindeki Kac Tchin Nanken demiryolu üzerinde ve Shih kalesini topa tutmuftur ve bu sıra Tien Tchin'e 60 kilometro mesafede Nihayet o kadar ehemmiyetle bekle da tayyareler, bahriye prefelığim ve şeh tahaşşüd etmiş olan 37 nci ve 38 inci nen Palermo nutku geldi, ve onda îs rin civannda bulunan tayyare meyda Çin fırkalannı bombardıman etmişlerdir. panya işine hiç temas bile olunmamış ol nmı bombardıman etmiftir. Çinliler, bu [Arkası Sa. 3 sütun 1 de] ması büyücek bir hayal inkisannı mucib IHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItlHIHIIIIIIimilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHnninillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllı oldu. Buna mukabil M. Mussolini'nin talığa neredeyse bir fırtına kopacak hissi dır. Sulhun paha biçilmez hatırı için danutkuna tekaddüm eden günlerde manah hâkimdir. O halde Akdenize emniyet hi olsa en tehlikeli ihtimallerin en kara manevralara sahne olmuş olan Sicilya getirecek müzakereler ihtimallerinin bile çehresine hiç kırpılmıyan cesur gözlerle adasının yeni imparatorluk hartasında iş niçin gözler önünden silinmiş olduğunu bakmağı bilmek ve her ne pahasına olursa olsun sulhu ayakta tutmanın iktidar sagal ettiği merkezî vaziyet üzerinde ısrar pek kolay anlıyorsunuz.' olunması, halli arzu edilen meselenin o Dünya o kadar daraldı ki her yerdeki hibi ehli olmak icab ediyor. Milletlerarası hukuku mutlak bir iflâsa kadar kolay hallolunur bir mesele olma emniyet, yalnız en yakın alâkadarlan için dığı kanaatini teyid eylemekten geri kal değil, herkes için bir nimet olduğu gibi götürülmüştür. Milletler Cemiyetine ge madı. Buna Akdenizdeki meçhul denizallı bütün emniyetsizliklerin derece derece lince bazı memleketlerce ona bir tek pulgemilerile tayyarelerin sağa sola hücumla bütün milletleri rahatsız ve huzursuz kıl luk dahi kıymet verilmemektedir. Bu ağır rı da inzimam ederek Uzakşark ihtilâf lari ması kadar tabiî birşey olamaz. İnsanlı hâdiseler Milletler Cemiyeri Asamblesile gerginleşen sinirler üzerinde fena tesirler ğın en büyük nimeti ve şüphesiz en büyük nin içtimaı arifelerinde vuku buluyor. husule getirdi. Bunlardan dolayı herkes şerefi olan sulh bugünlerde daha fazla Cemiyetin uyutucu maddelerin duman kendini bugün bütün Akdenizde, hatta tehlikeler içinde yüzmeğe başlamıştır. larile meşbu bir efsane olmak vaziyetin bütün Avrupada ve hatta bütün dünya Herkesin her ihtimale karşı hazır ve dik den kurtanlması bugünlerde onun asambda boğucu bir havanın tazyikı altında katli olması lâzım gelen çok ağır ve çok lesine iştirak için Cenevre yolunu tutan hissetmeğe başlamışrır. Öyle ki 1914 ha ciddî günler yaşıyoruz. Sulhu seven ve milletlerin bellibaşlı vazifeleri olsa gerekvası bu kadar ağır bir tazyikle meşbu de isriyen milletlerin uyanık ve kararlı olmaYUNUS NADl ğildi demekte bile hata yoktur. Artık or lanoa. hcr zamandan ziyade ihtiyac yaı Tokyo 5 (A.A.) Tebliğ: Windsor Dükü ve Hitler mülâkatı lllllllltlllllMllllfllllllllllllllllllllllllllıııııııııııııııııııııılıılııııııınMIIII ıııııııınıııııııııııııııııııııııııiıııııııııııııııııııııınııııııı Mes'ud bir yıldönümü Berlin 5 (A. A.) Windsor Dükünün M. Hıtler'i ziyaret ede ceğine dair olan haberi, resmî menabi ne tekzib, ne de teyid etmektedir. Maamafih iyi malumat almakta olen mehafile göre Dükün M. Hitler'i zi Alman mehafili haberi Yugoslavyanm genc Kralı Majeste İkinci Piyer'in ne tekzib, ne de on beşinci yıldönümü dost memlekette bugün teyid ediyor büyük tezahüratla kutlulanıyor Belgrad (Hususî muhabirimizden) Yugoslavya Kralı Sa Majeste İkinci Pıyer eylulün altısmda on dört yaşını ıkmal edecektir. Sırb, Hırvat, Sloven Kralı müteveffa Birinci Aleksandr'ın ilk çocuğu ve Yugoslavya tahtının varisi olan şimdiki Yugoslavya Kralı Sa Majeste İkinci Pıyer 6 eylul 1923 senesin de Belgrad Kral saraymda doğ muştur. Kral İkinci Piyer; Yugoslavya devlet ve millet vahdetinın bir nişanesi olarak Yugoslavyanm en muhim ırmaklayaret etmesi bun Wındsor Dukü nndan alınan su ile vaftiz edılmiştir. Vafdan bir müddet evvel derpiş edılmiştir. tiz babası şimdiki İngiliz Kralı Majeste Dükün mümessili tekzib ediyor Altıncı Joj, vaftiz anası da îngiliz Kra Londra 5 (A.A.) Vıyana'dan liçesı Sa Majeste Elızabet'tır. İkinci PıRöytere bildirildiğine göre, Windsor yer'ı eski an'ane üzere vaftiz esnasında Dükünün salâhiyettar bir mümessili, Dü zamanın Harbiye Nazın ellerinde tutmuş kün M. Hitler'i ziyaret tasavvurunda ol olduğundan Kral, doğduğu gündenberi Müttefik devletin genc Hfi&ümdan duğu haberinin asılsız olduğunu beyan orduya intisab etmiş demektir ve doğumu Sa Majeste İkinci Pietre etmjs.br» anında, aJejâde bir nefer olarak orduyp kajdedilm §fir. [Arkası Sa. 3 sütun 3 te]
