17 Haziran 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

mi 6.937 RAN: Gündelik Gazete BAŞMUHARRIRI r Ahmet Emin YALMAN -AN'ın hedefi: Haberde, fi- irde, her şeyde temiz, dü- #t, samimi olmak, ei Razetesi olmıya tesi olmuya çalışmaktır. İ GUNUN MESELELERİ Almanyanın Hamburg - Bağdad Siyaseti me iyük sanayi olan memleketler Üstemlekeye sahip olmadıkça güç ysarlar, Sanaylin çıkardığı malı sar- yk geniş ve rekabetsiz pazar- me, Mtiyaç vardır. Büyük sanayi wleketlerinin emperyalist oluşları ihtiyaçtan doğmuştur. manya dünyanm en kuvvetli ve X büytk sanayiine sahip bir memle- tir. Uç dört sene harp sanayii, Al-| Yayı hariçte büyük pazar ara tan müstağni kıldı. Fakat bu sa- Yİ memleketi doyurunca, hariçte MA sanayiine istihlik pazarları 2 Yamak ihtiyacı başgösterdi. | imanyanın müstemleke davası bu- ti çıktı, Almanya müstemleke is Yor. Fakat dünya evvelce paylı olduğu için Almanya kendisine stemleke bulamıyor. Bir müddet iltereyi yokladı. Buradan tatlı bir) Sörmeyince kendisine başka bir) Pazar ve başka bir mahreç aramıya| r oldu. Orta Avrupa ile Cenabu Sarki Avrupayı, yani Tuna ve Balkan leketlerini gözüne kestirdi. Bu-| en an tren müstemlekeleştirmiye | Magi e melek Ingiltere de, Almanya. Nin müstemleke davasından kurtul De Için bu harekete göz yumdu. Ya buhranı da yardım etti, Alman *pitalizmi Tuus ve Balkan memle- *tsrinde rahatça yerleşmiye başk ii alm nyanm emeli yalnız Balkan- Pi rd, Şem değidi. Eski Bağdat APAR rak Irana kadar uzanmıya Li Eilere İle Fransa son zamanlar. O Almanyanın bu yayılma hareketi- k “> Hkayt kalmakla hata ettik- İNİ anladılar, Çekoslovakya ile bir- tk Almanyaya karşı cephe al-| ya karar verdiler, Küçük Antant| Vletlerini kuvvetlendirecek ve Al İerg Min ilerlemesine set çekecek: ! ereği, Şunun üzerine Alman Hariciye ik öl *, Kazanılan yerleri kaybetmemek erhal Sofyaya kadar uzanan bir Makat çıktı, Belgrada uğradı, Bu- hil?teye gitti. Eski bağları tazele. YE Çalıştı, hb hareket İngiliz ve Fransız mat-| nin dikkatini çekince, Alman ga- teleri maskeyi attılar ve açıkça ko- “Almanyanın Or. ini tenkit edenler serbesttirler.,, dediler, “Deutehe Algemene Zel- ME» Şu satırları yazdı: “Almanyanın bu siyaseti, denizler- 4971 müstemlekeleri olmyan bir dev. 5 İçin bir zaruret ve bir haktır, Ve Siyaset ne Ingilterenin ve İngiliz me yonlarının, ne de Fransanın Miaatlerine muhalif değildir.., ko, öiltere nasıl menfaatini kendi ilerine hasrediyorsa, Almanya bütün dikkat ve menfaatini Orta * Cenubu Sapiki Avrupasına bağla- çin meeburdur.,, 1, Almanyanın eski Hamburg — Ri ağıla siyasetinin bir devamından | r, A birşey değildir. Almanya bugün “eoslavya, Bulgaristan ve Miacaris a dostluğunu kuvvetlendirecek, | he almak hususunda bir anlaşma hu- MEN ayağı doğru sarkmıya çalışa Saki, ise buzün Almanyanın Avrupa Yasetinin anahtarı buradadır. Bu) vi “am bizi de şiddetle alâkadar eder. kü Türkiye de bu hattın üzerinde- di © VE Alman siyasetinin gayesi Tür- 9SYİ de nihayet bir müstemleke ha. 08 getirmektir. Rusyada He Hâdiselerin | Dünyadaki Akisleri Mi »t komşumuzda sekiz kuman. in ww > asılması, birçok sabitle: | na edilmesi, bütün dünya mat| heh > 2 akisler yapmıştır. ralmın taç giyme merasi- YEDİ AY SÜREN BİR ANADOLU GEZMESİNİN DOLGUN BİLANÇOSU Anlatan: Vâlâ Nurettin 'M uharrir arkadaşımız Vâ- lâ Nüreddin (Vâ-Nü) nun, ailesi ve dostlarile bera- ber yedi ay kadar evvel İstan- buldan ayrılarak Anadoluya gittiğini biliyoruz. (Vâ. Nü), birkaç gün kalmak üzere şeh- rimize gelmiş bulunuyor. Bu münasebetle kendisile görüş- meyi, bir gazeteci ve muharrir gözile Anadoluyu nasıl gördü. ünü öğrenmek istedik, Vâlâ Nureddin intibalarını bize söyle anlatmıya başladı: Karadeniz sahillerini ve bil- hassa karış karış olmak üzere Gi- rosunla Samsun arasmdaki mınta- yı, Kızılırmakla Yeşilırmak daki sahayı gezdim. Buralarda i şehir ve Kasaba; birkaç YÜZ köy gördüm. Sonru, demiryolu gü sergi hım Si Ankara, Bursa eri ve civarların- dolaştım, Bu saydı r hakkında w unu, söylüyebilirim: as bir kefesi eri, Bizans eserleri tap par köyleri. ih. Hep ve gözde bulunsun. Sön ni yapılanlı ile, Kayseri, kalarile, ni y mahallelerile, demiryollarile di iktisadi ve kültürel müesseseleri. e koyumuz.. Yeninin eskiye mâne. fevvukunu nazarı itibara al. ız bile, Cümkuriyet eserleri- benz ayni karak ler, İstan- üstahsil ve hir olduğuna £ “Hani burada rin yükselticiliği (görünmü- diyebilirler. Ve şunu da ilâ- ve edebilirler âkis, günden gü ne bir e, bir yıpranma göze yeni İstanbul için sıranın gerilerde ol duğuna kanaat getirdim. Onun da, sirasi gelince, bir iki yıl içinde tâ nmmaz ve parmak Isırtıcı bir ha- le sokulacağına eminim... Daha şimdiden İstanbulu geçmiş şehir - rr Hemi Mbk mam Sovyetler arasında faşizme karşı cep- sule gelmişti. Bu anlaşmanın erkasmdan Sovyet Kusyada böylebir hâdise çıkması Ingiliz ve Fransız efkârı umumiyesini altüst etti, Bazı gazeteler, bu şartlar içinde Sovyet ordusuna güvenilemi- yeceğini İleri sürüyor, bazıları aradan yirmi sene geçmiş olmasına rağmen hâlâ Sovyet rejiminin istikrar bulma- dığını kaydediyorlar. Kadek ve arkadaşlarınm o muhake- mesi ve kurşuns dizilmesi de böyle İbir tesir yapmıştı. Fakat sonra haki- kat az çok vüzuh bulunca bu tesir ha. fiflemişti, ” , kumandanlarım hyaneti işinde heniz karanlık içindeyiz. Mese, İle henliz tavazzuh etmemiştir. Fibette bu mesele de aydınlanacak, ve bu te €n sonra İngiltere — Fransa ve| sirler zall olacaktır. uğ ah * Yeni kurulan Anadoludan bir imar örneği: Abide — Ne noktadan ve hangileri? r hektarlık murab yırdığınızı farzediniz. PR Zonguldak ve Ankara olmak üze re, Giresun, San tâ belki de Bursanm bir baları içinde ümran, fa: tiyet ve sürat buldakinden fazladır. bunda değil mi zatel Mesele de şehirden, küçük ve çevik bir şehir Ustün sayılmaz mı?,. Evet, bunl rı ben de bilm Bu seya- On küsur sene evvel bir a be nne, mi ilen şimdi bir amele cen. inin amele etle hallo- n Zonguldağa şaştım. Yalnız Türklere değil, ayni zaman da kuşları da yeşil bir yurt Ankaraya gı olan — Öyle ya: Eskiden Ankarada kuş yoktu. Nitekim Telaviv şeh- © yokmuş. Zira, Allahın ga- Yırca onun yerine dört ağaç dikil- diği için, nebatlar yeni rejime il k olmadığını gör- a i miş, Biribir gölgesi zaptii. raplında bülytlyorlar... Yeşil Gire- sundan Yesil Bursave giderken, » ben ki yeşil “âşıklısı” yım - ah şu yeşil Ankarada kalsam dedim... Tabii, muhacir kuşlar da ayni ta- sise kapılmışlar... Bugün, An- İ bir kuş yuvası- dır... Onun İçin “Atatürk ere değil, kuşlara da $ir irane yeni vatan kazandırdı!” ğ şa- de - — Demek ki kadar iyi? İntibalarmız bu de... On sene daha böyle geçerse ve bilhassa bu sene- ki gibi iyi zirai mahsuller olursa; Türkiye, tanmmaz bir hale gele « cektir... O meyanda İstanbul da.. kadaşımız yeni hususiyet- hakkındaki intibalarma şöyle devam etti : — iyi b sebep olan İZ arasında kendimi g- bir et neticeler v atsada kahveleri p etmiştir, m i hayatm veri olmuştur. Bütün Ordu vi- âyeti münevverleri, bu Halkevle- rinin teşekkülü içinde faal vol ala- ir ol- mıya başlamıştır. Mükemmel bir vali Baran'ın idealizmi onla- ir. Esasen, hiç bir yerde fena veli, fena idareci | görmedim. Eskinin yaka silktiren 6 sahte vekar ve tahta sakallı kof üâmirlerinden eser kalmamıştır. Ne istediklerini, ne yaptıklarını bilen bu kadro vilâyetlerimizin, kazaları mizin başındadır. Her yerde hart harıl şose faaliyeti gördüm. Dai bugün, Samsundan sabahleyin oto reket edin, akşam üzeri aya varırsınız, Şüphesiz, ârı yerler vardır, fakat varırsınız. da tamir ediliyor. Ertesi olunuza devam edin, Bursa- da hiç yol yoktur!” he karışmış bulunuyor. Bi İtanbuldeki cankurtaran oto z köylüye saati saati- e imdat yetişlirmeği Ordu vilâyetinde mümkün &ılacak şüphesiz ayni teşkilât diğer vi yetlerimizde taklit edilecektir. An- latması uzun sürer... Fakat cidden pek iftihar edilecek şeyler gür düm. Diğer bir gur zara: Mekteplerdir. E rin umumi manzarası arasında c& arile b imdi de, erde ayni suret Burada, Y miler mii nye- sada, 19 Mayı dan bir kutlul men duy uşmı gördüm. EH nümkün değildi Dimi burasmda arkadaşi za sorduk : — Hep iyi şeyler Kan gördü var ailele v . kanunlar bla maktadır... Munis bir ahır bile olmaktan çok w evlerde » insanların gördüm... Bütün e banlara asri isimler takarak halk aldattıklarını gördüm.. Köyler şehirlere hastalarm tabutla taş dıkleri yerlerden geçtim... Merale- kette kadınların yüzde doksanının hâlâ pek kötü şekilde peştemal - arla, bele ve sa tek gözleri akal bhatrâ bazan hiç bakmayıp yüzlerini du - vara çevirdiklerini ve çömeldikle- rini gördüm... Bazı mıntakalarda ömründe ağzına et koymamış İn- sanların bulunduğunu ve hastala- rm bile ahlat kemirdiğ g Doktoru olup ezcanesi olmıyan ka sabalar gördüm... Lâkin bunlar hep mazi yadigâ buriyet devrinin medeniyeti, bu sa halara doğru muzaffer bir ordu gi bi adım adım ilerliyor. Yakında bu saydıklarımdan hiç biri kalmıya - yacaktır.. #lâya hayretle soruy Demek açlar da var — Bir doktora bir enne: “Evli. dımı tedavi et, ölüyor!” diye yı varmış. Doktor da, bedava ir vi ş. Lâkin i gürün- wi pisboğaz iyi olur mu?" di- ye İsyan etmiş. Anne cevap Ver - »olş “Bu köy halkı hep bu gıdayı Başka şey yok! Ne vere- Keza, diğer bir köyde yegâne gı Misir bitmiş, koçanmı öğü orlar. Umumi harpte oldu- Lâkin yukarıda gezdiğim mıntakaları saydım. Böyle felâket zede olan noktalar devede kulak denecek derecede mahduttur: Me- sudiye, Reşadiye, Ki ış havra- ları. Kizilay bunlara da mısır gön- derecekti. Toprağı çok fena olan bu ki k yer istisna edilirse, hiç bir tarafta açlık görmedim ve işitmedim. Türkün karnı tok, sırtı pektir. anun bu maddesini yazı; Kanunlar Karşısında: Masrafsız Dava Açılabilir mi? Umumiyetle dava etmekten her- kes kaçınır. Bazıları da dava açmak için kâfi para bulamazlar, Adaletin parasız tevzil prensiptir, Fakat dava- ların ikamesi ve cereyanı için birçok harçlar konulmuştur.*Işte bu harçla- rı ödeyemiyenler haklarını takip e- d zler, Dava etmek isteyene, arkadaşları — Dava mı? Sen dava açmanın ne demek olduğunu biliyor musun? Ev. velâ, bir avukata vekâlet ücreti de nen bir para vereceksin, Sonra, basi- na bir sürü muhakeme masrafları bi. rikecek. O hale geleceksin ki, dava açtığına da açacağına da yüz kere pişman olacak ve birçok borca da gi- receksin. Vazgeç sen bu İşten. işte, ben, bu akıl hocalarma hitap ediyorum ve diyorum ki: — Dava ikame etmek, tabii ki para ile olur. Fakat fakir veya kâfi mik. darda parası olmıyan bir kimse de dava edebilir, O şahsa baro parasız 2- vukat tayin eder ve muhakeme için. de lâzım olan harçları hemen öde- mez. Hokuk Usulü Muhakemeleri Ka Bununun (465) inci maddesi bu söz- lerimi açık bir surette anlatıyor. Ka- rum ailesini | malşetçe nü dafnalarmı birlere müracaat larma dair de Devlet adaletin yerine gelmesi için herkese kolaylık göstermektedir. Zen gin bir adam en İyi avukatlara mi. racaat eder de, diğeri onun karşısm- | da söz söyliyemiyecek kadar âciz ise, veyahut İstidasının altına pul koya. cak kadar parası yoksa, hasmı İle nasıl mücadele edebilir? imkânı yok, davayı gözgöre yöre kaybetmeğe mahkömdur. Ru fikri nde elbette mü- | dafaasını yapması için bir avukata İihtiyaer vardır. Parası yok diye hak- kımı mi kaybetmeli? Parasız olmak, İ haksız olmak demek değildir. Bu gi- İ biler, vaziyeti açıkça hâkime anlat. tıktan ve talep te etilkten sonra ken- dilerine parasız bir avukat tayin edi- İlir ve (müzahereti adliye) kararma | da nail olurlar. Böylece on para ver- meden hem davalarını avukat ile ta- kip etetirir, hem de kagununun tayin ettiği masrafları ödemekten mruvak- katen muaf tutulurlar. Müzahereti adliyeye nail olmak 4. çin muhakkak surettee fakir olmak icap etmez. Parası olan bir kimse da» hi müzaheret kararı istiyebilir. Mese- 1, bankada yüz lira maaşlı bir me, mur fakir sayılmaz, Fukat, faraza (250.000) liralık bir veraset davası açmak İsterse, bu mühim davanm masraflarını maaşı İle veremiyeceğin. den, kanunun yukarıda yazdığım mad desinden istifade edebilir, (düzahereti adliye) kararı ver - için hâkim, senin mali vaziyetini tetkil ve bu şahsın muhakeme masraflarını vermesi kendisini veya ailesini zarı- rete dilşüiriip düşürmiyeceğini, vari- datınm kaynaklarını, & ça mikdarını ve ihtiyaçları ninde tutar. Müzaherete nall olacak kimseni davasmda haklı görünmesi ve dava yı kazanmasına İhtimal bulunmus lâzımdır. gözü. tanbulda birçok sefil a masına rağmen sefil adamı adamı hiç göze çarpmı Giresunda, şehirlinin his- i çıktiktan üç buç işsiz sonra, yalnız milyon lira kalmış bidir. Ense kul el âlâ, rü- na ve müreffeh! Bursada göbekli köylülere rastladım! Umumiyetle işler yolundadır! Ne n söyle yeyim, Istanbulda oturup durure ken, Türkiyeyi ziyaret eden ecnes : birazı asıl oha © zde bülüs a terakki . Halbuki bu köylüde K etmiş dı seyaha! mile değişti: Türkiyenin attığı dev nüz dünya efkâr umumliyesine an latılamamıştır. Şimdi ne yapacaksmız? Yarın Anadoluya dönüyorum. Başka sahaları da dolaşmak isti « yorum. ilesinin nüfus-