6 Şubat 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

BAŞMUHARRIRI # Emin YALMAN PAN e e hedefi: Haberde, fi ! üst, <r seyde temiz, dü ;, samimi olmak, kariin SUNUN MESELELERİ KN MESELELERİ M, — < Cümhuriyet Bankası Bir Mindan maliyenin bir dairesi ta- Mahyyg tabi hükümet işlerine Para ye Şerçeve. içinde çevrilen Dün e işlerimiz, Merkez Mayesinde Bankasınm kurulması tikiyeg ye DÜYÜk bir genişlik ve elâs- Mez, diy tır. Devlet Banka- a va bu nevi bankaları ara. | Mei çet, senelik bir zaman icinde Müstir, İtibarlı bir mevki elde et- manın mânasmı anlamıya. raç ay &eçen hisse (senetlerini Ymetinden düşkün fiyatlara Yin Yatandaşlar, kıymetle- & Ve yüzde kırk derecesi. aray, neticesinde kendi hesap- de esef duymuşlarıır. üç İevkalide toplantı, bankaya tahyiy et vermiştir ki o da altına Png, , Mimkiin olmıyan paralar üze. Rİliz ve yapmaktır. Bugün İn- tdi ve dolar bile altına tahvil İniçiy yn Paralar arasında bulundu. bankanm esas nizamnamesin- beste kayıt, muameleleri çok güç- hap gı, du. Döviz kıymetlerini der- Mama erimek icap ediyordu ki kay bu yüzden elâstikiyetini va kanım Karbi ileri Yağ yo ve klerine isle hakdamae in ettiği fevkalâde kârlar Yeni bir karar alınmıstır. günler Ayrı bir hesapta — tutulacak: Atma tahvili mümkün olmıyan ri Yüzimden zarar olursa ba Pı, TI hesantan karşılanacaktır. aç tiye kâr miktarı muayyen| Hinlerinin in Köçerse kür tahvilât sa. ““SEİnİn lehine olarak gök ameli bir | yi bissa senetlerinin arenk yüz EMİŞ bedeli ödenmiştir. Banka Yüzde oturun ödenmesi A hissedarlara müracaat hak- iyi, lir. Son karar mucibince bu kiş, OtUZ, toplarncak fevkalâde İardan karşılanacak, böylece his. İş cebinden para çıkmadan; don ödenecek, tahvil kıymetleri! İm e yükselecektir. Milit bor-| Barman etlerine itimat edenler, hiç bir aldanmamışlardır. encİal Times'in Ye nüshası m günlük mali gazeteleri hiç şüphesiz birinci olan FL gazetesinin Türkiye neşrettiği fevkalâde müs iyetle karşılanacak bir te. . İngiliz gazetesi, bu teşeb- karşı nazari surette dostluk maksadile atılmış değildir. Ye, İngiliz mali gazetesinde 0- Için meraklı bir mevzu tmeseydi bu teşebbüs hiç Ştp- tahakkuk etmezdi, Uzun müd. Türkiye hakkmda sali bir haber ve fikir kaynağı diye Yaş ecek olan fevkalâde nis. Mi — İngiliz iktısadi münnse- faal bir devreye girdiğine ondra City âleminin Türkiyeye Sagünler üzerinde ciddiyetle canlı bir delil teşkil eder. | Kn baslıyarak devlet 2.| baska genel direktörle- teşebbüsün kıymetini lâyık ol. takdir etmişler ve fev-| itinalı yazılar yetiş. . Se ri Tİ 7 vk; 7 Ti Yapmıya memur ettiği M- k bu işteki gayretini takdir. Ne isteriz. İngiliz gazeteci. Yaş bir görüş kabiliyeti göstere- a yon mânasını pek İYİ ve bizi bu suretle İngiliz â- ie İaıtmıyn çalışmakla iki mem- tt mi Yay, Mile bakımından çok rol oynamış! Komanya Ticaret Filosunda ii, İK 5 Tan) — Rus hükümeti, a luk yeni bir ticaret vapuru Mağa karar vermiştir. | i lim hayatın yardımcı dır, Bunu Ekonomi Siyaseti ve Sosyal Siyaset. gi- bi siyasal ilimlerin isimlerin- den de anlamak kabildir. Avrupada hayat ekonomi seti sahasında birkaç nazeriyenin ve nazariyecinin tesiri altında bu- gün nekadar derin değişikliklere uğramış bulunuyor! Bunun İçin bir François Çuesnay, bir Adam Smith, bir Friedrich List ve içeri- sinde bulunduğumuz zamandan da bir İrving Fisher, John Keynes ve nihayet bir Gus- tav Cassel ismini hatırlamak kâfi- dir. İlmi esas- lara dayanan sosyal siyasete gelince, o bunun umumiyetle ta - nhmasi ve ge »İş bir tesir sa- hası kazanabil - mesi için daha çetin bir müca- deleye — atılması lâzım geliyor, İl mi iktızat siyase- ti, o arada bilhas sa para , siyaseti, maliye © siyaseti ve tiçeret siyaseti üzerinde 400 bu kadar #enedenberi işlendiği halde sosyal siyaset nisbeten çok genç henüz altmış yıllık bir ilim şube- sidir, Sosyal siyasetin en şiddetli 8- leyhtarları, çok şayanı dikkaltir ki, hemen her yerde, bilhassa in- gilterede, Almanyada ekonomi &i - yasetinin pazariyecilerinden ibaret- ti. Onlar sosyal siyasetten başlı başıma müstakil bir ilim haline g*- trilmesini fazla görüyorlar, üste- lik tatbiki sosyal siyaseti de tehli- keli addediyorlardı. Hür bir dev- lette makul olan biricik siyaset ik- sadın kendi haline serbest bir&- kılmasıdır, diyorlardı. Herkese 8- ralarında serbest olarak — alım satım, Kira, karz, iş akitleri gibi— iklışadi mahiyette akitler yapmak hürriyetini verin, o vakit herkesin vaziyeti düzelir; herkes cemiyette islidadma, başardığı işlere ve mu- yale OY BİZE lik iktisadi serbestiden kendi ken dine doğar, yetişir. Rasyonel, yani überal bir ekonomi siyasetinden başka sosyal siyaset olamaz. u itirazlar çok ciddi bir şe- kilde gö: irmeğ ğer. Böyle bir ti ö” Kanunu,, İle ötedenberi sösyel 8i- yasetin tatbik edildiği memleket- ler arasına girmiş olan Türkiye için faydalı ve istifadeli olacaktır. Acaba sosyal siyaset hakikaten ekonomik birtakım zararlar doğu- racak yanlış bir fikrin mi ımahsu- lüdür? Devletin, hâkim Bulunduğu saha içerisinde iş akitlerine müda- «hale etmesi lâzım mıdır? İş aktini muayyen bir düzene koymak, bel- ki de iş zamanmı tahdit etmek, kadmları, çocukları korumak, ya: hut yu veya bu türlü işlerden ta- mamile uzaklaştırmak, hattâ belki de üeret meselelerine karışmak devlet için bir zaruret midir? Devlet işletmelerin sehhi vazi - yetini kontrol etmeli mi, ücret a- lan kimseler için hastalık, sakat - bk, ihtiyarlık sigortalarını organi- ze etmeli mi, müteşebbialeri, işlet- melerinde çalıştırdıkları işçi ve müstahdemleri kazalara karşı si- gorta etmeğe mecbur tutmalı mı? Diğer taraftan işçilerin ve müstab- demlerin Vâziyetlerini. düzeltmek maksadilâ bizzat kendi kendilerini teşki irmalarına, sendikalar ve kooperatifler kurmalarına, mü. teşebibislerle toplu olarak görüş - melerine, gıda maddelerini toplu olarak almalarına, evlerini toplu o. larak İnşa etmelerine, kısaca dev- letin teşri yardımları yanında İ “kendi kendilerine bakmalarına,, müsaade edilmeli mi? “Ekonomik kuvvetlerin serbestçe hareketi" ne Üstten veya alttan yapılan bu mü- dahaleler ulusal ekonomi bakımm- dan faydalı mıdır, yoksa lüzum- suz ve değersiz mi yohut ta — daha İleri gidelim — ulus eko- nomisi için bütün bütün tehlikeli olan bir şey midir? Yoksa böyle değil de sosyal si - yasetin ulus ekonomisine faydalı olabilmesi için aşamıyacağı ve aş- tığı zaman da tehlikeli bir hal ala» bileceği sınırlar mı mevcuttur? Çalışma zamanının kanunla 14 sa- stten 10 saste inrlirilmesi faydalı- TAN Soysal Siyaset VE Ekonomi S.vaseti YAZAN: see bir konferans vermişti: ve ikti: caksınız. saasasaaaasanasemasakasenekeee dır da 10 saatten daha aşağıya, meselâ 6 saate indirilmesi zararlı mi olacaktır? Belki bütün ücret. lerin iki misline çıkarılması ulusal ekonomi için faydalı, fakst on mis. line çıkarılması zararlı olabilir, Hudutları kim tayin edecek? Sos- yal sigorta teşebbüslere püra hu- susunda bazı mükellefiyetler yük- ler, bu mükellefiyetler acaba Lan- gi noktaya kadar ilerliyecektir? Şayet fabrlkalarda kadınların ve çocukların sılıhate muzır İşlerde çalıştırılması menedilecek Olursa bu zavallılar ne ile geçinecek, ne ile yaşayacaklardır? Devlet müda. haleleri veya kendi kendine bakun şekillerinden birile işletmelerin #ih- hi şartları düzeltilmek İstenirse neticede dünya kadar para sarfe. dilerek fiyatların yükselmesine s€- bebiyet verilmiş olmaz mı? Buta. da nekadar ileri gitmek kabil ola- bilir? Belki de bu suale verilecek esva» mahtelif metalara göre baş- ka başka olacaktır; ihtimal ekme- gin, kömürün pahalılaşması ulus ekonomisi bakımından tehlikeli, tütünün, yahut rakının pahalılaş- ması ise faydalı olabilir, Bunu kim tayin edecek? iç şüphesiz bütün bunların hakikaten bir hududu ola- caktır ve bu hudutları bulmak il - mi esaslara dayanan Sosyal Siya- setin en güç Yâzifelerinden birini teşkil eder, Müşterek ekonomik faaliyetle » rimizin, “sosyal mahsul, adını verdiğimiz umumi bir veticesi var- dır, Nihayet aramızda bölünen ser- vet te bu “sosyal mahsul, den baş ka bir şey değildir. Ulus ekono * mimizin ücretleri, faizleri, rantla- rı ve müteşebbis kazançları hep bu mahsulden meydana gelir. “Sosyal mahsul, den daha fazlasını tevzi ye taksim etmeğe imkân yoktur. “Sosyal mahsul,, küçükse, aldi - ğımız gelir de tabiatile mahdut 0- Tacaktır. “Pars, da nihayet “sos- yal mahsul, üzerine yapılan bir havaleden başka bir şey değildir. Yarından itibaren bütün ücret- leri ve maaşları on misli artıracak olsak “sosyal mahsul, yine olduğu gibi kalır, değişmez. Bu suretle ta- lep fazlalaşacağı için para cephe- sinden bütün fiyatların yükselme- Sine sebebiyet verilmiş olur, Bi - haçnaleyh gündelikle geçinenlerin de vaziyeti herhangi bir şekilde düzelmiş olmaz. Fransa 1936 da bu bakımdan nisbeten dar bir öl çüde olmakla beraber çok dikkate değer neticelerde bulundu. Fakat üeretler, birden bire de - ği) de yavas yavaş ve adım adımı Yükselecek olursa, o vakit faizle- rin, rantların ve kazançların hesa- bna olmak Üzere ücretler bir mik- tar genişleyebilir. Böylelikle “s08- yal mahsul” ün bölünmesinde - bel. ki de memnuniyetle karşılanacak bir değişime yol açılmış olur, gün- delik slan kimseler, faiz veya kâr ile geçinen kimselerine sırtmdan yükselmeğe ve kalkm - olabilirler. yal hakikat halini almıştır. Fakat s08- yal siyaset peticesinde. şayet ka Ord.Prof. Kessler UNİVERSİTE IKTISAT PROFESORU Üniversitemizin yeni İktısat Fakültesinin açılma resminde Profesör Kessler, Sosyal Siyaset mevzuu hakkında çok dikkate değer Cemiyetin bütününü düşünen ve koruyan bir içtimai siyasetin memleket hayatı içinde di siyaset karşısında alması lâzım gelen mevkii pek güzel anlatan bu mühim konferansın ana hatlarını bu sayfada bula» “eaeserasasereasesasesieeeekeek bil olur da gündelik alanlarm ça lışma istekleri ile başandıkları hiz- metler de artarsa, bununla O Vâ- kit “sosyal mahsulün, hakiksten #azlalaşması imkânları hazırlanmış olabilir; Şimdi bölünme Aüdisesi aramızda eskisinde olduğundan daha başka şekiller altında cere - yan edecektir, fakat şüphesiz bö Tünecek servet te eskisinden daha çok fazladır. Bu, tabiatile çok ar- zu edilen bir neticedir. Gerçek, bugün kuvvetli bir s03- yal set temeline dayanan mem- ieketler hemen de umumiyetle “sosyal mahsul, leri bereketli o - lan “zengin memleketler, dir. 1 giltere, İsviçre, Almanya, Avus - tralya, Yeni Zeland. İlin burada tetkik edeceği nokta şu olacaktır: Acaba bu memleketlerin o ka- dar kısa zamanda genişlemeleri ve kalkınmaları gerçekten tatbik et- enerjik sosyal siyasetine #t- münasebeti ile agi bulunuyor muydu? osyal siyaset, müteşebbis - lerin kazançlarını az cok tehlikeye koyduğu için, ötedenbe- ri müteşebbislerin pek hoşuna gıt- memiş ve onlar tarafından müte- madiyen tenkit edilip durmuştur. Şüphesiz Türkiyede de İş Kanu - nu meriyet sahasına konup her yerde büyük bir enerji ile tatbik edilmeğe başlanmca, bu gibi şikâ- yetler orada da zaman zaman Ku- lağımıza çarpacaktır. Gerçi kârın ücretlerin lehine olmak üzere a zaltılması kısmen de gösyal siya” setin gözönünde bulundurduğu £8- yelerden biridir. Fakat cemiyette sosyal mahsulün bölünme şeklini değiştirmekten, maksat müteseb - bizlerin içinden çıkılmaz. müşkül bir vaziyete sokulması da demek değildir. Ekönomik hayatın yeni vaziyete alışabilmesi ve uyabilmesi için #98 yel siyasetin ihtiyatlı, yavaş ve # dım adım ilerlemesi lâzımdır. Gün- de 12 saat yerine & saat çalışan insanların da kazanılan boş 74 - mangan hakikaten makul bir şe - kilde istifâde etmeği öğrenmesi İ- çin bir alışkanlık devresine ihti - yacı vardır. Ekonomik hayata sosyal siya- setinin bu kadar müdahale etmesi ne ne hacet var? Ücretlerin, fi - yatların, insanların böylelikle mü- temadi bir harekete kapılmasın muhafazakâr zihniyetler ekseriya bir bozukluk ve karışıklık olarak telâkki etmek isterler. Fakat ce - miyette her ilerilik nihayet eski- nin bozulmasından başka neyi ifa: de eder? Unutmamak lâzımdır sosyal siyasetin sebebiyet verdiği her rıza, her bozukluk nihayet cemiyet bütününün korunması maksadını gözönünde tutar. tçe- risi yaşadığımız cemiyetin var lıklarından © vazgeçemiyeci çok kıymetli zümreleri işlerin faz- ia uzunluğu, İşletmelerde sıhhi şartların kötülüğü, gelirlerin çok az olması gibi sebeplerle zaman 'ük bir tehlike karşısın- Onların sefalete düşmesi bütün bir cemiyet için 7a- rardır, Yükselmelerinden de müs- tefit olacak yine bütün cemiyettir. Binaenaleyh, onların ilerlemesine yardım etmek tek başına fertlere karşı veya münferit sınıflara kar- şı yapılan bir hayırkârlek demek değildir: Belki bir bütüne karşı İ- fa edilen bir hizmettir. Sağlam, hoşnut, karınları tok. müterakki insanlar ekonomik var- lığımızin en büyük servetini teşkil ederler: zaten bütün iktısat bu İn- sanlar için çalışır. Münferit (o bir teşebbüs için tek başına bir işçi nihayet bir “şey. den, bir öbjeden başka ne olabilir? Alelâde ham maddeler, makineler nasıl almıp satılıyorsa onların İŞ kuvveti de e satım almır; binnensleyh, bu matam da diğerleri gibi ucuzca elde edilmeğe çalışması kadar ta- bii bir şey olamsz. Fakat cemiyetin bütünü ve onun organizasyonu olan devlet için, çalışan bu insanlar fail — süje vâ ziyettedirler; orların yıkımı bütün bir devletin ve cemiyetin yıkımı demi Bu itibarla, yaşayışımız için mevcudiyetleri zaruri olmakla beraber birçok tehlikeler karşısın. da kalan grupları ve sınıfları Ko- ruyan, ileriye götüren müstakil bir sosyal siyasetin, şu veya bu İs” tihsal şubesini teşvik eden ekono- mi siyaseti yanında kendisine gö re bir mânası ve kendisine Bör€ bir kıymeti olmak gerektir- Ekono- mi siyaseti mataları düşünüyorsa unutmamak lâzımdır ki, sosyal si- yaset te insanları düşünür! Biz her ikisinden de vazgeçeme” yiz. Yeni Iktısat Fakültesinde Ü- niversite okurlarımız her iki di - siplini de lâyıkile görürler ve öğ renirlerse bundan yine fazlasile İs” tifade edecek memleketimizin İkti- set ve cemiyet hayatı olacaktır. Bu sene kış fasılalarla çok şid- &:tüi geçti. Hararet derecesi bugün sıfıfın üstünde mütedil bir rakam gösterirken ertesi gün sıfırın altında insafsız bir soğuk derecesi tebarüz ettirdi. Yalnız bizde değil, fakat Avrupanın bir- çok yerlerinde kış bu sene bu Ş€ de essin silvelere sahne alin | Şu resimleri görüyorsunuz: Tn- gilterede kışın şiddeti, vagonlar- da böyle buz salkımları sarkıt- mıştır. Alttaki resimde bir > s KÖŞESİ Akademinin Yeni Yolu Güzel San'atlar Akademimiz ıslaha çalışılıyor, Avrupadan mütehassıslar getirildi. Faaliyete geçildi. Bu hare- ket, doğrudan doğruya memleketin İ resim mükadderatma inen mutlu bir | işarettir. Akademiye getirilen profesörler. den biri, bizde resim tedrisatının 1s- lahile uğraşan Pr. Leopold Levy, bir haftadanberi akademinin resim kısmı işlerile mesgul olmıya başladı. İk iş olarak akademinin resim ( Şubesini konkur nizamnamesini değistirdi. Memlekete iyi ressam yetistirmek ve memleketteki resim telâkkisini de- İ ğitirmek hususunda ve tedris siste, minde bu konkur mizamnames'nin büyük bir rolü vardır. Şimdiye kadar akademide vapılan müsahakalar, ta» lehenin san'at arzu ve İştivaklarını güya arttırmak için ihlas edilen “bn varıslar faydasız görüldü ve kaldırıl. İdi. Zira Tennold Levv'nin Gikr'ne göre san'»t İmlahasi icin hivle snor mehi vetinde hir varsa ihövre yoktur. Bunlar ancak illemetctenleriin talehe araşmAn vanılahilnek misahakalar. der, Yüksek tmirisnttin ver alamaz. Tavid şamanmılan heri yanılmak olan ha karl meninin matze'arı nten bötln dünyaca anlaşılmış bu- amel, Fakidan heri keten ta tan bn hamlenin. Menta. eek, vamlmel. kraki #ürenle artik. fü-enle anda, Sa, enik Nama elimizi id getir, vağli kava nar're, VTİ. hava tahlo gibi yğın halinde id!. Ve Pun- larm her biri senede üçer defn tek- rarlanırdı.. Tslebe bu müsahakalar. da, birinciliği elde edebilmek hırsma İ düserek eserin husneivetine, kendi sahsi temayüllerini kuvvetlend'rmive cahsacığı verde yartığı işi irive #eğendirmek oluru, imdi, Mösvö Keonold Levv tale - benin sahsiyetini temeni ettirmek gayesi'e hir proje karır'adı ve «ade, mi muallirler meclisinde kahul olun- ravosi du. İ yeke Tannold Cevriye süre tale, t ken. benin yarıs eleceği insan FİZ di kendisidir. Ve talebenin san'a vâhitmele için güdeceği gave evwlâ kütirüntn yüksetmesini temin — et mek olaraktır. Yeni konkur nizarnameside bi) hassa onnlar ki dilmetedir. İ 1 Kitan korkum, 2 — Devam Konkuru, 3 — Av! sert konturu, (4 — Kurdüsunr konkuru, 5 — Deşare İda yarılan işler konluru. 6 — S'ne san konkuru, 7 — Kültür konkuru. Akademiye glttitim gün direktör Bürhan Toprak'a karsı kuruya bu veni sslehet için düsiinceterimizi mik, nakaen elivarduk, Kanı venin İs8- ri eli erkek hiri ker dört telebe #ir. AV Pürhan Toprak bun'arlan birine sorln? — En son oku'uğunuz kitap kk min? — Keon Taste" — Size Şekspir' ki? — Pen Fiğmidi aker, — Si» de sunu alemine, Dive bir haska kitap verdi. Ötekilerine de öy- riyorum, Sin. Taleheler, bu Kitenları hir hafta zarında okuyacnkler ve bir deftere hnlâaasımı varmenk'ar, kanli tenkidi #drlerini, mütateslarını An Hive eda pek vazmenk'nr va hr defterleri aade idaresine verecek'ar, Bir tür İ heveti tarafından tettdk edilmek ve kıvetli görlilenlere mükâfat. İ muvaffa İ ları verilecek, İde akeseleminin ealahera giden yol öktünde ilk merhaleye atılmış bir dım. | FE Romanyeda Mühis Kış Bükreş, 5 (TAN) — Bütün Romanya soğuk dalgasına tu- | tulmuştur. Hararet derecesi sr- fırdan 35 derece aşağıdır. Buko. * vina havalisinde (demiryolları münakalâtı her tarafta durmuş- tur, Türeyen birçok kurt sürü- leri, köylerde serbestçe dolaş- makta. halka ve hayvanlara «<#” dese sireni İbahçe kapısının buz sakalları Jarasındaki garip ve gülünç mia- İzarasıdır