17 Ağustos 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

TAN iT -8 - 936 10.000.000 liralık bir servet Meyva sanayii plânının tatbikına başlanıyor Memleketin bir çok yerlerinde ambalâj tesisatı, imalâthaneler, standardize istasyonları kurulacak A nkara, (Hususi mMuhabirimiz yazıyor) — Memleketimiz- de elma ambalâj evleri, kuru elma imalâthaneleri, kayısı kurutma ma- halleri ve meyvaları kıymetlendir- meye mahsus sair tesisatın vücuda getirilmesi kararlaştırılmış ve bu iş için de bundan bir müddet evvel bir heyet tetkik seyahatine — çıkmıştı. - Heyet İktısat ve Ziraat Vekâletleri- nin bu işlerle alâkadar erkânile, An- kara Yüksek Ziraat Enstitüsünden iki profesör ve memleketimize gel - miş olan Hambürg meyva ithalât evlerinden birinin mümessili Profe- sör Bade'den terekküp etmekte idi, Haber aldığımıza göre, heyet mey- ve muıntakalarımızı gördükten ve meyve müstahsillerile — temaslarda bulunduktan sonra edindiği kanaat- leri bir rapor halinde İktisat Vekâle- tine bildirmiştir . İkinci beş yıllık sanayi plânımızın geniş ve bir buçuk milyonluk bir mas raf sütununu ihtiva eden meyve sa - nayii plânının kabili tatbik olduğu ne © ticesine varılmıstır. Bugün pek ehemmiyetsiz bir rak- kamı geçememiş bulunan meyve ih- racatımızm, plânm tatbiki halinde, külliyetli miktarlara baliğ olacağı ve beş yıl gibi pek kısa bir zaman için- de yılda memlekete en az 10 milyon lira getireceği muhakkak görülmek tedir. Memleketin meyve mahsulatmı ar- tırma ve cinsini iyileştirme işi zira- at -trâletinin ve meyve ihracatını arurma propagandası da İktisat Ve- kâletinin plânlarında yer almış husus lardır. Biribirile tevem olan ve en iyi verimin alınması için beraber yü rütülmesi gereken iki plândan da müşterek esaslar ve hükümler mev- cuttur. A ncak, bu iş için memleketin c muhtelif yerlerinde, mese- lâ kayısı kurutması için Malatyada, elma için Karadeniz sahillerile Nıg— de, Bor ve Kastamonu mmtakala - rında yapılacak tesisat, teşkilâta ve kadro meselelerine müteallik sebep- lerden dolayı ancak 1937 yılmda fa- aliyete amade bir vaziyete getirile- cektir. Halbuki, beynelmilel piyasa mütemadiyen faaliyet halinde ve bel Hbaşlt meyva ihracatile tanmmış memleketler bu piyasalarda menfa- atler temini peşindedirler. Türkiye- nin, * milli menfaatleri bakımmdan, piyasalardan bir yıl için dahi olsa ayrılmaması lâzımdır. Bu itibarla 1937 yılında ikmal olu- nacak tesisatı beklemeden 936 yılı mahsullerini de işleyip piyasaya sev- kedebilmek için bir şirket tesisi ve bu işlerin şirkete gördürülmesi çok ye- rinde olacaktır. Muhtelif mıntakalar ktisat Vekâletinin salâhiyet- li bir makamı raporun ana hatları etrafında bize şu malümatı vermiştir: i — İkinci beş senelik sanayi plâ- nıma dahil tesisatın vücuda getirilme si hem kabil ve hem de meyve ihra- catımizin inkişafı bakımından lüzum ludur. 2 — 1936-37 kayısı Tekoltesinin a Tesisat ve teşkilât yüzde 90 nı sürekli ve şiddetli donlar mahvetmişlerdir. Bu itibarla 936 yılı ihracatında kayısımız kendisinden beklenilen mevkii alamıyacaktır. 3 — Heyetin tetkikat yaptığı muh telif mmtakalarda, ambalaj evlerile kuru elma tesisatına derhal başlanı- masi zaruüretine şahit oldukları ve mevcut meyvanın yapılacak olan te- sisatı tamamile işgal edeceği bildiril- mektedir. Fiatjer de, ihracatta elde e dilebilecek fiatlere ve işletme mas - raflarına nazaran kurulacak tesisa - tın randımanlı olarak çalışmasını te- min edecek kadar ucuzdur. Birçok mıntakalarda elma müstah sillerinin aralarında tesbit ettikleri fiat 1,5 - 2 kurüş arasındadır. Hal - buki bu fiatleri iki misline çıkarmak suretile elde edilecek standardize el- madan da kâr temini mümkündür. 4 — Memleketimizin elma amba - laj mahalleri ve kurü elma imalâtha- neleri için en elverişli yerleri pazar, Gümüşhane, Ordu ve Van, Giresun, Ünye, Çarşamba, İnebolu, Kastamo- ni, Niğde, Bor mıntakaları olarak tes bit edilmiştir. 5 — Yalnız, plânın tathikatma giri şildiği ilk sene zarfında bütün bu mın takalarda birden yaptırılacak tesisa- tın faaliyet haline gecirilmesinin ik - tısadi mahzurları vardır. İlk yıl, da- ha ziyade, ecnebi mütehassısların i - daresinde Türk işci ustaları yetişme- sini temin edecektir. İlk sene belki bu mahallerden en müsait olanmı intihap etmek ve bu süretle maruz kalmabilecek olan her hangi bir muvaffakıyetsizliği mmnta- kanm zenginliğile kapatmak faydalı olacaktır. Pazar havalisinde tesisat apılan tetkikat , neticesinde yukarıda saydığımız mmta- kalardan en -—-müsait şeraiti ihtiva eden yerin Pazar havalisi olduğu ne- ticesine varılmıştır. Zira senede normal olarak 5 milyon kilo elma istihsal eden Pazar havalisi sahile 20 kilometredir. Pazarın civarında- ki elma istihsal mıntakalarının da bir kısmı sahilde, bir kısmı sahilin çok yakinindedir. Bu mıntakada el- ma fiyatları da çok ucuzdur. Bu havalinin mayhoş elma cinsi de Avrupa memleketlerine hem ucuz fiatle hem de kolaylıkla gönderilehi- lir. Ve orada en iyi kabule mazhar o- lacağı mütehassıslardan öğrenilmiş ve son senelerde yapılan tecrübeler - den anlaşılmıştır. Deniz yolları idaresi pazara mun - tazam seferler yapmaktadır. Ve Ka- radenizin nisbeten mahfuz limanla - rından olan pazarda sandıkların haf- talarca müsait havayı beklemesi teh likesi yoktur. Pazar limanmın 935 yılında ihraç ettiği elma takriben 3,330,000 kilo - dür. Ancak, şimdiye kadar yapılan ihracat çok iptidaf olan ambalâj usul lerine tâbi olduğundan hem kalitesi, hem de kanitesi üzerinde fena tesir - leri görülmüştür. Çok zengin elma istihsalâtıma müsait olan bu havali modern amphalâj makinelerile tec- hiç olunursa memleketin meyvacılık- ta en zengin mıntakalarından biri canlandırılmış olacaktır..,, Haydarpaşa - Pendik banliyö hattı Haydarpaşadan Pendiğe kadar o- lan banliyö hattımın İzmite kadar uzatılması düşünülmektedir. Bu hu- süsta alâkadarlar tetkikler yap- maktadır. Tetkiklerden müspet ne- tice alınırsa Haydarpaşa - Pendik banliyö hattı İzmite kadar uzatıla - caktır. Sofyada tutulan komünistler Sofya, 16 (Tan) — Varna mahke- mesi, zabıta tarafından aranılmakta olan komünistlere yataklık eden 10 kişiyi T seneye kadar muhtelif ha- pis cezasiyle 150 bin İlevaya kadar muhtelif para cezalarma mahküm etmiştir. Son olarak geçen gün Beensko kazasmda meydana çıkarılan bir ko- münist teşkilâtmın organizatörü ile komünist ânsı yaka.!anmıgnr Meşrubat imalâthanelerinin koı'ıtrolu Şehrimizdeki meşrubat ve içki ima lâthaneleri, ölçüler — başmüfettişliği memurları tarafından sıkı bir kon - troldan geçirilmiştir» Kontrolda ve- kâletin müsaade ettiği hadden fazla hacmi işaretsiz şişe mevcut olup ol- madığı araştırılmıştır. Yeniden ölçü- süz şişe getirilmesi ve kullanılması yasaktır. Bu yasağa riayet etmiyen- lerin cezalandırılmaları cihetine g-ı- dilecektir. Galata rıhtımı Galata rıhtiımmdaki çöken yerle- rin mukavemetini arttırmak — için temellerinde bulunan — çamurlarm kaldırılmasına ve yerlerine taş dö- külmesine başlanmıştır. Büu ameliye bitince rıhtımın yükseltilmesi için icap eden tamirat ve mşaata başla, nacaktıt. Istanbul - Edirne yolu bitiriliyor Silivriye kadar olan kısım Eylülde bitecek Nafıa Vekâleti, İstanbul - Londra büyük şösesinin bir kısmı olan İstan- bul - Edirne yolunun önümüzdeki sene zarfında ikmali için lâzımgelen bütün tertibatı almıştır. Yolun İs - tanbul vilâyeti dahilinde bulunan kısmınım Silivriye kadar olan parça- sı, eylül içinde tamamlanmış ola- caktır. Silivriden sonra İstanbul vi- lâyeti hudutları içinde, daha 12 kilo- metrelik bir kısım kalmaktadır. Bu kısmın yedi kilometresi önümüzdeki ilkbaharda vilâyet tarafından yap- tırdacaktır. Geriye kalan beş kilo- metrelik yolu Nafia Vekâleti kendi vesaitile inşa edecektir. Büyjük şŞo- senin memleketimizde olan kısmının da ikmalinden sonra — Londradan Fransız sahillerine feribot seyaha- ti yapılmak şartile İngilterenin her- hangi bir noktasından İstanbula ka- dar otomobille gelmek kabil olacak- tır. Memnu mıntakalar tesbit ediliyor Boğazlardan geçiş hakkındaki ka- yıtların tatbiki ile beraber memnu mıntakaların da tecrit ve tahdidine başlanmıstır. Verilen karara göre, Sütlüceden yukarısı memnu mınta - ka çerçevesi içerisine almmıştır. Bu itibarla Rumelikavağı memnu mın - taka dışımnda, Anadolukavağı ise memnu mıntaka içinde kalmıştır. Buralardaki plâjlar kaldırılacak, ga- zinolar kapatılacak, denize girmek, bu civar sahada dolaşmak yasak edilecektir. Kilyos ta memnu minta- kaya ithal edilmiştir. Şimdiye kadar Karadenizden gelerek gece hoğaza giren ve Büyükdere önlerinde — de- mirliyen gemiler, bundan sonra açık- larda tevakkuf edebileceklerdir. Derince ve Gölcük mıntakasile Çanakkale Boğazının asker tarafın- dan işgal edilmiş bulunan kısımları memnu- mıntaka * olarak kalacaktır. Hükümet, memnu mmntakalarmı Yer: lerini yakında ilân edecektir. Göçmen işleri İki ay içinde memleketimize on üç bin göçmen gelecektir. Bunların do- kuz bini Köstenceden, üç bin yedi yüzü Varnadan, üç yüz otuzu Bür - gazdan getirilecektir. Deniz ticaret müdürlüğü göçmenlerin nakli husu- sunda kiralanacak vapurlar için bir münakasa açmıştır. Nakliyata sar - fedilecek paranım elli bin lirayı bula- cağı söylenmektedir. Nakliyat, 22 bir tren k Dün Bostancıda feci azası oldu ğHat üzerinde dolaşan bir çobanğ treni duymadığından çiğnendi Dün Haydarpaşa - Pendik tren yo- lunda feci bir kaza olmuştur. Pen- dikten kalkan makinist Tevfiğin ida- resindeki 11 numaralı katar, Bostan- Ci istasyonuna yaklaşırken hat üze- rinde dolaşmakta olan çoban Kirım- lt Mehmedi çiğnemiştir. Mehmet, makine altında kalmış, tren durdu - ruülmuş ve çoban lokomotifin al- tından iki kolu ve iki ayağı kesilmiş olduğu halde cıkarılmıştır. Mehmet, çok yaşamamış ve - birkaç dakika sonra ölmüştür. Hâdiseye müddeiumumilik vazıyet etmiştir. Kazayı yapan katar Bostancı istas- yonunda durdurulmuştur. Bu yüz - den banliyö seferleri bir müddet ya- pilamamıştır. Dün akşam Şişlide bir otobüs kazası oldu Dün akşam Taksim - Şişli yolun- da bir otobüs kazası olmuştur. Tah- kikatımıza göre hâdise şöyle cere - yan etmiştir: 12 plâka numaralı hususi kamyo- net, Şişli yolunda ilerlerken frenlerin tutmaması yüzünden Bomonti tram- vay durağındaki T8 numaralı elek- trik direğine hızla çarpmıştır. Çarp- ma ani ve şiddetli olmuş, şoförle içindeki yolculardan kamyonet sahi- bi Ahmet ve Emrullah başlarından, vücutlerinin muhtelif — yerlerinden, yaralanmışlardır. Kamyonetin ön tarafı tamamen parçalanmış - tır. Yaralılar, Şişli Çocuk Has- tanesine kaldırılmışlardiır. Şoförün yarası hafiftir. Dün gece yaralıla - rın sıhhi vaziyetleri hakkımda hasta- neden aldığımız malümata göre, ge- rek Ahmedin, gerekse Hmrullahın yaraları ağır değildir. Mesele hal'edildi Piyasada pamuk ipliği buhranı kalmadı Bir aydanberi devam eden pamuk ipliği buhranı İktısat Vekâletinin müdahalesiyle önlenmiştir. Vaziyeti tetkik etmek üzere Ankarada iplik fabrikatörlerinin de iştirakiyle bir toplantı yapılmıştır. Bu toplantıda iplik fabrikatörlerinin itirazını mu - cip;olan 12 ve 16 numaralı pamük ip- liklerinin fiatları yeniden tetkik e - dilmiştir. Neticede sanayi umum miü dürlüğü verilmiş olan narhı az fark- larla yerinde bulmüuş ve iplik fabri- katörlerine piyasaya iplik çıkarma - ları için tekrar yeni bir tebliğde bu- lunmuştur. Ç Sümer Bankın Kayseri ve Bakır- köy-fabrikalarma 'da bilhassa bu nu- maratı Tpitkrere pıyasdınn mtryaer olan her nevi pamuk ipliğini hemen piyasaya çıkarmaları için emirler verilmiştir. Kâfi miktarda pamuk ipliği piyasaya gelmiş ve Yerli Mal- lar Pazarında satışa çıkarılmıştır. Polonyalı seyyahlar Polonya bandıralı Helvok vapuru ile üç yüz elli kadar seyyah dün şeh- rimize gelmiştir. Muhtelif orta Avru pa milletlerine mensup olan bu sey- yahlardan bir kısmı dün akşam Ya- lovaya gitmişlerdir. Vapur yarın Ak ağustosta başlıyacaktır. Yardım sandığı Muallimler arasında ku- rulan sandık nizam- namesinde değişiklik İstanbul vilâyeti muallimleri ara- sında kurulan yardım sandığının ni- zamnamesinde bazı değişiklikler ya- pılmıştır. Nizamnamenin yeni şekli- ne göre, her aza kuruma dahil oldu- ğu zaman 50 kuruş verecek ve san- dığın ihtiyat akçesini — arttırmak maksadiyle birinci ve ikinci ölüm ha- diseleri anımda 50 kuruş daha tediye' edecektir. Bundan başka her ölüm vukuunda azalar, yirmi beşer kuruş vereceklerdir. Kasada beş ölümü kar şılıyacak kadar para toplandıktan sonra herhangi bir ölüm vukuunda azadan para almmıyacaktır. Toplana at bankasma yatırmlacaktır. Herhangi bir sebepten dolayı mes- lekten ayrılan sandık azasının hakla- rı baki kalacaktır. Sandığa şimdiye kadar yazılan 1000 azanın verdiği parayla ilk ölüm vukuunda 250 lira- lık bir yardım yapılması imkân da - hiline girmiştir. Sovyetler canlı hayvan alıyor Sovyet Hükümeti, şark vilâyetle- rimizden canlı hayvan satınalmağa başlamıştır. Ağustos ayı nihayetine kadar mühim miktarda muamele ya- denize dönerektir. pılacağı umulmaktadır. vE I—-IAVA Bugünkü hava tirmesi havaniın açılmasına yardım edecektir. Havada bir haftadanberi görülmekte olan sabit vaziyetin bu- günlerde değişmesi muhtemel değil- dir. Ancak, değişik istikamette ese- cek olan rüzgârın fasıtlalı yağış ge- tirmesi mümkündür. Süreti umumi - yede /yapılan tahminlere göre, hara- ret derecesi bir miktar tenezzül ede- bilecek ve hava yarı kapalı olacak- tır. Dünkü hava Dün, hava öğleden sonra yarı bu- lutlanmıştır. Saat 17 ile 18 arasında hafif yağış görülmüştür. Yağmur, fasıla ile bir müddet devam etmişse de çiseleme hududunu aşmamıştır. Hararet gölgede en cok 26,3, en az 20,6 dereceyi bulmuş, güneşte en çok sıcaklık yarım derecelik bir te- reffüle 59,5 a çıkmıştır. Rütubeti nisbiye vasatisi yüzde 22,1 olarak kaydedilmiştir. Dünkü çiselemenin hakiki âmillerinden birisi rütubeti nisbiye vasatisindeki bu tenezzüldür. Bilhassa öğleden sonra şimali şarki- den esmekte olan Tüzgârm lodosa çevirmesi mütekâsif bulutların top- lanmasma yardım etmiştir. Rüzgâr, şimalişarkiden azami T metro sürat- le esmiştir. y sekleller Rüzgârm lodos istikametini değiş- | , L 4 ğ B 2 aw4ı5 8678 9 1011 12131415 ı6171819L02122 | ısfq252627âa sos || | Hızir: 104 1352 Rumi 8 inci ay Gün: 230 1855 Hicri Cemaziyelevvel Ağustos 29 4 Güneş: 5,12 — Öğle: 12,18 — İkindi: 16,07 Akşam: 19,06 — Yatsı: 20,48 — Imsak:3,18 Memlekette hava Anadolunun muhtelif mıntakala- rında fasılalı yağışlar kaydedilmek- tedir. Şark vilâyetlerinin çoğunda sürekli yağmurlar görülmüştür. Or- ta Anadoluda yağmur kesilmiştir. Hararet derecesinde yükselme isti - datları vardır. Akdeniz sahilleri çok sıcaktır. Adana, Mersin, Antakya vilâyetlerinde birkaç gün içindeki ha raret, birdenbire artmış, yakıcı bir güneş her tarafı kavurmaya başla- miştir. Ege mmtakasında yağmur yoktur. Trakyada hava bulutlu ve bazı yerlerde hafif yağışlıdır. Kara- deniz sahil mmtakası mutedil iklim şartları içindedir. Bu mımtakada ha- va vaziyetinde mühim değişiklik gö- rülmemiştir. Geçen sene bugün Geçen sene bugün gölgede azami hararet 23,8, asgari hararet ,20,4, güneşte en çok 57,9 derecedir. Rütu- beti nisbiye vasatisi yüzde TT dir. Tazyik, bir gün evvelkine nazaran, mühim değişiklik göstermiş T7ö8,8 i milimetreyi bulmuştur. Rüzgâr, sa - niyede 10,2 metro süratle esmiştir, Hava, açık ve yağışsız geçmiştir. Rü- tubet derecesinde yüzde 2 - kadar bir tenezzül kaydedilmiştir. i — Arnavutlukta isyan çıktı. A- silerin Tiran Üüzerine yürüdükleri bildiriliyor. 2 — Muhtelif memleketlerden hic- ret veya iltica etmek suretiyle mem- leketimize gelen 962 muhacir vatan- daşlığımıza alındı. 3 — Atinada efzün taburunun cep- haneliğinde yangın çıktı. 10 bin fişek, ve birçok eşya tamamen yandı. İki kişi ağır yaralandı. 4 — İlk üzüm mMmahsulü, İzmir li- manından ihraç edildi. 5 — Yunanistan sevahatine cıkan İpar kotrası bugün Geliboluya vardı 6 — Almanyada yahudilere karşı nümayişler yapıldı. —< Siyaset âlemi Müvazene hesapları - Madrit düştü, düşecek... Bütün gözler İspanyaya dikilmiş, kat'i ha- berler bekleniyor. İspanyadaki inkişaflar karşısındl | İngiltere, Almanya ile İtalya ve Fransa ile Rusya derecesinde alâka- | h görünmüyor. Adeta bitaraf dürü- yor. Fakat İspanyada takarrür ede- cek vaziyet ve bilhassa İspanyâ dramımın ikinci perdesi her milletten ziyade İngiltereyi alâkadar eder. * İngiltere doğrudan doğruya birf Akdeniz devleti olmamakla beraber bir asırdanberi Akdenizin anahtarla- rını elinde tutmuştu. Bu vaziyette İngilizlerin en mühim bir istinat nok- | tası Cebelüttarık'ın arkasmın vt karşısının İspanya gibi bitaraf ve zar rarsız bir devletin elinde bulunmasi — lli Şimdi faşist bir hükümet İspanya> da iş başma geçerse, bunun zâfın- dan istifade ederek İtalya gibi, Al- | manya gibi birinci sınıf bir askeri kuvvet, Akdenizin garp methalini bilfill nüfuz ve hakimiyeti altına alır- sa İngilterenin bir asırlık muvazene | hesapları ne olacaktır? Mesele yalnız Cebelüttarıkla kıl' mıyor. Bir vakitler Akdenizin orta- sında çok mühim bir kudret merke- zi olan Malta adası, hava inkişaflari neticesinde, yakmda asarı atika SI | rasına geçecek eski sistem bir kal€ haline inmiştir. Süveyş hava hücunm- larına maruz olabilir. Adene gelince, | burası da İtalyan tehdidi altındadır. Eskidenberi Hudeydeyi gözüne kes- tirmiş olan İtalya, Yemende nüfuZ kazanmak için büyük ölçüde çalışı- yor. İngilterenin Adendeki kudret merkezi, kolayca karadan ve hava- dan çevrilebilir. İngilterenin imparatorluk muvasa” la yolları emniyetten mahrum kalır” sa Büyük Britanya âlemi büyük sar- sımtılara maruz kalabilir. * Bütün İngilterede: “Aman, gürül- tüden kaçalım da ne olursa olsun!u diyenler bulunduğu gibi yarmın ils timallerine derin bir endişe ile bal VE Akttmyde gay tııadıl VAZiye sarsılmasından korkan İngilizler d? çoktur. a Ispanya Kralı Marienbatta gizli sîyasî faaliyetler var Geçen gün Praga bir Amerilm? tayyaresi gelmiştir. Pilotu bir İngi liz, fakat içindekiler iki Ispa,nyol İi sılzadesi... İspanyadan Roma yoll” gelen iki asılzade Mariyenbatta eli İspanyol kralile saatlerce gizli bir İF ) tima akdetmişlerdir. Bundan — g0f ra acele Berline uçmak istemişlef' fakat Çekoslovakya hükümeti bütür | protestolara rağmen tayyarenin hör | reketine müsaade etmemiştir. İspanyol kraliyet taraftarları liyet merkezi haline koymuşl: Kralla General Franko kuvvetlefî ' rasındaki temas artmaktadır. İsP3' yadan gelen gizli heyetler kralla laştıktan sonra bazı Avrupa me# N leketlerini ziyaret etmişler ve bİF kım vaitler mukabilinde para Ve | lâh aramaktadırlar. Ni | İspanyol kraliçesi, kraldan M t yaşamaktadır. Bununla beraber * panyol kral hanedanı kralın m' desi olmadan, bulundukları yef başka yere seyahat edemezler. J Kraliçe, ayrılık halinde olmlilîrı rağmen krala bir mektup Yyâ7 u!’y' kral hanedaninm — Fransadan € laşmasma müsaade istemiştir sebep, Kan:-civarında oturan krali z ye ve çocuklarına karşı bir m“d;:ı, tenberi Fransızlar tarafından ol” manca nümayişler yapılmaktâ Vei EWEMER <LİSTESİ -Hafif yemekler — Pirzola, çall sulye, vişne kompostosu. Ağır yemekler — İstakoz sıdır. nezli, etli hıı.mya, ıeçelli 0 ü