29 Haziran 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

| PAZARTESİ 29 HAZİRAN 19386 TELEFON « TELGRAF t 5 K TAN EVİ Gazetecilik, Matbaacılık, Klişecilik İKİNCİ 'YIL — No. 24318, TAN, 24319, 24310. İSTANBUL 429. URUŞ ei KA SİYASAL GÜNDELİK GAZETE Boğazlardan geçiş tahdidatı Ingiltere ile Sovyetler arasında olan ihtilâfa hal çaresi bulundu Litvinof Rus filosunun Boğazlardan geçmesinin bazı şartlara bağlanmasını kabul ediyor MONTRÖ MEKTUPLARI : Montrö palas Montrö, 24 Haziran Yirminci asır diplomatlarının en akıllı hareketlerinden biri de hiç şüp- he yok ki beynelmilel meseleleri hal için dünyanm en sakin ve en şirin yerlerini intihap etmeleridir. Eski - den devlet adamları bir muahede ya- pacakları zaman Viyana, Berlin, Pa- ris gibi nüfusu milyonları bulan gü- rültülü şehirleri seçerler, redingotla- rımı giyerler ve bir hariciye nezare- tinin yüksek tavanlı salonlarında toplanarak o günün icapları memle- ketlerinin menfaatleri ne ise onlara göre dünyaya nizam verirlerdi. Şimdi ise kalabalık ve gürültülü şehirler - den pek hoşlanmıyorlar, mümkün ol- duğu kadar uzağa kaçıyorlar. ve ga- liba rahat konuşabilmek İçin, en sa- kin, en ıssız yerleri arayıp buluyor- lar. Ya Streza gibi bir cennet köşe- sinde toplanıyorlar, ya Lokarno gibi harikulâde bir tablat parçasını seçi- yorlar, yahut ta şu bizim şimdi bu- kunduğumuz Montreux gibi dünyanın en güzel göllerinden birinin insana baygınlık veren kıyılarmı tercih edi- 'yüllar. Medoşiloğıniş bir tablatİn İn- gan sİmislari izarindaki didükmlirbut tesiri inkâr edilemiyeceğine — göre diplomatların arkası bin metro yük- Beklikte bir nefis dağa dayanan, önü durgun ve lâcivert bir göle bakan ve her tarafı renk renk çiçek ve yeşil- lik dolu böyle bir yerde toplanmış ol- maları, görüştükleri meseleleri aklı- selim ile neticelendirmeleri için her halde faydasız sayılamaz. Boğazlar Konferansıma gelen muh- telif devletlerin diplomatları, Montrö de gölün kenarma kurulmuş Mon- treux Palace'ta oturuyorlar. Montrö || Palas ,bu on dört bin nüfuslu Mon- yataklş modern kârvansaray ki her odası tertemizdir, her odası banyolu- dur ve her odasının pencereleri ya göle, ya dağa, fakat mutlaka bir ye- şil tabloya bakmaktadır. Bu mektu- bu yazdığım zaman sabahm saat be- pidir. Otelin beş yüz odasımnm her bi- rinde bütün devletlerin ya bir mu- rahhası, ya bir müşaviri, ya bir kâ- tibi, ya bir gazetecisi yatmakta ve otel kuşlar tarafından sanki müha- sara edilmiş bulunmaktadır. Binler- ©e ve binlerce kuşlar, sayısız ağaçla- ra konmuşlar, durup dinlenmeden o kadar güzel ötüp şakrıyorlar ki bü - tün otel sakinlerinin daha harikulâde bir musiki içinde uyumalarına imkân tasavvur edilemez. Montrö Palasın bir otelden ziyade bir büyük beynelmilel hâdise olması Bebeplerinin başında evvelâ şu esna- da bütün devletlerin şu veya bu he- yeti murahhasalar halinde bu otelin İçinde toplanmış olmaları gelir. Işte bngilizler şu katta, işte Fransızlar bu katta, Romenler, Yugoslavlar, Yu - hanlılar, arka tarafta, Ruslar ve biz ön tarafta, hulâsa her heyet bir ta- rafta, fakat hepsi bir arada ve ayni koridorlara sıralanmış odalardadır - İngiliz murahhası Stenhop (Meşhur karikatürist Kelen tarafından sureti mahsusada Rus Dış Bakanı Litvinof 'Tan için çizilmiştir.) 'Paris. 28 (Tan) — Boğazlardan | nınBoğazlardan geçmesinin bazı şart geçecek harp gemilerinin tahdidi me- selesi üzerinde Cenevrede Sovyet Rusya, ve Türkiye baş murahhasla- rı ile İngiltere dışişleri bakanı Eden arasında yapılan müzakerelerde bir hal çaresi bulunduğu haber - veril - mektedir. Ç Litvinof, Soyyetlerin sulhçülüğü - nü göştermek icin huviük-hir hiisniia niyet izhar ederek Rus dönanmasi- İ nuhu tahlikedea-hulı lara bağlanmasını kabul etmiştir. Bu şartlar üç tanedir: 1 — Eğer Uluslar Kurumu fevka- lâde bir hal vukuunda karar verirse, 2 — Eğer Uluslar Kurumu önce - den bazı ahvali derpiş ederek önce - den bazı müsaadeler vermişse, 3 — Eğer Soyvyet topraklarının ce (Arkası 3 üncüde| Konferansın akisleri Şarki Akdenizde Ankara ile hoş menfaati olanlar geçinmelidirler gazetesi, 5 devlet arasında Akdeniz İngiliz gazeteleri Rusların Karadenizde kuvvetli bir H İ | tersane yapmalarından endişe ediyorlar. Bir İtalyan trö şehrinde, İsviçre turizmine göre f bir otel, fakat bana göre beş yüz ya- ş aktın taklr muazzanı bir hâdisedir. Beş yüz |i paktının “ devam S İtalyaya karşı imzalanan | edeceğini yazıyor | * a Karadenizdeki Sovyet Rusya donanmasını teşkil eden bazı gemiler Boğazlar konferansı bütün dünya matbuatında büyük bir alâka ile karşılanmıştır. Boğazların tahkimi meselesinde İngiltere matbuatı, ve LeLA ra buriyetinde bul tadırlar, Muhtelif — Avrupa gazetelerinin tile hoş geçi Heki b int y Sovyet Rusyanın Akdeni; nesi üzerinde fazla âmil ol: d Boğazl lesi etrafında yazdık- ları y t aşağıya alıyoruz: endişe etmektedir. Alman gazeteleri ise Türkiyenin Yakın Şarkta büyük bir kı * Times'in Montrö muhabiri gazete sine bir mektup yazarak sözüne şu yörsel, l gtır: duğunu söyledikten sonra Yakın Şarkta menfaatleri olanların Anka- lar. Otelin alt kat salonlarında kon- ferans toplanır bir büyük salonu var- tır ki, telgrafhanedir, başka bir sa- lonu postahanedir. Diğer bir salonu Yanyana sıralanmış küçük telefon 0- talarile doludur ve bu otel gece gün- düz dünya ile konuşur, Yine bir ay- h salonda takriben yüze yakm ma- Aa göze çarpar ve burası yirmi dört taat arılar gibi çalışan yüze yakm fünya gazetecisinin merkezidir. Otel değil, bir âlem ki üç günden- beri içinde kendimi nasıl kaybetme- hayretler içindeyim Bu âlemden şimdilik en memnun irünen Romanya Dış Bakanı Titü- " Ve bu konferansın Montrö- de toplanmasını kendisinin telkin et- tiğini memnuniyetle tekrar eder ve delil olarak ta güzel tabiati göstere- rek: “Bundan daha güzel yer nerede bulunabilir?” der. Hakikaten güzel yer, durgun ve, mahzun bir tabiat, insanın âsabını yüzde yüz dinlendir- mek için ne lâzımsa hepsi, burada, sanki toplanmış gibi.., - Yalnız bir küçük, küçücük kusuru var: İsviçre frangının telgrafhane - lerde su gibi eriyişi ve hayatın ateş pahası karşısında insanın bu canım tabiati yürek rahatlığı ile içine sin- dirememesi! Ali Naci KARACAN ile baş ştır: “Görülüyor ki Boğazlara yakm ve uzak bulunan devletler, hayati men- faatlerinin mevzuu bahsolduğu bu konferansta Türk projesinin her maddesini ince bir elekten geçirmek lüzumunu hissediyorlar.., Muhabirin mektubu şu şekilde de- vam etmektedir: “İngiliz noktai nazarma göre Tür- kiye'nin Boğazları tahkim etmek ta- lebi haklı olmakla berabebr bu mm- takanın Beynelmilel bir geçit olması bakımından bir nevi Beynelmilel kon trole tâbi tutulması ve binaenaleyh Boğazlar komisyonunun kaldırılma- ması lâzımdır..,, Muhabir bundan sonra Boğazla- rm tahkimile beraber Rusyaya karşı (Arkası 7 incide) ! kil İsmet Inönü olduğu halde dün Bayan Gökçenin uçuşlarını temaşa ettiler Atatürk, refakatlerinde Başve- saat 17.30 da Yeşilköy Tayyare meydanını teşrif buyurmuşlar ve Eskişehir tayyare mektebi birin- ci bölüğünden olup hafta tatilini geçirmek üzere evvelsi gün İstan bula gelmiş olan Bayan S. Gök- çenin tayyaresiyle yaptığı uçuş- ları temaşa etmişlerdir. Bayan Gökçen, ilk uçuşta, Ba- yan Cevat Abbas Gürer'i tayya - resine alarak Haliç üstünde bir cevelân yapmıştır. Bayan Cevat | | Abbas Gürer, ilk defa glarak tay | yareye biniyordu. Bayan Gök - ? gen, ikinci uçuşta, tayyare mey- i d da hazır bulunanlardan ba- yan Perihan'ı İstanbul üzerinde uçurmuştur. | — Bayan Gökçen'in, gerek havala ! pırken ve gerek meydana iner - ken gösterdiği sevk ve idare ka- biliyeti, Yeşilköy tayyare karar- gâhı erkânı tarafından takdir o- lunmuştur. < © aralık İzmir - İstanbul sefe - rini yapmakta olan Devlet Hava Yolları idaresine ait bir tayyar& meydana indiğinden — Atatürk, bu tayyarenin pilotunu dâvet bu yurarak kendisinden İzmir - İs- tanbul seferi ve İzmirdeki yolcu tayyare meydanı hakkında iza- hat almışlardır. K u Amerikada | C_umhurreisi,sfeçlmî_t için propagandalar Ruzvelt 100 bin kişiye karşı bir nutuk verdi Filadelfiya, 28. (A.LA.)-- Ruzvelt dün akşam yüz bin kişilik bir dinleyenler kit- lesi — karşısında büyük bir nutuk söylemiş ve ez- cümle gşöyle de- miştir : Vatan- daşlar, intahap sahasında müsa- vi haklardan is- Ruzvelt tifade ettikleri gibi iktisadi hayat- ta da müsavi nimetlerden müstefit olmalıdırlar. Ruzvelt, hüriyet idealini muhafaza etmiş olan Amerikanın hüriyet için mücadeleden yorulmuş gibi görünen bazı milletler *hilâfıma dünyada de- mokrasiyi yaşatmak — misalini ver- mek için vatandaşlarının saadetini temin etmeğe gayret eylemekte ol- duğunu beyan etmiştir. Dessie'de i;yun Habeşler tayyare ile tedip edildi Londra, 28 (Tan) — Londradaki Habeş elçisi doktor Martin Adisaba- badaki bir dostundan gizli bir suret- te aldığı bir mektubu Londra gazete lerinde neşretmektedir. Bu mektuba nazaran Habeşista - nın birçok yerlerinde Italyanlara kar şı isyan vardır. Hattâ Dessei civarın da isyan eden Habeş milliyetperyer- leri bir aralık şehri ellerine geçir - mişlerdir. Fakat sonradan İtalyan tayyareleri bombardiman ve zehirli gazlerle sükünu temin etmişlerdir. Italyanlar Haveşistanın mühim bir kısmını ele geçirmek için ilerlemekte fakat ciddi Habeş mukavemetile kar şılaşmaktadırlar. CATATÜRK | v T Fransa-İngiltere arasında V/ Â Dün geceki güreşlerde Al- man pehlivanlarını sıfıra kar- şı yedi ile yendik. Tafsilât beşinci sayfamızdadır —r n Zı;;'_'ı' iedbîrler meselesi rabıtalar çok kuvvetlendi Londra, 28. (A. A.) Obser- yer gazetesi - nin Cenevre mu- habirinin intibat şu merkezdedir : Fransayı İngilte- re'ye bağlıyan ra- bıtalar Blum ile Eden ve Delbos arasında Paris'de yapılan görüşme- lerden sonra, her zamankinden da- ha ziyade kuvvet , bulmuştur. Edeh- Litvinoff — görüş- mesinden — sonra Rusya ile de bir yakınlaşma hâstl olmuş- olduğu da kaydedilmekte - dir. Eden'in Fran- sız başvekil Blum un siyasi akide'ye saplanıp — kalmı- ' yan ve realist olan hattıhareketini taktir etmiş olduğu — da ilâve olun- maktadır. Eden'e talimat geldi Lonâra, 28. (ALA.) — Observer gazetesi muharririne göre Eden, zecri tedbirlerin kaldırılmasını is- temek için talimat almıştır. Fakat bu meselede şilinin ön ayak olması ihtimali mevcuüt olduğu ilâve olunu- yor. İtalya ve zecri tedbirler MkAsA.) — Gazeteler Londra hükümeti zecri tedbirlerin lâğvını istemek için Edene yeni talimat verdi İngiliz Başbakanı Baldvin nutuk söylerken zecri tedbirleri kaldırmak kararmı memnuniyetle karşılamaktadırlar. İtalyanlar Ras Nasibu'nun Başkanlığındaki delegeleri tanımıyor Roma, 28 (A.A.) — Istefani ajan- sınımn diplomatik muharriri Ras Na- sibu'nun riyasetindeki Habeş heyeti murahhasasının Cenevre müzakere- lerine iştirake hakkı olmadığını ya- zarak diyor ki : Negüs Habeş tapraklarını ve mem- leketinin idaresini terekederek ayrıl- (Arkası 3 üncüde) Konkur Hipik Sipahi Ocağı tarafından tertip edi- len Konkur Hipik'ler, dün Harbiyede yapıldı. Bu sporun halk arasında uyandırdığı alâkanın kuvvetini ifade eden mümtaz bir kalabalık sahanın dört tarafını çevirmiş bulunuyordu. Bu kalabalık arasında ordu müfet- tişi General Fahreddin, Süvari mü - fettişi General Mürsel, spor kurumu başkanı General Ali Hikmet te bu- lunuyorlardı. Müsabakalara saat on dörtte baş- landı.. Büyük bir intizam içinde, se- yircilerin alâkasını sonuna kadar top layarak devam eden bu müsabakalar da alınan teknik neticeleri bildiriyo- ruz: Birinci müsabaka “İlk adım mükâfatı,, ismini taşı- yan bu müsabaka, şimdiye kadar hiç bir müsabakaya girmemiş Sipahi Ocağı talebelerine mahsustu. Azami 90 santim yüksekliğinde on maniayı muhtevi olan bu müsabakaya yedi (Arkası 3 üncüde) Dünkü yarışlardan diğer bir enstantane Dün Sipahi Ocağında atlı müsabakalar yapıldı Gülsüm İlhanın “Ateş,*i bir mania atlarken N