5 Mayıs 1936 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 6

Bir seeaaasesasesasazaa seeeeeeeseaeeeme Devletler bu büyük lokmayı kolay kolay İtalyaya bırakacaklâr mı? TAN İmparatorluk batıyor ! İtalya "Zecri tedbirleri bırakın! Yoksa Habeşistanı alır, Habeş pazarını İngiltereye kaparım " demişti ŞİMDİ NE OLACAK ? Bir imparatorluk batıyor!. Ialyanlar belki bugün Adisababa- ya girmiş olacaklar... 2000 senelik bir imparatorluk ortadan siliniyor... Fakat bu imparatorluk batarken bir de gözümüzü bununla alâkadar olan devletlere çevirmemiz, onlarm buradaki vaziyetlerini nazarı dikkste almamız lâzımdır. Filhakika şimdiye kadar Habeşis- tan Hakkında Gok şeyler yazılmıştır. Fakat onun ekonomik idari manzara» siyle, onun tarihiyle, yetini zıt renkler halinde çarptırmak, batan bir imparatorlu- ğun hakiki çehresini daha İyi göste- rebilir, Aşağıdaki satırlarda bunu göster- meğe çalışacağız: Habeşistanda esir ticareti Habeşistanda esir ticareti hâlâ de- vam etmektedir. Bu âdeti ( bırakıp atmak çok müşküldür. Bununla be- raber Habeş hükümeti biri 1924 de diğeri 1981 de olmak üzere esir tica retinin yasak olduğunu bildiren iki yasa neşretmiştir. Fakat bu yasala- rı Adisababa ve ci halkından başka dinliyen olmamıştır. Nihayet 1932 de kendisine müracaat ede İngiltere imparatoru yirmi sene için de bunun önüne geçebileceğini söy - lemiştir. Esir ticaretine mâni olmak için Adisababada bir yort acvde| Yurd, ayrıca memleket içinde 62 şube Adisababada Meneliğin meza rını ihtiva eden bina mış, fakat sonra da büyük zararlara uğrıyarak çekilmek zaruretinde kal - miştir. Bunun Üzerine 1922 de Fran- sa ile Habeşistan arasmda yeni bir f anlaşma imzal “uştur. İ Japonya, K. oşistanm ithalât ti. caretini idare etmektedir. Japonya, ihraç piyasasında müşteri bulmakta güçlük çektiği için, bin bir ihtiyaç içinde kıvranan Habeşistanda Japon emtiası kullanılmaktadır. Bu yüzden daha kurdu. Bunlar, esir ticareti ya, | şimdi”Negüsün kaçması ve 2000 se- sın aykırı hareket ödeüilere uğur cb | zalar verdiler, Buna Fâğmen,. Habe- şistanda köle, halayık elimsetım; sürmektedir. Hicaz ülkeleri Habeş köleleriyle doludur. İşte İtalyanlar burasmı işgal ettikleri zaman avam tabakasmın muhabbetini kazanmak Için derhal esir ticaretini menedecek kararlar almışlardır. Ziraat, ticaret ve maden işleri İ Habeşlerin (ihtiyacı mahduttur. Dağlık mmtakanın bazı yerleri çok bereketlidir. Buralarda yulaf, bu day, ve pamuk gibi çeşit çeşit mah- sul yetişir. Ziraat usulü çok iptidal- dir, Habeşistanda kahvede yetişir. Kahve yetiştirme işiyle ecnebi şir - ketler meşgul olmaktadır. Habeşistanda potas, mika, altın ve plâtin vardır. Fakat o kadar çok değildir. Maden işletmesi yolların bo sukluğu yüzünden çeridir. Habeşis - tanda plâtin fazladır. Petrol damar- ları, bakır ve kömür madenleri var- dır, fakat üzerinde çalışılmamıştır. Tutulan bir istatistiğe göre pistan 1929 - 1830 yılmda 981,226 #terlinlik ithalâta karşılık 951514 Bterlinlik ihracat yapmıştır. Eritre yoluyla yapılan ihracat ve #thalât ta bu miktara ilâve edilirse| ticarette ufaktefek hareketler hisso- lunur. Habeşistan ve dört bi devlet Habeşler yurdunda dört büyük devletin birçok menfaatleri vardır Bunlar, italya, İngiltere, Fransa ve Japonyadır. Ingiltere Tsuna gölüne inga ettiği setler için hayli para sarfetmiştir. | Sudan hududuna yakın Gambela iyi | ve verimli bir ticaret merkezidir. Bu | şehir, 1902 tarihli Ingiliz ve Habeş anlaşmasmdan sonra ticarelte çok ilerlemiş, ticari muamelelerin ehem - miyetli kısmı Ingiliz tebaası eline geçmiştir. Bundan başka İngiliz So- malisindeki hayvan sahiplerine Habe- şistanm Oğaden mmtakasında otlak- lık hakkı verilmiştir. Bunlardan baş- ka Habeşistanm üçte ikisi, (Kenya, Somaliland ve Sudanla hemhudut ol- duğundan, menfaat ve zararda İn - giltere için ortaklık vardır. Fransanm menfaatleri İngiltereye nazâran daha azdır. Bunların birinci. si Cibuti - Adisababa demiryoludur. Bu yolu bir Fransız mali grupu yap- nelik mun gön mesi; il ölacak vaziyette bu letlerin alâKaları çok büyüktür. Ing İtere, Fransa ve Japonyanm Habeşis- İtandaki menfaatlerini arıyacaklarına süphesiz nazarla bakmak gerektir. Her halde İtalyanlara bu büyük lokma kolay kolay bırakılmıyacaktır. Fakat Mussolini de Habesistanı ta- mamen bir Italyan kolonisi yapmak- tan kendisini alamıyacaktır. Halyanlarm daha Obundan bir müddet evvel bütün dünyaya ventık- ları teklif meydandadır. Bu teklifler- de deniliyordu ki: “ — Zecri tedbirler kaldırılmalı ve Kalya Habeşistanda rahat bırakılma | dır. Eğer Cenevre zecri tedbirlerde ısrar edecek olursa o zaman İtalyan. İlarn yapacakları hattı hareket şu o- lacaktır: Habeşistan zaptedilerek, askerlik- ten tecrit olunacak, İtalya, Habeşis- tanı “ilhak zamimei memalik edecek! Bu takdirde alâkadar devletlerin, yani İngiltere ve Fransanm İtalya - dan Habeşistandaki menfaatleri için birşey istemeğe hakları olmıyacak - tr! Bütün Habeş pazarları bu dev - letlerin ticaretlerine kapanacaktır... Şimdi, vaziyet böyle olmaktadır. Yani Italyanlar Habeşistanı ellerine geçirmektedirler. Zecri tedbirler de kalkmamıştır. Ohnlde ?.. O halde Habeş ihtilâfı cepheden beynelmilel sahaya intikal etmekte - dir. Bu herhalde Avrupa siyasi ma- hafilinde çok mühim akisler uyan - dıracaktır. Bu mesele hakkmda dı fazla tahminlere girişmeden evvel, hâdiselerin seyrini beklemek lâzım- dır. Onun için şimdi, İtalya ile sönen Habeş imparatorluğu arasmdaki mü nasebetin bir tarihçesini ve Italyanla- rm buradaki menfaatlerini snlatmak- Ja iktifa edelim: Bugünkü İtalyan . Habeş ihtilâfının sebepleri Italya için menfaat hepsinden faz- ladır. Diğer müstemleke devletleri Italya için iki anlaşma İle geniş bir nüfuz mmtakası tanımışlardır. Italya nın Habeşistana taarruzunun hakiki sebebi, son iki sene içinde öblir dev- letlere birçok imtiyazlar verildiği hal de kendisine hiçbir şoy bağışlanma. mış olmasıdır. Bundan bâşkâ durma- dan artıcı İtalyan nüfusuna deniza- , münbit ve mahsuldar mahreç aramak zaruretide İtalya - Habeş harbinin âmilleri arasındadır. -|1893 de andlaşmayr Italyanlar 1869 da Eritreyi nalmak ve 1892 de de şimdi yan Somalisine yerleşmek ( suretiyli ce Afrikaya adım atmışlardır. ufaktefek kavgalar olmuş. fakat hiçbiri büyümemiştir . imparatorluk yardım ettikleri Menelik'le hoş geçinmişlerdir. Mene- lik İtalyanlarla konuşarak 1680 da Uçyali andlaşmasnı o imzalamıştır | Fakat sonradan bu andlaşma Habeşe | hakimiyetine zarar verecek bi? mahi yet almiş, Bunun üzerine Menelik d bozarak vazi- yeti bütün devletlere bildirmiştir. (1896 harbi O zaman İtalya - Habeş ihtilâfı birdenbire büyüyünce her iki taraf a harp ilân etmiş ve muharebenin safhası Italyan hakimiyeti aitm- İda cereyan ederken Menelik kuvvet- Vi birlik kuvvetinden istifade ederek akını önlemek istemiş ve nihayet vaffak olmustr. 1898 senesinin Mar- tında Aduva önlerinde yapılan muha- rebe, 14,500 kişilik bir İtalyan ordu- sürün mahvedilmesiyle son bulmuş- tur. İmparator, harpte aldığı esirleri senelerce memleketinde (tutmuştur. Bu hezimetten sonra bir anlaşma ya- pılmış, Habeşistenm mutlak istiklâli kabul edilmiş ve tanınmıstır. 1896 dan 1908 e kadar Menelik, h boyunda tahkimat ve serkeş kabileleri yola getirmekle meşgul ol- du. Ancak Ras Makonen dik kafalı- lık ediyordu. Menelik onu susturama dr. Bu yüzden imparatorun nüfu- mu (bul tutulmuştur. İiçin olmasa gerektir. ru Sudan hududunda ve Ozaden ha- valisinde tecessüs edememiştir, Meneliğin Avrupa komşuları, Ha- beşistania ticart milnasebata girişti- ler. 1894 te bir Fransiz mal grupu Cibutiden Harrar'a bir demoryolu yapmak için 99 senelik bir imtiyaz al. dı. 1996 ile 1! arasmda bu yolun 306 kilometresini yaptırdı. Fakat kumpanyanm (sermayesi yetmedi Fransa hükümeti yardm etti Elli sene müddetle yılda beşer yüz bin lira vermeye razı oldu. Menelik bu vaziyeti beğenmedi. Imtiyazm siyasi bir devlet eline geç- miş olması tuhafma gitti, Ye?” mu- kaveleyi imzalamaktan istinkâf et Bununla bersber 1904 de Adisababa- ya olan eksik kısmm tamamlanması. na müsaade etti. Yapı 1909 da başla- dı, 1917 de ikmal edildi. Ve 766 ki- lometre uzunluğunda bulunan Adi- sababe - Cibuti demiryolu işletmeye açıldı. | 1908 da Ingiliz, Fransız ve Ital-| yanlar bir anlaşma imzaladılar.| Fransanm bu demiryolu ile kanaat| edeceğini, ilerde yapılacak demiryo - lundan İngilizlerin, Eritre ve Soma- li havalisine uzanacak kolunda Italyanlar tarafından inşası kararlaş. | tırıldı. Ayrıca üç devlet Habeşistan| iç işlerine müdahale etmemeye ka- ca karar verdiler, (Bundan sonra hâsıl olan vaziyet- 2 leri yarın neşre devam edeceğiz.) SAĞLIK ÖĞÜTLERİ Ne mutlu soğanlarımıza ! anm. gittikçe pahalılaştığını uk ama, pebini öğreneme- ik. Onu da gazeteler haber ve- lar, Meğer bizim soğanlar, Al iyormug. o Almanlar bugüne ka- eketten bir milyon mutlu bizim soğanla» altından daha kiymet- Jar demek. Pars — kâğtt olsun, altın olsun — artık bir mem- leketten başkasma çıkamaz oldu- ğundan kıymeti ancak bulunduğu memlekette kalıyor. Halbuki soğan gittiği yerden memleketimize Ni rumlu eşya gelmesine vasıta oluyor. Zaten soğan, pek te hoş olmıyan kokusuna rağmen, her zaman mak- Daha eski Mısır da bile bir ilâheyi temsil eder ve Ta- hipler mukaddes tuttukları için — daha doğrusu soğan pahaya çıkmasın diye — ayak takımı hal- kın soğan yemesini sak ederler» di. Bundan dolayı soğan daha ziya- de rağbet bulmuş ve İsrail oğulları Mısırdan çıktıktan sonra en ziyade aradıkları şeylerden biri de soğan olmuştu. Eski Yunanlılar ziyafetle- re gittikleri vakit, eve döndü lerin- de yabancı bir kadm öpmediklerini karılarına ispat için, ziyafetten son- ra soğan yerlerdi. Almanlardan bazıları eski Yunan ini kuranların kendi ırk- n adamlar olduğunu iddi a da buradan bir milyon abancı kadım- soğan yemek Çünkü vita- i soğanın kıy- Soğanda onu minlerin keşfindent meti bu cihetteri le undan hem beriberi ve lıklarınm önünü al. artırmağa ve gi- anımmiştır. ları soğanı gök- ça şarap içmeğe vesile olduğu için yi besler bir gıda sanırlardı. Fa- nlarda yâ tahlil te be iskorpit hast mağa, hem de iştahı ler soğanı pek ş şey olmadığını meydana çıkarmiş- lardır. Çünkü soğanın yüzde 835 kısmı sade sudur. İçinde azotlu mağ deler yüzde 1,62 dir. Yağlı madde- ler ise ancak yüzde 0,10 olduğundan bu kadarcık şeyle insanı elbette bes- el iş itün kıymeti yüzde 13,69 nisbetinde bu Junan madeni maddelerindedir. O- nün güzel olmıyan kokusunu veren de bu madeni maddelerden biridir. Soğandan vitamin k için onu çiğ yahut vitaminleri öldürmiyecek İkadar az pişmiş olduğu halde ye- mek lâzımdır. Bunun için de insa nın midesi kuvvetli olmalı ve obu- lunduğu yerlerde hiç kimse soğan kokusundan Fahatsız olmamalıdır. Fakat piştikten sonra her yemeğe lezzet verdiği gibi kendisinin başlı- başma faydaları da vardır. Soğan çorbasmın sarhoşlukla geçen gecele- rin sabahmda zihin toplamak (için işe yaradığı meşhurdur. Bundan başka idrarı da arttırır. Bundan da layı eski zaman hekimlerinden bazt-| ları soğunı karmlarında su toplanan hastalara ilâç diye yedirirlerdi. Yo- ni zaman hekimlerinden bazıları da karaciğer hastalığında karınları $i- genlere soğan yedirmişler ve bu te- daviden hastalarınm fayda bulduk- larmı rivayet etmişlerdir. Her has- ta soğan kokusuna tahammül ede- mediğinden ballı soğan şarabı bile icat edilmişti. Ancak bu şarabı iç- mek soğan yemekten, hattâ dayak yemekten daha güç olsa gerektir. Lokman HEKİM P. 8. — Voronof aşısmı merak et- miş okuyucumuz kendisinin kim olduğunu bildirmeden herhangi bir postahanede istediği bir işaretle postrestant bir adres gösterirse 80r- duğu şeylere cevap veririm. Türkkuşu kursu faaliyete geçiyor 'Türkkuşuna âzâ kaydına devam €- dilmektedir. Ankara Türkkkuşu Şefi Savni, Istanbul Türkkuşunun progra- mını tesbitle meşguldür. Kurslarda imdilik çarşamba ve cumartesi gün- eden sonra ders verilecektir. Eğer haftada üç gün ders yapılması zarureti hâsıl olursa, arada bir gün daha ilâve olunacak ve dors saatleri- nin mesai harici olmasma gayret edi- lecektir, Polis Muhtelif semtlerde birçok sirkaf yapan bir şebeke yakalandi Suçlular Adliyeye Bir müddettenberi Beyoğlu, Istan- bul ve Kadıköy civarında mücevhe- rat ve ktymetli eşya hırsızlığı yapan- lar yakalanmışlardır.Bunlar, Mithat, Eyüp Sabridir. Adliyeye verilmi dir. Hırsızlarm tutuluşu enteresan olmuştur. İki arkadaş 22 Nisan ak- samı Beyoğlunda dolaştrlarken poli- sin kendilerini takip ettiğini anlamış lar ve İz kaybederek köybolmuşlar- | dır. Keskin hırsızlar, kaçarken hem polisi şaşırtmışlar, hem de yol üze- rindeki Güneş apartımanıın bir da- | iresini soyarak 200 lira İle birtakım elbise çalıp kaçmığlardır. Hırsızlar ertesi gün yine rahat durmamış, Sultanahmette muallim Rüştünün evine girmişlerdir. Niha - yet Eyüp Sabri, evvelki gün saklan- dığı yerde tutulmuştur. Zabıtanın Eyüp Sabrinin yazıhane sinde yaptığı araştırmada çaldığı €$- ya ile bir sene evvel Kadıköyünde Taranto apartımanında Edmon Eli ait mücevherat kutuları, birçok bile ve küpeler bulunmuştur. Mithatın da evi taharri i zik, sasi ed Ansiral “Şit Okan Mezunlar İstiklâl N Mezunlara kılıç kuşat ma merasimi yapılıyor fil (Başı 1 incide) cilikle bitiren Naciye bir altın saat, ikinci Hamdi ve üçüncü Hamzaya da birer altm kalem Bediye edilmiştir. Genç mezunların yaptığı geçit res- mini müteakip Hamidiye kruvazörün den gelen flikalara binilmiş ve me - 5.5. 996 götürülürken Burada da, Findıklıda otu ye ait halı, gram at, Beşiktaşta Ala; turan Makbule; ardan birkaç Paros ği rinin son aldığı dakti rinde bulunmuştur. Bir çok eşya ço Çarşıda kuyumcularda Si elindeki ikiyüz lira kiye yüzüğü satmak isteyen harekâtı şüpheli görülerek miş ve isticvabı yapılmış ag sonunda bu kadının NişE Sağ turan Kızılay kurumu mi den Mazharm hi; metgi duğu anlaş ve, elimi poliste alakonarak i gönderilmiştir. tırmada bu y altın ve bir çift küpenin olmadığı anlaşılmıştır. ne Ayşe isticvap edilmiğ iraf etmiştir. Tahkiketâ nektedir. ve id nutuk. söylüyor 4 zunlar arkadaşlarının “4 alkışları arasnda geni” geti mışlardır. Bundan sof”, | bir çay ziyafeti veril gi aihayet bulmuştur. Yeni mezunları te fakıyet dileriz.