11 Eylül 1939 Tarihli Son Telgraf Gazetesi Sayfa 1

| 3, | SON TELGRAF SAH 4 904 Telefon: Başmuharrir: 20827 — İdare Müdürü: 23200 İstanbul Narmemaniye Na. 4 Garbda Fransızlar Alman Taarruzunu Bu sabah Varşova önünde çok cok şiddetli bir oldu, Almanların yaptıkları Son taarruz yine defedildi 70 tayyare ile Polonyaya yapılan hücumda Bitaraf Kaldılar? Muzoli: İtalyanlar Niçı'n * | ııhı, bir harbin ı;ıkn.ıuuıı mani olllllğ çalışmış olması ve muvaffak olamayınca, İngiltere ve Fransa ile harbi göze alamadığından bitaraf kalmağa karar vermiş olması düşünülebilir. Yazan: Ahmed Şükrü Esmer Geçen hafta başlıyan harbin en bü- | yük sürprizi mücudelede İtalyanın bi- larat kalmıya karar vermesidir. İtak- | yan devlet adamları ve İtalyan gaze- teleri, Çıkacak olan bir harbde İtalya- | nin, Almanyanın yanında döğüzeceği- ne dair en ulak şüpheye zeshal birak- | miyacak Deyanatta bulunmuşlar — ve | yazılar yaşmışlardı. gu balde İtalyanın bitaraflığı nasıl izah edilebilir? Bir takım ihtimaller akla gelmektedir: i— Bvvelâ İtalyanın Almanya ile anlaşlıktan sonra bilaraf kalmış ol - ması. Mihver devletlerinin, geniş tecavüz politikasım tatbik etmeğe ka- rar verdiklerini farzedelim. Bu politi- kanın ilk hamlerini teşkil edecek olun Polonya hartiinde Almanya İtalyanın bitaraf kalmasını, harbe iştirak etme- gine tercih etmiş olabilir. Bir defa Po | lonya artadan kalktıktan sonra iki mih ver devleti, geniş fütuhat plânının tat- | bikatında eibirliği yapacaklardır. Z— İkinci bir ihtimal, daha hesaplı ve daha ihtiyatlı olduğundan şüphe edilmiyen Musolininin, bir barbin çık- masına mâni olmıya çalışmış olması ve muvatfak — elmaymen, — İngiltere — ve Yransa ile harbi göze alamadığından bitaraf kalmıya karar vermiş bulun. masıdır. Birinci ihtimali kabul elmek, Alman tecavüzünün Polonyada duru yarak geniş bir mihver fütuhat poli kasının ilk hamlesi olduğunu kabul et- mek demektir ki bu, henüz kat'i ola- rak belli değildir. Bilükis Almanların | Bataklıklarda muharebeler olacağı ümidediliyor Cephelerde san vaziyeti Alınanlar Polonya ordusunu tah-| minlerinden daha kuvvetli bul - muşlardir. Harbin başladığı bir vlül tarihine tekaddüm eden gün-l lerde bazı Berlin m yanın beş günd ifade ediyordu. Halbuki harb baş- Polonya'yı ele geçirdikten sonra bu- rada kendi himayeleri alfında — bir devlet kurarak İngiltereye ve Fransa- y sulh teklif etmeleri - ihtimalinden | bahsedilmektedir, Bu vaziyette İtalya- | zi harbe iştiraki bahia mevzuu ola- maz, Belki Almanya Polonyada hede- | fine vardıktan sonra Musol vasmt rolünü yapmıya çalışacaktır. E- zasen Alman - Sövyet paktından son- ra müvazenenin tamamile — değiştiği de nazarı itibare alınmak iâzımdır. Ge- niş bir fütuhat programı, artık eski eai C| | | | xa artik Almsaya için eeki ehemmi - yetini kaybetmiştir. İtalyanın yardı- mandan müstağni kalan bir Almanya- zan İtalya için tehlikesi de o derece büyümüştür. Bu tehlikenin iki devlet #rasındaki tesanüt en sıkı olduğu biz zamanlarda da mevcud alduğunu u- hutmamak Küzundar. Filhakika Hitlerin Musoliniye verilmiş bir sözü va: bu bitaraflığı Almanya ile SN pılan bir anlaşma netice- sinde mi yoksa harbden çekindiği ( b ediltyor? Bu susle kat'i ola- rak cevab — verilememekle — beraber, bizce, vaziyet ne olursa olsun İlalya | harekâtın inkişafımı beklermekle — ve (Deyamı 3 üncü sahifede) kat'i neticeli | afili, Palon- istilâ edileceğini (Devamı 3 üncü sahifede) Alman Radyosunun italyanın | En Soı Telgııfhn Ve Hıberlen Vereıı A.Iqım Gazetesi Lehliler 15 tayyare düşürdüler | Vaziyeti Hakkında ifşaatı Berlin 11 (Radyo, sabah servisi)— «İtalyanın vaziyeti tereddüd uyandır- mayacak sarahatledir. Muselini Hitle- Tİn desiu ve Almanyanın askeri müt- Rumenler, için Öleceklerını Söylüyorlar Varşova 11 ÇALA.) — Polanya | genel kurmayının 10 eylül saat 23 de neşrettiği 10 numaralı tebliğ; Alman hava kuvvetleri, bütü: gün bombardımanlarına devam et-' tefikidir. Lüxumunda harekete geç - miye hazırdır, bu hareket Alp mınta- | kasında da vukua gelebilir. Hitler, Po- lonya harbine İtalyanın işlirak etme- sini iüzumlu ve faydalı — görmemiştir. Şarktaki harekâtımız bilmek üzeredir darm hareket Hiltler ve bugünlü Müsolini anlaşmasına tamamile ay - gundur.. ! Memleketi Müdafaa m awie'de, Mazewieekie- de ve n. möülar hâlâ devam eylemektedir. Düşman, Varşovanın - civarından geri püskürtülmüştür. Varşovanın Ratbinde düşmanın zırhlı kıt'alarır hattı üzerinde carpış - | nın tahaştüdü müşahede olunmuş tur. Cenubda San hattının garbin- de muharebeler devüm ediyor. Ka. Andre Polonyalılar kahramanca da yanıyorlar Paris 11 (Radyo) — Varşova mükavemet etmektedir. — Alman ı taarruz hafiflemiş ve ilk — gün - lerdeki şiddetini Polonya ordula- Tının kahramanca mukabelesi kar- gısında kaybetmişt Polony usu Varşova cenu - bundaki müstahkem — mevkilerde ve Vistül gerisindeki (Polonya ma- jinosunda) tecemmüünü tamam - ik ve kanlı muharcbelerin mukabil Leh on beş gün adar bat bileceği tahmin olunmaktadı Romanya ve Yugoslavyada hazırlık Paris 11- (Radyo) — Romanya | ve Yugoslavya sür'atle askeri kad-| rolarını tamamlamaktadırlar. Ma-/ ç man da lere müracaat € yındaki tahkimay zı ihtiya ve hududla- tedbir- | ve ç ıştığı anlaşılmaktadır. Macar Hariciye Nazırı henüz ür'atle bitirmi- | çağırıldığı Berlinden dönmemiştir. Garpta Alman taarruzu püskürtüldü Paris 1l (Radyo) — Bu sabah | fecirle başlıyan bir Alan muka- bil taarruzu geri püskürtülmüş ve| Fransız » İngiliz kuvvetleri tara- | fından hezimete uğratılan mütear-| rız Alman müstakil fırkası takib anmıştır. — İstikşaf rinin raporlarından A rın cepheye yeni kuvvetler getirdikleri ve bilhassa La Linburg, Valdber'e motö: vetler yığdıkları anlaşıln ize kuv- | Fransız kıtaatı Lüksenburg mm-. takasında bilhassa muvaffakiyetli ile kaydetmekte ve istih- dan, | bi | çe& ketum davranmı Fransızlar Alman tayyarelerini kaçırttılar Paris 11 (Radyo) Bu sabah Sarbrük mintakasında Alman ve Fransız avcı tayyareleri arasında | şiddetli bir hava harbi olmuş iki Fransız tayyaresine mükabil se - kiz Alman tayyaresi düşürülmüş ve Alman tayyereli ka süren bu mücadelede harb sa- Çek ve Avusturya bayrakları Paris 11 ÇAA) bir tebliğde mühim g, » ıma vusturya kıt'aları teşkili için mukteri İlk elemanların vücude getirildiği bil Girilmektedir. Fransada yakında Avurturya ve Çek Holanda Landra 11 (AA)— &6 eylülde Ki0 - Ciaro vapurunun mürettebatı biz He- landa vapuru tarafından Asor adala « rında karaya çıkarılm Regeut Tiger vapuru 6 eylülde ba- tarılmıştır. Vapurun yolcuları ve mü- Almanya Amsterdam 11 ÇAA)— Alman me- | ferberliği şahsi davetnameler. gönde- | rilmek süretile devam - etmektedir. Derimund polis şefi, emrine verilmiş | Meclis Bugün Toplanıyor Ankara 11 (Hususi Mahabiri - mizden)— Türkiye Büyük Millet Meclisi yaz fatilini — bitirmiştir. Buzün saat 15 de İlk toplanlısını yapmaktadır. İlk ielima razname- sinde mühim müzaker deri yoktür. Fakat, hükümetin rci siyasel hakkında Mecllse iza- hat vermesi beklenmektedir. Yarın da — Meclis Parti grupu toplanacaktır. bayrakları dalgalanacaktır. Diğer taraftan Pransada oturup baş- ka milliyetlere metsub olan binlerce kişi askere yazılmakta ve bunların kçe arimaktadır. Bu yüz- Asker şubeleri tesisi mec- miktari gi den yeni ahzı i yirmi daki- | hasından kaçmışlar ve 120 millik bir mesafe dahilinde takib olun - muuırdu Fransız tayyareleri üs- Jerine avdet etmişlerdir. dalgalanacak buriyeti hasıl olmaktadır. Yabancı günüllüler ya muharebe bir- liklerine verilecek ve yahud arsu ve kabiliyetlerine göre milli müdalan ser- vislerinde çalıştırılacaklardır. sahillerine mayn döküldü Fettebatı bir Belçika vapuru tarafın - dan kurtarılmıştır. Diğer cihetten neşrecilen bir Holan- a tebliğine göre Holanda bitaraflığını müdafua etmek üzere Şimal denizi a- | | Gaları arasında sahillerine mayn dök- yeniden asker olan kimselere 11 ve 12 eylülde ma - | hallelerindeki müracaat etmelerini bildirmiştir. Dimyata Pirince Giderken.. Polonyayı teselden ezmek, —küçük devletleri yerlerinden kıpırdatmamak, Büyüklere de: — Eh. Olan oldu. İşte, biz gu Dan- ziç ve Korlder işini sise yardım ol- sum diye çarçabuk hallediverdik. Ar- fik, biz sulh masasına otururuz, sr de bu emrivakii kabul edersiniz, —olup biler.. Demek, belki bir ümid ve taktikti. 'akat, İngillere şimdi: — Sonuna kadar!. Derip de üç senelik bir harb için hazırlandığını ilân ediverince işin şekli dekişti. Bu vaziyetle, büyük hayal sahibleri | için, dimyala pirince giderken evdeki bulgurdan olmak.. kaygısı da var ki kakikalen — tasalanılmıyacak — mevru değit .. Polit komiserliklerine müştür. Almanyadan verilen haberlere göre Villem Vaneviche ismindeki Holanda mayn tarak gemisi geçen cuma günü bu mayinlerden birine çarparak bat- anştır. topluyor ae üü gin muavin servislere kaydedilip de henüz silâh altına çağırılmamış olanlardır. (Diğer telgraflar 3 üncü sahifemizdedir) Saracoğlu Moskovaya NCZ Gidiyor Ankaradan — verilen —haberlere göre Hariciye Vekili Şükrü Sarae- oğlu yakında Meskovaya gidecek- tür. Vekilin hareket tarihi henliz malüm değildir. Bu seyahalin, ev- velee memleketimize gelmiş bu- Tunan Sovyet Hariciye Kamiser Merla SiaR l AÇT gaK b Sei nni Gimak seyabalinin me kadar süreceği de henüz belli değildir. PAZARTESİ 11 EYLÜL 1939 Sahil ETEM İZZET nnııcı üskürtt muharebe YIL: $ İ | | | <| EKSPRES İNTİZAMA GİRDİ B Bu sabah gelen tren yolcuları anlatıyor “Almanyada hayat tahamm edilmez bir hal almıştır,, Dünden itibaren muntazaman çalış- | nin bilaraf kalmakta devam edeceği mağa haşlamış olan Seplen ekâpresi | — söylemektedirler. İtalyanlar Türk bu sabah da lam vaktinde gelmiştir. | İlalyan ticaretinin buzünlerde fev Şu farkla ki bundan evvelki ehspres- | lâde bir inkişafa mashar olacağını | *er Fransanm Kale limanından itiba- | beyan etmişlerdir. ren yölcü / getirdikleri halde, şimdi —— Berlinde hayat çok züçleşmiştir. hatta! rının daha | Seraplon, Parilen kulkmakladır. Bu- nun sebebi İngiliz ve Prantız gemile- |o rinin Manş denisini maym tartalarile kapamış olmalarıdır. Bu sabah ekspreslen ve konvanat- yenelden çıkan yolcular arasında Fran- sa İle ticaret muahedesini yanan Türk | heyeti arasından Merkez Bankası mü- | amelât müdürü —Ağnan Bilçi ile 12 Türk talebesi, Iraklır iki tayyare zabiti Sabun hiç kalmamıştır. — Alı bunun yerine kalm olmak üzere madde bulmuşlarsa da bu, köpürem üinden Almanlar şikâyel etmektedir. Tanrtm edilen yeni zıda lstesine göre) palalesin yenmesi ve miktarı serbesi- Ütir. Bir Alman haflada 900 gram et 80 gram tereyağından fazla istühlükte, bulunamaz. Yumurta ve kahve bula bilenlere bunları kullanmamaları için €emir yerilmiyecektir. Alman — balkı İngillerenin harbe girmiş olmasından | son derece teessür duymakladır. Bazı: Almanlar şüyle demektedir: — Dünyada en kuvvetli iki şey var- dır; Biri Allab, öbürü İngillere... İn » Filterenin harb ilân etmesi Almanların | kuvvel maneviyesini çak sarsınışlar.a | ile iki dektor, Litvanyalı bir gazeteci, | Yuzamlavya, Remanya ve Bulçarik - tandan çelen yolcularda varı Mareçal Göringin şeçen rüm söylediği nutuk Yugeslavra ve Ro - manyada soğuk bir duş tesiri yapmış- ftar. Bilhassa Mareşalin «Yugoslavya ile Romanya bizi kıdırmanın ne demek olduğunu bilirlere şektindek| cümlesi bu memleketlerde istihfaf ve asabi - yelle karşılanmıştır. Siyasi meharilde DU sözler Mareçale yakışlarılmamış ve kendisinden daha ağırbaşlı bir nutuk Deklenmekte olduğu her tarafta söy- denmiştir. Nutuk Yugeslavya e Re- mahyayı korkulmamıştır. Bu mem - deketler almakta oldukları askeri teğ- birleri sükünetle hemen her gün dak- viye etmektedirler.. Paris, Roma ve Berlinden gelen yol- cular da şunları anlatmışlardır: «— Parise Almanlar larafından bir kaç kere hava bücumu — yapılmıştır. Fakat Alman dayyareleri Pransız hu- dudundan girer girmez derhal her ta- Tafa haber verilmekte ve Framszların hazırlamış oldukları müthiş hava aktif müdafaasa fanliyete — geçirilmektedir. Şimdiye kadar Pramsaya yapılan —üç hbava hücumunda — Alman tayyareleri Bür tek Bomba alamadan ric'ale mec- bur edilmişlerdir. İtatyanlar ise son günlerde Türkle- e karşı müamelelerini tamamile de- Ahmed Şükrü Esmer Arkadaşımız İs « © danbal meb'usu — ve değerli dış politikm muharririmiz Ah < | med Şükrü B ştirak ettiği parlk < mentolar. konfe sundan doumuştur. Okay çularımız. eskisl bi Şükrü Eş Tüymetli deş pril yanlarını Sarr graf A, $. Esmer bulacaklardır. İtalyanın bitaral vaziyelini Cahlil e- den ilk yazınını buzün başmakale tunlarımızda neşrediyoruz. Diği med Şükrü Eamere, sütununda vekâ- det eden arkadaşımız Ali Kemal man da yine kiymetli mesaisini Telgrafin diğer — sütunlarında ve kmaasr yazıları ile devam etire gektir. yaklarına İlalyanın harbe hat'iyyen gir- müiyeceğini ve binsenaleyh Türkiye - ÇERÇEVE Yeni devir yakud büyük şahıs Büyük mes'uliyet devirleri büyük — çahısları arar, itadelerini büyük mes'uliyet devirlerinde bulur. Avrupa maddi ve manevi bünyesinin misilsiz bir ihtille doğru gitüği & ana baba günü arifesinde, bir milletin güven istikameti, Allahtan sonra daki büyüklerdir. Hele bu millet, Türk milleti gibi, Zarb dünyasında kadar şark âleminde de bellibaşlı bir mukadder ve hüviyet temsil ederse. Bu anda millet büyüklerine düşen borç, bülün kanunları ve ületlerile | ve diş Günyayı tanımak, sebobler ve neticeleri en ince muhasebe eleklerii geçirmek ve birbirine zd bin tesir ortazında — milletini en doğru sürmeyi bilmektir. Avrupa emperyalist ve kapitalist âlen tezadlarını topyekün etmek hamlesile birbirine girdiği gu anda “Türk milleti, başçında bir İnönü, bir Fevzi Çakmak bulduğu için bahtiyardır. Harikulâdeliğe giden yazenesizlikler yerine nümayişsiz delikler üslübile derin görüş ve #kıl mümessili bu iki kahraman, bizim için ve bu anda ne büyük tali eserli. Bir ayağı şarkta, öbür ayağı garbda, tekevvün düavalarının en çetinine rişmiş bulunan Türk milleti, bence Avrupa kıyametinden hayat iksirile ÖlüM gerbetini ayal zaman ve mekânda istihtal edebileceği, yepyeni bir devre gi bulunmakta, Hemen her büyük milleti, ya tam bayat, ya tam ölüm dövası — karşı bırakan bu Sıratköprüsü yolculuğundan, bizi bir tam bayat bölgesine çıkat Kılavuzlar beşımızdadır. Sevinetim!. NECİB FAZIL KISAKÜREL | | | |