1 Mart 1940 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 8

SON POSTA paşvekilin dahili ve harici Siyasetimizi anlatan mühim nulkunun meni | Ankara 29 (ALA.) — Başvekil Dr. Re! propagandaların pe kadar esasız ve gi-| Buna mukabil, vatanımızın müdafaa fik Saydam bü akşam saat 20 de radyo'Tümç olduğunu, aylardenberi kulakları -İsı için. bir seneden fazla zamandanbe- ile dahili ve harici meseleler hakkında'nıza fıslanan, fakat bir türlü tahakkukiri alınan ve devam olunan fevkalâde gu nutku söylemiştir; Aziz vatandaşlarım, Bu akşam sizinle konuşmak istediğim meseleler 0 Mili korunma kanununun tatbik mev- kiine konulması, bunun tevlid ettiği ba- zı yanlış akisler, son haftalarda bizi ali- kadar eden harici haberler, 1940 senesi bütçe hazırlığı. Milli korunma kanunu. Ay'ardanberi dünya vaziyetinin gös- terdiği derin tahavvüller dolayısile, memleketimizi iktısadi cephesinden ol duğu kadar, müdafaa bakımından da ko- Sovyetlerle münasebalımız Hariel vaziyete gelince: Son zamanlarda bazı ajans haberleri ve Avrupadaki harblerin muhtemel in - kişafları üzerinde yapılan indi tahmin - ler; bugünün gidişini, yarının sinirleri bozarak esassız haberlerine bağlıyan de- dikodular, memleketin içinde ve dışında söylendi ve yazıldı. Bu arada komşumuz Sovyetlerle olan münasebetimizi birçok hâdiselere bağlıyan faraziyeler ve mu - bakemeler ileri sürüldü. Yukarıda izeh 'etmiyen haberleri hahtırlıyarak bizzat ruydcak tedbirlerin alınmasını mecburilettiğim sebeblerle mil5 korunma kamı- gördük, ve ber ihtimale karşı radikalİnunun tatbik mevkiine konması da, bu tedbirler almak lüzumu hâsıl olacağını| yalan zincirinin bir halkası olarak bütün evvelden düşündük. Haftalarca ça'ışa -İbu propagandalara eklendi. rak büyük meelisimizce kabul edilen mil- Hususi maksadlara müstenid M korunma kannnu meydana geldi. Bit- yayinlar tabi bu kanun kanunun, kanunlar mec-| OSovyetlerle mümasebetlerimizde munında durmak için değil, zamanı ge -| svdanberi değişmiş birşey yoktur. Her lince, tatbik edilmek için yapıldığını he-| kesin niyetleri içinde saklı bulundu - piniz biliyorsunuz. #u bir devirde yaşıyoruz. İnsan bu es- tedbirler de sona ermiş değildir. Sağlam biz istikbal Bu hal, bütçeyi denk yapmak için bizi çok müşkülâtla karşılaştırdı. Acı, tatlı çok tecrübeler görmüş bir nesle mensuhz. Günün geçici kolaylıkların- dan ziyade, istikbalin sağlam olması için fedakârhk istemek mevkiindeyiz. Bumu da, Türk milleti asırlarca stiren cidal havatında savılmıyacak kadar narlak misallerle göstermiştir. Devlet dairelerinde mümkün olan tasarrufu yapmak bazı muvakkat vergiler koy - teak en lâzımından başka masraf ka. bul etmemek suretile bütçeyi denkleş- tirdik, MN? müdafaa tahsisatını 150 milyon lirava çıkardık. Bunun bir kıs mını adi bifçe dahilinde, diğer bir kıs- gİ'nın: da fevkalâde tahsisat programın- da tesbit ettik. Hepsi ayrı ayrı ilerleme | volundeki işlerimizin durmamasına dik kat etmekle beraber. büyük inşa ve nafıa programlarını biraz kıstık. Zelzee mıntakasının inşasını da göz öne aldık. (Baştarafı 1 inci sayfada) nadolu Ajansına aşağıdaki beya - natta bulunmuştur: 1940 senesi bütçesi, teşkilâtı €- sasiye kanununun tayin ettiği gün- de Büyük Millet Meclisine takdim olunmuştur. Avrupada cereyan et- mekte olan harblerin ve boz altında hemen her memleketin ih- tiyarına mecbur kaldığı mali kül - fetler ve normal varidatteki tena- kusların yarattığı bütçe açıkları - nn bizim bütçemizde de eserlermi görmek pek tabil idi. Bir taraftan gümrük resimlerinde ve ithalât maddelerinden alınmakta olan mur- amele ve istihlik vergilerinde gö- Mütevazin bütçe İdare, vazife ve mes'uliyet almış olanlarm bu gibi nazik anlarda re- Jimireizin istediği dikkat ve cesaret Maliye Vekili bütçenin umumi hatlarını anlattı hislerinden mülhem olarak hükü- metin sarfettiği mesai neticesinde adi bütçemizi geçen seneki mikta- ra nazaran bir milyon iki yüz eli bin Yira fazlasile fki yüz altmış iki milyon üç yüz on iki bin lira üze- Büyük Türkiyenin şerefi ve selâmeti icin 'Türk vatandaşmın refahına engel ola- bilecek herhangi bir kavıd ve şartı ka - bul etmek istemedik. Yalnız istiklâlimi zin tamhğı ve vafanımızm selâmeti için sulh devresinin icablarına uygun yapıl Mış normal vasıftaki kanunlarla müm - kün olamıyacağın: görünce, milli korun- ma kanumunu, verdiği salâhiyete istina «| den, tatbike başladık. Bu, içeride ve dısanda bazı tefsirlere bir delil görünmüyor. Görüyorsunuz ki Sovyeilerle aramızda bir hâdise çı- 'kacağma dair son zamanlarda hararet peyda eden şayialar esassız ve hususi maksadlara müstenid mahiyettedir - er. #ebedivet verdi. Hariçte, Türkiye se - retle olursa olsun. yayılan ve &kirler ferberlik yapacak, onun için kanunu har rekete getirdi, denildi Dahilde, hükümet üzerinde tesir bırakması istenilen bu haberler, Türkive politikasma dekun- harbe karar verdi diyen bazı fena gö-|dukları vakit çok güç revaç ve ma'kes rüşlü ve düşünceli insanlar hükümetin | bulurlar. hatırından geçmiyen bir takım fikirleri, nazariyeleri yaymağa başladılar, Fevkalâde tedbirler Aziz vatandaş'arır, Eğer kükümet harbe karar verirse bu, gizli değil, Türk milletinin kendine mal- #ttiği siyasi istikarbelin icablarına uygun olarak,Büyük Milist Meclisinin U tasvibi| ie alınacak bir kararla, yani açık olarak | ran vlerbelik > sea |dayanmakta. herhangi şekilde kombi-! irk )mezonlura ület olacak istidad göster - yapılır. Binaenaleyh, harb, ancak mil) menfaatimiz» ve Türk Çünkü bizim siyasetimizin ne İvi - öneli, ne de gizli ve müphem taraf: var- dır. Taahhüdlerimiz sarihtir. Maksad ve gayelerimiz muayyendir. Emniyet sahamızı açık ittifak muahedelerimiz - İle çizmişiz. emniyetsizlik havasının! İbizde ne vakit doğacağım açıkça SÖY-İjer hakiki bir kıymet ifade ederler. Bu lemiş ve göstermiş bulunuyoruz. Harb! harici vaziyetimiz, milli masuniyete| elimizdeki her vasıfadan istilade etmek istedik, Aziz vatandaslarım, Sözlerimi bitirirken, mes'ud ve büyük Türkiyenin şerefi ve selâmeti icin, her vafandasın hissesine düşen varifevi ve fedakirhiı yapacağını emin olduğumu bir kere daha tekrar etmek isterim. He- pinizi Hörmetle se'âmlarım. Hilvanda imar hareketleri Hilvan (Hususi) — Urfa - Diyarba- kır yolunun güzergâhmda ve Urfaya 45 kilometre mesafede (vaki bir ova köyü olan Hilvan 932 de kaza merkexi haline ifrağ edildikten sonra süratle inkişafn başlamış ve nüfusu iki misli artmıştır. Hilvanda yeni baştan kurulan eser- meyanda hükümet konağı. kaymakama evi ve İlk okul binası modern mimari- nin muvaffak eserlerindendir. Daha ötelerden göze çarpan her üç bina, zi-| rinden ve samimi bir tevazün hs- linde tanzime muvaffs#iyet elver - Bu bütçenin şimdiden tebarüz ettirilecek umumi hatları şunlar - dır I — Sivil bütçelerde yüzde !0 nisbetinde fevplât yanılmıştır. 2 — Gümrükte ve ithalât strasın- *da alınan verrilerdeki tenakus kıs- men diğer membalarımızdaki inki- şwfla kısmen de tabif halin avdeti- ne kadar devam etmek ürvere ka - zanç. muamele, istiklâk, alkollü iç- k'ler ve diğer bazı vergilerde ya- wlan bir miktar zam ve tevs'lerle 28 milvon firak bir vergi alınması düşünülmüstür. | | ! | | l zamlar 3 — Adi bütçede gecen seneve nazaren yapılan zamlar yeni kre di ve İstikrazların faiz ve amorti- leri Milli Müdafasmım kadro tev - siatının İcob ettiği maaş karsıhğı vatanın gelimeline uygun olmak şur -'memektir ve göstermiyecektir. Dün - ile, üzerinde durulacak bir karardır. Bu |yey? iztızab içinde kıvrandıran muha- nu böylece tesbit ettikten sonra, hükü -|rebeleri esefle takib ediyoruz, Bu mu- metçe, milli korunma kanununa uyarak !Barebelerin su yolda veya bu yolda in- alınan ve sirasile alınacak kararlar, dün | kissfındam Türkiyemiz için bir iştirek ya buhranının memleketimize yaptığı a-| hissesi çıkarmak, ciddi ve vahim hâ - kisleri önlemek, sizlerin halde ve istik-|diseleri, çok hafil telâkki etmek de - balde Hugünlerin tabif olmuyan şartları |mektir. içinde şıkıntı çekmemeniz içindir. Bu - Acık, dürüst siyaset gün, sizinle ükümetiniz arasında hiç bir) — Siyasetimizin bu açıklığı, dürüst - görüş ve düşünüş farkı olmadığını ya -İlüği, vefakârlığı; kendimizi korumak kmdan bilmek şeref'nin ve kuvvetinin!için bize düşecek vazifeleri yerine ge- verdiği kansatle söyliyebilirim ki, mili tirmeğe ve lözum göreceğimiz tedbir- yaretçide kasaba' hakkında (ilk güzel| intıbat bırakıyor ve alâkadarların gay- retlerine dair bir fikir edinmenize ya- Tıyor. ! Has'l eylediğiniz intiba kasaba da zl hilinde de muhafaza ediyorsunuz. Ge- niş bir cadde, ağaçları yeni yeni Siv - rilen bir park, jandarma dairesi, kü - çük fkat temiz bir çarşıcık, her türlü maddi imkânsızlıklara rağmen bir sey ler yapıldığını ve bir şeyler “yapmak isteyenler bulunduğunu gösteriyor, ve köy muallimleri yetiştirmek i- çin açılacak enstitülerin (istilzam ettiği teşkilât ile eski mütekald ve yetim maaşlarınd hükümetçe va dedilmiş olan zammın karşılıkla - rından ibarettir, Fevkalâde tahsisat 4 — Avrupanın siyasi vaziyeti dlayısile Türk vatanının müda'e Daireler Lira Büyük Millet Meclis 4430434 420,360 dürlüğü 434,420 Devlet meteoroloji iş kri U.M. 605.490 Diyanet iş'eri riyaseti 655,518 Maliye Vekâleti. 20,069,310 Düyunu umumiye 67,230,599 Gümrük ve İnhisarlar Vekileti Dahiliye Vekâleti Matbuat umum mü 5217,425 1340,024 dürlüğü 169,200 Emniyet işleri umum müdürlüğü 1431316 Jandarma genel komü- tanlığı 12,179,000) Hariciye Vekâleti 3,604,900 Sıhhat ve İçtimat Mu- avenet Vekâleti 8,13.424 Adliye Vekâleti 9213412 Tapu ve kadastro w mum müdürlüğü 1.650,483 Maarif Vekâleti 17333,379 Nafia Vekâleti 1424.99 İktısad Vekileti 1,092,605 Münakalât Vekâleti 1297058 Ticaret Vekâleti 1.506,320 Ziraat Vekâleti 6,522,681 Mili Müdafaa Vekâ- Teti 78,000 000 Yekün 262,312,140 nya Maarif Cemiyeti pansiyonu “ya şartlarına uymak ve yarının emniyeti. korunma Kanununun tatbikine geçilme- si kararım hükümet, en son dakikaya bi- takmış, yani normal vasıtalar'a çalışma» ya uğraşmıştır. Buna İmkân olmadığı gö- leri almağa mâni değildir. Bunda kim- senin şüphesi olmamalıdır. Bilâkis, biz bü vazifeleri yaparken. biraz evveı İ- zah ettiğim siyasetimizi teyid ettiği - rülünce, fevkalâde tedbirler almakta dalymiz kanaatindeyiz. fereddüd etmemiş Bütün bu sözle - tinden çıkaracağım netice şudur: Yarının emniyetini kazanmak için Mi tatbiki bir geferbe bir harb hazırlığı olmaktan w zi mi kazanmak icindir. Mantıksız sözlere, fena izahlara, güler yüz'e telkin edibnek fetenilen ve altında hususi menfaatler kaynaşan ve ivi yerden ahadığı söylenil- diği Balde memhat gösterilemiyen ha - berlere inanmayınız. Hükümet, yapacağı her iş! size kendi iisanile her vakit arza | UNUMUZ"N em diyor. Yalnız bu izahleri habırda tutar -|<ön Püyük Mü sanız, fena haberlere teşhia koymakta aa. | i5- Maliye Vek lâ yanı'mazsınız. Türk votındesmmn en mühim vazifesi Her sınıf Türk vatandasının en mü - İkikstleri hükümet velsi Az'z vatandaslarım. Esasen sizin de bildiğiniz bu ha - ile bir da- ba tekrar etmekten maksadım, bugün lerin en revscta olan haberlerile mu- avese ve muhakememizi kolaylaşlır. mak içindir. e 1940 bütçesi Aziz vetandlarım. Hükümetin, bir aydanberi devam eden 1940 senesi bütçe hazırlığı budün bit- mis bulunuyor. Teşkilâtı esasiye ka - rine uyarak bütçevi bu * Meclisine takdim et- arkadaşım bunu te- ferrüğtilea matbuata bildirecektir. Büyük buhran Dünyamn içinde bulunduğu büyük him vazifesi, budünkü milli birlik ve do-! buhran. bizim de kapımıza gelmiştir. rumu herhangi bir tarafından behermehal | Yeni gümrükler varidatı ve bu vari - sarsmak için ortava atılan propananda -/datle ilgil diğer veryilerde 40 milyon lara kıymet vermemektedir. Bütün bulTürk Mrasma yakm bir azlık vardı. geçmiştir. Dört seneyi mütecaviz bir zaman - danberi Hilvan kaymakamlığım ve be- lediye reisliğini yapan Bay Sami Akiz, köylerden bazılarında da güzel eserler vücude getirmiş ve köy kalkınmasında köy kanununun tatbikine hususi bir e- hemmiyet vermistir. Hilvandan sonra tesadüf edeceğiniz betonarme O köprü| Şe bu kıymetli idareci zamanında ya- pilimetir. Behiye bütçesinin bin lirayı geç - memesi imar faaliyetinin artmasına ve hızlanmasına mâni oluyor. o Bununla berater Hilvenblar önerjik kayma - kamlarının bütün müskülâfa rağmen yeni ve güzel eserler mevdana gelire - ceğinden emin bulunuyorlar, Ceyhanda köy bütçeleri Ceyhan (Bususi) — Kazanmz köy -İ Konya, (Hususi) — Konya Maarif Ce-| bulunduğu için talebeler yemeklerini ba lerinin 940 varidat ve sarfiyat bütçe-İmiyeti pansiyonumun faydalı mevcudi- dükkânda yemektedir. Dükkânda pişen Terinin tanzimine başlanmıştır. Kay -İyeti hakkında malâmat vermiştim. Sim-| yemekler Teziz ve mugadeidir. Ancak makam merkezi kaza ve nahiyeye bağ- dilik 50 Türk gencini barındıran ba PAS-İ ücün zorluk pansiyonla buranın birbi- İı bilömüm köy muhtarlarını kosaba.İsiyonda mmütalea ve yatakhanelerin te-| olmasıdır. Bu noksan da ya davet ederek bütçe işlerinin bir m |mizliği zikte şayandır. Ancak talebeye ye |rinden ayrı olmasıdır. e vu evvel sona erdirilmesi için teşebbüse |mek pişirilen bir yeri yoktur. Pansiyon | karşılandıktan sonra pansiyon tam bir direktörlüğü bir aşçı dükkânile anlaşmış | mükemmeliyeti haiz olacaktır.