30 Eylül 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2

Eylâl 30 Hergün Lehistan yeniden niçin Ve nasıl kurban oldu? Yazan: Muhittin Birgen TT Op sesleri gürlemiye başladığı daki - kadan itibaren 0; gün içinde bütün bir muharebeyi (opar. kaybetmiş olduğu şimdi iyi anlaşılan Lehistan ordusu, daha Eylülün beşinci günü, şimalden ve cenubdan uzanan İki kolun çemberi arasına girmiş bu- lunuyordu. O günden bugüne, bir taraftan Almanya, öbür taraftan Rusya, Leh ordusu - nun enkazım toplamakla (o meşguldürler. Şimdiye kadar Almanların topladıkları e - #irlerin miktarı, altı yöz bini geçti. Son en - kaz da toplandığı zaman, bu miktar yedi yüz bini bulacak görünüyor. Öle tarafta, Ruslar da bir hayli esir aldılar. İki yüz bin kadar da onları hesab edersek, Leb ordusunun bir milyona yakın bir kısmı esir olmuş, Lehis - tanın yıllardanberi biriktirdiği bütün harb malzemesi, hattâ ki bir kıstunın sarfe- dilmesine bile vak'i kalmadan Almunların ve kısmen de Rusların ellerine geçmiştir. İK! ay evvel, tarlalarında, fadrikslarda, dükkânlarında çalışan Leh çocukları, neye uğradıklarını bilme Wer. Düşmanlarile, canlı bir dörüşmiye bile vakit kalmadan esir ol - dulâr, Ve şimdi bunların büyük bir kısmı Al manyada köylere dağıtılmış, Alman tarlala- rında ziraat işlerinde tullanılıyorlar. Ölen - ler belki de daha mes'uddurlar; çünkü bir maillet ferdi için, vatan topraklarının böyle seri bir İstilâya uğradığını ve devlet bina- ının bu kadar süratle çörtüğünü görmek ka- 'dar feci bir şey olamaz. Şimdi bojunlarında nuyorlar. Bütün Lehlile-in buçünkü matem- Jerinin acılığını ne tasvir, ne de hattâ ta - #avvur imkânsızdır; ölüler, yaralılar, esirler, kaybedenler ve kaybedilenler... İşte Lehis - tama bugünkü manzarası! * Lehistan, bir daltistn kurbam oldu. Hiç bir hasabı olmıyan bir harbin içine, gözü ka- palı atılmak, belki bir kahramanlık duygu- #unun mahsulü olabilir? Fakat, daha az 2 daha Çok bir zaman içinde, bugünkü neticeyi almak, mukadder olduğunu bilme. mek ve bilmiye bilmıye, ateşe atılmak ancak «dalâlet. kelimesile ifade edilebilir. Kahra - manlık duygusu, paref ve İzzet duyguları gü- sel şeylerdir. Fakat, bir memleketi bu kadar büyük bir felâkete uğratıradan yaşatabilmek daha iyibir şey oluru. , Lahistana bu deliler nereden geldi ve na- sl yelti? Bunu izah etmek hayli müşküldür, Danrigi Almanyaya tes'im etmekle Lehistan, Lehistanlığından bir zerre bile kavbetmezdi. e'huki, Lehistan, son aylarda, sade Datzigi Kendileri için bir hayat noktası saymakla kalmadı; belki de Leah gazeteleri «Şarki Prusyayı da Lahistan» İlhak edeceğiz!» diye iddialara başladılar. Almanlara Koridordan bir geçid vermekle Lehistanın büyük hiç bir zararı olmazdı. Onlar, buna da rem olmadı- lar. Hattâ Koridorda ve Silerynda Alman ek- seriyetlerini Almanyaya iade eden bir hudud tashihi bile Lehistanı batırmardı. Denilebi- Hr KI Almanya oasunla kalmıyacaktı. Bun- ları alacak, yarın tekrar istiyecekti. Müm - kündür; fakat, hen: bissat dahâ iyi hazır- Ianmak, hem de kendisine daha yakın ve kuvretji yardımcılar tedarik etmek için, ge- niş bir #iyaset oyununa gizlemek islerin bu- günkü seyrinden dsha mı fena nelloeler ve- rebiirdi? Tekrar denilebilir Ki. Lehistan için, İngiltere ile Fransının kat? taahhüdlerine sahib olduğu bugünkü vasiyet, en mfisald im- künları arreder, İngiltere fln Fransa saye - #inde Lehistanın, yarın daha kuvvetle ye — niden dirilmesi niçin mümkün olmasın? Evet, mümktindür. Fakat, bu imkân, Rus - Alman paktı imza edildik'en sonra, hiç olmazsa bizsat Lehistan için, o kadar zayıftır ki, böy- le bir fhtimali göze k, yarın daha İyi gertierin hazırlanması çok mümkün olar bir mfcadeleri, bugünden en fena şartlarla ka- bul etmeği bir tirti izah edemez. Rusyanın katl hitaraflığını ve tam dostluğunu temin etmedikçe, Lehistan bu harbi göze almıya- caktı. Onu göre #lınıs olmakla belki kahra- manca hareket etmiş sayıl halde akıllıca deği Evet Lehistan, büyük bir önllet havam içine dştii. Nami? Onu uraktar voruh ve sa- rahatle görmeğe imkân yoktur. Bununla be- raber, izahına çalışmak faydasız olmaz. Lehistanı bu dalâlet havası içine düşüren birkaç nevi âmil easdır: 1 — Lehistan. içtima! bünyesi bakımından eski Çarlar Ruayamlıs benzer bir memle - kettir. Orada köy dareberleri düne kadar bi- tün kudretlerile hâkim diler. Akılları uzun uzadıya hiç bir şeye ermiyen, sahib oldukları topraklara dört elle #arılmiş bulunan ba unsur, hu toprakları ellerinden alacak olan Ras refimine de, Alman rejimine de düş mandırlar. Dünyayı hâlâ esk! dünya zenne den ve onun değişmesin! bir türlü kabul e- Gemiyen bu unsur, ne Ruslarla, ne de Al - manlarta anlaşmay: bir türlü kaba, edemedi ve osbalet Yüzden zannetti ki, bizzat Le- histan kâr) derecede kuvvetli olduğu e'bi İn- gütere De Fransa da derhal (ys müdahale e- dip Almanyayı tepelemeğe kadirdirler. ? — Lehistanda, bütün iktısadi hayatı yani ticaret ve maliye işlerini, kendi ellerine almış geniş bir Yahndi kütlesi vardır. Bu kütle, Rus rejiminde «borjuva'» Alman re - Jiminde «Yahudi'» diye her dakika tahrib e- ditmeğe mahküm bir undurdur. Lehistanın bütün irfi ufaklı 4crebeyleri, yanl «Voyvo »- da» lar, hep Yahudi sermayodarlara börçhu- durlar ve onların efendileri hakikatle Ya- Her ne zaman olursa olsun iyilik malik olduğunuz müddelçe korkmayı: edemezsiniz, Londra caddeleri Alacalı bulacalı Bir halde İngiiterede hava hücumiarında hal - kın gideceği sığınakların yollarını an - latmak maksadile, kaldırımlar, siyah ve beyaza boyanmaktadır. Bu yüzden şeh rin ekser kaldırımları alacalı bulacalı bir hal almıştır. İngiliz gazetelerine göre 71939 diplomasisinin bazı kelimeleri ve karşılıkları Bir İngiliz gazetesi son aylarda Av - rüpa siyasi hâdiselerinde geçen bazi ke- lmelerin mukabilini şöyle tesbit etmiş - ir: Ademi tecavüz pektı - Memleket zaptı Memleket zaptı - İntizam ve âsayişin fadesi, Asayişin iadesi - Bitarafık. Bitaraflık - İlân edilmiyen harb. Harb - Polis harekâtı, Polis harekât: - İstilâ, İstilâ - Sulh, hudilerdir. Yahudiler de, Yütün dünya, marıya aleyhinde geniş bir propagandaya girişmişlerdir. Voyvodalar, bu unsurun kuv- vetle tesiri altında kaldılar. 3 — Mareşal Pilsudeki sağ olduğu müd - detçe, kendi şahsi şökret ve nüfuzuna daya- narak, bunlara karşı durabiliyor ve Lehis - tanı #oakul bir yoldan götürüyordu. Önce hasta oldu; sonra öldü. Onun diktatör rolü- nü kendi eline alan Ridr - Smiyli, kendi ta- raftarlartle iş başında tutunabilmek için hem “Voyvodaların, hem de Yahudilerin tesiri aj- tında kaldı. Bu âmillerin yanıbaşında elbet başkaları da vardır. Fakat, Lehistanı bu harin aki - betii dalâlete sevkeden başlıca kuvvetler bunlar oldu. Dünyadan bihaber Voyvoda, Rusyaya bir türlü, Almanyaya diğer türlü düşman Yahudi ve nihayet bunlara dayanıp mem'ekete hâkim olmağ Wtiyen asker! bir Klik, müşterek Lahistanı bu felâkete sürük- Jediler. Zaten, Labistanım birine, İkinci, ve üçüncü taksiminde de eh büyük tol, kumen toprak, İSTER Avrupa gazetelerinden birinde şöyle — «Karşımızdaki düşmanı küçük görmiyelim. Bizi bir hay- «li uğtaştırabilir, uğraştırmaya başlamı «birçok fedakârlığa katlanıyoruz, daha fazlasına da katla! «cağız. Fakat bu fedakârlık bize acı, İSTER İNAN, INAN, abilmek kudretine Nanköre tesadüf Gün gördükten sonra düşmüş bir adamın duyduğu acı da- ima mahrumiyet içinde yaşamış bir adamın ıztırabından her vakit fazladır. pr Hergün bir fıkra | 4 I Londraaa gece İşaret Ben öldü demedim Memurları Bir hükümdarm çok sevdiği bir beygiri varmış. Günün birinde bey- gir hastalanmış hükümdar beygirin hastalandığını duyunca: — Beygirime iyi bakın, demiş. Her kim bunun öldüğünü haber ve - rirse, kafamnı kestiririm. Beygire çok iyi bakmışlar amma, : gene ölmüş: hükümdara nasıl haber vereceklerini düşünüyorlarmış. Mo- beynellerden biri: — Ben haber veririm! Demiş, hükümdarın yanına girmiş:i — Efendimizin hani beygiri vardı ya.. diye söze başlamış, harblerde rüz$ gâr gibi uçardı. Gezintilerde gelin gi$ Wi süzülürdü. Dünyada ondan o güzel bir beygir daha bulmaya imkân yok-$ tu. Hükümdar telâşla sormuş! — Öldü har Mabeynci elini bağlamış. Harb icabı olarak Londra sokakların- da geceleri bütün ışıklar söndürülmek - tedir. Bu tedbir yüzünden halk çok müş külüt çekmekte ve bir hayli kazalar vu- kum gelmektedir. Bunu önlemek için İLondra belediyesi beyaz ceket ve yelekli işaret memurları ihdas eylemiştir. Bun- lar karanlıkta gezmekte ve halkı her tür| iü kazalara karşı korumaktadırlar. J e e ia m Bir Fransız Tarassud balonunun Macerası Meş'um yüzük Eski İspanya Kraliçesi OViktorya'nın sahib bulunmakta olduğu yüzük «meğ- üm» sıfatı taşır, a İlk olarak, bu yüzük Kral Yedinci Alfons tarafından karım Prenses Mer - sedes'e hediye edilmiştir. Yüzük, işte o günden itibaren mi um sıfatım almıştır. Kraliçe bu yüzüğü dalma n İda taşımış ve az sonra da vefat eylemiş- Jtr. Karısının vefatı üzerine Kral Yedinci Alfons yüzüğü büyük annesi Kraliçe Kristin'e hediye etmiştir. : Yukardaki bu! Az zaman sonre Kraliçe Kristin Piç İölmüstür. ç resim, bir Fran) Yüzük Kralın kardeşi Prensee Pilar'a 5ız tarassud balo-|inlikal eylemiş, birkaç gün sonra bu nunun bir dakika-| prenses de vefat etmiştir. Â dan az bir zaman-! Ücüncü defa olarak yüzük krala inti- da başından geçen kal eylemiştir. bu sefer onu - n cerayı tesbit ediyör! igesi Prenses ae vermiştir. te sy « — Pransız baloncusu, harb meyda-|ronra bU prerme Se birdenbire baya: nım tarassud ediyor. ia gözlerini kapamış, 2 — Alman avci'tayyaresi balona hü -| , Nipayet kral bizaat yüzüğü daşumağı cum ediyor. Baloncu necatı paraşütünü MN fakat'az sine Erem niyle Bugün sabık İspanya Kraliçesi Vik - 3 — İsabet veki olmuştur. Balon yan-İsorla'nın sahib olduğu yüzük işte bu yü: İmaktadır. züktür. Kraliçe yüzüğü düğünü sırasında ko» ası On Üçtüneli Allons'a hediye evle < eş'- de EŞ kismen para vo hep birden de cehalet #ara-| fından oynarımıştı Lehlstarı, yeniden kurban oldu ve Biş « mark politikası tekrar rceydana çikti. Mshittin Pizgen |; He? İSTER INANMA!T «Çünkü bu memlekette kadın erkek, çoluk çocuk tek insan «yoktur ki bu muharebenin Kizumuna kani bulunmasın.» Yukarıda okoduğunuz fıkra bir Leh gazetesinde çıkmış ağır gelmiyecektir. | değildir. O halde son cümlesinin hakikate tevafuk ettiğine: ISTER İNANMA! rahat yüzü görmemiştir. İhtilâller biribi- rini takib eylemiş, nihayet tahtını kay - bir cümle gördük: ıştır bile, Şimdiden miştir. İl Kral dna bötün zamanı saltanatında Sözün kısası Memur çıkar.. Memur al. E Ekrem Talu emur denilen biçarenin ezeli nar” sibidir: Gerek resmi ve gerek hü! İsusi müesseselerden herhangi birine kar! ulanmış olursa olsun, girdiği tarihten, tekaüd olacağı tarihe kadar, ömrü yü * rek çarpıntısı ile geçer. Devre göre adı değişen bir heyulâ o nün daimi surette gözlerinin önündedir ve onu fikir selâmeti İle, kalb huzuru ile iş görmekten shkoyar, Bugün o heyulönin adı «İcabı masla « hat, tır. yarm o «Tensikat... öbürgün başka birşey olur. Mamafih hangi yâdolunsa, memurun indinde hepsi mis hepsi ayni kapıya çıkar: Vazi * emin olmamak. dolayı memur perişandır. namaz, istikbale ald tasav «' vurlarda bulamaz, yevmün cedid rız kun eedid yaşamağı alışır ki buna ya * sunma dehinez. Bu vaziyetten memurları kurtarmalı, İhallerine bir İstikrar vermeliyiz. İşlerin daha muntazam yürümesine de faydam olur. İsmi lâzım değil, müesseselerden birl, gsliba bu senenin bütçesinde tasarruf yapmak lüzumunu duyarak bi? alav memurunu kapı dısarı etmişti. Bu hareketi hos görmemekle beraber: — Eh! dedik; ne yapalım? Bütçe za- rureti bu. Bu kadar fazla maaş ve: yorsa. elbette bir kısım memurlarını f9- da edecek. Tâ k! alıkoydukları aylıklarie nı muntazaman alabilsinler, Burün, gazetelerde, ayni müessesenin altmıs kadar memur alacağını havretis okuyoruz. Ve aklımıza Ük gelen sval şu kaba temsil oluyor: — O perhiz ne idi.. Bu lâhna turşusu nedir? Mademki mevzuubahs o müessesenin memura ihtiyacı vardı, evvelkilere ne « den vol verdi? Ve bütçe zarureti, hani va. nerede kaldı? Bahüxus ki 6 cıkarılan memurların # çerisinde senelerce ayni ise emek ver « mis, tecrfibe sah'bi olmus olanlar a vas dı, Simdiki memwr'as müsabaka ale nacakmıs. Âlâ! Güzel! müsabaka. hak ranivet dairesinde vanılırsa, (o sürhesiz bir takım veri iktidarlar oo kazarırın. Anevk iktidar hir warifeyi hemen if» $ e cin kâfi değildir. Frerkler rutin dedik « Teri bir dn «ise vafkınlık, vardır #*' za» manla iktianb edilir. Bahsetti#tmiz o müessesenin basında itimad ve hürmetimizi tamam'le kazan» we bir zat bulunuyor. İmid ve temenni ederiz ki, herhelde veni b'r zaruret üzerine slınmasna Vi « ram görülen bu altmış memurun h'e ole| mazsa bir kısmını, sene basında maödaei silen kimaslar arasından intfhab etsin, Haksızlığı femir atmak de bir fositattieğ E“Elram' Cal Bülçesini Liman işçilerinin birikmiş parası tevzi edilecek Limanda çalışan hammallars aid ve bankada bulunan 16 bin liranın kendi « e tevzii için Liman İşletme Müdür“ )üğü tetkiklerine devem etmektedir. Limanlar Umum Müdürü Raufi Man yas, dün belediye iktisad işleri müdürü Safet ile bu mesele etrafında görüşmüş- tür, Bankada birikmiş olan bu 16 binli ranm bir kısmı, yardım sandığı vasıta « sile hastalanan, kazayn uğrıyan ve yâ“ ralanan ameleye sarfedilmiştir. Ameleler şimdi işsiz kaldıklarını İds dia ederek bu birikmiş paraların ken « e iade edilmesini istemektedir - r. İ 16 bin lira bugünlerde bulunacak bie formül ile 180 amele arasında teksim & dilecektir. Adalar ve Kadıköy hattının kış tarifesi Denizyolları İdaresi, Adalar ve Ka » dıköy hattı için bu yıl ayrıca bir kış ta rifesi hazırlamıyacaktır. Sonbahar târllesinin aynen ipka edik miş olduğu dün alâkadarlara bildirilmiğ« ti