16 Eylül 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7

dü gül ar 16 Eylü SON POSTA Sayfa 7 | Lehistanda neler gördüm? “| Harbe hazırlanan Varşovanın manzarası Muhatabım Varşova parkında siper kazan halkı göstererek: “Mareşal da bolşevik hücumunu buralarda durdurmuştu,, dedi Yazan: Erelmend Ekrem Talu Cephe gerisinden hazin Bir menzora: Poristeki Leh sefiri Meçhul Askerin mezam (başında — Pomeranyanın, Silezyanın, Dan -| Herhalde, ilk hamlede payitah'ı ziğin Almanya ile ne münasebeti var? mızın kapılarına kadar akın elmesi muh Hele Pomeranya'nın halis bir Leh böl »-İtemeldir. Mareşal, Bolşevik o hücumunu gesi olduğu adımın möorlolojisinden bes ;dâ buralarda, Pragada durdurmuştu. O| bellidir. Bir milletin esaret altında, bir zamanki kurşun yaralarını hâlâ sarayın memleket parçasının yabancı bir haki - duvarları üzerinde görebilirsiniz. miyet altında bir müddet yaşamış olma. — Lâkin o zamanki şeraitle bugünkü- sı onların karakterini kaybettirir mi? İler arasında çok fark (Over. Varşovanın Varşovanın tanmmış gazetecilerinden! varoşlarına kadar sokulan bir düşmanın biri olan muhatabımla Pâdarevski par -İşehre girmemesini, şimdiki harb tekniği kının kuytu yollarında (o geziniyoruz. o,/ile, bilmem ki akıl nasıl kabul eder mütemadiyen bana mill davanın esas -| — Böyle, istiklâl ©Ouğruna larını, mesnedlerini izah ediyor. harblerde teknikle beraber, tarrruza uğ- Şehri Praga ismindeki varoşuna bağ- ayan milletin heyecanını, o azmini ve ıyan köprünün yanı başındaki bu mu |ideoloji kuvvetini de hesaba katmak lâ - azzam park Varşova halkmın en çok Zimdir. rağbet ettiği bir tenezzüih yeridir. Üni - versitenin kız ve erkek talebesi bilhas . Sen herbin malüllerinden © olan ihtiyar sa buraya gelir, kuytu köşelerde seçtik-| kapıcı, sarı saçları, Süle lüle, pembe si derslerine çalışırlardı. Jsocuğunu okşuyordu. Bu hoş manzaraya Bu akşam, onlardan hiçbirine rastla-| tebessümle baktığımızı göten ihtiyar: miyoruz. Arkadaşım sebebini vüyiiyar: — Torunum.. dedi. Babası biraz evve) — Hepsi hududlarda! Liselerin son s1-| ayrıldı, askere gisti. Çocuk ağlıyordu da, nıfları bile böşaldı. Emin olun: Bütün) teselli ediyorum. > Lehistan ayakta, bütün Lehliler s'lâha| . Ne dersin, baba! Muharebe sarılmıştır. Bizi dördünet defa taksim) | — Kim ile? Bep e arebe var mi? etmek sevdasına kapılanlara ancak Wiz) o Olursa, düşman © Varşovaya girer ve İnsanmz terkedeceğiz. Leh| mi dersin? leti b ” milleti bir defa daha kat'iyen esir olm Herif başını salladı; yacaktar. Arkadaşımla her seyi açık açik konu-| —— Hayır! Büyük Mareşalin ruhaniye &i, bizi koruyacaktır! şabilecek vaziyetteyiz. vi 2 bir lw bulamaz ler yerde, herkesde ayni kanaati, a: nt beçı bir yelek el ni imanı bulüyordum: Bolonya GAYABE muydınız? olacak.İcak.. Polonya ölmiyecek.. o otuz milyon Ne demek istediğimi Gözlüğünün camları altında ( âlev alev|insan bunu and içmiştir, ve buna inanı - yor. yanan mavi bakışlarını bana doğru çe - Köprüden geçiyorken, «görmüş geçir- Denizlerde yeni bir Skajerak muharebesi görecek miyiz ? (“Son Posta ,, nın denizci muharriri yazıyor ) K arâ ve hava kuvvetlerinin günler - denberi çarpıştıkları şu anda donan- mülâr ne yapıyor? Harb içinde donanmalar çarpışmıyacaklar mı? İşte Büyük Harbin dört kocaman senesin- de de bu susller sorulmuştu? Çünkü dünya o büyük boğuşmada büyük deniz kuyvetle- rinin yalniz İskajarakta, bir defaya mahsus olmak üzere muharebe yaptıklarını gördü... Orada bile kat'i neticeli değil, bir iki saate inhisar, eden bir mücadele yapılmıştı. Maruz kahnan zarar, donanımsların cesametine NIZ. beten lâşt hükmünde idL Nihayet harb biti... Bu donanmaların hâ- mrlanması için sarfedilen servet, donanma içinde bululnan binlerce muhari» boş yere Ilmanlarda kapalı kalmışlardı. Acava bu do- nanmalar ne için yapılmıştı? Bu snaf bugün de soranlar, karada oldu- Hu gibi denizde de büyük muharebeler bek- Myenler az değildir. Bazı deniz muharrirleri böyle bir muharebenin yapılmayışını Alman İ denizellerinin çesaretsizliğine veyabud da İ Alman - İngiliz deniz filoları arasındaki kuv- vet nisbetinin azlığına hamlediyorlar. Bis, şu satırlarımızla, onları cerhedesek değiliz. An- cak böyle bir neticeye hangi tetkiklerden sonra vâsıl olunabileceğini tebarüz ettirme- İ de çalışacağız. Denizde düşmanı muharebeye icbar etmek mümkün mü? Bir deniz muharebesi vukubulmak için her iki tarafın arzusu lâzımdır. Bu esoslı vasıf deniz muharebesi karakterini kara harble - rinden ayırır. Karada, ilânı harb oldu mu, kuvvetler birbirine doğru yaklsşızlar, artık © Iki kuyset muhakkax suretile birbirlerile çarpışacaklardır. Bunlardan birisi muharebe yapmak arzu etmese dahi, diğerinin taarru- ru Karşısında, kendisini müdafen cimek mak sadile, muharebeyi kabul eder. Denizde İse muharebeyi kabul etmiyen bir düşmanı, #i - 1âh düellosuna icbar etmek çok zordur. Çün- kü denizde donanmalar ekseriyetie kapalı li- #münlarda bulunur ve düşman taarruzun - dun masun kalırlar. Onları muharebeye ic - bar etmek Için, bizzat donanmaya değil, düş- manın diğer hayati noktalarına tecevüz lâ- sm gelir. Meselâ, Büyük Harbde İngilizler muharebe yapmak istemiyorlardı. Fakat on- ların can damarı Mauş denizindeki asker nakliyatı idi. Eğer Almanlar bu nokteya bü- tün donanmaları ile taarruz etmiş olsalardı, İngilizler, ister istemez olr deniz muhare - besi yaparlardı. Noden yapmadılar? Harbin kuvvet nisbeti de buna mü- sald idi. Bu hususta Almanların dahi kendi kendilerine şaştıklarını kaydederek mevzuu- muza avdet edelim... düşman donanmasını dövüşmiye zorlamak girişilen | bek müşküldür; belki mümkün dahi olmaz. Abluka şekilleri Abluka, lk zamanlarda düşmanı mubare- beye icbar etmek İçin bir vasıta idi. İngiliz Parkta çıktık, Kapının önünde, ge -İtarih harbinde ablukanın enval vardır. Fra» filosu Pransız isa İhtDAN kel beklemiştir. Bu rinde İngiliz filosunu tâ ç -| nanması da ka - leri peykelerin üzerinde sakin sakin masının Üstüne dökülen küçücük bir kız) eu? dönmen do er palı kalarak Atıl duruyor veyahud da, mille- inin denizlerdeki menfaati İcabı olarak, de- nize açılıp muharebeyi kabul ediyordu. Böyle bir abluka iki sebebden dolayı müm- kün görünür ve tatbik edilirdi. zun yaman deniyde kalırlardı. Kömür, ma - z0t, makine bakımı gibi imana ihtiyaç gös- teren hizmetlerden vareste diler. 2 — Torplto, denisaltı, hava hücumu gibi, #onradan ortaya çıkan baskın sllâhları yok idi. Bugün bu mahzurlar adivka, kuvvetlerini yavaş yavaş düşman Umanları ağzından u- zaklaştarmıştır. Iktısadi abluka Harblerin iktasadi bir karakter almasından sonra abluka hususları, harb Imaniarından başka, ticaret mıntakajarına da teşmil etlii- miş ve mihyet sevküleeyşi abluka denilen harb usulü meydana çıkmıştır. Sevkülceyşi abluka, düşmanın hafif yemilerinin dahi, te- virdi: — Ne gibi? miş, Vistülün akan sularına © şöyle bir — Meselâ Danziği feda etseydiniz? (İnazar atfettim: Gurubun kızıl akislerile bir kan rengini andırıyordu!. Kükrer gibi cevab verdi: — Biz Danziğin şimdiki nizamını ka- Ercü: pa Pi Pam şimdiki nizami Kel, Bremen Erem zel dakârhığı esasen yapmış O bulunuyoruz. İzmir vapur seferleri yarın tekrar Serbest şehrin Üzerindeki tarihi hakla - rımızdan, sırf dünya düzenini sarsma mak için feragat etmiştik. Bundan faz - Jasını bizden istemek yalnız bizim o hak larımıza değil, tarihe tecavüz olur! — Evet amma.. — Söyliyeceğimizi biliyorum: Orasını harben elimizden alacaklar.. değil mi? Belki. Fakat milf varlığımızı (ortadan yök ettikten sonra. Vistül nehri kenarında, dara - ck bir kol halinde içeriye doğru uza - pır. Konuşa konuşa buraya kadar inmiş! bulunuyorduk. Karşı (kıyıda bir tekim adamlar boş araziyi kazmakla meşgul i- diler. Arkadaşım onları işsret ederek; başlıyacak Avrupada harbin başlaması üzerine | bir Eylâlden itibaren tatl sdücn İstanbul - İz- mir vapur seferleri, yarın tektar başlıyacak» tır, Mersin batı için henüz bir karar verli- memiştir. Mersin hattına vapur seferlerinin de, bu hafta içinde başlaması muhtemeldir. Daimi Encümea istimlâk muamelelerini tetkik ediyor Ayaspaşa caddesindeki istimlâk muamele- lerine ald evrak, Daimi Sncümene verilmiş- tir. Datmi Encümen Tozkonarandan alina- cak bir evle, Aksırayda yapilncsk çocuk bahçesinin yeri hakkındaki evrakı tetkik et- mektedir. Yenikapı be Kumkapı arasındaki — Siper hazırlıyorlar.. dedi. teneke mahallesinin istimlâk evrakı diğerle- — Nami? Düşmanın buraya kadar 8o-İrile beraber yakında lattmlik komisyonuna kulacağını tahmin ediyor wusunuz? verilecektir. mıntakada yapılır. Nitekim İn- le denizinin en şimalinde tenis eitikleri hatta Alman torpitolarının, bir de- fada aldıkları mazot ile yidip gelmesi ancak mümkündür; bunlar orada uzun müdiei ha“ rekât yapamazlar. Yalnız denizsisi ve tay- Sürelerinin bu hatta erişebilmeleri imkân dahilindedir. İşte İngilizlerin (abluka ge - milerini emniyetine «ldıkI) diye Dân estik- leri emniyet te budur. Kim harb istiyecektir ? İki memleketin ayni denizde birbirini ab- luka, etmesine imkân yoktur. Yari hem In- güizlerin Almanyayı ve hem de Almanla - fın İngilizleri abluka etmesi komik bir şey olur, Gerçi böyle bir vak'a Napolyon harb - lerinde (Berri Albluka) namlis yapılmıştır. O zaman İngilizlerin denizden ablukasına wukabil Fransıslar Avrupada yaşıyan mil - etleri İngiltereye mai göndermemeğe iebar etmişlerdir ki bunun deniz ablukaaile bir mü nasebeti yoktur. Bugün muhakkak surette, iki taraftan, bi- ri abluka eder, diğeri ör abluka edilir. Bu - günkü abluksların, ekseriyetle iktasadi ga - yeyl de ihtiya ötmesi dalayısile, muharebe etmekten ziyade zaman mefhumuna daya - 1 — Yelken devrinde donanmalar pek w - di “e görülmektedir. Abiukayı yapan donanma maksadına. düşman donanmasını İmha su- retile değii, abluka hatlarından ticaret ge - milerini geçirmemekle daha iyi şekilde varır. Gerçi düşman donanmasının imhası en güzel bir harekettir. Lâkin bir donanmanın orladan kaldırılması, ancak ayni miktarda bir kuvveti fedu etmeyi göze almakla olur. Nitekim Büyük Harbde Alman donanmasını imha etmek İngilizlerin elinde idi. İngilizler bunu düşünmediler. Çünkü onlar vazifeleri- ni bir muharebe yapmaksızın dahi yapabi - Myorlardı, Nihayet harb bittiği zaman İn - giliz donanması 1914 den ruyvetli oldu. Çün- kü donanmaya yeni olarak ltihax eden vâ- hidler batanlardan fazla İdi, Sulh masasın- ayal durumdadır. Biz 1939 da başlıyan şu harbin sonunda İngiliz donanmasını bugün- den duha kuvvetli bulacağız. Çünkü o harb #tmiyecektir. Harb stmesine lüzum yoktur. Memleketine yapacağı büyük hizmeti harb elmeden yapacaktır. Sadece ablukanın ba- şarilabilmesi İngiltere için bir nimettir. Bunun bir misalini şöyle izah edelim: Bu- gün, havadis doğru İse, Biemen Alman transatlâintıği İngiliz donanması tarafından yakalanmıştır. (60) milyon liraya malolan bu geminin İngiliz hazinesine verdiği ka - zancı De hava ve me de kara kuvvetleri te- min edebilir. İşte muharebe yapmıyan do - nanmanin verdiği kazanç... Almanlara gelince mesele tamamile aksi olur, Çünkü bu devlet abluka edilen taraf - İskajı tır, Onun İktısad çerçevesi içinde yaşaması için, evvelemirde, ablukayı kirmasi lâzım - dır. Abluka ise kuvvetle kırılır. Mühim ve kat bir deniz muharebesi yapmaksızın ab- luka hattını kırmağa imkân yoktar. Göçen asırda yapılar Amerika o İztirak harblerin- de şimalliler, osnubluları abluka etmişlerdi, Cenublular Me ellerinde, kuvvetli donanma olmadığı için, abluka hatlarından kaçakçı- lik suretile mal kaçırkıyorlardı. İngütereden aldıkları çok süratli gemilerle gece saatle - rinde abluka hatlarından geçerlerdi. Pakat ayni şeyi, bugün, ik! sebeble yaplamamak- tadır: | — Abluks kuvvetlerine refakat eden tayyarelerin toaret gemilerini çok uraklar- dan görmesi, 2 Harb gemisi #üratlerinin, en söratli giden ticaret gemisinden bile iki misji fazla olması. Bu sebeblerden dolayı Almanların ayni 46- yi tatbik etmelerine imkân yoktur. Büyük Harbde Almanlar, kuvvetlerinin daha çok fasla olmasına rağmen, böyle bir harekete tevessül etmediler. Onların deniz harb sevk ve idaresi düşman kuvvetlerini denizaltı ve 1910 daki İngiliz donanmasından bir parça — 58 1939 daki İngiliz do nanmasından bir parça Eğer böyle bir hayat noktası bulunmazsa | han bir çember karakterini haiz oldukları torpitobot taazruzlarıle yayıflatmak ve bilâ- hare iki donatma arasında kat'i neticeli bir asasına istinad ediyor - da plân muvaffak olamadı. Sebebi ne i — Denizaltıların yolsuz olması, 3 — Denizaltıların rüyet sahalarının pek a8 olması. 3 — Büyük İngiliz donanmasının olluğunun billinememesi, Aİ Büyük Harbden sonraki Alman denizcileri bu meseleleri halletmeğ? uğraştılar, Bugünkü durum Bugünkü denizaltılar, Büyük Harbi nelerinden fazla bir kabiliysite değil, Ca cak Almanlar denizaitıların kullarış şekli « lerini di maksada ulaşabileceke lerini ummuşlar ve kuvvetlerini ona göre hazırlamışlardır. Onlar demizaltları dörder, beşerlik gruplar halinde kullanıyorlar. By suretle birisi hücumda muvaffak olâmazs# bile, her balde, beşten birinin bir muvafta, kazanabileceğini ümid ediyorlar. bugünkü harbde A'man deniz sevi ve idâresi böyle olacaktır. Yoksa aradaki kuvvet müsayatını azaltmadan Almanların dönanmaslle müharebeye kalkışma « sani, şuursuz bir hareket dememek için pel eüretkârane olarak tavs!f edebiliriz. Her halde İtalya, Japonya, Amerika giti Kuvvetli devletlerin müzaheretini görmeden İngiliz donanmasile harbetmek istiyen bir Alman filosuna herkes parmak isirır. bir hareket İskajarağa da benzemez. düne arakta şu noktalar Almanların lehine bir durum araediyordu' 1 — İngiliz donanması daha mukavemet - siz gemilerden müreğkebti, 2 — İngiliz caphanesi daha az müessirdi. 3—f modern vantalarla yapılan İlk muharebe idi. İngilizler daha çok hata işlediler 4 İzkajarakta İngilizler katl netleo al- mak İst 1. Vesaire vesaire. Bugünkü alir filosm gerek gemilerin mu kavemeti, gerek cephana kudreti Ye gerekse talim terbiye bakımından, Büyük Harbe na» zaran çok yükselmiştir. Binaenaleyh bugün- rü zayıf Alman filosunun İngülizlere sal - dırması bir kazan sicak suya bir damla 80- Kuk suyun atılması demektir. F.L Dün bir İtalyan vapuru daha geldi İtalyan bandıralı vapurların tekrar Ha nımıza seferlere başladığını yazmıştık. Dün de İtalya bandıralı Vesin vapuru gelmiş ve yük almağa başlamıştır. Bugün iki İalya gis Jepi daha » Yolcu posta vapurları da seferlelrine bugünlerde başlıyacaklardır.