19 Mayıs 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9
e. Km m m. —.z 19 Mayıs SON POSTA 7 pa z İŞ GYM > e YA Türk mucizesi, nin tarihi İstiklâl Savaşı Mustafa Kemal Paşanın Samsuna Ayak Basmasile Başlar, İsmet Paşanın 1923 Yılındaki Lozan Zaferile Biter Ve Yabancılar Bu Dört Yıl, İki Aylık Devreye “Türk Mucizesi ,, derler Yazan: Emekli General H. Emir Erkilet bi Ummu, Bastarafı 1 inci sayfada) Ord ağu ber taraf Yük Yol Memi » Kendi Memleketten firar etmişler. > Evet ö averi fa Ygun ve fakir bir halde, millet ve hal li tipki onun Mile 1927 etin tarma, suz > ye asretmitiş o, imparatorluk - Menzileşi de bir oyuncak, 10 düşmüş ve düşmekte idi. “nun emniyet ederek İstan- Betir, tin a adaş Hüki den zay ri hükümetin zf yüzün- kürleri devletler mütsrekenin ü id nir İEP vesile ile İş Yüzüm BM niiyas, ula ve askerlerini sokmuş mansızlar; Urfa, İzler «Adana tarafından “Antalya İşgal» edilmişti. kıtalar, e, onyada İtalyan askeri Viz Sa ve Samsunda İngi - a Mebi zabit m unüyor, er tarafta e USUSİ A - yarağ haliyete ka ünl yetmi - ig Mayıs 1335 (1919) da lr re gm gn İakatile İzmir, e lerinin e işgal etmiş beyde kg Diğer si Şiirle «ordunun elinden si - ta di yp eke alınmış ve alınmak- Vi Yân unsurlarda, ei kü her sa anda, açık zile e - Ve bun adlarının busul bulmasına sö UN İÇİN «devletin biran evvel İkmessi; Salışıyorlardı. —— İstanbul a Yunanlıların ve nin yardımile teşekkül < 5 Şişi, Miras heyeti vilâyetleri - Mitingin teşkil ve idare etmek, k la Propagandalar yaptırmak. E oluyor ve Yunan kızıl haçı, be ak komisyonu «Mavri kolay lâtının her yerde işlerini mi y, Taştırı Rum mektebleri yir Dini a” kadarki gençlerle tamamla - Mi teşkilâtı yapıyor ve «Mavri fikir çalışan erme - İl. Samsun ve bütün Karade- teşekkii etmiş» olan merkezden idare olu - Ve vahameti ko- gibi değildi. «Da - Paşanın riyasetindeki kabi- haysiyetsiz, cebin» ve yal- Mad gf Olunabilir Meni eridi hear Ve bn la ein e bir hezig baş dön- *öklüyapg,, Zn esaret ve inkıraza sü- taraftan Edirne ve dolaylarında umide mağlâb olmuş, Osmanlı i ta zedelenmiş, şeraiti ir mütarekename imzalanmış, Bü | #rbin uzun seneleri zarfında mil. | eketi Harbi Umumiye sevkeden- hayatları endişesine düşerek, Üçüncü ordu müfettişi, Fahrf Şİ, hazreti şehriyari mirliva Mus- tamam 20 sene evvel Sam- Zaman memleketimizin yılında Büyük nutkunda değildi; çün - bir şahsiyet idi. BA - kurtuldbileceğinden famamile kestiği için bütün £i- vvetini galiblere tabasbus et- Yaranmakla tahtını kur- a Parator olmaya evvelden ra- tevliler Çi bunun için yabancı müls - bir alet tin başına getirdiği ve ve mlardan memlekete kur- beyhuğe a bir hareket beklemek vilâyeti Maraş ve Antep İn - şa tari hil garez ve menfaatlerinin icab-| «Trakya - Paşaelis, Erzurum ve Elâ - zığda, merkezi İstanbulda «Vilâyatı şarkiye müdafaai hukuku milliye», Trabzonda «Muhafazai hu - kuk» cemiyetleri gibi teşekküller vü - cad buluyordu. Keza İzmirde bazı va- tanseverler, Yunan işgdlinin bir ilhak- la neticelenmesine karşı «Bir (Reddi hak) prensibi ortaya atmışlar» dı. Ancak bu cemiyet ve teşekküllerin ve şurada burada teressüm etmekte 0- İan hareketlerin ayrı ayrı hedefleri var dı. Meselâ «Trakya - Paşaeli» cemiye - tinin hedefi yıkılması omuhakkak ve mukadder olan Osmanl imparatorlü. » ğundan hiç olmazsa «Trakya - Paşaeli» ni gene İngilizlerle Fransızların yar - dımile, kurtarmak ve burada bir cüm- huriyet kurmak, «Vilâyatı Şarkiye mü- dafaai hukuku milliyes cemiyetinin de başlıca maksadı Doğu O vilâyetlerinin Ermenistana verilmesi ihtimaline kar - şı ilmi ve icabında fiili tedbir almaktı. Osmanlı imparatorluğunun inhida - mında padişah kendi tahtını kurtar - mak kaygusuna nasıl düştüyse garib - tir ki bazı semtler dahi Ooyalnız kendi postlarını kurtarmak yolunu tuttular. Meselâ İstanbulda, adında da anlaşı- lacağı üzere, maksadı herhalde mer - kezden ayrilmak olan bir «Trabzon ve havalisi ademi merkeziyete o cemiyeti vardı ve İstanbuldan gönderdiği mü - rahhaslarla Of kazasile Lâzistan Jiva- sında şubeler açmıştı. «Herhalde Ka - radeniz sahil mıntakalarında bir Rum Pontos hükümeti vücude (getirileceği korkusu vardi» ve «İslâm ahaliyi, Rum- larm boyunduruğu altında bırakma - mak» endişesi hâkimdi. dale ahin mütereddi iradelerine| Bunlardan başka, gayesi İngiliz hi - mayesinde bir Kürd hükümeti vücude getirmek olan bir «Kürd taali» cemiye- ti İstanbulda merkezleşmiş ve Diyar - bakır, Bitlis ve Elâzığ vilâyetlerinde şubeler açmıştı. bulunan İı etinde bulundurmüş olan İttihad ve Üçüncü ordu müfettişi Mirliva yeni kuruluyordu. Merkezi Sivasta o - lan ve Amasyadaki 5, Kafkas tümeni- le Samsundaki 15. tümenden mürek - keb olan III. ve merkezi o Erzurumda! bulunan XV. korlar ona bağlı buluna- caklardı. XV. korun 9. tümeni Erzu rumda, 3. tümeni Trabzonda, 12. tüme ni Hasankale doğusunda ve 11. tüme - Bi de Beyazıdda bulunuyordu. Bunlardan başka Diyarbakır havali- sinde, müstakil yeni doğruca İstanbu- ia bağlı bir XITL. kor vardı ki 2. tüme- ni Siirdde ve 5, tümeni Mardinde idi. Bu korla Ankaradaki XX. kor üçün- cü ordu müfettişliğinin yani Mustafa Kemalin kumandası dışında idiler fa - kat göreceğiz ki o, tedricen yetnız bu korlara da tebliğat yapmakla kalmiyor kendi mıntakasile mücavir mıntakalar- daki vilâyetlere valilere dahi kumam - da ediyor ve kumandasını geçiriyordu. Onun ruh ve tab'ında daima nüfuz a - lanını büyütmek ve her şeyi ve her ta- rafı kumanda ve hükmü altma #lmak hassa ve temayülü sarih görülürdü.| Onu Çanakkalede tümen komutanlı - ğından kor ve grup (Okumandanlığına, ondan sonra da or komutanlığına sür - atle çıkaran bu hırs idi ki, bütün tari- hi büyük adamlarm dalma bariz ve müşterek bir vasfıdır. Ve bu hırs olma- dan ne Mustafa Kemal Gazi bir baş -| buğ ve nihayet Atatürk olurdu ve ne| de Türkiye kurtulurdu. Mirliva Mus - tafa Kemali askeri, idar! ve siyasi şe - ref ve mertebelerin en son ve en yük- sek hadlerine çıkaran ve Türkiyeye bu günkü istiklâlini kazandıran işte onun İ mutlaka baş olmak isteği ve buna olan büyük hırs, kabiliyet ve kudretidir. Mirliva Mustafa Kema! Samsuna çık- makla yalnız üçüncü ordu müfettişli - gine mensub kıt'alar kuvvetli bir baş kazanmış olmuyor, ayni zamanda bü - tün Anadotu, hedef ve gayesiz, dağınık ve zayıf bulunan askeri, mülki ve mil- HM kuvvetlerini bir araya toplıyacak ve bunlarla memleketi bir sürü zorlu iç ve dış düşmanlardan temizleyecek ve kurtaracak bir başbuğa nail oluyordu. O, Anadoluda yapacaklarını ve yaptık- Yarını İstanbulda kalarak, yapamazdı ve bu sebeble 0, yapacağını . bile bile Anadoluya gelmişti. Onun için Türk milleti, Mustafa Kemal Paşanın Sam-| suna çık! ün yıldönümünü en bü yük bir kurtuluş bayramı olarak kut- larken Ebedi Şefi ve Büyük Ölüsü A- tatürküne karşı yalmz en derin kadir- şinaslık ve minnettarlık duygusunu bir daha ifade etmiş olmakla kalmıyor, ni zamanda kendi isabetli tarihi görüş Büyük Harbin sonuna kadar fktıda - "Terakkinin yerine geçen Hürriyet ve İM14t, sulh ve selâmet cemiyetleri de memleketin hemen her tarafına yayık muştı. İstanbulda, Vahdeddin, Damadın, A- li Kemal; Adil ve Mehmed Ali gibi Hür riyet ve İttilâf erkânından olan nazı İların dahil bulundukları, İngiliz rahibi | Fronun idaresindeki «İngiliz himaye- sini taleb ve temine matuf> bir «İngiliz ıhibler» cemiyeti olduğu gibi «Halâsı katın Amerika omandası taleb ve temininde» olduğuna kant getirmiş olan bir çok münevverler vardı. Bütün bunlar gösteriyor ki memle - kette, fikir ve mesaiyi muayyen bir he- İdele doğru yürütecek ve yurdun nihaf selâmet ve istiklâlini temin edecek bir| ve takdirini de göstermiş oluyor. bas henüz voktu, ve işte Mustafa Kemal| Mustafa Kemal Paşayı (Samsunda Mustafa Kemalin Samsuna gelmesile|i Sayfa 9 “üç ondokuz, ın on dokuzunu beklerken Bir istiklâl bâh Samsunlarda inmek için karaya Karadeniz yolu açmış Ataya O gün Ata milletine baş olmuş gin yurdu kurtarmağa koyulmi Baharlandı milletin de tafihi; Birlik ile yörünüldü ileri Üç on dokuz bir tılısım sayıldı Buradan Türke yeni ışık yıldı. Üç on dokuz kutlu oldu Türklere Bayrağımız yükselmiştir göklere 19 Mayıs 1939 Hüsnü iri emilen Bayram bütün yurdda heyecanla kutlulanıyor Bugün 19 Mayıs spor ve gençilk bayi ramıdır. Bu münasebetle bayramın yurdumuzun her tarafında yüksek de- ğer ve tarihi ehemmiyetine yaraşır big şekilde kutlulanması için alâkadarlars ca icab eden bütün tedbirler alınmış - tir. Şehrimizde binalar, dükkânlar ve n nakil vasıtaları sabahtan itibaren bayraklarla donatılmıştır. m ve Halkev w tören mahal » leri spor sahalarınâ lerine gitmek üzere salat 7 den itibaren sokaklarda, halk ve mektebli çocuk « çıkmış baştan başa büyük bir Bütün şehir bayram havası ve canlılığı göstermek» te idi. Saat 8 de bütün okulların bahçes lerinde spor ve gençlik bayramına iş* tirak edecek olan talebeler toplanmış bulunuyorlardı. Stadyomlara yollarla vapur ve tramv ce genç mekteblinin ile spor kıyafetleri göze çarpmak canl: ve neş'eli * Bugün şehrimizde yapılacak törene dair hazırlanan program dahilinde spor ve gençlik bayram: şenliklerine Feneri çe stadında saat 10 da başlanmış * tır. Törene, Beden Terbiyesi Genel Dis rektörlüğüne bağlı spor klüblerile lise ve orta dereceli bütün mektebler işti < rak etmişlerdir. Halkevlerindeki töre ne öğleden sonra başlanacaktır. Merasim geçişinden sonra talebe tari fından fimnastik gösterileri yapılacak ve bilâhare mektebliler, önlerinde ban do olduğu hal bideye giderek çelenk koyacaklardıt. Bu gece spor klüblerile Hefkevleri spor klübleri tarafından muhtelif eğlen celer tertib ve istifadeli toplantılar Y& pılacaktır. Bayram münasebetile bütün fik, orta ve lise okulları ve bilâmum resmi mat Türklerin bu ası! eksiğini tamatmlamak | bekleyen ve karşılayan vetife o yalnız ere İstanbulda bindiği vapurdan 19 | Üçüncü Ordu Müfettişi olarak askeri ayıs 1919 da Samsuna çıkmıştı. bir vazife değildi. O Filistin cephesin- esseseler bugün ve yarın kapalı olakaks Tardır. Spor ve gençlik bayram: şehrimizde bir gösteri gezisi ile âs8i Bu tarihte merkezleri İstanbul, Kon- va ve Sivasta olmak üzere üç ordu mü- fettişliği kurulmuştu. Merkezi Konva- da bulunsn 2. ordu Omüfettişliğinin Konyada XII ve Ankarada XX korları vard. XII kor Konyadaki 41. ve Af - yonkarahisarındaki 23, tümenlerle İz- mirde İstanbul hükümetinin Nadir pa- şa kumandasına vererek esir ve peri - şan ettirdiği XVTI korun Denizlideki 57. tümeninden mürekkebdi. XX ko - run Ankarada 24. ve Niğdede |l. tü - menleri vardı. İzmitte bulunan 1. tümenle İstan - buldaki 10. Kafkas tümeni, merkezi İs- tanbulda bulunan XXV. kora bağlı i - diler. Balıkesir ve Bursa dolaylarındaki 6! ve 50. tümenlerden müteşekkil KIV kor, merkezile Bandırmada bulunu - yor ve KXV. kor gibi doğruca İstan - bula bağlı bulunuyordu. de 7, ordu ve sonra Liman Fon San -|olduğu gibi Ankarada da büyük tö * ders'in halefi, Yıldırım ordular grupuİrenle kutlulanacaktır. Stadyom ve büs kumandanı, olarak Türk o ordusunun|yük caddeler baştanbaşa süslenecektire büyük bir kısmının buralarda mahvo -| Atatürkün 19 Mayıs 1919 da Samsung lap gittiğini gözile görmüştü. ayak bastığı saat olan 7 de yirmi pârd Keralik harb sonu Iraktaki &. ordu- top atılacak ve febrikalar, lokomotif « muz da tamamile bozulmuştu.Onun için ler, otomobiller düdük ve kornelerini yukarıda saydığımız o Anadolu ve İs -| © di ani tanbul askeri kuvvetlerimizden yalnız bir dakika çalarak ak vi merkezi Erzurumda bulunan ve harb | Şefin ve onun emri di gel sonu yegâne bozgunluk görmemiş olar 9, | istiklâl için aziz canlarını seve — SENİ ordudan müteşekkil dört fırkalı XV kolor | feda eden şehidlerimizin aziz hatırgi * dumuzun tutar yeri vardı; diğerlerinin |ların anacaklardır. Bu anda herkes ise hemen hepsi ya cephelerde bozul - |olduğu yerde durarak ihtiram vaziyeti, müş, yahud da zayıf teşkilât (halinde) alacaktır. kıt'alardı. Üstelik bunların silâhları da| pundan başka, Türk Hava Kurumlus alınmıştı. Mületinki (gibi ordunun d1 Türkk teşkilâtınd bağlı t J manevi kuvvet ve birliği bozulmuştu. İnn “ürkkuşu teşkilâtına gl ayyağı releri sazt 7 de havada ve şehrin üğe Bu sebeble kıt'ajarına bağlı kalan sü - i bay ve erler pek azalmışlardı. Ordu bu |ripde cevelân yapacaklardır. Bilâhârgi halile Anadolüyu müdafaa edecek ve | stadyomda büyük mikyasla genclik ve (Devamı 11 inci sayfada) spor gösterileri yapılacaktır. YA
