8 Mayıs 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7
Sayfa ? (| DENİZ VE DENİZCiLiK | italyan donanması Bu donanma teknik vasıfları itibarile birçok donanmalara faiktir. Bazı Amerikalılar İtalyan zırklıları için (İdeal zırhlı) derler (“Son Posta,, nın deniz işleri mütehassısı yazıyor) Bir iki gün evvelkil yazımda Alman do- nanmasının bugünkü Balkan Antantı Nasıl hazırlandı, nasıl kuruldu, bugün ne halde? Meşhur Alman siyasi muharriri Egon Heymann'ın , (Balkan) isimli eserinden iktıbaslar Müellife göre Balkan paktının bi r © a kudretinden bahset. ara nti miştim. Herhalde! Börlin « Roma mik! 4 aded 35.000 tonluk zırhlı (Hali insada) - GB yi veri dolayısile bu do- İ nanmanın yanı başın. da yürüyen İtalyan donanması hakkında| da biriz malimat! vermek fayda, . işbu. iltihal keyfi - i ydadan hâ yeli diğer imza sa- hibi memleketlerin i muvafakatlerini bil- dirmelerile beraber büküm ifade edecek tir. Tasdik zımnında müşsrünileyh mu - rahhaslar işbu-mi sakı imzalamışlar - dır. Mahrem proto - kol (4): «<Âkid devletle - rin dört nazırı ken - di devletlerinin ta - ahhüdlerinin ehem- miyetini kat eİbulan İtalyan nüfusu sırf sansyii ile eek bir protokol im| şar. Gene ayni sebeble İtalyada anele v. za ve bunun mua -İişçi fiztı, diğer memlekesierden rekabet hedenin (ayrılmaz | kabul etmiyecek derecede ucuzdur. Me bir parçası olduğu -|selâ başka memleketlerde tonu 1090 lire. | zırhlısını batırması takdirle anılacak bir nu tasdik husasun-|Yı bulan gemi inşası İtalyada 600 lirayı | vak'adır. da AP etmişler -| eşmez Memleketin bu fena durumu İ-| Büyük Harbden sonraki günlerde İtal. dr. talyayı geniş bir deniz ticaretine sevket-| yanın karşılaştığı ilk siyasi rakib Pransa n3 e ga3| mektedir. Şu halde İtalyanın denize ver-| idi. Vaşington tahdidi teslikat konferan- Yemini diği ehemmiyet pek yerinde ve hattâ | sına kadar gizli kalan bu rekabet, 1922 de tarihi Londra Zü-| ati durumu buna benziyen devletle. | adamakıllı açığa vuruldu. Vaşingtond A < merbut mahrem protokol . Çeviren: Emekli General H. Emir Erkilet R «lkan pak 4 DA - Sonsuz lyan yegâne kA 4 ded 24000 tonluk zırhlı (Tadil edilmiş) ' m Ma İ 7 eded 10000 tonluk kruvasan ih & Be, SE 12 aded küçük kruvazğr ft deniz olan bir çiz. me içinde yaşımakta.! dır. Bu çizme her nevi İptidai madde! ve gıda mevaddından mahrumdur. Bu yüzl im 3 aded mührib ve tarpitoboş —aiihineme 119 asra denizaltı nanmasının bugünkü vaziyeti akiyetsizlik Büyük Harbde de te. lâfi edilemedi. Yalnız Ga; isminde biz İtalyan denizcisinin, ufak bir tekne ile Avusturya üssüne girip amiral Tekedof EE © . VE Bakan den kırk nu İtalyan e Bi kk AB. ERE ibX kusak HE va Aamir şi (0) bir t ce a hişş gı, Paktının hedefi İtalyan matbuatının Bal - * Şüpheli ve Muarız 1 ve bu üm ia Se ki ilinin sen kuvvetlenmesini “ - hedefinin Biye tersine döndüğünü beyan ter üb dilmez. (2) imza olunduğunun erte- Matbuatında çıkan İngi- anatını okumak acı bir baskmol. Paktını tay, 2 Karşı vr takınmalar, ük Atina inin evletler için *Balkan 20 erd iştir, © yanlı Bika m gk ik Günkü Sözü geçen el. 3 Britanya hi #ulhü ve ; tinin, u- ka © hiç hir p PİİğİNİ istihdaf e - let, < başka devlet veya b m ie yine alves ii ğ > Paktım memnuni - iktinc, yağını ve bu suretle o m Birmesini Şartların tesbit edil - larının ye PİZZüt Venizelosla taraf. muhalefetlerine uğ ina rine uğ- Mahrem pr paktı ile ona karşılık olmak | şağıdadır. Mahrem denilen erene göre, | aslına mutabık olarak Zora adlı Sofya 1 i revizyo -İ gazetesinde ve hülâsası 25 Nisan 1934 ia lilesi yü develer me - tarihli Times gazetesinde çıkmıştır. i hangi bir Balkar. protokol! getirmek olduğu) Paktın metni (3): «Balkanlarda sulhün kuvvetleştir - mesine yardım etmeği arzu eden ve ) |Briand - Kellog misakınm ihzarında ve Akvam Cemiyeti umumiyesinin buna müteallik kararlarında hâkim olan an- laşma ve uzlaşma fikri ile hareket e - den ve mevcud ahdi taahhüdlere ria - yet ve Balkznlarda hâlen müesses a - razi hizamının Oo muhafazasını temine kat'iyetle karar vermiş bulunan Tür - kiye Relsicümhuru, haşmetli Yugos - lavya Krak, Yunan Reisicümhuru ve haşmetlü Romanya Kralı hizretleri bir| “Balkan anlaşma mis#ki> akdine karar| vermişler ve bu hususta murahhasları| olarak... tayin etmişlerdir. | Murahhaslar usulüne muvafık görü- len saMhiyetnamelerinin £ teatisinden sonra âtideki ahkâmı kararlaştırmış - lardır: I — Türkiye, Yugoslavya, Yunanis- tan ve Romanya bütün kendi Balkan hududlarınım emniyetini mütekabilen tekeffül ederler. 2 — Yüksek âkidler bu itilâfnamede tayin edilmiş olan menfaatlerini ihlâl edebilecek ihtimaller karşısında alına- cak tedbirler hakkında birbirile görüş- meyi taahhüd ederler. Onlar bu misakı me “— diğer herhangi bir memlel vE add ine karşı birbirine ev ve dij i lerin muvafakati olmaksızın ie) memleketine karşı | siyast biç bir. vecil ; taa O m — Bu itilâfname büt : ietlerce imzalanır ele te girecek ve mümkün olduğu kadat çabuk tasdik edilecektir. İtilâfname ilihakı âkidler tarafından müsald bir fetkike mevzu teşkil edecek olan her Bala açık bulunacak ve (3) Ayın Tari nmıştar. (Çeviren) >* Mart blhazından e kavelesinin ( ikinci maddesinin hüküm- lerine giren memle- ket müteamz rak kabul olunacak tır. 2) Muahede hiç bir devlet aleyhine müteveccih değildir. Onun hedefi Bal- kan hududlarını bir Bofkan devleti ta- rafından gelecek her taarruza karşı ga ranti etmektir. 3) Âkid devletlerden biri Balkanlı olmiyan bir devletin taarruzuna hedef olur ve bir Balkan devleti bu taatruza ilühak ederse, —bu iltihak ister ayni zamanda ve ister daha sonra olsun— Balkan paktının hükmü bu Balkan dev letine karşı cari olscaktır. 4) İmza eden devletler bu paktın he- ola- deflerini istihsal için mukaveleler sk -|; dedeceklerdir. Bu hususta müzakere - ler imzadan Sonra altı ay zarfında baş lıyacaktır. 5) Ballkan paktı eski taahhüdleri is - kat etmez. İlân edilmiş mukavelelere istinad eden taahhüdler bütün ehem - miyetlerini muhafaza edeceklerdir. 6) Paktın mukaddemesinde yazılı: «Mevcud ahdi taahhüdlere riayet» kay- dı âkid devletler için, bir veya birkaç Balkan devletinin imza etmiş bulun - dukları muahedelere riayet etmeği icab ettirir. 7) Balkan paktı tedafüf bir mukave- ledir. Bu sebeble bu pakttan husul bu- lan taahhüdler, âkid devletlerden biri- nin herhangi diğer bir devlete, Londra mukavelesinin 2 nci maddesi mücibin - ce, tdarruz etmesile hükümsüz kalır - Jar. 8) Şimdi Balkanda mevcud arazi statükosu âkidler için kat'idir. Paktın mer'iyet müddeti pakfın Imzasından itibdren iki sene zarfında tesbit olu - nacaktır. Bu iki senede, paktın feshi kabil değildir. Paktın mer'iyet müddeti en az beş sene, yahud daha fazla bir müddet olarak kat'ileştirilecektir. 9) İmza eden devletler, memleketle- rinin kanuni icablarına göre paktın ne zaman tasdik olunduğunu (karşılıklı bildireceklerdir. Muahede, beş senenin sonunda yahud tesbit olunacak meri - yet müddetinin nihayetinde mer'i ol - (Devamı 10 uncu sayfada) (6) Müellifin «Balkar» adi kitabından ay- nen çevrilmiştir. (Çeviren), İre örnek olacak derecededir. Nitekim | Mussolininin «Akdeniz başkaları için bir ol ise bi: damarımızdır. SÖ yan ış değildir. Büyük Harbden galibler arasında çıkan İtalya, siyaset sahasmdaki omağlübiyeti dolayısile, pek fazla yer alamamıştı. Üs- telik, onun Büyük Harb dostu olan. İn. giltere ve Fransa Adriyatik sahillerinin Dalmaçya kısmını Yugoslavlara vermek- Je İtalyayı yeni bir müşkül duruma sok- muşlardı. İtalya bu vaziyeti bir izzetine- fis meselesi telâkki etti. Her ne kadar (Danonçiyo) nun teşebbüsü ile (Zara, Fiyuma) gibi bir kısım parçalar koparıl. dı ise de hükümet daha ileri gitmeğe'ee- saret edemedi. İşte Mussolini İtalyayı böyle buldu. O- arına göre, pek te 1 etmekti. Bugün İtalyanın e uluşamadığını görmekte. maksadına erişeceğ, v. meseleler bizi ilgilen İtalya gayesine deniz kuv- veti ile varabileceğini hesablamıştır ve bu hesab doğrudur. Sebebine gelince: İtalya ne kadar büyük ordu yapârsa Yapsın, ne kadar muazzam bir hava kuv. veti vücude getirirse getirsin bunlara lâ. zım olan iptidai maddeler denizden gele- ceği için bu büyük ordu ile muazzam ha- va kuvvetinin yanında ayni nisbette bir donanma da lâzımdır. İtalyan donanmasının tarihi İtalyan donanması gençtir. Takriben 1856 senesinde meşhur (Gavur) ve onun silâhşörü Garibaldi İtalyan ittihadını vü. cwle getirdikleri zaman donanma henüz organize edilmemişti. Sardunya, Napoli ve Cenova Cümhuriyetlerine aid donan. maların ayni kumanda altına alınması ve bir bahriye nezareti teşkil edilmesi mecburiyeti vardı. Bu hususta Sardunya bahriyesi esasları ele alındı ve bu suretle İtalya bahriyesinin temeli atılmış oldu. Bu donanmanın #'k muharebesi Tâsa mu. harebesidir. Amira! Persano kumandasın- da bulunan İtalyan filosu, Lisa adasının zaplı için yaptığı bir muharebede, ken. disinin üçte biri derecesinde kuvvete ma- lik, Avusturya filosuna mağlüb oldu. Bu mağlübiyetten sonra, İtalya filosu uzun müddet, harbetmemiştir. 1911 de yapılan Türk - İtalya harbinde de, bu memleketin tarihi, bir zafer kaydetmedi. Bilâkis Türk gemleileri ufak tefek tek- nelerle, muazzam İtalyan donanması ö- nünden, Trablusa cephane kaçırdılar, Bu » bir deniz devleti olduğunu, yaşa- n ve istiklâlinin denize bağlı bu- duğunu iddia ediyor, Fi ile mü ırdu. Yanı Fransa ne kadar de r a a kuvvetine malik olursa, İtalya da ayni adedde gemi yapacaktı. İtalyan o gözile pek yerinde olan bu teklifi Fransa şöyle reddetti: 9 : — İtalya taleblerinde haklı bilir. Fa. kat denizlerde onu tehdid eden bir dev. let yoktur. Şu halde rahat ve huzur içe- risinde yaşıyabilir. Fransaya gelince hem geniş müstemleksiere maliktir, hem de tehdid altındadır, Binaenaleyh onun, de- nizlerdeki menfastinin mukanna olması lâzım gelir, Bu noktai nazar mücadelesi senelercs devam etti. İngilterenin de araya girme- sine rağmen iki memleket arasında tam bir anlaşma kabil olamadı. İşte İtalya ile Fransa arasındaki deniz silâhları yarışı böyle başladı. Artık her mleketin ga: i nisbeti r ve açığa vurulan yarışa hız vermeğe çalışıyorlardı. Bu yarışın bugün bile nihayete ermediğini görüyoruz. Va- ziyet bu merkezde iken ve mali, iktsadi a ti Fransa ile rekabete bile müsaa- de etmezken İtalya, bu sefer İngiltereyi de hasımları meyanına soktu. Mussolini (Akdeniz bizimdir) diye İngiltereyi bu denizlerden kovmak istedi. Şüphesiz, de- dil bugün. İtalya daha asırlarca böyle yüksek bir gayeye erişemiyecektir. Zira Akdenize hâkim olmak silâh yarışı ile değil, kuvvet çarpışması ile mümkündür. İtalyan deniz tekniği Malüm olduğu üzere ilk pervaneli ge- miyi yapan Fransadır, Bu gemilerin keş- fi ile Kırım muharebesi arasında çok va- kit geçmemişti. Bu tarzda yapılan gemi- lerin Sivastopol önünde gösterdikleri ha- rikalar dolayısile diğer devletler, az 78- manda, Fransayı taklid ettiler. İtalya da | bu devletler arasındadır. Bu bakımdan | İtalya diğerlerinden geri değildir. Ancak, İBüyük Harbde bizzat büyük muharebe. ler yapmamış ve harb tecrübeleri elde etmemiş olmasına rağmen, bugün, deniz- lerde fevkalâde güzel ve kuvvetli İtalyan gemileri görüyoruz. Büyük Harbden evvel yapılan Döry. ve Düvilyo zırhlılarını bile dünya inşaiv. mühendisi ve muhârrirleri israfın. daima takdirle yâdedilmiştir. Esason eri bu gemilerden sohra yapılan ve bugüne ka. dar devam edegelen diğer zırhlı ve kru- vazörler de Doryanın şeklinden kapılmıs (Devamı 10 uncu sayfada)
