28 Nisan 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7

Ar e VE A NR 1 “eği külü da İnne lame Sak ek i MEB LANE A e iŞ - — . “SON POST, e Sayfa 7 ingilterede mecburi askerliğin doğurması muhtemel neticeler PP onanan, tağierenin w büyük derdi ve büyük zâtı, do. meye ve hava ve kara ordularına, bula, ölçülerde, yetecek gönüllü asker bötsa donanma Ne Yağlarını her vaki Riv3 v izi bulunmaktadır, Kezalik İngiltere, Mi ri de, gönüllü bulamamış değil - e li İngilizler, vat, mm ve impa - aha ve a ve menfaatleri mevzuu nz Gtmedikie; Tİ askeri hi ladığı İkineti rini, Büyük Harbde, mec. zmetin tatbik olunmağa baş. iazeta 1915 tarihine kadar, se yda gönüllünün Gisa eimşlerdir. Bunun di sebebi vardır. yaş er Bununda sene ve a mi m terbiye, yahud barış an askere yazılmaktan iç.| Donanmalar, ordular gibi. memlek | Emekli General, H. Emir Erkilet set takibine başladı. İngiliz ordusunun silâhlarına aid görünüşler etmekle beraber Fransa ile sıkı bir siya- İşle, bugün İngiltere mecburi askerlik hizmetinin kabulü bu görüşün neticesi - Bir adadan ibaret olan İngiltere, ken -İdir; ve, geç olmakla beraber, yerinde bir disini büyük bir kara ordusu ile koruma. değildir. Bunlar, barışta, bil. | ğa mecbur olmadığı için, buna sarfedece. hava kuvvetleri ihti -İği parayı dalma donanmaya veriyor velmek ; kâfi derecöde bulun.? ancak bu sayede, büyük kara orduları|tefiklere yükletip, kendisinin yalnız kü - beslemeğe mecbur olan, büyük kara dev- İetlerinkinden daima üstün bir donanma. va sahib ve dolayısile daima denizlere hâ- | kim oluyordu. kara hududlarının dar çerçevesi içinde etrafını ii & kalmağa mahküm bulunmazlar. Onun | vermişti. Kezalik iyice anlaşılmıştır ki, |" Sa rafında gene tarihi membalara göre için, bir kere denizlerin eğemenliğini ele | Avrupada sükün ve barışı temine Fran » | Siralamış, mükâlemeleri, kıyafetleri, bu - | geçirdiler mi, artık en uzak mesafeler bi- |sız ordusu yalnız başına kifayet edemez. le'onlar için hükümsüz kalır ve dünyanın dört bucağı ele #eğrmek onlara güze! agilterenin askerine, | bir iş olur. İste İngillerenin deniz siyaseti MAŞ ve dazmina; e $Yi bakması ve bol bu esaslardan doğmuş ve ona en büyük rmesidir. Yeni harb, Pa gemisi ve harb. tayya te “ inizlerine, dünva cihangrirliğini temin eden de bu in meticesinde Atman, A , |Yeset olmustur. Evet, onun hüküm ve satvetini bütün şimal ve Atisa Okvamus - arina, Akdenize, cenub ve Hird dış de - sa dünyanın bütün deniz ve kıt'alarına götürüp ve bütün bu u - v ras | Zaklardan İngikereye hadsiz ve hesabaz Jirak yan gelmişlerdi. Yfafbıki 5.|Mal ve servet getiren hep onun donan - hür,» Amerika donanmasını İngiliz do. | MASI olmuştur. ayarına çıkardığı gibi 7; da mut; aponya Filter, gn bunlara karsı yani, elinden e aha da gitmekte olan denizde Ban muhafaza için, Yalnız senelerlş : İren diplomat çalışmalar, yahu #ahdidi için konfa. Yin ae amakla Sare bulmağa çabaladı Ki Dile; muvaffak olamadı Bir taraftan | “iki, Idi ve Imanya ayağa kalkarak mdı: hölüs kendi en büyük LE İtalya bile, hatırı saya. ME ede kuvvetli ve Akdenizde toplu Mn ip Ve İYİ bir kapa ordusu ya » , vvvetji i bi Bin Fia ir ve çok tehlikeli Bi- duz > : > ge Yeon Kl İngilterenin gözü önünde ven, İtalyanın Habeşistena hü. dağ ba bu eski müstakil devleti orsa, Yanın Masin ihtaç ettiği gibi Japon. İngiler Çine fasallutunu — mücib oldu, ka Alg tecavüzleri menedemedi; çün- La be donanması, anavatanı korümak- oğuz, e Akdeniz. hem de Uzak - * Hi n Ve barışı devam ettirmeğe Ver ttaky Belemiyordu İngiltere o vakit “ya ile Akdenizde muharebeye gi. ki Hind ve Pasifik Okyanus - ia 'nca menfaat ve müstemleke. tekin, cihetinden muhâkkak bir 5 YE Uğrıyacaktı. UN hk, © zaman, Akdenizde, İngiltere denye barekete geçmek istemediğin. ve ş Abesistan, hem de Çin feda © Balığı İfte İncilterenin zaferden, sonra ta, her vrekliğin ve zevkü safarın ilk Ag Ni inn im pek acı, neticeleri Üoğu aç 4r oldu. Hülâsa İngiltere, Aavad, mina Misırda, Sudanda ve doğu İde ayy 3YAİ birçok mmenfantlerile bir, Bahse, TCA müeaseş itibarının da zıyaı dona ye yet 1035 ve 38 da anlamıştı SE yi, eüla, zayıftır ve hava kuy- Bir di bundan sonradır &i, İngilte. Si an donanmasını ve diğör ej - Mate küvvetini Kuvvetlendirmeğe YEDİ bir tesinaş — iyeni kuvvet te, bütün Bu itibarla, İngiliz kara ordusunun an- esi zifhlı yapmağa koyuldu. fn .|cak tâli bir ehemmiyeti vardı; çünkü o - Bun vazifeleri anavatanın sahillerinin ta- rasudu ile icabında, denizaşırı seferler yapmağa ve müstemleke harblerine giriş- meğe inhisar ediyor ve bu sebeble daima küçük ölçülerde bulunuyordu. Böyle bir ordu için de, bülün vatan daşlara şamil, mecbur bir askerlik hiz - metine bittabi #htiyac bulunmazdı. Böyle bir ordu, parah bir memleketle, gönüllü lerle, yani askeri hizmete bir mukavele ve bir maaşla alınan kimselerle, pekâlâ idare olunabilirdi. Yoksa, İngilterede gö- nülNi askerlik sisteminin kabul ve ida - mesi İngilizlerin sırf hürriyet aşkların - dan veya sadece, vatani gönül rızasile müdafaa etmek prensiplerinden ileri gel- me bir şey değildir. Fakat iki hâdise, hem İngilizlerin de - nizler hakimiyetine ked vurdu ve hem de e değil, yalnız imparatorluğun, hattâ Büyük Britanya adasınını müdafaasını endişe ile düşünmeğe sevketti. Bu hâdise- lerin birisi Amerikanın Büyük Harbden sonra ve 6 Şubat 1922 tarihli Vaşington deniz konferansı ile, denizlerde İngilte - reye muadeleti ekle etmesi ve diğeri, da- ha Büyük Harbde, Londranın Almanlar tarafından birkaç defalar havadan bom- bardıman edilmesile ehemmiyeti beliren bazı büyük devletlerin hava armadaları nın gittikçe mükemmelleşerek büyümele. ri İngiliz donanmasının, anavatanı bü - yük hava ordularına karşı artık koru - mağa kifayet edemiyeceği belli olduktan sonra, İngilterede yeniden bir hava ordu- su vücude getirilmeğe başlandı; fakat bu imparatorluğ muhafızı olan, donanmadan e b lanarak kara ordusu üçüncü dereceye bi. rakıldı. Bir müddet zannedildi ki, İngilte. re böylelikle mevcudiyetini koruyabilir ve mecburiyetlerini yerine getirebilir, Fakat, iyi ve uzak gi dimağlar, epey bir zamandanberi seztyorlardı ki, İngilte. re yalnız deniz ve havada değil, karada dahi zayıftır; hem de çok zayıftır, »İşında imparator yaverliğinden ve kalem - değildir. Şimdilik bileceğimiz şey şudur karardır. | Fivaki, İngilterenin, karada harbet - ü başka devletlere, yani müt- İçük bir ordu, çok diplomasi ve bol para İle düşmanlarını mağlüb etmesi 7x: Lİ EDE İYATJ “Mari Valevska,, ve tarihi roman Yazan: Halid Fahri Ozansoy Bayan Mebrure Sami,Napolyonun meş- hur metresi Mari Valevska'nın ismi al - tında bir eser neşretti, Geçen yıl, sinema- da da gösterilen bu şahane omacerayi, Mebrure Saminin ince ve renkli kadın | kalemi ile roman şeklinde yazılmış gör - mek hiç şüphesiz bu nevi sergüzeştlerdeh hoşlanan okuyucuları ( sevindirecektir. Yatnız düşünüyorum? Bu, bir roman mi? Bir roman olmak için lâzım gelen vasıf. ler, bir devir kadar bir çehrenin de bütün hatları ile çizilmiş olmasıdır. Acaba Mari Valevska bu noktadan kusursuz bir eser idir? Sonra şu da var: tarihi vesikala - rın yanyana getirilmesi ile büyük bir ta- rih şahsiyetinin hayatı anlatılablir. Nasıl ki bu nevi eserler bugünkü garb edebiyatı sahasında da gittikçe revaç bulmaktadır. Ancak, bir dereceye kadar hatırat ve bir çok cihetten biografyaya dayanan bu e- $ sayılabilir miyiz? | rure Sami, hiç şüphesiz ki, Napol « yonun bilhassa Polonyalı gsil metresi artık geçmiştir. Bu eski İngiliz aske yaseti Büyük Harbde bile yürüyemem ve nihayet dört senede yüz küsur tümen ! | seferber ederek harblerde bir milyon ölü günkü İngiliz kara kuvvetleri değil, İn - gilterenin garanti ve tashbüdlerini ye: ne getirmesine, hattâ Mısır ve Fili bile muhafaza edebilmesine kifayet ede- mezler, Gerçi İngiltere, eski usulde ve h zamanla, büyük bir ordu vücude £: bilir, N Büyük Harbin bâ: a 0 nun seferi ordusu 6 piyade ve 1 süvari tü- meninden İbaret iken harbin sonunda, medburi askeri hizmetin kabulü ve Hin- distan le dominyonların iştirakile, tak- riba 190 piyade ve 8 süvari fırkası çıka- rabilmişti, Fakat bidayetteki küçük İn - giliz ordusu Belçikayı istilâdan kurtara- madığı gbi, onun, Fransız ordusuna İlk yardımları pek az olmuş ve Fransanın muharebeyi Marnda kaybetmesine ramak kalmıştı, Nitekim Alman orduların ba -! i hizmetlerinden yetişmiş zayıf karakterli bir generali Maltke bulunmayıp, bir Şelliefen bulunsa idi Alman sağ cenahı, İgerek sol cenah ve gerek şark cephesi lehlerine, zayıflatılmıyacak ve Marn Al manlarca muhakkak kazanılacaktı ve içte o zaman Fransa da, İngiltere de hapı yu- tacaklardı. Bu sebeblerle, İngilterenin bugün mec. burt askerliği kabul etmesinin hedefi, şimdiki kara ordusunun kadrolarını gö - nüllü erlerle ikmal edemediğinden bu noksanı daha kolay telâfi etmek değildir; bilğkis bu hedef, ancak, tedricen, Alman. ya, Fransa ve İtalyanınkiler gibi, daha barış zamanında bilyük ve kâfi bir çekir. deği olan ve pek çabuk (48 saatte) sefer- ber olarak fırkalarını bir iki haftada en az üç dört misline çıkarabilen büyük bir kâra ordusu vücude getirmek olabilir. İngilterenin yeni kara ordu teşkilâtı - nın ne olacağını tabiatile bilemiyiruz, ve bunun teferrilatı şimdilik bize lâzım da ki İngiltere, 48 miyon nüfusunun verebi « leceği 4-5 milyon ük hat erlerini müsta » cel de olsa, her halde talim ve terbiye et. mek, icab eden muvazzaf ve yedek sübay ve keza muvazzaf ve yedek gedikli erbaş. ları kadrolarını tedarik edip yetiştirmek ve büyük bir kara ordusunun seferber €- dilmesi için en büyük toptan tabancaya ve kamyondan iğneye kadar bütün silâh, inühimmat, elbise ve levazımını şimdi - den hazırlamak için her türlü tedbiri ala. caktır, Ve bizee mecburi askerlik hizme- tinin İngilterede kabul edilmesinin ma - nası işte budur. Fakat bu yüzden hayal ve yanlışlıklara kapılmamak için, şunu da söyliyelim ki Kontes Valevska ile olan maceralarına muhtelif membalardan birçok taf - silât okumuş, Napolyonun etrafındaki bir) Mari Valevskanın hakiki resmi (Bir minyatürden) #erleri, san'atkâr muhayyelesi ile geniş -İ pelerce dolaşmış ve nihayet topladığı letmedikçe tam manusile bir roman vü - notlarla eserinin bu hakikat, yahud daha Bayan | doğru bir tabirle bu hakikate yakın cepe besini hazırlamış, Fakat işi o kadarla bi- rakmıyar ki... Kendi yarattığı birçok şey. ler de var: meselâ bizzat Salambo tipi, san'afkârın muhayyelesinde canlandın kısım mühim şahsiyetleri de bu macera. |dığı bir tiptir, Romandaki aslanlar çu « kuru da öyle... Esasen bütün buna ben zer diğer bir takım tipler ve maceralar « luşmaları, harbleri, zaferleri ve nihayet |19dır ki, eser, düpediz tarih olmaktan çe Hülâsa, tamamile tezahür etmiştir ki bu-| muhteşem Avrupa kartalınn felâketini, | kıyor, hem üslüb, hem hikâye bakımın önce Elbe adasına sürülüşünü ve sonra dan roman vasfına daha uygun düşü ; tekrar kurtulup Fransaya döndükten son. | Yor. İşte tarihi roman, bence bu şekle uya ra Vâterlo'daki mağlöbiyetini, bunun ar. | malıdır. Nasıl ki Sinkiyeviç'in meşhur kasından da İngilizlerin eline düşüp Sain. | Kovadis romanı da ayni şekilde yazılmış. te - Elöne'e ebedi surette sürgün edilişini | lir. Buna rağmen dikkat ediyorum, son ea acıklı tafsilâtile anlatmış. Pek tabii o- | yıllarda tarihi roman şekli bizde aşağı yus la » bütün bu fırtınalı hayatın bu eser. Karı tarihin daha canlı ve renkli bir üslüb de belkemiği de Mari Valevska'nın şah. | le anlatılış tarzını alıyor. Vaktile Ahmed $ıdır. Bu cihetten, eser, herhangi bir aşk| Refiğin tarih diye neşrettiği eserlerin romanı gibi tatlı tatlı okunuyor, benzerleri roman ismile neşrediliyor. Bu, Bütün bunlar iyi! Ancak ne var ki, bu!fena mı? Hayır! Tarihi, bu nev'e pek tarz eserleri ben gene tarihten pek ayı - düşkün olmıyanlara bilâkis sevdiriyor. ramıyorum. Çünkü, sıkı sıkıya tarihi ve. | Yalnız roman mı bunlar? İşte ona evoi sikalara, realitelere bağlıdırlar. Halbuki | diyemiyeceğim. Maamafih Bayan Meb . meselâ Güslav Floberin Salambo namın - |*4€ Sami, Napolyonun bir aşk macerası daki maruf eserini ele alalım. Ne görü - etrafında böyle bir tecrübeye kendisi de rüz? Yalnız Kartaca etrafında Roma or- girişmekle fena etti de diyemiyeceğim. dularının mücadelesini mi? Bütün o, bin Hiç olmazsa sinema merakiısı ve kitab aş ırktan insanlatın, büyük ilmi vesikalarla leyhtarı bir kısım vatandaşlarımızı sev « dikleri ve merak duydukları cepheden tesbit edilmiş kıyafetleri, isimleri ve hal-| kitaba da sürüklemiş oluyor ve memle « leri mi? Evet, eserde etnografik bütün | kette okümağı nasıl çoğaltalım diye düşü. bilgiler üslübun sihri ile birleşrek Otam'nen kafalara bu suretle pratik bir cevab bir realite ortaya koymuşlar, Anlıyoruz | vermiş oluyorlar. Her halde iyi bir buluş! ki büyük Romancı, on sene mi, bilmem | Sinemadan Kitaba avdet! Fâkat bunun ne kadar sene çalıştığı rivâyet edilen bu| için de kuvvetli kalem istiyor, O cihet - eserini vücude getirmeden Roma ve Kar. İten se Baysn Mebrure Samı zaferine &- taca'ya dair zamanında ilim namına nejmin olabilir. Sünkü çok temiz bir türkçe kadar tarihi bilgi varsa hepsini tetkik et. | ile ve çok derin bir kadın hassasiyetile ya- miş, parşömenlerin, el yazmalarının, ki. ziyorlar. Bu da, bir kadın muharrir için, tabelerin, kitabeler üstündeki kabartma | en fazla aranacak bir meziyettir. pesimlerin üstüne eğilmiş, müzeleri se e Se emiş müzeleri m 000 He Fal Ozmen Sovyetlerin Taşkend muhribi limanımızda Halid Fahri Ozansoy Sovyetler hesabına İlalyada inşa edilen ve sürati 46 mil olan 'Taşkend muhribi dün sabah Ilmanımıza gelmiştir. Muhrib 3 bin tonluktur, Gemi henüz teslim edilmemiş olduğundan İtalya bayrağını taşımaktadır, Resimde Taşkend muhribi limanımızda görülmektedir.