20 Nisan 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9

ii“ An zıği tire Z z Kk KHALELİ ARL > Sayfa 9 CEBELÜTTARIK e iki 3 1 Cebelüttarıkı buhran Nr: günlerinde ed Bu harb kayasında İngilizler daha 1936da akla w hayale sığmaz müdafaa tedbirleri almıya başlamı İngiltere, boğazın en kuvvetli noktasını ele geçirmekle |lardı, bugün bu muazzam vo'kan kim bilir ne haldedi iktifa etmemiş, boğaz üzerindeki hakimiyetini tesis ve idame için daha birçok çarelere başvurmuştur Yazan: Emekli General H. Emir Erkilet A denizden Cebelitarık boğazı. na girilirken, sağda, denizden (425 metre) yükselen heybetli bir kaya kütlesi göze çarpar, Bu, 1200 yıl önce, karşıdaki Geutadan ufak bir kuvvetle ge- az Elcesireye güzel ve muvaftakiyetli ir daskın veren ve dolaylarımı talandan vonru gene Afrikaya dönen Arab Emiri Zeyyad oğlu Tarıkın dağıdır. Oturmuş bir aslanı andıran bu kâyalığa, Tarıkın ebedileşen adının verilmesine sebeb o Bun, Tarıkın çıktığı Elcezirenin hemen önünde yükselmesidir. Zamanla, batı el adamlarının dilinde Gibraltar halini alan Cebelüttarık, denize İnen yamaçlarının dikliği dolayısile ha.| kikatte olduğundan çok daha yüksek gö-! Tünür ve insana heyecan veren heybetli bir görey yaratır. Ondan başınızı, sola Şevirince uzakta, Afrika kıyılarında di-| ğer bir dağın daha, mütehakkimane yük. seldiğini ve güya Afrikanın vaktile Ay. Tupanın batı cenublarına olan egemenli. Bini hatırlatmak için, başını yukarılara (850 metre) kaldırdığını görürsünüz. Bu da, Tarıkın #miri, Şimali Afrika Arab genel vali ve komutanı Musanm dağıdır. | De de insanda onların yarattıkları detin Septe boğazının doğu kapısını şimal ve | tesiri hâsıl eder. cenubdan çerçeveliyen bu iki dağa, eski batı masallarında Herkülün direkleri der-|uzun bir dil gibi uzanan Cebelüttarık ler ve onların $irer kapı sürgüsü (gibi kayalığından Tarafalgar burnuna ve ce- karşı karşıya durumları, insana boğazın nubda Geutadan Spartel burnuna kadar €n dar yerinin burada olduğu aldatıcı | karşılıklı sahillerden vücud bulan Septe hissini verir, Halbuki Cebellittarık kava. veya Cebelüttarık boğazının boyu 65-70 İl. Avrupanın hiç te en cenüb noktası kilometredir; suları (300-1000 metre) de- değildir ve bu nokta, hakikatte 30 Km. |rindir. daha batıda Tarifa kasabasının yam bs-| Boğazın cenub sahili boyunca yükselen Dodik Punta Marragui ve diğer adla Ta. | dağlar iç tarafla olan muvasalayı güçleş- İfa burnundadır. tirdiği için. şimal sahili, tarihte, dalma! Bundan başka Avrupanın en cenub)daha üstün bir rol oynamış ve ayni se-| hoktası, Afrikanın en şimal yeri olan Mu. | beble daha meskün ve mamur olmuştur. | $ dağının hemen önündeki Punta Devri: İ Orada. boğazın batı kapısının şimali ile-| M8 tam karşısma düşmiyerek, bu iKi) risinde, Guadalgwivir'in denize döküldü hokta biribirinden, şark - garb vaziyetin-| ğü yerde, vaktile Fenikelilerin Kalay, ba- de, takriben 20 Kim. aykırı bulundukla-|kır ve gümüş getirdikleri Tartessog şehri Yandan, boğazım 13-14 Kn. den ibaret olan | yardı ki bugün otun yerinde Gadiz İi- *D dar yeri, şimalde Cebelitarık ve ce-İman şehri bulunur. Buradan boğazın do- hubda Cebeli Musa ile çerçevelenen bo-İğu kapısına doğru haritayı takib eder- doğu kapısı gibi ne göze çarpar ve| şek Tarifa kasabasına raslarız ki Avrupa- Boğazın haritası nın bu en cenub meskün yeri bugün €- hemmiyetli bir mevki sayılmaz. Daha şarkta ve boğazm doğu methali- nin şimalinde, Cebelüttarık okayalığının wücude getirdiği uzun dil ile yarım ay şeklini almış olan Elcezire körfezi ile bu- nun batı kıyılarında kurulu ayni ağdaki şehir ve bunun mukabilindeki Cebelütta. rik kasabası tarihte dalma ehemmiyetli rol oynamış oldukları gibi bugün de bi- rinci derecede ve âlemşümul birer vazife görmeğe namzed bulunmaktadırlar, Boğazın cenub sahili ise hemen hemen yeknesaktır ve burada ehemmiyetli ola- rak, doğu methalde ve garibdir ki hemen hemen Cebelüttarık kayalığında olduğu gibi, uzun bir dilin üzerinde kurulmuş, Geuta ve batı kapıdaki Tanger yahud Tanca Jiman şehirleri vardır. Cebelüttarık boğazı, tabit ve coğrafi g- larak, onun bugün şimal ve eenub sahil lerile hinterlândlarına hükmeden İspan- yollara aid olmek iktiza eder, Fakat bo. Zazın fki taraf sahillerinin büzünkü siya. si durumu hiç te böyle değildir. Şimal sahilde, Cebelüttarık kavalığı, yani boğa. zın anahtarı, bilindiği Üzere, içindeki za. yıt bir İspanyol garnizonunun elinden, İngiliz amirah Rooke'nin kumanda ettiği Bir kere de haritaya bakalım; Denize | bir donanma tarafından 1704 te zaptolun- müş ve İngiltere, boğazın bu, sevkulceyg- çe en ehemmiyetli, noktasınm, Tarıkın muazzam kayasının bugüne kadar sahibi ve efendisi kalabilmiştir. Bu kaya, Akde. nizin Atlas Okyanusuna çıktığı ve Avru. panın Afrikaya en çok yaklaştığı, dünya- mn âlemşümul bir noktasmda, İngiliz hakimiyetini temsil ettiği kadar' İspanya. nin dalma gözüne batan bir diken *ol- muştur. İngiltere, boğazın mukabil Afrika gahi- Wni işgal edemediyse de, İspanyolların bu sahile tamamile hükmetmelerine mâ. ni olabilmiştir. Burada İspanyol olan yal. nız Geuta vardır; çünkü Fasın en mühim limanı Tanger ile dolavları milletler ara- $i bir hale getirilmiş ve Büyük Britanya, Fransa, İspanya ve İtalyanın müşterek Idare ve kontrolu altına konmuştur. İn. gilterenin bundan maksadı, şüphesiz, bu (Devamı 12 ne sayfada) Yazan: Meşhur Fransız Bugün bütün İngilterenin gözü Ce- belüttarık üzerine çevrilmiştir. Boğa- zın mavi sularına bakan bu kara kaya parçası muazzam bir volkandır, her ta- rafından ateş fışkırmağa hazır bulun - maktadır. Her tarafında toplar atışa hazırder. İçerisi akıl ve hayale sığmı - yacak derecede büyük cephane depola- rile doludur. Bütün İngilterenin gözü Cebelüttarı- ka çevrilmiştir demiş idim. Halbuki o- raya çevrilen gözler yalnız İngiltere - ninkiler değildir... Almanyanın da göz- leri belki oraya çevrilmiştir. İtalyanın da gözleri belki oraya çevrilmiştir. 1936 senesi şubatında Cebelüttarık- ta bulunuyordum. Rock' Hotel'e inmiş idim. O vakit te Avrupanın her tara - fında harbten bahsediliyordu... Bey - nelmilel vaziyel bir hayl! gergin idi... Habes meselesi, zecri tedbirler mesele- si vardı... Daha o vakitten İngiltere hükümeti iceb eden tedbirleri almağa başlamış idi. Prensip itibarile İngiltere sahillerin den uzaklaşmıyan «Ana vatan» #losu gemilerinden otuz parça Cebelüttarıka gönderilmiş idi... Bu gemilerin arasında Nelson; Rod- ney, Hood, Renown hattı harb gemile- ri; F ve V serisinden on sekiz torpido ve tahtelbahirler vatdı. İ Daha o vakitten Cebelüttarık tehlike | halinde idi. O vakitki «tehlike» hali, çok sükünet ile İngilizlere hâs olan sü- künet ile karşılanmış idi. Tehlikeli va- ziyet ortaya vurulmayordu. Gündüz işlerini ikmal eden zabitler, sivil elbi- selerini giydikten sonr tenis oyna - mıya, yahud Rock otelinin barında kok- teyl içmeğe gidiyorlardı. 1936 da Cebelüttarık'ın sivil nüfu- sunun sayısı 18.000 idi. Bunların bü-| yük bir kısmi yerlilerden ibaretti. Ay- da bir defa halk müdafaa tertibatında kendisine tevdi edilecek hetekâtın ta- minde bi üdüğünün ötmesi üzerine şehrin bütün ışıkları söndürülür ve halk, kadınlı, erkekli, çocuklar olmak üzere kayaların tâ içerilerinde kazılmış olan bazmmma mahallerinde toplanırdı. Cebelüttarık'ta prensip itibakile ec- nebilerin hakkı fkametleri yoktur. İn- giltereden gelen halisüddem İngilizler bile ancak hükümetten alman bususi| müsaadeler sayesinde (o Cebelüttarık'd| gelebilirler ve muayyen bir müddet i- Cebelüttarık dağı ile şehir ve li muharriri Maurice Pr. gösterir harita sindeki ağaçlar fırtınaya tutulmuş gi bi sallanıyorlardı... İnsan kendisini o sırada başka, b başka bir âlemde sayabilirdi. Bu âlemi yaratan İngiliz kuvvet kudreti idil... j Atış talimleri biter bitmez şehir he günkü halini iktisak eylemişti. İşine devama başlamış idi. Sanki bir şey olmamış gibi. Açılmış olan pencereler kapatılmış it. a Zabitler hemen smokinglerini gi; rek «Roch>ddki tedansana koşuyor! dı... Bugün Cebelüttarık'taki İngiliz kuw vetlerinin miktarını bilmiye imkâi yoktur... : Bugün vaziyet bir «hali harb arife sidir. > ği 1936 da orada müdafaa tertibatı ilç mükellef 12,009 bahriyeli vardı. İki piyade taburu vatdı. Bu piyad taburlarınrı isimleri şunlardı; : çin ikamet edebilirler. Cebelüttarık bir «Harb kapasızdır. Fakat gizli bir harb kayasıdır. Kimseye görünmek istemiyen bir harb kayası... .Cebelüttarık'taki harb ilâhesi taarruz niyetleri besliyemez... Sırf müdafaaya mevcudiyet hasreder... Cebelüttarık sdetâ bir karınca yuva- sı gibi delik deşiktir Kayaların tâ içe- rilerinde en ağır toplardan tutunuz da en hafif silâhları kadar muazzam Ve| etle vaziteleriri ifa eylemekte idiler Müsaade mahsusa ile ecnebiler gayet mükemmel bir surette «göz müthis bir kolleksyon vardır. Cebe - lüttarık'ın kayalıklarının en üst nok - talarında her an atışa müheyya on altı altıda açılırdı. 1 — «Kings own Yorkshirö Light» 2 — «Gordon Highlanders». Bu kuvvetlerden maada mühim mik tarda topçu ve istihkâm müfrezeleri mevcuddu. .Cebelüttarık'ın kendisine hâs âdet leri vardır. ğ Her gece saat onda kalenin ağır pıları kapanır ve ancak sabahleyin $ Polisler büyük bir dirayet ve ki; ne» almışlardı. Fakat bu göz hi pusluk toplar nöbet beklemektedirleri | ok nazik bir surette yapılıyordu. © Bir gün bir stış taliminde hatır bu - Tundum. Halk evvelden haberdar edil- | snkânsız bir şeydir. Cebelütlarık'a ren adam cebinde değil bir Main Street ve İrish Tawn'daki ev - hattâ bir sustalı çakı bile gizliyem lerin bütün pencereleri arkalarına ka-| yakalanann derha! ağır cezalara! ma dar açılmış idi. Topların endahtlatrında İm edilir. miş idi. camları kırmaması için... Top ateşi başladığı vakit insan kendi-| sin gözü bu küçük fakat kudretli kaya sini bolkanda sanır... Sahne tasvir bile parçasına çevrilmiştir. Fakat buna Tal Pasaportsuz Cebelüttarık'a g mek Cehelüttarık! Bugün bütün İngiltere edilemez... Sanki yüzlerce ve binlerce | men İngiltere vaziyetine emin olaraj& yıldırım bir anda düşüyordu sanılır. İhiç bir endişeye kapılmamaktadır. O muhkem kayalıklar yaprak gibi sallanıyor, yer yerinden adetâ oynu -|leyha gözeçarpar yordu. Meşhuruâlem olan Alacuede bahçe - Cebelüttarık'ta hemen her yerde «No Entrance» (Devamı 12 nci sayfada)