11 Mart 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 11

11 Mart SON POSTA Sayfa a m m n MESELELER: Deniz işçilerini deva bulmıyan derdleri Üstübaşı eski, zayıf çehreli, açlık vel yoksulluk çektiği esvablarının ve ben -l uğundan belli genç bir a * ham, arkadaşlardan yanıyordu. Kulak misafiri ol | Mevzu bizim l son aylarda bütün sir eden feci deniz yordu. Alika duy kâyet için gel diledim. Anlattıklarımı ibtisar ederek yazıyorum: — İsmim Gülbahar Dilek talyalıyım, On iki yorum. Eline muntazam Uman cüzda - Bim vardır. Ve denizde çalışabilmek İçi: Muntazam surette aidatını rim. Şim- &iye kadar Dumlupınarda, İrönü, San » det, Konya, Uğur, Seyyar Tayyar ve Ak- dan vapurlarında çalıştım. En son da, dört gün kadar Füruzan va- puruna girdim. Dört gün çalıştım, ayrıl - dım. Şikâyetim şudur. Gemilerde hakiki deniz işçileri, iş bulamıyor. Gemi sahib- leri süvari, ikindi kaptan veya zabitlerin akrabaları kayrılıyor ve sebebsiz yere &- mi hayatlarını denize vakfetmiş olan İş- giler birdenbire kapı dışarı atılıyor. Biz k9 vulduktan $ mize alınan fnsan - Jarm elinde liman cüzdanı yoktur. Sü - vari ve mal sahibi limana onları kaydet-| #rmiyor, Hakiki deniz işçileri, işsizlikten perişan sürünürken bir takım insanlar bu gibi işlere kaçak olarak kayrılıyor. Biz #nsanların iş bulmaları aleyhinde değiliz. Fakat evvelâ bir işin ehil işçileri iş bu- Hur, geriye boş yer kalırsa onlar için de yeni adamlar alınır. Onların bizim yeri - mize kayrılmasındaki birinei sebeb ak - rabalık ve ahbablık gözetilmesidir. İkin- € sebeb de ucuz işçi kullanmak sevdası. Ben kendi hesabıma yirmi, yirmi beş Ji. raya çalışıyordum. Bundan azıda can sağlığı değil mi? Bir başka şikiyetim de mutavassıflar - dandır. Bizim iş bulma meselemizde bir zalarını temas j m. Ve gazeteye çi - lan bu vatandaşı ben) aşağıya Aslen An- kat peşinen sizden beş lira, on lira ister. Veremezseniz yerinize başkasını götürür. Gemi sahibile, işçi birbirlerini ancak bu #nsanlar vasıtasile bulabilirler. Bu sebeb- Je gemi sahiblerinin işçi ve İsç'nin ig bu- Jacakları bir büroya hliyaş vardır. Üçüncü şikâyetim de uzun seferlere gi. den gemilerin, bu seferlere tahammül & dem'yecek kadar sskat olmalarıdır. Bunu 141 olmn diye söylemiyorum, dedikodu &a değil, kendim Kırzadelerin Akdan va- purunda kamaroltum. Bundan birkaç ay evvel Mersine gittik. Mersi müthiş! hava oldu, Bir hafta ölümle pençeleştik. Gemimiz tonlarla su aldı. Dangı ile bo -| şalimağa çabaladık. Fakat Dang! işleme.| diği için birçok zaman da el tulumbasnı kullandık. Bozuk olan Dangi bir sant iş.- ese beş sant duruyordu. Neyse nihayet fırtma yatıştı, Mersin Hmanından gön - derilen bazı memurlar geminin nasl de. Hndiğini muayene ettiler ve tayfalara: «bu gemiyi siz karden deldiniz!.» diyo a- zarladılar. Çarkcımız deliye döndü minin içinde biziz, semi batarsa biz ö ceğiz, biz bunu kasden deler miyiz» diy bağırıp kavga etti O sırsda Mersinde b: Iunan Mete süvarısi gemiye geldi, g pin yarasının nasıl kapanacağını bize sö Jedi Muvakkat bir sekilde geminin yara- m kapatıldı. Bunun üstüne Mersinden! buğday. pamuk aldık, İzmire geldik. O - radan da İstanbula geldik. Beni İstanbula geldikten sonra gemiden çıkardılar. Fa «| kat gemi en ulak b'r tamir götmeden,| hattâ İstanbula geldikten sonra bir mua-| yeneye dahi t8hi tutulmadan l rlen kete uğrıyabilir! Bu şikâyetleri yapın deniz İşçisi sözü- sü şöyle bitirdi, — Gemilerde liman cüzdanı olanların çalışmak hakkı iken bu kaçak işçilerin ça. hştırılmaması için daha sıkı tedbir namaz mı? Ben bütün bu şeyleri gidip mana şikâyet ettim. Liman bize; «bun- Yara karışmayıza dedi. İş bürosu varmış. Yakat o da kara işçilerinin işine bakar- mış, Biz kime şikâyet edelim? İşte gaze- teye geldim. Size şikâyet ediyorum. Bu genç adamın şikâyetler'ni not ettim Fakat onları neşretmeden evvel bir kere de limanda bu işle meşgul olan en salğ- senedir denizde çalışı!t hiyettar makama müracaat etmaği mü - nasib buldum. Oraya şu üç suali sordum: rk ticaret filosu senede kaç ke- ye tarafından muayene e- dilir, bir arıza veya bir kaza vuku bu - lursa bü işle alâkadar makama gemiden haber verilmek mecburiyeti var mıdır? Bir gemi üstünkörü tamir edilip bir he- yeti fenniye tarafından muayene edil - meden sefere çıkabilir mi? 2 Ellerinde liman cüzdanları bulu - nan deniz işçilerinin bilâsebeb kovulup yerlerinde ellerinde böyle bir cüzdan, yâ- izde çalışmağa hakkı olmıyan bir insanların istihdam edildiği doğru mudur? Bu işçilerin haklarını aradıkları otları müdafaa edecek bir merci udur? 3 — Deniz işçilerinin sırtından geçinen ıtlar mevcud mudur? Gemi iş - r cak armatörlerin müracant &- decekleri bir resmi büro yok mudur? Bu sualler hakkında şu izahatı aldım: 1 — Türk bayrağını taşıyan ber gemi ister yelkenli, ister makineli olsun mev- cud mevzuat dahilinde her sene deniz ti - careli fen heyeti tarafından muayene edi lir ve oradan aldığı bir şehadetname İle sayreder, Bu şahmletnamelerin müddetle- | ri altı aydan, dört seneye kadar değişir. Bazan lüzum hissedilir, bir ay sonra muâ- yene edilmek şürlile şahadetname verilir. Munyeneden geçmiyen hiç bir gemi Türk sularında seyrüseler edemez Kaza veya arıza vukuunda resmi makamlara haber verilmek mecburiyeti vardır. Ve her han- gi bir gemiye bir çivi çakılan bile deniz ticareti fen heyetine haber vermek lâ - zımdır, Onun için Akdan gemisinin böyle bir sakatlıkla sefer yapmakta olması mad - deten mümkün değildir. İşçilerin kovulmasına gelinee bu her zaman bilâsebeb değildir. Daniz işçileri arasında tam disiplin muhafazası güçtür. Kaçakçılık, lâkaydi gibi şeylerse denizde İ yaşıyanların ekseriya düştükleri zâflar- dır. Fakat bu işçilerin kovulmasına ber zaman bu sebebler âiml değildir. Akraba, ve tanıdık kayırmak gayreti, ve az ücret tediye etmek isteği de çok kere de-| K niz işçilerinin bilâsebeb işlerinden çıka- rılmalarına sebebiyet vermektedir. Bir armatörün bildiği bir insanı tayfa olarak kullanmak istemesi, ax ücret vermekle ticaretidi düşünmesi, Şunu menedecek kanun ve nizamnameler olmadığı müd - detçe elbette meşru haklarıdır. Türk deniz işçilerinin, bu gibi hakları-| nı müdafaa edecek bir merci mahalli yoktur. Deniz işçilerinin teşkilâtı yoktur. Şimâliki iş Kanununun üçüncü maddesi mucibince onlar kara işçilerinden ayrı - dırlar. Yeni hazırlanmakta olan iş kanu- nu çıkıncıya kadar onların işile meşgul olacak bir mükam yoktur. Mevcud iş bü- roları onların ihtilâflarile meşgul olmaz. Deniz işçileri bir birlik yaparlarsa, ve bu işi arganize ederlerse elbette çok da- ha iyi olacaktır. Çünkü o zaman hem bir meslek birliği teesss edcek, hem de iş- çinin ahlâk ve dürüstlüğü manevi bir garanti altıma alınmış olacaktır, Ayni z3- manda işsizler de sıra mucibince İş bu lacaklar, armatörler istediklerini değil, sı Tada ismi bulunan işçiyi almağa mecbur! olacaklardır. Gemilerde kaçak işçi bu - lunmak meselesine gelince, bu da resmi makamların şiddetle mücadele ettiği ve yakaladığı zaman tecziye ettiği bir suç- tur. Fakat eroin kaçakçılığı nasil kon - troller, ve mücadelelere.rağmen hâlâ ya- pılmakta ise, bu kaçakçılık #a dalma ya - pılır, Yalnız haber alındığı zaman yaka- lanır ve cezasını görür. Bu işin resmi şek- li şudur: Seferden evvel ya armatör, ya- hud da gemi süvarisi #üvariden başlıya - rak gemideki bütün mürettebatın isim - lerini, su, komanya ve lh.. gib! sefer eş. nasındaki zaruri ihifyaçların bir listesi. ni imzası tahtında resmi makama verir. Bu listede ismi geçen adamların hepsi M man cüzdanına sahib olan işçilerdir. Bu nun haricinde ancak kontroldan kaça - rak, yani kaçak olarak bu şeyler yapılır ve bu senede müteaddid defalar teker « Tür eder, yakalanır. Mutavassıt meselesine gelince resm! bir iş bulma bürosu olmadığına göre, böyle mutavassıtların mevend olması muhte - mel değil, her halde muhakkaktır ve res- mf daireler bununla meşgul değildirler, Madridde komünistlerin bir kısmı teslim olmuyor (Baştarafı 1 inci sayfada) Milli konsey, isyan hareketini bastırmak için tank ve ağır toplar kullanmak mee - buriyetinde kalmıştır. Bahriye nezareti binasile, telefon mer- kezini bir müddet işgal etmiş olan ko - münistler, bilâhare buralardan tardedil mişlerdir. Madridin içinde aralarında tesanüd ol- muyan birçok kimseler müdafaa meeli » sinin askerleri üzerine ateş etmektedir - ler, Saat 20,45 te birdenbire top ve bomba sesleri işitilmeğe başlanmıştır. Bu sesler, şehrin merkezinden gelmekte idi. Fakat birkaç dakika sonra sükünet avdet etmiş ve âsileri teslim olmağa davet eden ses- | ler işttilmiştir. | Müdrid 10 (A.A) — Madrid müdafaa | meclisine sadık kalan şark kolordusu sast 13 te hükümet merkezine girmiştir. Âsi komünistlerden 144000 kışı cümhuriyet saflarına Wthak etmiştir. Kartacada isyan bastırıldı | Madrid 10 (A.A) — Mureiyeden gelen bastırılmıştır. İsyan şefleri mev - Bizer'e iltica eden gemiler Franke'ya teslim ediliyor | 'Tunun 10 (A.A) — Umumi yali Erik Labonne, Bizert Umanında gilâhları a - huriyetçi İspanyanın on bir harb gemi. sinin «General Frankoya aid olduğumu beyan etmiştir. Vali bu gemilerde bulunanların İspan- yaya avdette veya arzu ettikleri takdirde Tunusta kalmakta serbest bulunduklarını ilâve etmiştir. Bir İngiliz gemisi abhukada Londra 10 (A A.) — İspanyaya yardım komitesi, gıda maddeleri nakletmekte o - lan Stangate adındaki Ingiliz vapurunun İspanyol sahillerindeki ablukayı zorla - mağa ve Valarsiyaya gelmeğe muvaffak olduğunu bildirmektedir. İngilizlerle ablukaya karşı tedbirleri Cebelitarık 10 (A.A.) — Büyük Ok- yanus manevralarına iştirak etmiş olan Shropshire, İvenhoe, İlex ve İmogen isimlerindeki İngiliz hirb gemileri, dün akşam ansızın Cebelüttarığa gelmişler - dir. Bu gemilerin pek yakında şark isti » a nde hareket edecekleri öğrenilmiş- Cümhuriyetçi İspanya sahillerinin ab- İ Tuka edilmesine dair Franko tarafından verilen karar Üzerine bu gemilere hare- İket emri verilmiş olduğu iyi haber alan mahfellerde söylenmektedir. Çünkü salâhiyetleri dahilinde değildir. Vazifeleri hududu haricinde kalır, Onla-| rın işçileri istismar edip etmedikleri bi -| linmemektedir, Liman işçiler lehinde yapılmış olan ye- güne iyi İcraat şudur: | Ecnebi gemileri birçok Türk tayfaları alırlar, meselâ bu geminin seferi Paler - moda, Roterdamda veya şurada, burada bitince İstanbuldan aldığı vatandaşı taz- minatsız filin son limana berakırlarmığ. Bundan sonra zavallı Türk işçi konsolos hünelerimize müracaat eder, ecnebi di - yarlarında sefil, aç kalır, sürünürmüş ve tabii bu biçarenin ailesi de burada ayni perişanlık içerisinde kalırmış. Şimdi de- niz ticareti bu vaziyete karşı bir tedbir almış, ecnebi armatörleri Türk işçi al -| dikları zaman mukavele tarzında bir şey yapmağa mecbur tutmuştur, | Eğer işçinin yolda hırsızlık ve ihh. gi- bi gemiden tardını icab ettirecek hiç bir kusuru olmazsa onun istenildiği yarda gemiden çıkarılmasına artık imkân yok- tur. Armatör İstanbulda aldığı tayfayı İs- tanbul limanına bırakmak mecburiyetin- dedir. Türk sularında yapılan seferler için a- hracak tayfaların da böyle bir takım mu kavelelere bağlanması ancak deniz iş ka- nunu çıkıp meriyete girdikten sonra münkün olacaktır. * Aldığımız bu öevablar bize gazetemi- ze kadar gelip derd yanan Gülbahar Di lekin şikâyetlerinde tamamen haksız ol Imadığını öğreti, Deniz iş kanununun çık- ması her halde birçok kötülüklerin ögü- ne geçecektir, Fakat mademki bazı arma- törler akrabalarını kayırmak veyahud ke #elerih! korumak için iş ve işçi kaçakçılığı yapmağa alışmışlardır. Bu kanun! olmı - yan bir iştir. Buna kanun müeyyidelerile ! re göre, Kartajendeki isyan ta «| lınıp nezaret altında bulundurulan eöm-| (Baştorafı 1 inci sayfada) kendrlerine mülâki olmuştur. genel sekreter Fikri 'Tüzerden izahat ai- mışlardır. Cümhurreisimiz Parti merke- zinde bir saatten fazla meşgul ol ir. | m malümata göre meb'usluk için| bugüne kadar müracaat edenlerin sayısı 3500 ü geçmiştir. Parti umumi heyeti divanı toplanıyor Ankara 10 (Hususi) — Pek yakında | Parti, umumi heyeti divanının Cümhur - reisimiz İsmet İnönünün rel toplanması fbttmali vardır. iy göre bu toplantıda önümüzdeki seçi t Halk Partisince gösterilecek namzedlerin isimleri tesbit olunacaktır. Malüm olduğu üzere Parti umumi be Reisicümhurun başkanlığı Parti gen e Parti idare heyeti azaların - dan terekküb etmektedir. Vekillerin seyahatleri İ Ankara 10 (Hususf) — Vekillerimizin intihab dairelerine giderek halkla te - maslarda bulunacaklarını ve bu arada nutuklar şöyliyerek seçim propagandası yapacaklarını evvelce bildirmiştim. Cüm- bürreisimizin Ankaraya avdetinden son- | ra kendilerinin reisliğinde toplanan Ve -; (Baştarah 1 inci sayfada) Cümhurreisi Haha, Dr. 'Tisso'nun riya- seti altında bulunan Slovak kabinesini azletmiş ve eski Başvekil muavini Si- vaki hükümet zeisliğine tayin eylemiş» tir. Yeni kabine üç nazırdan müte - şekkildir. Resmi mehafil, Çeko - Slovakya! vah- detini muhafaza maksadile ittihaz e dilmiş dlan bu kararın, Slovüky muhtariyetine ve Slovakya ile Çekler rasında akdedilmiş olan eski anlaş * malarâ halel getirmiyeceğini beyan et- mektedirler, Örf idare ilân edildi Bratislava 10 — (D. N. B. bildiri - yor) Şehir halkı, Slovak hükümetinin Prag makamları tarafında azledilme- sini büyük bir sürprizle karşılamış * tır. Halkın düşüncesi, bu tedbirin Slo- vakları, bir hükümet darbesi emriva - kii ka na bırakmış olduğu merke - zindedir. Masmafih bütün resmi bi - naların jandarma ve asker israli altın” da tutulması ve örfi idare ilân edilme" si suretile sükün muhafaza edilmiş - #r Alman gönüllü muhafaza teşkilâ - tı ile Hiinka muhafızları, imkân nis - betinde silâhtan tecrid olunmuştur. Slovak mruhtariyeti müdafii profe - sör Tuka ve Slovak propaganda şefi Dr. Mach tevkif edilmiştir. Dr. Pisso da bir manastırda hapsedilmiştir. İşçiler, umumi grev ilân etmiştir. Arkeri müfrezeler zırhlı otomobiller i- çinde sokaklarda dolaşmaktadır. Şeh - rin hariçle hemen hemen bütün irtiba- tı kesilmiştir. Etraftan alman ilk ma - limata çöre, Piştimn ve daha diğer yerlerde de örfi idare ilân edilmiş ve barı kimseler tevkif olunduğu gibi Tes mi daireler askert muhafaza altına a - lınmmıştır. Müsademeler oldu Berlin 10 (A.A.) — Bratislava'dan alınan h#berlere göre Çekoslovak as - keri makamları Slovakya'da örfi ida- re İlân etmişlerdir. Muhtariyet taraftarı olan birkaç bin Slovak kükümet merkezinin önünde topldnarak: «Esir olmak istemiyoru, Serbest bir Slovakya istiyoruz» diye bağırmışlardır. Vak'ı mahalline polis kaçakçılığı ceza kanunları mâni olabili - yor mu? Bu ancak iş ahlâkı dürüstlüğü ile önü- ne geçilecek bir keyfiyettir. İş kanunu - nun çıkmasını dilediğimz kadar arma #rlerimiz içinde eğer hakiküten bu yol suzlukları yapanlar varsa onların da bu kötü itiyadlarımdan, akraba muhabbetin. nasıl mâni olunur. Hırsızlığa , katle, adi den vazgeçmelerini temenni ederiz. Suad Derviş Mt Şef seçim hazırlıkları hakkında |3 İriyet meydanında mera İnönü dün Partide seçim işlerile bir saat me şgul oldular küller Heyetinde bu meselenin bahis mew gildiği ve bu seyahatlerin ayın of nde şehrimizde bulunacak Bulgat Başvekil Köseivanofun aradan hü reketinden sonra yapılacağı anlaşılmak « tadır. Şehrimizde seçim faaliyeti bilfiil başladı İntihabın yaklaşması dolayısile düm Parti vilâyet merkezinde kaza ve Halk « ir toplantı yapmışlar» lâzım gelen ştur. tuklar verilmeğe başlanacaktır. İlk olarak sant 17 de Beyazıd meyda « sim Cümhu « nmda, Şehremin'nde ve 'T: yapılacaktın Beyandda profesör Fahreddin Kerim; ehremininde Hasene Ilgaz ve Taksimde 'Ekrem 'Tur birer hitabe irad edecekler 4 dir. Propaganda İşlerile meşgul olmak ü « zere Parti merkezinde de datmi bir ko » mite vücude getirilmiştir. İkinel müntehib seçimi Ankara 10 (A.A.) — Haber aldığımıza göre, yurdun ber tarafında ikinci müntes hib seçimine 15 Mart 1919 günü başlana « cak ve meb'us seçimi de takriben Martın 25 ine doğru tamamlanmış olacaktır. Slovakların istiklâl teşebbüsü akim kaldı müfrezeleri sevkedilmiştir. Çek teşek” küllerine silâh dağıtılmıştır. Bu sabahi Bratislava'da müsademeler vuku buk müş ise de Çekler vaziyete hâkim ol « muşlardır. Berlinde nasıl karşılandı? Berlin 10 (A A.) — Havas: Slovak hükümeti azasından birço « ğunun Almanyaya iltica etmiş olduk « ları anlasılıyor. N Salâhiyettar Alman makamatı tas * rihatta bulunmamakla beraber, Çek « lerin Slovakyaya ve Karpat Ukranya « sına karşı gösterdikleri hareketler Ak, manyayı asız bırakamaz. Azledi » len Slovakya Başvekili Tisonun Viya * na h#kem kararı verilirken Çek - Slo- vakyayı temsil etmiş olduğu £ ettirilerek Prag hükümeti ev ğer milliyetlere verilen imtiyazları geri almak İstemekle itham olunuyor. Prag hükümeti yalnız Almanlara de ğil, Macarlara, Slovaklara ve Ukzan - yahlara Oda kendi müukadderatlatına kendilerinin sahib olması hakkım ta nrmış olduğu ehemmiyetle kaydedil « mektedir. Herşeyden sarfınazar Almanya ken di hududlarında karışıklıklar olması * na göz yumamaz. Almanyaya müracaat Berlin 10 (A.A.) — D. N. B, Ajan“ sının salâhiyettar mehafilden öğrenik diğine göre, Slovakyanın Prag hüküs meti tarafından azledilen Piso hükü * meti Almenyaya müracaatte bulun « müştur DOYÇE ORİENT BANK Dresdner Bank Şubesi Merkezi: Berlin Türkiye şubeleri! Galata - İstanbul - İzmir Deposu: İst Tütün Gümrüğü * Her türlü banka işi Akba kitabevi Her dilden kitab, gazete ve SON POSTA'nın Ankara bayiidir. Under v vud makinelerinin de acentasıdır. İg> Doktor. İ. Zati Öget “mp Belediye Karşısındaki muayeneha- nesine öğleden sonra hastaların , Kübül eder,