24 Mart 1937 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7

24 Mart SON POSTA Markoninin keşfı ı;;dir, radyo ile elektrik enerjisi nasıl na kledilir ? okuyucularına çok şayanı dikkat izahat veriyor Kıymetli - fizik Alimimiz — Salih Müurat - radyo ile elektrik enerjisi Dakli meselesi hakkında şu malü Matı vermekte - dir ; Öteden beri tabiatte kudret - ürlü nakled. - lir, Biri mihaniki, diğerı Tadyasyon Usulü ile. Meselâ Tüzgârlar, med ve tezir birinciye, güneşten gelen ziya ve hararet kudreti ikinciye misaldir. Telsiz telgrafın keşfinden sonra in- sanlar da bir yerden diğer yere rad- yasyon usulü ile kudret nakline mu- Valfak olmuşlardır. Gerçi bundan Vel gene insanlar bazı basit mekan: Malarla bir yerden yakın bir yere ziya #ualarile kudret nakletmişlerse de tel- Giz telgrafın keşfinden evvel bu usul fle uzaklara kudret nakledilememiş Telsiz telgrafın mutlak olarak keş Şerefi bir tek kişiye verilebilir. Yalnız ü pratik sahaya çıkaran Markoeni #nuştur. Babası İtalyan, anas. İrlan- dahbı olan bu fizikçi her nedense bu va- Salih Murad GÜyi beğenmiş ve bütün ilmi muvaffa | kudret 8 - 10 derecelik bir mahrı Yetlerini bu cephede göstermiştir. Gerek Markoninin ve gerekse telsiz le uğraşan ilk adamların kullandıkları dalgalar kısa dalgalardı. Sonrları tel - tiz. devrelerinin icap ettirdiği âletlerin İnkişafından ve eleRtrik jeneratörleri - Bin ıslahından sonra uzun dalgalar baş lamıştır, Bugün herkes telsiz diyince radyoyu hatırlar. Herkesçe malümdur kı rTadyo Golgaları 3 sınıfa taksim edilir, | — Uzun - dalgalar- » fuzunlukları 1000-. 2000 metre olan dalgalar) 2 — Orta dalgalar, (uzunlukları 200. 600 olan dalgalar). 3 — Kısa dalga (uzunlukları 12 . 100 Metre olan dalgalar). Günün muhtelif saatlerine ve muh- mevsimlere göre bu dalgaların in Üşar mesafeleri ve alıcıda yapmış ol- duğu tesirler değişir. Herkesçe malümdur ki gerek telsiz Ve gerekse radyoda bir verici, bir alcı Vardır. Gerek verici ve gerekse alıcı Ayni prensiple çalışmakta olup birinin Antenle neşrettiği kudreti diğeri anten k dlr. Büyük bir istasyonun antenin neşrettiği kudret her tarafa yayıl- ğından dolayı uzak mesafelerde alıcı Atenine gelen kudret bu küdretin mil Yonlar veya milyarlarda birine kadar İher. Burada fiziğin maruf prensiplerin den (murabbaiyle makusen mütenasip nunu) caridir. Radyasyon tarikiyle kudret naklin * Üt küdret mikdarı dalganın vüsati de- ğimiz azami irtifa ve Prekansi dedi- İz saniyede bir noktadan geçeni dal Ka Çdediyle alâkadardır, Fizik kanun- Tına göre bu kudret bu iki mikdar ili zarbının murabbaiyle Mütenasip İsıkan ses dalgasının şeklini verir, Yok $4 kendisi pak zayıftır. Markoni birkaç sene evvel Londi dan göndermiş olduğu telsiz dalgala le Avusturiyada Sidney şehrinin lâm: balarını yakmıştı. Bunda şaşılacak hiç bir nokta yöktur. Londradan telsizle muayyen işaretler gönderildi. Bununla ihzar edilmiş olan bir alıcı devrede kudret büyütülerek şehir cereyanını i> dare eden anahtar insan eli yerine bu devreye bağlı olan bir elektromayne" ile kapatıldı. Nitekim ş l sa yesinde içinde insan mileri ve tayyareler u: dilmektedir. Şu tafsilâttan anlaşıldığına göre ad yasyon usuliyle kudret naklinde ran - dimanı arttırmak için () kudreti etra fa yaymayıp dar bir sahaya inhisar et tirmek, (2) kudreti kısa dalga ile nak letmek lâzımdır. Bunlardan her ikisi düşünülmüş ve tatbik edilegelmiştir. Birincisini gene Markonı bulmuş ve Beam (hüzme) sistemi icat etmiştir. Bu sistem esas itibarile bir projektöre benzer. Nasıl projektörde bir lâmbadan an harp ge- n iİdare & çıkan ziya kudreti bir ayna vasıtasile | bir mahruta inhisar ettiriliyorsa huz: me sistemindeki telsiz de anteni bir tel giz aynası mihrakında bulundurularak İ hisar ettiriliyor, Ve bu te | projektör gibi idare edili bütün müstemlekelerile böy! bere ve kudretten arruf diyorlar, Fakat ne de olsa gene kudret bir mik- dar; yi Meselâ İngiltereden Avus turalyaya kuş uçuşü mesafe 15 000 ki- lometfe kadardır. Radyo dalgaları T.on drada 10 deretelik bir mahruta inhi - sar ettirilse Avusturalyada bu mahru tün ağzının kutru 1500 kilometreyi bu Tür. Kudretten daha fazli mek için mahrut zaviyesini mümkün olduğu kadar küçültmek lâzımdır. Bu sefer umumi müşkülât başgösterir. 0ı da kullanılan dulgaya göre telsiz ay- hasının yapılmasındaki zorluktur. Bu- nun önüne geçmek için dalgayı kısalt mak icap eder. Yukarıda söylediğimiz gibi dalganın kısaltılmasının diğer bir faydası da vardır. Fakat bu sefer biat müşkülât arzeder. Kısa dalgaların fiziki hassalarından bir kısmı bu dalga y h intişar esnasında sekmesidir. Bu- nun ilmi sebeplerini burada izah ede. cek değilim, Yalnız muayyen olan bir şey varsa kısa dalgalar yolundaki bazı mintakalarda alındığı halde bazı m taklarda alınmaz. Rüzgârlı bir havada bir infilâkin her noktadan duyülama- ması gibi. Riyazi tahlilere göre kısa dalgalarla uzun dalgalar gibi is- tenilen noktaya kudretin nakledilemi. yeceği isbat edilmiştir. Amatörler mülehassısların bundan küçük dal lar üzerine — yaptıkları tecrübeler bu nazariyeye uygun düşüyor. Maamafih mikro dalgalar denilen bir metreden İdaha küçük dalgalarla kudret kısa me- safelerde gönderilirse bu mahzür varit 10 metreden T. Bu halde kudretli bir istasyonun | olmaz ve küdret nakli randımanlı olur. heşrettiği dalgalar vüsatleri büyük ol- Guğundan dölayı uzak mesafelere gi - der, Eğer bu istasyon kısa dalga gön: "Hrıe (kısa dalganın - frekansı daha 'Yük olduğundan) bu sefer dalga da- '& uzaklara gider. İşte kısa dalgaların Mmmüm etmesindeki sebep burada - r, Meselâ Londranın büyük dalgasını n istasyonun takati 150 kilovat, or 'e dalgalarını veren istasyonların ta- tleri 70 kilovattır. İstanbuldaki alıcı makineler bu istas ları iyi dinlemediği hattâ dinleye- iği halde 10 ve 20 kilovatlık kısa Silgah istasyonları — İstanbul rady B*“delindı dinliyoruz. Ayni suret 'T alıcı makinesi Amerikanın, Japon Anın, hattâ Avusturalyanın 20 kilovat ğ kısa dalgalı istasyonları almakta . _Fıî.m radyo makinelerinde opar '.:'îu müteessir eden kudret verici is - k.ğr:ndın gelen küdret olmayıp kül - e Oğmız akümülâtör ve kuru pilin & şehir cereyanının verdiği kudret- A gelen kudret hoparlörden Böyle mikro dalgülara gelince, bun- lar üzerinde uzun zamandan beri tec. rübeler yapılmaktadır. Daha doğrusu hararet dalgaları diyeceğimiz bu dal - gaların en kısasını (23 milimetre) Rus lardan Madam Arkadieva birkaç sene evvel bulmuştur. Matkon tectübe Herinden benim anladığım böyle mikro dalgaları küçük reisli bir mahruta in- hisar ettirerek kudretten tasarruftur, Maamafih şunu da söylemeliyiz ki |kudretin bu şekilde naklinde hir alıcı- gan mevcudiyeti lâzım olduğu gibi bu alıcının verimiyle senkronize olması, yani ayar edilmesi Jâzımdır. Şımd: vü- cudümüzden mikrosundan mekaşına kadar her türlü rağyo dalgaları geçi- yor, Biz anlıyor muyuz? Bu dalgalar dan bir noktada iIstifade edilmek iste- nirse orada bu dalgaları alabilecek bir alıcıya ihtiyaç vardır. Fakat kısa dal- gaların yukarıda söylediğim sebepler- den dolayı kendine mahsus bir husu- si; taasrruf ete| ve| ti vardır. Bunlar yakında bulunan | rıda söylediği simlerin suhunetlerini arttırır. Mik -| ri kudreti yaymamak, ikincisi kısa dal ropları ve bakterileri öldürebilir. Bun. | galarla göndermekt Mimar Sinan günü Edirnede bu sene büyük hazırlıklar yapılıyor Edirne (Hususi) Sinan günü büyük bir ihtifal ile tes'it edilecektir Trakya umumt mütettişi General Kâzım Dirik, bu sene bu büyük san'at dâhisinin Edirnemizi süsleyen tarihi e- eserlerini tamir ettirmektedir. Bu san- at dâhisinin günü olan 9 nisanda zen- gin bir programla hatırlatılmasına şim diden alâkadarlara bildirmiştir Vilâyet Maarif Müdürü, Evkaf Mü- dürü, belediye ve Ticaret Odası Reis- lerinin iştirakile yarın bir toplantı ya- pilacak ve tır. ir program hazırlanacak- Atletizm ajanlığına Suat letlerden Suat Hayri getirilmiştir. Suat Hayri 1922, 1925 seneleri arar sında muntazam bir surette atletizm | ile meşgul olmuş, eski bir sporcudur. | 100 ve 200 metre sür'at yarışlarile 4X100 bayrak takımlarında — koşmuş olan Suat Hayri İsveçde de altı ay ka- dar tetkikat yapmış, Stokholm'de bu- lundüktan sonra memleketimize gele- İrek Hukuk tahsil ettikten sonra avu- katlığa başlamıştır. Kendisine yeni va- zifesinde muvaffakiyetler dileriz. |Kros müsabakalarının neticeleri Geçen hafta yapılan İstanbul Kros | şampiyonasında - birinciliği |Artin bu müsabakalara nizami vazi- .| yette girmediğinden müsabaka harici |addedilmiştir. | — Şampiyonada dördüncü gelen Re- cep İstanbul takımına alındığından İbrahim, Hikmet ve Recep Ankarada yapılacak müsabakalarda — İstanbulu temsil edeceklerdir. Ankarada milli küme 927 ve 28 martta Ankarada Fener- Burdur (Hususi) — Spnrcular böl- için çalışmaktadırlar. Bir taraflan da devamlı surette antrenman " yaparak hazırlık yapmaktadırlar. Bir güreş minderi yaptırılmaktadır. Harbiyede o kuduğu zamanlarda 6! kiloda hiç ye - nilmiyen ve siklelinin şampiyonü © - Jan Teğmen Kâmil yeni güreşçilerimiz: yetiştirmeği ve çalışlırmayı kabul' et - miştir. Yazın gölde su sporları da ya - pılmak”üzere tertibat alınmaktadır. Kütahyada üç klüp birleştirildi Kütahyadan yazılıyor. Sporcuların yıllık toplantıstı yapıldı ve bazı karar- lar verildi. Bu kararlara göre ayrı ây- rı çalışan üç klüp muattal vaziyette ol duğundan bunlar birleştirilerek tek klüp haline, faal bir şekilde idare edi- leceklerdir. Parti ve Halkevinin müza- hereti isteneceki Yeni klübün adı Gençlerbirliği olarak kabui - edilmiş, dare heyeti seçilmiştir. davisinde, sütl pastörizesinde isti - fade edilmektedir. Maamafih istenirse bu tesirlere karsı tedbirler almak ta mümkündür. Hülâsa kudretin tadyasyon usuliyle randımanlı bir sürette naklınde yuka iz gibi iki yol var ki bi- Hayri tayin edildi | |. —Atlet Ömer Besimden inhilâl eden | JArdır: | İstanbul Atletizm Ajanlığına eski at- kazanan | * ge teşkil ve sahanın yaza kadar ikmall |bir gün Faydalı Bilgiler: * 4 — Rengi açma, 1 — Sabunlama ile hangi lekeler ve nasıl izale edilir? ları ile pamuklu kumaşlar gibi suya, |sabuna mütehammil kumaşlara kabili | tatbiktir. Bu nevi kumaşlar üzerindeki yağ lekeleri ya çamur yıkanırken — ve | yahut müstacel ise sabunlu suda yıka- nılarak giderilir. 2 — Eritme ile... Eritme ile leke çikarmak usulü suya mütehammil olmıyan 'kumaşlar — için kabili tatbiktir. Bu usülde kullanılan başlıca eritici maddeler şunlardır: a. Benzin. b. Mineral esansı. c. Petrol eteri. |. &. İspirto. Eritici maddelerin kısmı azamı ka » bili iştial olduklarından kullanıldıkla- rı zaman çok dikkatli hareket etmek lâ- zımdır. Zira buharları uzak mesâfeler- | den tutuşabilir. | 3 — İçtirme ile.. Bu usülde kullanılan vasıtalar şun « a. Somiyer toprağı. b. Kil. e. Talk d. Un ve sajre. Bu gibi içici tozlar yağ lekelerini g- dermek için küllanılır. 4 — Rengi açma ile... Renk açacak maddeler şunlardır: a. Javel suyu. b. Oksijenli sü, e. Asid oksalik. d. Asid kloridrik ve saire. Bu dört usulün mühim olan umum! tatbikatını lekeyi çıkarmadan evvel bil. mek lâzımdır. I, Sabunlama usülü herkesin bil - iği yıkama usülü olduğundan ayrıca ulü — Bunun için hava ve ziyaya hazır bir masa üzerine bir kaç kat temiz bir bez yayılmalı, lekeli parçayı üstüne dümdüz sermeli, müm- künse ayni renk ve cinsten bir tampon (yumak) hazırlamalı, eritici madde - lerden birine batırılarak iyice silmeli, icap ettiği takdirde bu ameliyeyi tek- rar etmelidir. Leke zail olunca kumaş kuru bir yumak ile oğuşturulmalı, tâ ki benzin veya esans tebahhur ederek hiç bahçe ile yapılacak olan milli küme | bir iz kalmasın. oyunlarında Galatasaraylı Nihat A-| 3 Rmici tozlar ile — İşaret edilen sım hakem duracaktır. kumaşın terg ve yüzünden lekeli kısmı Burdurda spar faaliyeti — |Talk, un ve saire gibi tozlardan birile |kaplamalı, 6,5 saat, h: Çâ icap ederse wlece birakmalıdır. Yağ leke- &i bu toz tarafından emildiği zaman toprak kendiliğinden dökülür. O za - Kâğıt paralarımız Memlekette Basılamaz mı? Askeri fabrikalar matbaası şefi çin - kograf Esat Saykut büyük muharebe için- de Almanyaya gitmiş, mesleğini incelet- miş, ihtisasını arttırmış bir san'atkâr - dır. Kendisinden kâğıt paralayımızda gö- rülen hususiyetler hakkında bir. makale aldık. Görülen ufak lefek — kusurlarının nasıl giderilmesini anlatan bir yazıdır, fakat ne çare ki makalenin gecikerek ell- mize geldiği zamana kadar kâğıt parala- rınlızın yenileri de ismarlanmış oldu, bu AMdbarla yazının aynen derci şimdi fayda vermiyecektir. * Alpullunun yanı başında şeker bulamayan nahiye Vizede oturan bir okuyucumuz, Bay Osman diyor ki — Büğün misar £ Üzere Çerkeskö - Lekeler hangi ezaslara göre çıkarı- hr? | — Sabunlama 2 — Eritme. 3 — İçtirme. Bu usul iç, masa ve tuvalet çamaşır « Sayfa 7 Lekeler nasıl çıkarılır ? x * Elbiselerinizde, çamaşırlarınızde husule gelen her türlü lekeleri bir mütehassıs tarafından yazılan bu yazıyı okuduktan sonra bizzat çıkarabilirsiniz n aa man kumaş iyice silkelenerek fırçalan- malıdır. 4. Renk açıcı maddeler #le — Leke gıkarılırken dikkat edilmesi lâzım ge- len noktalar; Javel suyu, asid kloridrik gibi- ilâç- lar saf su jle karıştırılarak kullanıl - malı ve Jeke çıktıktan sonra o yer mü- teaddit defalar çalkanmalıdır. Aksi takdirde kumaş vakitsiz yıpranır. Sık sık tesadüf edilen aşağıdaki le - keler nasıl çıkarılır? Yağ lekeleri: Yünlüler üzerinde: Yıkanmaya mü- tehammil kumaşlarda yıkanarak, yı - kanamıyan kumaşlarda ise emiçi tozlar dan biri ile çıkarılır, İpekliler üzerinde: Eter sülfürik ve- ya benzin ile silinerek çıkarılır. Pamuklu kumaşlarda yıkanarak. Şarap ve meyva lekeleri: Yünlülerde: Ya amonyaklı su ile si- linerek veya lekeli kısım kükürt bu - harına tutularak çıkar, Kükürt buharı nasıl elde edilir? Bunun için küçük bir kap içine kü - kürt konularak yakılır, üstüne bir hu- ni konur delikten çıkan duman lekeli kısım ıslatılarak tutulur ve eleke de bu suretle rengi açılarak izale edilir. İpeklilerde: (Meyva lekesi), amon - yaklı su veya ilık su ile silinerek çıka- rılır. Renkli çamaşırlarda: Kaynar — süte batırılarak çıkarıldığı gibi amonyaklı su ile de leke izale edilebilir. Beyaz çamaşırlarda: (Leke yeni ise) Öksijenli suya batırılıp müteakiben çalkanılarak çıkarılır. Leke eski ise - bir bardak su içine bir çorba kaşığı Javal suyu konular; lekeli kısım bu su içinde ovalanır sonra bol su ile çalkalanır, Mürekkep lekeleri: Yünlülerde: Rakı veya kolonya su » yu, yahut ispirto ile lamponianır, Bun- ( Devamı 9 uncu sayfada yüne gitmiştim. Bir kaç dükkâna uğrı - yarak kesme şeker almak istedim, olma- dığı cevabını. verdiler. Hayret ettim Meğer bu memlekette seker - getirlen yalnız bir Lütcür varmış, getirttiği zaman herkes nlır satar, getirtmediği zaman da bu memlekette şeker alınıc satılmazmış. Şirket burada dâimi bir depo açsa da bizim gibi şeker almak İstiyeni boş dönmelerinin önüne geçse acaba olmaz n * Bir domuz kuyruğu bir liraya Biğada oturan bir okuyucumuzun an - lattığma göre: Rkim memurunun köy - iüleri domus derdinden kurlarmak — İçin dömuz avına teşvik etmesi, beher domuz kuyruğunun bir lraya çıkması gibi ga - rip bir netice vermiştir. * Kızılçulluda Bay Hatem Süleymana: gösterdiğiniz alâkaya teçekkür ederiz. Tercüme işinden istifade etmemize im - kân yok. Memlekete faydası olacak mev- zular üzerinde çalışıp ta bire yazarsanız an oluruz. yi M içedi a a Kt