29 Temmuz 1936 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7

aa _—#W_ŞEİ —— SIHHİ BAHİSLER -— Sular ve sıhhatimiz geçen ularla bir en üstündür mül derecesi- *Asan kırk sekiz saat bile sosuz yaşıyamaz Onun için bir çok hıfzesihha kitapla - Tinda hayat su ile kaimdir. Bu kadar esaslı bir rolü olan bir gıda - Tiz hakkında çok alâka sahibi olmamız İâ- Zim gelirken gerek içeceğimiz sular ve ge- Tekse temizlenmek için kullanılan 'ı:i" anda ekseriya kayıtsız davranırız. Ne - tede olsa su içeriz. Membarnı aramak aklı- Biza gelmez. Ve temiz olmıyan sulardan Eelen hastalıklara yakalanırız. Yer yüzünde kaç türlü su vardır? Yer yüzünde deniz sularının hericinde Memba suları, kuyu suları, arteziyen sula- ©, nehir suları, göl suları, yağmur suları Ye nihayet maden suları vardır. İnsanların ıkları sular bunlardır. * İçilecek sular içinde hiç güphesiz en zi- e ı.ı.ıı.: muvafık olan memba sula - Memba suları, sathı arza yağan yağ - Surların toprak tabakalarından süzüle sü- hihayet bir kil tabakasına tesadüf &- ek orada birikmesinden ve nihayet ar- #o başka bir noktasından kendine bir yol “arak birdenbire fışkırmağa — başlamasile ilerini gösterirler. Bu su en bir temiz su - Çünkü kil tabakasına gelinceye kadar Bütcaddit kireç, kum, demir ve sair ta - kalardan geçmiş ve her türlü mikroptan Ve mevaddı ecnebiyeden tamamen ârade Ye salim kalmıştır. Bunun içindir ki mem- suları daima iyidir, temizdir, saftır. Fa- küt işte bu kadar güzel sıhhi olan bu sular Maalesef pis eller, pis vasıtalarla başka yer- te veya şehre nakledilince temizliğini ta- Mamile kaybetmiş bulunur. İşte bundan yıdır ki hükmi ve kimyevi — vasıfları Bayet mükemmel olan pek çok memba su- hn mevcut olduğu halde gene şehirlerde adan geçen bastalıklar eksik olma - tadır, Neohir ve göl suları memba sularına nis- saf addedilmezler. Hele durgun göl dajma — civar köyler ve te- Mölerdeki — müzahrefatın — döküldüğü *aha olduğundan lâzım gelen fenni süz- 'den geçmeden içmeğe ve yahut di- ._s:f'w—lııd. kullanmağa kat'iyyen salih ir. —:::N' suları orman kenarlarından ve ye g___""— uzak olarak geçtiği sahalarda nis- temizdir. Büyük şehirlerin ortasından Bcen nehir sularının havi oldukları mikrop O tanı gehre girmeden ve şehirden çıktık- _".:m. tahli! edilmiş ve mikrop mik - “:'ıwu. çıktıktan sonra döri misli uğu görülmüştür. $ Kümezvaları bizim menkkatü daha 27 ©V ihtiyaçları, bahçe sulamak ve te- î“: için kullanılır. Kuyuların evvelâ he- '—& *0 ve lâğımlarından İâakal oön metre eğeş * bulunması şaritır. — Aksi takdirde :."Ü_ kanalizasyon teşkilâtı yoksa top- ı.__n’_' #izülen mevaddı gaite kuyuyu bu » üz ) “* © zaman kullanılması kat'iyyan Olmaz, ,_'"ıiıuu. sularına gelince: Yağmur su » aha l biriken sarnıç sularını da içme düz “dür. Çünkü yağmurlar evin bütün Ka y kiremitlerini yıkıyarak sarnıca a - g gç Emlilerde bulunan kedi ve yahut Tak, "Ükleri toz ve topraklar da su ile be- Üi üca dolar. Yağmur sularının ikin- Makç, Ytbzuru da havasız - bulunmasıdır. Glaraj GÜT ki bütün sularda dalma münhal BALILAYA vardır. bap Çi Hlar ve anire hayvanlar suda mün - j '.g" hava sayesinde yaşarlar. in »m_,, suları yıkanmak için, — ye Yümi l:r,""d'l için çok muvalıktır. Fakat Tz ; “fzssihha bakımından sarnıç su Ma'fek doğrü değildir. Arazalalanı: Bunlar ekseriyetle volka- Mükteye VAT Yer fışkıran dicak ve için- K ada Maden ve şibimadenleri havi bölar çare Belli baplı bütün kaplıcaları MkIa çAĞ ermiştir, Bu sular arzın çok z; Pden geliz, Her otuz üç metre Tir, (.m”"' hadaret bir. derece artlığına ee , Törecede akan bir suyun kaç yüz “inlikten geldiğini bir dereceye A Ş, : - taliklar - Hangi mek İdu denilen oks |ğa vardır. -|hassa çocul suları vazifeler düşen edebiliri nde geliyo tayin | metre derini | demir kalevi emlâh ve Bicarbonate de sout matyezi ve saire gibi madenler ve | şibimadenlerdir. * Suların nevi ve cinsleri hakkında ver - diğimiz umumi malüma! bu kadardır. Şim- di sulardan geçen hastalıklar hakkında da mütaleamızı bildirelim. Sulardan geçen has- talıkların başlıcaları tifo, dizanteri, kole - radır. Diğer bir takım tufeyli hastalıklar da sulardan geçer, solucan, şerit, oksiyor ve ire K Bıtılıklıı- mikroplarını havi olan -ılınigııkveyıhııııhııılıvlı-lıı- miş salatalar ve çiy yenilen sebze ve mey- waları yiyerek hastalıkları vücudumuza in tikal ettiririz. Tifo nedir? Tifo ince barsaklarda bir veya mütcad- dit küçük çıbanlar yapan hususi bir mik, bun meydana getirdiği ağır bir hastalıktır. Zaman zaman muhtelif şehirlerde bazen sal gın halinde, bazan da münlerit olarak gö- rülmektedir. Sebeplerden birisi içilecek su- ların fenni bir surette temiz olmaması, di - iğeri de asri lâğım, yani kanalizasyon teş- kilâtının bir çok şehirlerimizde mevcut ol mayışıdır. Bu noksanlar ikmal edildikten sonra tifo da bir çok memleketlerde oldu- ğu gibi tarihe karışacaktır. Fakat bugün için elimizde tilodan korunmak için çok güzel bir vasıta vardır: Aşı. — Tifo aşısı muntazam tatbik edildiği takdirde lâakal iki yel kat'i bir muafiyet verir. Tifo çok teh« Hlkeli olabilen bir hastalıktır. Pek küçük - lerde ağır seyreder. Beş ile on iki yaş a- rasında tehlikesi azdır. On ikiden sonra tehlike tekrar artmağa başlar ve yaş art- tıkça bu hastalığın korkusu da artar, Tifo- sun üç haftalık ateşli durumu çok sıkıntılı- dır. Barsak delinmesi, barsakta damar a - çılması, kalb iltihabı gibi çok ağır ve öl - dürücü “htilâtları vardır. Tifo asla itimat caiz olmıyan insanlara benzer, ::klanı - diğiniz bir anda çok feci âkıbetler yaratır. B.:ıl:: bu feci ükıbetlerden — korunmak mümkündür. Tifodan sonra sularla geçen hastalıklar. dan ikincisi halkın kanlı basur dedikleri izanteridir. duâıı hastalığın da mikrobu sular ile ve ahut çiy yenilen sebzeler veya meyva - hei .:’u Çok müz'iç ve bazan çok teh- likeli olan bir hastalıktır. Kalın barsakların .ıııuınıı.bıdıı.uınue-ıhılıv-hl- gamlıdır. Saaite elliden fazla Vı'eol w - tıraplı olarak vaki olur. C:ıe.mîmi::u: ü lhw' AçISI . ;::: denilen ı-d' ilâcı da — vardır. Hastalık — başladıktan — sonra — derhal edaviye başlanmalıdır. Tedavi için vası - :ıhııx:ıı yardır. Tife gibi bu bastalığa kar- p Aciz bir mevkide değiliz. b Koleraya zelince: Bu hastalığın ğ membar Hindistanda Ganj nehri ı.ı;:- .'; dadır. Bu nehir Hindlilerce muki .Bı B duğu için cesetlerini buııy_ı ııırlııı.o“ıın nun için orada hastalık ek.ıl ıılınıı.ı11< : için bu hastalık vakit vı?n ondşn ı;; vapurlarile Avrupaya intikal-etmiş ve bü- ü nlar yapmıştır. N:'ı::uhyd. ön öY ediNİ Balkan harbin- de olmuştu. O zamandanberi 'Türkiyede kolera görülmemiştir. Kol-fıı_şvn aşısı ı;:r' gır. Muntazam tatbik edildaği w İA y $ zıssıhhasına Tiayet edildiği takdirde kı - . zadan korkmağa mahal yoktur. Artık ko- lerayı herkes unutmuştur. Tarihe karış * mak üzeredir. * a sokucan, şerit, peynir kur- e“iyın gibi tufeyli hastalıklar Bu hastalıklar büyüklerde bil- iklarda ehemmiyetlidir. Solucan- eldarlarına — yar Sular ile & kli azın i 'lııı,."- V.ı"m mütemadiyen u Pa nni ömerek — büyürlek Böyle n::ııkiııdı ağız akması, burun k karın ağrıları, hllllllk. 'fıılı ::.hili görülür. Göz bebekleri ıcıı.l:n. Bazan iştihaları artar, bazan :'m.m“gkı. kesilirler. Bazan dimağda Upkı n benziyen ârâz gösterirler. Tedavi edilmez (Devamı 8 inci sayfada) insanla- v z —————â 'SON POSTA Tarihten sayfalar : <00 AŞ Halkın fikri Çanakkaleye bir âbide || dikilmesi lâzım mıdır ? Üniversite talebesi Nermi e zayıf, en fakir H İngiliz âbidelerin- İN den çok daha bü- gü yüktür. Di | Biz yııl:uz;' ; 4 Türk — tarihinde| değil, cihan tari- hinde de en bü - yük,, en — şerefli &bideler yapmış bir milletiz. Bütün bulara rağmen şehitlerimizin hürmetle anılması için elbette bir âbi- de lâzımdır. Muazzam olsun olmasın, yeter ki manevi varlığımızın yadını taşısın. ... aa n lÇ Kü İT Si Avrupanın En Kuvyetli Devleti: Gırnatanın — zaptedildiği yıl İspanya Doktor Etem Vassaf: kralları namına Atlas Okyanusunda şeya- Filvaki bir taş hate çıkan Kristof Kolomp Amerika kıt'a- bir milletin sem - ni keşfetmişti. İspanyollar, bu zengin bolünü ifade eder kıt'aya akın akın göç etmeğe — başladılar l ve kısa bir zaman zarfında — Meksikadan :wıı— hlnl:ı: Cenubi Amerikaya kadar bütün — kıt'ada yerleştiler, orasını muazzam bir İspanyol manlıklarla mu » müstemlekesi haline getirdiler. Gene o a kayese kabul et - sırda zühür eden Ptotestan — mezhebine miyecek bir şey: karşı mücadeleleri ve İspanya müslüman- dir. Yapılacak © larile yahudilerine karşı gösterdikleri şid - ser Çanakkale - ye gömülmüş ©- B lan büyük eser - lerle mütenasip olabilecekse her Türk |bir taş hediye etsin, Yalnız milli varlığımızı diğer dev - letlerin arasında hakkiyle temsil et - mek şartiyle. detten dalayı Papa tarafından — Katolik olan Ferdinand ile İzabellanın Deli Jan isminde bir krallare ünvanı verilmiş kızları olmuştu. Bu prensesi Almanya imparatonu» nun oğlu Habsburg ailesinden güzel Filip ile evlendirdiler. Bu izdiy açtan da Şarl ve Ferdinand isminde iki erkek çocuk dünya- ya geldi. İzabella 1504 de, Ferdinand da 1516- ea , |da öldükten sonra torunu Şarl dö Habe- Yedigün Mecmuası Müdürlerin: | burg henüz on altı yaşındayken — İspanya den Cemal: kralı oldu. Bu suretle ana tarafından İspan- ya, Sardunya, Sicilya ve Napoli krallığı ile Şimdiye kadar n bir | Arnerika müstı kelerine tevarüs etmiş- y Çanakkaleye bir| " tarafından 'da Holanda, Flandı, “|Artova, Franş - Konte memleketleriyle A- vusturya, İstirya, Karintiya, Kaniyola mem- leketlerine sahip oldu. Büyük babası impa» ratot Maksimiliyan ölünce de Almanya im- paratoru intihap olundu. İspanya — kralı, K MA Avrupanın en kuvvetli hükümdarı olmuş şevdikleri için o | tu, Beşinci Şarl — Şarl - Ken adiyle Al kadar lâyemut bir | manya imparatoru intihap olunan İspanya zaferi - yapıla »|kralına kargı koyabilecek bir tek — devlet cak âbide ne ka-/ vardı: Osmanlı imparatorluğu! dar büyük de olsa - bir taş yığıniyle| — İspanya, Osmanlı İmparatorluğu ile Ak. ifade etmeği lüzumsuz bulmuş olsa -| deniz hâkimiyeti için boy ölçüşecekti. Fa- lar gerek. Âbide yapılmalıdır. Lâkin |at Türk amiralı Bazbaron Hayreddin bil e büyük zaferin lsmi olacak 1538 de İspanya ile müttelikleri olan İtale ilmen BEe yan premalerinin donanmanmı Provese'de bir âbide yapılabilir mi? mağlüp etti, Akdeniz Türk hâkimiyeli ab Jeğildir. Türkler her sa- hada — tevazuu ... z Ş el6 tına girdi. Türk ordusu da Almanya impa- Muharrir Salâhaddin Güngör: —| v orunu Macatistanda mağlöp ediyordu. Gazetemizde yaz- Garbt Avrupada da Fransa, Almanya dığım — gibi Ça- imparatorunun bu kuvveti karşısında ken- nakkale — baştan dini tehlikede görmüş, kral birinci Fran- başa Mehmedin suva, Şarl » Jöne karşı İtalyada harba baş- mezarıdır. Eğer mutlaka bir âbi - de yapmak lâ - £ zımsa — o kadar muazzam yapıl - sın ki.. ismini tas şıyacağı zafer gi- Mişti. Yenilmez Donanma: ragat ederek Almanya kardeşi Ferdinanda, Meşbur Ispanya Kraliçesi İzabella Kristof etmek için mücevherlerini rehine koyacak kadar parasızdı lamış, bir taraftan da Türklerle ittifak et-|cü Filihin Fransa Şarl - Ken 1556 da hükümdarlıktan fe- |Pirene muahedesile İspanya kralınm | imparatorluğunu | kızı Mariterez, Fransa kralı on dördüncü İspanya krallığını, | Lüi ile evlendi. Bu izdivaç ileilerde İspan- Amerika müstemlekelerini, — Holanda ve|va ile Fransa arasında yeni bir barbe vesile Flandr memleketlerini, Milan, Napeli, Si-|oldu, ve İspanya tahtına Fransa kral ailesi, *Sayfa —7 Ü e — İspanyayı bilir misiniz? Avrupanın en kuvvetli, en zengin memleketi nasıl memleketi oldu? Yaezan: Reşad Ekrem Koçu Kolomb'un keşif seyabatına yardım * den mürekkep ağır İspanyol donanmasın! kötü bir havada Kale önlerinde skıştıan hafif ve küçük İngiliz donanması, — İspan- yolların üzerine ateş gemileri — salıvererek yenilmez Armadayı darmadağın — ettiler. Kaçan İspanyol gemilerinin bir çoğu İngile tere sahillerine düşerek parçalandı. İspan-| yaya ancak 65 gemi dönebildi. Üsuarah, bir tek İspanyol askeri bile İngiltere top- rağına ayak basmadan, 20,000 kişiyle be-i İraber mahvoldu. 1588 mayısının 30 uncu |günü olan bu felâketten sonra, İspanya de- niz hâkimiyetine veda etti. Atlas denizine de İngiliz hâkimiyeti başladı. Bundan son- ra, tam bir asır, İspanya sahilleri Cezayir Türk korsanları taralından — mütemadiyen tahrip edildi. İspanyanın iktısadi — hayatını ölüm derecesinde hırpaladı. Filip öldüğü zaman, İspanyayı, zayıf, parasız, borç içinde bıraktı. Ön yedinci asırda İspanya: İkinci Filibin zayıf ve parasız bıraktığı| İspanya, Avrupanın dışında ara. müs « u. Ken « müstemleketerine, Portekiz krallığımı zaptederek onun Afrk ka ve Hind denizindeki müstemlekelerini de ilâve etmişti. İspanyollar: aİspanya kux mıldanırsa dünya titrerte derlerdi. Fakat İspaaya, muasır bir İngilizin dediği şibi «sefalet vadisinde bir gurur pınarın — idi. |Nüfusu muhaceretler ve harplerle elli yıl içinde 8 milyondan © milyona düşmüştü. Yapılan zulümler ve işkenceler yüzünden İspanyanın en mükemmel çiltçilerini teşkili eden 700,000 müslüman Aftikaya gitmiş ti. Mütcasap katolik olan İspanyada yüz lerce kilisa ve manastır yapılmıştı. Gend ve tüvana, iş görebilecek nüfusun dörtte biri bu manastırlara kapanmış, keşiş el « muştu. Zadegün ber nevi sanat ve ticarel işlerini hakir görüyordu. Amerikadan ve diğer müstemlekelerden gelen gemiler do- hasu servet, İspanyolların parmakları ara» sından ecnebilerin kesesine akıyordu. İs, (panya, yıkılmak üzere olan bir harabe « fnin önüne çekilmiş yaldızlı bir duvardı; 1640 da Fransadan yardım gören Porte- kizliler istiklâllerini elde ederek Portekiz, krallığı yeniden — kuruldu. Kral dördü ilç yaptığı -bir barp en iki yıl sürdükten —sonra İspanyanın mağlübiyeti #e neticelendi — Akdohman olan Burbonlardan bir prensin oturmasını bi eşsiz olsun. cilya ve Sardunyayı da oğlu Filibe verdi, SN İkinci Filip Avrupanın en kuvvetli ve Jintaç eti Dördüncü Filipten sonra İspanya Nigâr Murad: zengin krahı idi. Portekiz krallığını zapte- | kralı olan ikinci Şarlın evlâdı yoktu. İspans Bana kalırsa, | derek İberik yarım adasının — birliğini ik-|Y* tahtının meşru va: maneviyat kâfi - dir. «Değil» di - ye iddia ederlerse yapılsın. Hem de orada her — Tür « kün ayfı ayrı ver- diği kan gibi ara- li $ mızda para koya- rak... İlk parayı verecek benim, Bir ercin kaçakçısı mahküm oldu Beyoğlunda Nane sokağında oturan ercin satmaktan suçlu Vehbinin 9 un- cu ihtisas mahkemesinde devam eden duruşma dün bitmiş ve Vehbi bir sene ketler İspanyaı evmhuriyet kurmağa muvaffek oldular. testanlara karşı müc: ele etmek için ede etti. Amerika yolunun üstünde bulu Protostan ve Protestanlığın — hâmisi olan zabetten nefret eden Filip, yeğeni elan İspanyol —donanmasinı gönderdi. İspanyol donanması büyük kız kardeşi mal etli. Buna mukabil şimalde, Holanda| Y* Fransa kraliçesi Mariterez —ile Fransa ve Flandı'de bir ihtilâl çıktı, Bu memle- | krak on dördüncü Lüinin torunları ve An- ayrılarak müstakil — bir |19 dükası Filip idi, İspanya kralı, hiç bit su- retle İspanya ve Fransa krallıklarının ayni Mutaasup bit Katolik olan Filip, Pro-| *İtada birleşmemesi şartile Filip d' Anju- ; h- |YU varis tayin etti, az sonra Şarl öldü ve panyada engizisyon denilen zulüm — ve iş- | ip d Anju, beşinci Filip adile İspanya tah- kence mâhkemelerinin kurulmasına müsa- | ©99 oturdu. (1700), On sekizinci ve on dokuzuncu astir- nan İngilterede, Filibin tamamen aksi, bir| İarda İspanya: Dük d'Anju İspanya kralı olurken büyük Kraliçe Elizabet, hükümdar olmuştu. Eli- | babası on dördüncü Liit «İyi bir İspanyol olan ol fakat Fransnz doğduğunu unutma, Va: İskoçya kraliçesinin İngiltere kraliçesi tara- | zifen İspanyolları mes'ut etmek ve Avrus ndan idam ettirilmesi üzerine harp ilân, |Pa sulhunu kurzumaktır!e demişti. Beşinci ve Avrupanın en muazzam deniz kuvveti | Filip ile beraber İspanyaya Burben hane- İngiltereye | danı gelmişti. 46 yıl aüren bükümdarhğın- 1571 dejda bütün (faaliyenini İspanyanın düştüğü İnebahtı'da Osmanlı donanmasını mahvet- |gerilik ve sefaletten kurtarılmasına sarlet hapse 200 lira da ağır para cezasina İmiş ve yenilmez donanma — İnvincible İ'ti. mahküm edilmistir. Armada adını almıştı. V30 büyük — gemi- (Arkası var) |