22 Mart 1936 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7
22“ Tarihi Tetkikler Nevruzu İlk Önce Cemşit Kutlulamıştı İranlılar Kadar Osmanlılar Da Nevruza Ehemmiyet Verirler, Eczacılar, Ederek Hediyeler Şairler Nevruziyeler Tertip Alırlardı Nevruz münasebetile İran konsoloshanesinde merasim yapılmış, Nev aziyeler ye - nilmiştir. Resmimiz konsoloshanede küçüklere nevruziyeler tevzüni göstermektedir. Bugün İranilerle Şit mezhebindeki! insanlarca bayram sayılarak tes'it olu- fade ?n Nevruz eski İran an'anelerinden- ir. Nevruz, gi diği gündür. Günle gecenin müsavi ol- duğu bugün martın 22 sine (Eski mar- tn dokuzuna) tesadüf eder. Güneşin hamel burcuna intikali key- fiyetinin eskiden beri nazarı dikkati Celbettiği eski takvimlerde yazılı bu- tinmasıyla sabittir. sual ettiklerinde Niruz resmi olduğu i- eylemeleriyle — Niruzina külli yevm dediler, Kezalik Mihricanda yine resmi mezbur icra olundukta Mihri cü- neşin hamel burcuna gir- /? Fülli yevm dediler. Yani sizler bize her gün Nevruz ve her gün Mihrican kaidesini icra eyleyesiz demektir. Farsı kadimde iki büyük bayram vardı biri Nevruz ve biri Mihrican - vaki ol- muştur. İmamı Ali Irak tarafında ol- dukları eyyamda vaki olmustur» meş- |bur Nizamülmülke isnat olunan aSı)a- İsetname) ile (İmamı Gazali) nin na- | «Nevruz) un ehemmiyeti ve Nevruz Sihatülmülükünde Sasâniler zamanın- Merasiminin da «Şehnâmen başta olarak Acem Ve Arap membalarında bir çok tafsi- lt vardır. «Bürhanı Katı'v buna dair şu ma- ti veriyor: «Yeni gün, yevmi cedid manâsına- dır, Senede iki güne ıtlak olunur. Bi tine «Nevruzu âmp, diğerine 4Nevru- Zu hâs» derler. Nevruzu Âm, ferver- dini mahın ol günüdür ki Neyyiri âza- taın noktai hamele tahvil eylediği gün- dür, Vechi tesmiyesi öyle mervidir ki Mecmuu kevakip evc noktalarında ve &vcler ol gün noktai hamel'de bulundu Ve kevakip ol günde devrana başladı. | Bazılar dediler ki Cemşid ki Araplar | Müteveşlâh derler pişdadyandandır. | Namı aslisi «Cem» dir. Aktarı arzı keşt tyleyerek Azarbaycan vilâyetine gelüp 9 mevziü istihsan etmekle emreyledi. ir mürtefi mahalde meşrik - canibine doğru bir murassa taht kurdular. Ken- Gisi dahi elbisesini giyip geçip karar tyledi. Vaktâ ki güneş tülü etti, Şa'şa- &sı ol havaliyi garkai nur ve ziya etmek İk ferahnâk oldu. Ve ol günü Nevruz ile tesmiye eyledi ve «Pehlevi» lisanın- tarz.ve mahiyeti haki daki Nevruz âdetleri hakkında tafsilât | vardır: «İran Hükümdarları «Nevruz» ve «Mihrigân» günlerinde bütün halkın hazır bulundukları umumi büyük - bir içtima yaparlar ve bütün — şikâyetleri dinlerlerdi. Eğer kendisi aleyhinde bir şikâyet vaki olmuşsa bir hüküm ihdası- ni ruhanilerin en büyüğü olan Mubet Mubedan'a havale eder ve kendi hak- kında müsamahakâr davranmayıp ada- letten ayrılmamasını tenbih ederdi. O vakit münadi, hükümdar — aleyhinde kimlerin şikâyeti varsa bir tarafa ayrıl- malarını söylerdi. Hükümdar Mubed'e dönerek: «Allah indinde hükümdarlar tara- |fından irtikâp edilen günahlar kadar tekrar |büyük günah olamıyacağını hükümda- rın tebaasının iyiliğine çalışmakla mü- kellef olduğunu, eğer hükümdarlar a- daletsizlik ederlerse askerlerin de alla- hi unutarak adaletsizliğe koyulacakları- m o zaman memleket ve hükümdar a- jilesi üzerine gazabullahı davet — edile- İceğini, binaenaleyh bu hususta aslâ adaletten ayrılmamak vazifesinin şim- di Mubad Mubedan'a teveccüh ettiğini söylerdi. Eğer hükümdar aleyhindeki | Şuar perteve aşide atlak olun- isnadlar esassız ise davacı ağır cezaya Makla bu ademe Cemşid dediler. Ve ol gün sürı azim edip andan Yonra beher sene resami merkumu icra müteakip hükümdar tekrar *Ylediler. Nevruzu hâs, yevmi sâdi per- Verdin mâhtır ki hardad dahi — derler. tchi tesmiyesinde böyle naklederler li ©l günde «Cemşid» bilcümle erkânı ükümeti Cem' ve kavaidi hasene ve | çarpılırdı. Kabahatli olduğuna hüküm vermediği surette hükmün verilmesini tahta çı- kar ve hükümdarlık tacı başında ol- duğu halde ümerasına «hakkın ihkakı- na en evvel kendisinden — başladığını, binaenaleyh herkesin de kendi hakkın- daki şikâyetlerden dolayı hâkimin hu- SON POSTA Sıyh 7 SOVYET RUSYADA KADIN Şimendiferci kadın B Mart Sövyet Rusyada kadınların gü- nüdür. Bugün her sene olduğu gibi bu se- ne de kutlulanmıştır. Sovyet Rusyada ka- dın ancak 1917 de rejim değiştikten son- ra hürriyetine kavuşmuştur. Rusyada es - kiden kadınlar, insan yerine bile konmu - yorlardı. Kadın kocasının ismini dahi te- lâffuz edemezdi. Kız çocuğu hor gördüler ve erkekler dünyaya erkek gelmiş olduk - ları için allaha dua ederlerdi. Kadın erke- ğinin tayin etliği yerde oturmıya mah - küm edilirdi Yeni rejimin verdiği kararlardan bizi de şu oldu: «Kadının azat edilmesi lâzımdır. O da insandır. Onu alelâde bir eşya — olmaktan İnşaat amelesi kadın e edüp İdi Ramazan ve İdi İdha'dan âşâ Mükerrem ve Eşref olmak üzere itibar ederlermiş. Kangi ayda vaki olsa |ol ayın nihayetinedek bir işe el vurma- yup taze cedid libaslar ile kendulerin |donadup gece gündüz zevk ve şevkle âlâ ednâ ve zükür ve ünas ve nisvan İmi süruru şâdımani ederler. İptida tah- vili şems saatinde bilcümle vüzera ve âyanı devleti Şahın meclisine davet ve hazır ve Şahın önüne beş yüz, bin mik- | İbüyük kabiliyet göstermişlerdir. Bugün on —— yet itibar ve İdi ekber'dir deyu tesmi-| Ağır sanayi amelesini amelesinin yüzde 24 dü, kurtarmalıdır. » Sovyetler ilindeki bu değişiklikten son- ra, kadın birdenbire hürriyete — kavuştu. Serbestce, hayatın her sahasında çalışma &a başladı. Ve kısa zamanda Sovyet s0s- yalist cumuriyetleri — itühadında amelenin sıkleti kadar amele kadın yetiş! mecmu Savyetler son günlerde bu hususta bir ğe na- kadın amele | istatistik neşretmişlerdir. Bu istatlı zaran âağır demir sanayünde yekünunun yüzde yirmi altısını teşkil et - mektedir. Kömür amelelerinin yüzde 24 ü kadındır. Marangozluk ve alelitlâk — odun sanayiinde bu nisbet yüzde kırka kadar çıkmaktadır. Dülgerlik işlerinde 450 bin kadın çalışmaktadır. 384 bin kişi nakliyat servislerinde, 473 bin kadın, tcaret şube- lerinde, 537 bin kadın genel sıhhat hiz - metlerinde, 919 bini de tedris hayatında alışmaktadırlar. Son seneler zarfında, 60 bin kadın, mü- hendis ve teknisiyen olmuşlardır. 1914 te Rusyada 2000 kadın doktor varken bu - gün bu miktar 42 bini bulmuştur. 500 bin genç kiz yüksek tahsil yapmaktadır. Ve bu miktar bütün talebe mevcudunun yüzde kırkını teşkil etmektedir. Kolhoz - teşkilâtlarında Rus kadınları binlercesi, şube müdürü, teşkilât âmiri ola- rak erkeklerden hiç te aşağı kalmıyacak bir verimle mesailerine devam cetmekte - dirler. Rus kadını, erkekten aşağı kalmıyacak Sirke, Sir, Senced.» Sir Snnnııak,' Senced te iydedir. yüzde 40kı kadın, 60,000 kadın mühendis ve teknisiyenyetişti, 42,000 kadın doktor var Rus Kadınının Dünkü Ve Bugünkü Mevkii # » « n yüzde 26 sı, kömür odun sanayii amelesinin şekilde ve her mesleğe hazırlanabilecek kilde yetişlirilmektedir. losunun icra komitesinde Sovyet parlâ n 51 kadın yer İtotmuştur. Şehir meb'uslarının yüzde otu« a İzu, köy saylavlarının da yüzde yirmi al Ekaamdır. Kadınlara erkeğin aldığı ayni verilmektedir. Hamil esnasında Jaylık bir tatil hakkı büyütmeleri için sayısız, İkreşler vücude getirilmiştir. | —Nazarı dikkati bilhassa çu nokta cel « betmektedir: Serbest hayatın bu kadar ine yevmiyenimş ört vardır. Çocuklannı doğum — evleriş kişaf etmiş olmasımna, ve kadının fabrikap erkekliğ larda amele olarak — çalışmasına, Azker kadın omuz omuza yürümesine rağmen, doğung Rus kadını - anneliğini he şeyin üstünde tutmaktadır. Sovyet Rusyap nin nüfusu her sene üç buçuk milyon racda desinde artmaktadır. Üç buçuk — milyon yani takriben Fenlandiyanın nüfusu, ya « hut ta Bulgaristanın nüfusundan bir mil e eksilmemiştir. yon az... 8 martta toplanan kadınlar kongresine de söz alan bir Rus kızı bunları söylemiştirş — Kadiın, kurnazdır, sinsidir, fettandır, teytandır, ve nibayet hayvandır, diyen ter Tâkkı artık Sovyet topraklarında kalma « mıştır. Koca, ilk kemiği köpeğine, ikincis sini karısına atardı, baftalarca karısınn tek bir kelime süylemez, onu bir ev eşyazı 0« larak kullanıddı. rak sever, fakat karısının ruhunu okgıya « cak bir kelimeyi ondan esirgerdi. Şimdi, Köpeğini yanına çağıra « işler tamamen değişti. » levruziyenin bir kaç beyti: Hayatı taze verüp dehre makdimi Vanini müstahsene riayetiyle emir- Zuruna çıkaması icap ettiğini» bildirir- ke sipariş eyledi ve bundan sonra iş bu 'di. Alelâde zamanlarda hükümdara en | ünü zapt ve resmi mezburu icra ve yakin ve en nüfuzlu olanlar bu ıçhmu' lakrir babında itina ve ihtimamınız ol-| gününde en uzak ve en nüfuzsuz ka- _'"'ı dedikde yevmi merkuma «Nevru-|lırdı «Siyasetname» ye nazaran bu â- S hâsı ile tesmiye eylediler. Niruz | det Erdişir zamanından Yezdi cird za- Tuarrebidir» manına kadar devam etmistir. — Niruz kelimesi için Kamusta deni- Safeviler sarayındaki Nevruz merı-ı İyor ki: «Farisi Nevruz muarrebidir |simini Osmanlılardan Üçüncü Ahmet | )"nı gön demektir. Senenin iptida İzamanında sefaretle İrana gönderilen lerinin Neyyiri azamın evveli ha-|Dürri Efendi Seferetnamesine şu su - k Mele tahvil eylediği gündür. Mervidir |retle geçirmiştir. İ İmamı Aliye o gün hülviyata dair «Bir kaç günden sonra Nevruzu € takdim olunmağla sebebinden | sultani hülül edip anlar Nevruza ga- tarı meskük altın korlar Şah dahi eli fından yapılan Nevruziyelerin başlıca- lile ol altını karıştırıp bir kabza alup ları lohuk şekeriyle münasip miktarda iptida vezire verüp sonra bilcümle olmak üzere karanfil, |dokunmuştur deyu halk — biribirlerine lokok şekeriyle kezalik mütenasip mik- teberrük deyu ihda ederler. Bu kulunu- / tarda misk «darçın, karanfil, - amber» İzu tahvil gecesi davet ettiler itizar &-| tuhu gayetle az «lavanta ruhu» kişniş- |dip gitmedim.» ten mürekkepti. Bu şeker daha doğru- su macun ağzı kapaklı kâselere konu- lur. Ne vakit yenileceğine dair yaldızlı olarak matbu bir de tarifname kâsenin kapağına kurdelâ ile iliştirilirdi. * Neyruz- Yani ilkbahar - dolayısıyla tebriki havi yazılan kasidelere, edebi- yat ıstılâhları arasında — «Nevruziyen denilirdi. Rami paşanm oğlu Refet be- yin Damat İbrahim - paşaya - yazdığı * Nevruz günü yenilmek üzere yapı- lıııı bir nevi tatlıya «Nevruziye» deni- lir. İranda makbul olan Nevruziyenin tertibi usulüne — «Heftsin» — denilir. İlk harfleri S olan yedi şeyden yapıl- dığı için bu ismi almıştır. O yedi gşey şunlardır: şSümak», Sebze, Sümbül, Semek, kakule, babar | huzzarı meclise tevzi edüp — Şahın eli amber, gül yağı, vanilya'dan ve yahut | İşte bunlardan mürekkep olarak bü- Nevruz yük ve küçük muhtelif nevi ve şekilde| — Hoşâ irişti meşâmı deme demi Nevruziyeler yapılmakta — ve ayrıca | Menus tertip edilen Nevruziyelerin — ortasına | Dağ Bdi Si da canlı bir balık konulmaktadır. *U urmxl'.mden - Yukarıdan beri verilen izahattan, | — Kurunca barigehi Şahı Ekremi esası İranlılara ait olan Nevrüzun tat-| Nevruz hıya taallük eden kısımı Osmanlı Türk-| — Nizamı taze bulup mülketi sahn lerinde ve hassatan İstanbul Türklerin- şimdi de cari idi. İstanbulda eczacılar tarar Yetişti vakti ferahfezayı hurremi Nevruz Bisatı işretini bastı bezmi şevketmiş Seriri hıttai bağa yine ceminevruz Geyüp kubayı rebiisini gülüşâdi Nişini gülbün &6lup oldu hemdemi Nevruz Taravetiyle yüzü güldü gönceibağın Olunca mazharı feyzü Mükerremi Nevruz Açıldı bahtı yine siyâh dilin Olup karini atâyayı Hurreminevruz Harimi bağ o kadar cilverizi şekv olmuş Ki görse bâğı bihişt ola mahremi Nevruz Mehmet Zeki
