21 Ekim 1934 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9
SON POSTA İTTİHAT »- TERAKKİ B inci kasımn No. 94 Ker hakkı mahfuzdur. & Ziya Şakir ç S1 - 10- 924 Nasıl Doğdu?.. Nasıl Yaşadı?.. Nasıl Öldü? Ağacanyanın Evindeki Araştırmada Mühim Vesikalar Bulunmuştu.. Kafkasyadan —hücum — ede- cek Rus orduülarının - tazyikile geriye çekilmiye mecbur kalacak olan Türk ordusunun arkasında bir cephe almak lâzımdır. Keza, Ingiliz ve Fransız donanmaları tarafından Çanakkaleye — asker çıkarılacağı zaman da, Çanakka- lenin Anadolu sahilindeki müda- faa hattının arkasında bir İsyan çıkarılmalıdır. 6 —(Bu madde, Kafkasya- daki Rus ordusuna ve oradaki ermeni (intikam) ve ((istihlâs ) alaylarına iltihak edecek gönüllü- lere ait bir takım talimatı ihtiva ediyordu.) Bu talimatnameden gözü açı- lan hükümet, ( Ağacanyan) ın evinde daha dikkatli ikinci bir taharriyat — daha —İcra ettir- miş, bu —defa daha —mühim birtakım evrak elegeçirmişti. Bu evrak, umumi! ihtilâl komitesinin bütün eşrarını ifşa ediyor, mey- dana çıkan ve ekserisi Istanbu- lan maruf simalarından mürek- kep olan (260) kişinin İsimlerini bildiriyordu. Divanıharp müstantiki Vehip Bey tahkikatı büyük bir dirayet ve ehemmiyetle iİdareyo başla- mış; Hırant Ağacanyanın İstintakı neticesinde, şu hakikat anlaşıl- mıştı: Ermeni siyasi fırkaları ittihat etmişler ve müşterek bir ihtilâl komitesi vilcuda — getirmişlerdir. Bu komitenin riyasetini, Mısırdaki Bogos Nobar Paşa deruhte ey- lemiştir. Teşkilâtın başında ikisi Hınçak, ikisi Taşnak ve diğer ikisi de Ramgavar fırkalarına mensup altı azadan mürekkep bir heyeti fa'ale vardır. İstan- buldaki — teşkilât — idare eden (doktor Benet ) tir. ( Tekirdağ Mob'üsu Muratyan ) ile ( Sabah gazetesi — başmakale — muharriri Diran Kelekyan ) ise, b.. ihtilâl komitesinin mürakıp ve müşaviri vazifelerini ifa etmektedir.| Hırant Agacanyanın bu itira- fatı Üzerine derhal icap eden yerlerle ( Pozantyon ) İsmindeki Ermeni gazetesinin matbaası ba- #ılmış, araştırmalar yapılmış, ko- mite mensuplarının isimleri kâ- milen anlaşılmıştı. Bunu müteakıp tevkifat başlamıştı. İlk partide tevkif edilenler arasında doktor Benet, doktor Emirza, Diran Kelekyan, doktor “Torkomyan, meb'uslardan Dagavaryan, Mu- ratyan, Vartekis, Posta ve Tek graf Nazırı Oskan Efendiler - ile diğer bazı mühim simalar vardı. Yine meb'uslardan Zöhrap ve Hallaçyan Efendiler ortadan kay- bolmuşlardı. Tevkifatın adedi, bir iki gün zarfında iki yüz kişiyl bulmuştu. Istanbulda bu hadise cereyan ederken vilâyetlerde de mühim bir faaliyet gösteriliyordu. Isim« leri İstanbul heyeti merkeziye- sinde kayıtlı olan ve muhabere komitecilerin kulüplerinde | taharriyat yapılıyor.. — Bu ihtilâl teşkilâtmın —nekadar geniş ve cüretkârane esaslara istinat ettiği | anlaşılıyordu. | Bu vaziyet karşısında hükümet İ tutulan ermeni evrakları emirlerile ricali ve ittibatçıların erkânı ka- dar — Almanlar da — şaşırın şlardı. Karargâhı umumideki — Almanlar, tehlikeyi çok büyük görüyorlar; ihlilâl - ve casusluk — teşkilâtının bukadar tevessü etmesi do!ayısile artık ermeni milletinden tek bir ferde bile emniyet ve itimat edi- lemeyeceğini ileri sürüyor arcı. Divamharp, Istanbulda teckif edilen ermenileri derhal muha- keme etmiş.. Ihtilâl terlibat ve teşkilâtında, — Anadoluda — İsyan eden çetelerin harekâtında, ve bilhassa (Van) faciasını hazırlıyan esbap ve tahrikâtta fi'len alâka- dar görülen 31 Ermeni komite- cis'ni idama karar vermişli. Cü- rümleri — bu derece ağır cezayı müstelzim olmıyanlar ( Ayaş )a gönderilmiş, — suçsuz olanlar ise büsbütün tahliye edilmişti. Fakat, iş bununla bitmemişti, Takibattan her nasılsa yakasını kurtarabilen çetelerle, Kalkas a merkezinden — kat'i emir alan komiteciler, son bir Üümitle işe girişmişlerdi. — Ayni — zamanda Mısırda, Bulgaristanda, Kafkasya- da neşredilen beyannameler, ga- zetelere — yazılan hitabelerle de bütün Ermeni — milleti İsyan ve ihtilâle davet olunuyor; ( İradei — ezeliyel ilâhiye ile bütün Ermenilerin — katagigosu, ve ( ÂArarat ) ana kilisesi kürsil muallasının patriki efbamı beşinci Kevork - hazretleri ) — tarafından Türkler a'eyhinde sâdır. — olan (Mukacdes cihat) fetvası, katog'- gesluak makamının resmi - organı olan (Ararat mecmuası) vasıtasile (Anakilise) nin (bilamum hakiki evlâdı) olan — ermeni milletine (namı İsa) ya olmak Üzere duyu- rulmiya çalışılıyordu. Tehlike büyüyor, önüne geçil- mez bir hal alışordu... Bazı yer- lerde hayatla-ından memnun olan ve Türklere karşı ka'plerinde sam'mi mu'abbet zail olmıyan bazı hakiki Ermeni vatandaşları, bütün bu tahrikâta âmil olan komitecilere karşı isyan etmek istemişlerse de korkunç tehdit ve intikamlara hedef ormuşlardı. Bursada bir vakitler mektep muallimliği ve hükümet memur- luğu yapan ihtiyar bir Ermeni, taşkınlık eden gençlere nasihat vermek yüzünden komitecilerin in- tikamına maruz kalmış; bir gece Setbaşı köprüsünün üstünden dere- ye alılmış ve parçalanmıştı... Ermeni | unsurunun hükümet ve Türkler- den memnun olan zümresi, adeta iki ateş arasında ka'mıştı. Komite- cilerin amâline hizmet etmeyen ler ölümle tehdit ediliyorlar; bun- lara uymak mecburiyetinde kalan- lar ise, hükümetin takibatı karşı- sında titriyorlardı. Komitecilerin ( bu tahrikâtı bütün Ermeni mi- letine tepmil etmeleri | pek müş- kül bir vaziyet ihdas etmişti. ( Arkası var) Eski Günlerden Kalma Bir Hayal Alman — Imparatorluğunun o haşmetli günlerinde her sene Kiyel Hmanında, bizzat impara- torun Friyaseti altında deniz eğ- lenceleri yapılırdı. Bu eğlencelere hemen bütün filo ile bususi yat- lar iştirak ederlerdi, liman — gün lerco çeşit çeşit müsabakaların vecdi ile çalkanırdı. Fakat mu- harebeyi müteakip Alman İm- paratorluğunun tahtı göçünce bu -— -. Denizyolları İŞLETMESİ Acentoleri : Karaköy Köprübaşı Tel, 428362 — Sirkscl Mühürdarsade Han Tek 72740 iskenderiye Yolu ANKARA vapuru 23 Birin- ci Teşrin SALI” günü 11 de Portsaite kadar. "6928,, müsabakalara bir müddet fasıla verildi, adeta unutulur gibi oldu. Fakat Almanlar bu eğlenceleri tekrar ihya etmeyi düşündüler ve en parlağını da bu sene yaptılar. Bu gördüğünüz resim, Karlsruhe zırhlısından alınmıştır. Eğlenceler münasebetile biriken yatları göz- termektedir. Bu yatların sayısı (530) dır. h İstanbul — İkinci İflâs Me- murluğundan; — Galatada Mahmu- diye caddesindö sobacı Antuvan Fos- kolo Efendinin yapılan satışı üzerine tanzim kılınan cetvel idare heyetince daireye tevdi kılınmıştır. bu cetvele mazaran alacaklılara tevzi ödilecek bir para olmadığı gibi tasfiye edile- | cek başka bir mal da olmadığından masanın kapatılması için mahkeme- ye müracaat edileceği bilinmek üzere ilân olunur. | seyinin ayni Su ikast j'ahkikatı Fransa, "Paveliç’i Italya Hükümetinden İstedi ( Baştaralı 8 iuci yüzde ) tarafından takip olunan yakınlık ve teşrikimesai yolunda yorulmaz bir azmile devam ve taahhüt ettikleri esaslar dahilinde kat'i- yetle yürümeyi kararlaştırdıkla- rını tasrih etmişlerdir. * Gerek Kıral Karol, gerek Yugoslavya birinci naibi Prens Pol Küçük İtllâf konseyinin ka- rarlarını - tasvip etmişlerdir. D- ğer taraftan —Yunanistan Ha- riciye Nazırı M Maksimos ta dört Balkan devletinin daimt kon- mealdeki tebliğini okumuştur. Bir. Kadının İfşaatı Bir Fransız gazetecisi, Hırva' ihtilâlcilerinden Paveliç'in dostu Güstav Perçek'in metersi Jelka Pogorelek ile görüşmüştür. Bu kadın, sevişerek hayatına karıştığı Perçek'ten, işlenen cina- yetler Üzerine ayrıldığını ve yapı- lan tehditlere kulak asmadığını söylemiştir. Gerek Paveliç, gerek Perçek Macaristanla İtalyanın bi- rer ajanından başka birşey değil- dirler, Çünkü ben, Perçek ile bi- tün İtalya, Avustunrya ve Maca- ristanı dol'aştım. Hayatımız. bir. cehennemden farksızdı. Nihayet yanından kaç- maya karar verdim. Yanımda bir Macar pasaportu vardı. Bununla Amerikaya ettim. Onlar, mütemadiyen taopladıkları paraları Htalyan ve Macar bankalarına yatırıyorlardı. Ben, onları Hırva- tiştanın — düşmanlarına — satılmış biliyorum. Macaristana Ültimaton Verilmemiş Bolgrat, 20 (ALA.) — Yugos- lav hükümeti tarafından Macaris- tana hiçbir. Ultimatom verilme- miştir. Havas ajansının Belgrat mu- habiri, ecnebi membadan çıkan ve Yugoslavyanın güya Marsilya suikasti neticesinde tatmin edici bazı şeyler istiyen bir olülmatom verildiğine dair şayiaları katiyen tekzip edecek vaziyette olduğunu söylemektedir. Soğukkanlılığını muhafaza eden Belgrat siyasi mahafili böyle bir şey düşünmüş değillerdir. ve mes'uliyetleri tesbit eden tahkikat bitmeden hiçbir. şeye teşebbüs edilmiyeceğini söylemişlerdir. İyi bir menbadan söylendiğine göre, meselenin, hattâ milletler cemiyetine bile sevkedilmesi muh- temel değildir. Bir Noktayı Tasrih Bükreş, 20 (A.A.) — Marsilya suikastinden evvel orada ikamet etmiş olan zatın Ustaşi'lerin reisi Paveliç olmayıp M. Jorj Pavelesen isminde bir Rumen olduğu ve isimlerin benzeyişinden — dolayı Paveliçin Marsilyada ikameti zan- nının meydan a'dığı anlaşılmıştır. Paveliçi Fransa İstedi Marsilya, 20 (A.A) — Kral Aleksandı'ın katli tahkikatı ile meşgul müstantik, Ustaşi Tetbhiş Cemiyeti Reisi Pave'iç'in Torine- den — Marsilya'ya naklini etmiştir. Annesi, 20 (A. A.) — Sen Julyern İstasyon memurlarından birisi Pavleviçi resimlerinden hiç tereddüt etmeden tanımıştır. Me- firar mur 4 teşrinievvel 1934 te kendi- l talep | Maznunlardan Malni sine Belgrat için bilet verdiğini söylemiştir. Görünüşe bakılırsa — Paveliç Fransadan — sulkastten — evvel ay- rılmış ve Fransız polisinin talebi tevkif edildiği — Italyaya Londra Deniz Konferansı ( Baştarâfı S incl Amerikalıların. büyük ve Atlaş Okyanoslerında — mü”nfan — edilecek geniş sahilleri vardır. Bunun hari- cinde Uzak Şari böyük menf: lara sahiptirler. Fazla üseül olmadığı için — hareket y fazla büyük gemilere ihtiyaçları vara dır. Japonya ise Çin deniz'nde mutlak hâkimiyet peşindedir. Ayr.ca Büyük Okyanosta çok müteyakkız — bulun- ması icap ediyor. Binsenaleyh hem sör'atli, hem de kudretli kruvazör ve hattı harp ge- milerine lüzumu vardır. İngiltere bükümeti, hattıharp ge- milerinin tonajını 25 bin, krusvzğr- lerinkini de (7) bin olmak üzere tem- dit etlirmek isteyor. Amerika 35 bin ve 10 lin toni âto isteyor. Japonya İse umumi bir tonilâto miktarı İste. yor. Bu süretle istediği miktarda, istediği haciımde gemi yapmak imkâ- mını elde etmiş olacaktır. Buna mü- yaffak olamazsa Denizaltı gemileri için 80 bin tonilâto, kruvazörler için de Amerika ile müsavat talebindedirler. yüzde ) Vaş'ngton ve Londra mu- bu üç devlet arasında şu blabeti kurmuşturı İngiltere 5 Amerika 6 Japonya 3. Jsponya buna muhaliftir ve yeni bir muahede yapmak İsteyor, bunu isterken de tecivüzi silâhların tahdit, tedafüi olanların da arttırılmae sını taraftar ir. Bu, Japonyanın işine elverivor ve diğerler.ninkine elverme. yor. Ziro, Jepon hükimiyetini Çin de- nizinde kurm:ya yarayacaktır. Be moktadan bir anlışma imkânı çok zo: üyor. — Süreyya PAZAR Hızır 31 21 inci TEŞRİN 934 169 Arabi an İl2 — id1 1854 MA 39 sunsall İD 164 a8 Güneş VZ SSİ6 47 Öğle |651 DAD 56 asndi Uündü (9 37
