19 Ekim 1934 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9

Ziya Şakir & inci kısım Her hakkı mahfuzdur. İTTİHAT » TERAKK Nasıl Doğdu ?.. No. 92 19 - 10- 984 SON POSTA Nasıl Yaşadı?.. Nasıl Öldü? Ermenice Bir Gazetede Dikkate Şayan Bir Mektup İn ( Şitak) ta OÖsep isminde bir mektep hocasının hareketile baş- hyan isyan (Kövaş) kazasma sira- yet etti. Şıtak - Van - Bitlis telgraf telleri derbal kesildi. Ci- vardaki karakollar basılarak jan- darmalar kümilen katledildi. Türk ve Kürt köylerine karşı geniş mikyasta bir katliam başladı. Artık kazalarda bulunan asker ve jendarma müfrezelerite teşkilâtı mahsusa kuvvetleri, ya imha edi- mişler veyahut çekilmeye mecbur kalmışlardı... İsyanın sür'atle bü- yümesi, hükümeti tamamen şaşırt- mıştı. Vilâyet merkezindeki son inzibat ve asayiş kuvvetleri de isyanın baslırılması için yola çıka- rılmıştı. Bu suretle de komiteciler, arzularına muvaffak — olmuşlardı. Şehrin bu suretle müdafaa kuvve- tinden mahrum kalması üzerine, orada da derhal ihtilâl patladı. İlk harekette, ( beş bin ) silâhh komiteci ortaya atıldı. (Hamit ağa kışlası) na müessir bir âteş açıldı. Küçük karakollardaki efrattan bir fert bile sağ kurtulmadı. (İçşehir) e taarruz başladı. Osmanlı bankası, Düyunuumumiye, reji, posta-telgraf daireleri, bir anda bombalarla havaya atıldı. Islüm mahalleleri- nin her tarafımı insafsız alevler sardı. En güzide komitacılardan yedi yüz Ermeni fedaisi, ( Van kalesi ) ne karşı bombalarla bir hücum yaptı. — Firsat bülüp ta buraya iltica edebilmiş olanları imhaya başladı. (Hayestan) ismindeki ermeni gazetesinin 6 Temmuz tarih ve 25 numaralı nushasında, - ihtilâl merkezinin raporlarına nazaran - bu kanlı facin şu suretle tasvir (- -.. biz düşmandan yirmi- den fazla mevki zaptetlik. Isyanın dördüncü günü, en büyük muzaf- feriyeti ibraz eyledik. Hamit ağa kışlasında infilâk ta ogün oldu. Biz, kışlanın temeli altına bir bomba koyduk. Bomba, ateş aldı. Fakat binayı tamamile tahrip ede- medi. Gece, kışlaya ateş - verildi. Askerin bir kısmı (ki bunlar, hu- dutlardan gelen ve tedavi edil- mekte olan ağır yaralı Türk askerleri idi) bu yangında yandı. Bir kısmı da, gecenin karanlığın- dan istifade ederek kaçtı. Hücuma kalkışan hükümeti, ric'ata mecbur ettik. (Asker, jan- darma ve eli silâh tutan ahaliden mürekkep) altı bini Mmütecaviz olan hükümet kuvveti, takriben bin mecruh ve maktul verdi. Bü- tün tarihimizde böyle şanlı müsa- deme kaydolanmamıştır. (Goçnak) adını taşıyan ermeni gazetesinde (Van) dan yazılan 24 Mayıs 331 tarihli mektup: (... Nisanın 7 inci günü baş- hyan harp, 23 gün devam etti. Türklere galebe çaldık. Kaleyi zaptettik. Bütüa kışlalarla 10 top aldık. Kışlalarla hükümete ait bi- naları yaktık. Üç gün sonra Rus ermeni gönüllüleri ve bir gün sonra Rus ordusu buraya geldi. Şehirdeki haneler'n hemen büyük bir kısmı yanmış; yanmıyanların Üst katları da top ateşinden ha- ryap olmuştur. Vanda ancak (1500 kadar kadın ve v çocuktan başka S Türk kalmamış- tır.| Bunlar, Ame- rika mıntakasın- da muhafara edi- Jiyor. Rus ordu- su tarafından yi- yecek veriliyor. (Aram) Van vali- si olmuştur. Bi- tün davalar er- meni İisanile gö- rülüyor. Köylere ve — kasabalara, ermeni memurlar gönderiliyor.| Müteferrik er- meni vesaikinden çıkarılan — par-« çalar: (Kafkas h- divi (Kont Vara- nof Daşkof) un telgrafnamesine göre, mahalli mezkür — ahalisi tarafından (Aram paşa ) — namile yadolulan Aram Manokyan, (Van mutasarrıfı) tayin edilmiştir. Mu- maileyhe, — me- murlarını erme- milerden teşkil etmek salâhiyeti verilmiştir.| (Hayestan gazetesi - numara 26 6 Temmuz 1915) (Düşmanın kül olmuş kışlala- rına şu, adetleri sayılamıyacak derecede olan zayiatına bakınız!, Askerlerimizin kahramanane mu- kavemetine bakınız.. — kalbiniz, ümit ve cesaretle dolu olarak milietin yeniden hayat bulması bayramına hazırlanınız. Yaşasın ermeni askeri.. Yaşasın ermeni milletil... (Van müdafaai milliye komitesi raporu) 10 Nizan 1915 (Dün akşam ( Ararotz) m merkezinde üç mevki daha ka- zandık. Birçok Türk öldürdük. Geceleyin, ileri mevzileri yaktık. Ç13 Nasan tarihli ayni raporun, 3 üncü maddesi | (Bu gece bombalar ve lâ- ğımlarla, — tütünciyan — mevzi- mizin karşısında bulunan ( Te pal molla)'nın hanesini berhava etmeye muvaffak olduk. Burası, İstanbul 6 ncı hukuk mahke- mesindem: Kumkapıda Nişancada Havuzlumencit sokak Sağır İsmail ağa hanesinde mukim; Canbaz Necml Ef. Ramide Hizirbey sokağında 18 numaralı hanede muükime Kadriye hanımı - tarafından — aleyhinize açılan nesep ve nafaka davasında ikamet- kâhınızın meçbuliyeti hasebile hukuk asulü mubhakemeleri kanununun 141 inci maddesi mucibince davetiyenin 15 gün müddetle ilânen — tebliğine karer verilmiş olduğundan ve dave- tiyeuin bir nushasımın dahi mahkeme divanhanesine talik edilmiş bulundu. gundan tahkikat günü olarak tayin olunan 15 Teşrinisani 934 - tarihine müsadif Perşembe günü sast 10 da mahkemede harzır bulunmadığınız ve- ya hir vekil göndermediğiniz takdir- de tabkikatın gıyabınızda —bakılacağı tebliğ makamına kaim elmak Üzere ilân olunur. (143) tişar Etmişti.. Hınçak koritesi fodailerindeu Apet ve Antrasyanın hatırası için yapılan bir tablo (Bir Ermeni mektebinde tiyatro perdeal olarak ::rklırh en kuvvetli bir mevzil (14 Nisan tarihli ayni Faporun 6 imc; maddesi ) Ayni mealde olan binlerce vesaiki buraya dercetmekle bu bahsi daha fazla uzatmaktan icti- nap ediyoruz. Tamamen elde mevcut olan bu vesaik mektedir ki, Van ile Bitlis havas lisi, birkaç gün zarfında, her tara- fından dumanlar tüten, alevler yük- selen bir maktel haline girmi: _(Aîxhıı var) Randevu Evleri Ahlâki zabıta memurları son bir hafta içinde şehrin muhtelif semtlerinde gizli olarak İşleyen 6 randevü evini kapatmışlardır. Bu evlerde pek genç yaşlarda ve hastalıklı kızlar bulunarak - haş- taneye sevkedilmişlerdir. Bu gizli evleri işletenler de mahkemeye verilmişlerdir. Fraunsızca — muallimi FAZIL Harbiye Ne areti caki mütercimi Feneryolu, Yaverağa sokağı, No. 28 Kıral Dün Gömüldü ( Baştarafı 1 inci yüzde ) Oflena dağının üzerinde yüksel- mektedir. gömülürken bütün halk ağlıyordu. Havanın kapalı ve yağmurlu olması, binlerce insanın cenazenin arkasından gitmesine mani olamamıştır. Belgrat yolları canlı nehirler gibi İnsanlarla ak- maktadır. Gelen çelenklerin içinde altın ve gümüş defne dallarile be- raber alelâde kır — çiçekleri de vardır. Londra, 18 (A.A.) — Belgratta yapılan Kıral Aleksandr'ın cenaze merasimi münasebetile Londradaki hususi ve resmi dalirelerin bütün bayrakları yarım çekilmiştir. MasaaeSeRL eC AESAEAADECENAENEESEDELAARESARDE yte 9 Marsilya Faciası Esrarengiz Dilber Kadın Da Yakayı Ele Verdi ( Baştarafı 8 inci yüzde ) günü küçük Piyer arkadaşlarile bahçede oynuyordu. Fakat bir ara durakladı. Hiçbir sebep yok- | ken neş'esi kaçtı. Sonra tekrar | I oyununa başladı. Hâdise okadar ani olmuştu ki etraftakilerin naza- rıdikkatini celbetmişli. Bir müddet sonra mektebin müdürü gazeteler vasıtasile cinayetten — haberdar oldu. Fakat işte mubalâğa oldu- ğunu zannederek mektepte şüyu- una bir müddet mani oldu. Ertesi gün erkenden çocuğun mürebbisi mektep idaresine mü- racaatla Piyerin Sırbistana gide- ceğini söyledi. Çocuk uyuyordu. Müdür onu uyandırdı. Bunun için bir sebep arayordu. Bu müddet zarfından kahvaltı ha- zırlanmıştı. uk karnını do ruürken ":ğııçı:c açmıyordu. g: sütlü kahve içmek istemiş, :ıkık yudumlar boğazına düğüm- lenmişti. Müdür bu arada baba- snın hafif bir kaza geçirdiğini söylemişti. Çocuğun — teessürü büyüktü. Valizler süratle hazırlan- di. Otomobile bindiler. Fakat binmeden evvel küçük — Piyeri kollarından tutup otomobile çıkar- mak Jlâzım gelmişti. Otomobil 100 kilometre süratle ilerliyordu. Şoförün yanında bir adam vardı. Bu, bir İngiliz polis hafiyesi Idi. Çocuğun yanında da mürebbisi Mister Parro. Yugoslavya Sefaretine vardıkları — zaman bayrağın yarı yarıya inik olduğu- nu gördüler. Çocuğun gözlerinde bir damla yaş belirmişti. Birtürlü düşmüyordu. Orada Riç oteline gittiler , ve İkinci Piyer, herkesin hürmetkâr — selâmları — arasında büyök annesi eski Romanya K- raliçesi Mari ile karşılaştı. Bu derece azap kâfi gelmişti. Ağla- yarak büyük annesinin kolları arasına atıldı. Tahkikatın Son safhası Marsilya, 18 (A.A.) — Marsil- ya cinayelinin faili Kalemenin şeriki cürümleri olan Ratiç ve Pospişil dün gece Annesi hapis- hanesinden Marsilyaya — getiri- mişlerdir. Pospişil'in istiçvabı neticesin- de dört tethişçinin 29 Eylül tari- hinde Isviçee hududunu aşmış oldukları anlaşılmıştır. Bunlar hu- dudu sahte pasaportla geçmişler ve 29 Eylülden itibaren Pariste ikamet etmişlerdir. Pospişil, 9 Teşrinievvel sulkas- tini gazetelerden Ööğrenmiş ol- duğunu söylemiştir. Kendisi Ratiç ile beraber tekrar Isviçre hudu- duna gitmek istemiş ve zabıtayı şaşırtmak için fontenblö'da mola vermiş ve nihayet Annemass'de tevkif edilmiştir. Pospişil, şu sözleri ilâve et- miştir: Pariste ne yapacağımı bilme- diğim gibi arkadaşlarım da ne yapacaklarını bilmiyorlardı. Şayet kralı öldürmek matlup olduğunu bil; olsaydım bu işi yapmak- !ınn“kıı'ly:n geri l.tîıız"ııpuclııı ve mensup olduğum teşkilâtın emrine - itaat eylerdim. Ken- disinin — cinayette — şeriki — cü- rüm olarak ittiham edilmekte olduğunu öğranen Pospişil, kati- yen heyecana kapılmamış ve ted- hişçi teşkilâtımın — tayin edeceği avukatı kabul edeceğini ilâve ey- lemiştir. Mustantik Ratiçi isticvap ettikten sonra onu Poapişil ile müvacehe edecektir. Eks An Provans'ta — yakalan- mış olan Marie Udrof ismindeki kadınla tedhişçiler — teşkilâtı rüc- sasından biri olan Kreamer hak- larında tevkif müzekkeresi isdar ecilmiştir. Belgratta 29 Resmi Heyet Var Belgrat, 18 (A. A.) — Kıral Aleksandr'ın cenaze merasiminde hazır bulunmak — üzere buraya gelmiş olan ve adetleri ( 29 ) a baliğ bulunan ecnebi — heyetler reislerinin dün kâffesi müteveffa kıraln tabutu özerine — çelenkler koymuşlardır. Muhtelif parlâmentolar murah- has heyetleri Yugoslavya parlâ« mentosunu ziyaret — etmişler va orada âyan ve Meb'usan Meclis- leri divanlarının âzaları tarafından kabul edilmişlerdir. Macaristanın Şiddetli bir Tekzibi Budapeşte, 18 (A. A.) — Ma- car telgraf ajansı bildiriyor: Bazı ecnebi gazeteleri, Macar zabitlerinin şeref ve haysiyetleri- ne dokunacak bazı havadisler neşretmişlerdir.. Bu havadislere göre, mültecilerin eski kampı olan Jankaputsıta'da Macar sabitleri Hırvat — muhacirlerine güya bir tedhiş hareketinde bulunmak için ders vermişlerdir. Salâhiyettar Macar mahafili bu haberleri hat'i surette tekzip etmekte ve bunları hainane bir iftira diye tavsif ederek infial İle reddeylemektedir. Tekzipnamede de denildiği gibi bu haberler dünyanın hiçbir tarafında kulak asılmıyacak de« recede saçma haberlerdir. Fransız Cümhr Reisine Alkış Belgrat, 18 (A.LA) — Dün akşamki gazeteler, Belgrat aha« lisi tarafından Fransa Reisicüm- huruna karşı gösterilen hararetli kabulden bahsetmektedirler. Gazetolerin - yazdığına göre, M. Albert Lebrun'ün Prens Pol ile birlikte binmiş olduğu otomo- bil istasiyondan çıktığı zaman halk içinden gelen bir coşkuns Tukla — müşarünileyhi alkışlamış ve yaşa diye bağırmıştır. Ankara ve Şehrimizdeki Ayinle Şehrimizdeki Ayatriyada kilise- sinde olduğu gibi Ankarada da dün Belgratta tedfin merasimi bugün yapılacak olan müteveffa Yugoslavya kıralı Aleksandr haz- retlerinin istirahati ruhu için Yus göoslavya orta elçiliğinde bir ayini ruhani yapılmıştır. Bu münasebetle elçiliğin büyük salonu siyah örtü ve tüllerle ka, Salonun karşı gelen yerine de bir kürsü üstüne müteveffa Kıral Aleksandrın yağlı boya yapılmış bir tablosu konmuştur. Reisicümhur Hz. namına yayer- leri Covdet ve hususi kalem mü- dür muavini Sabit Beylerin bulun- duklar bu dini merasimde Başve» kil İsmet Paşa Hazretleri ile refikaları Hammefendi, Hariciye Vekâleti Vekili Dahiliye Vekili Şökrü Kaya Bey, Vekiller, Ankarada bulunan büyük ve orta elçilerle bu elçilikler erkâmı, Hariciye Vekâleti Umumi Kâe tbi. Numan Rıfat, — Ankara Vali ve Belediye Reisi Nevzat, mevki kumandanı Sıtla paşa, emniyet müdürü Salih bey- ler hazır bulunmuşlardır. Merasimi müteakip — hazırın elçi M. Mirslav Yankoviç ile refikasına taziyet ve teecssürlerini bildirmişlerdir. Ruhani merasim bu maksatla Istanbuldan gelmiş olan Beyoğlu Metrepolidi tarafından yapılmıştır.