29 Ağustos 1934 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9

K » Ziya Şakir Talât Beyin S inci kısımı Her hakk ae İTTİHAT ». TERAKKİ Nasıl Doğdu?.. No. 42 mahfuzdur. 8 954 usyadaki Temasla Nasnl Yaşadı?.. Nasıl Öldü? Müsbet Bir Netice Verememişti .. Fakat artık bu şekli tebdil etme- ye de cesaret gösterilemiyordu. Fransızları memnun etmek için Fransa fabrikalarından birçok toplar satın alınıyor, — Fransız İnşaat tezgüâhlarına altı torpito muhribi İle ikl tahtelbahir sipariş olunuyordu... Bu esnada Fransız- lar da bu temayülü hissetmişler ve Osmanlı hükümetine bir cemile göstermek için bahriye nazırı Cemal Paşayı bahriye büyük manevralarını — görmeye — davet etmişlerdi. Hükümet ricali, bu daveti büyük bir fırsat telâkki eylemiş- lerdi. Çünkü Cemal Paşa bu münasebetle — Paristeki — Fransız ricalile tanışacak.. Hem bunların hükümeti Osmaniye hakkındaki noktainazarını anlayacak; hem de Akdenizde Yunan işgali altında bulunan — adaların mukadderati için — teşebbüsatta bulunacaktı.. Fakat bu parlak Umitler birdem- bire suya düşmüş; Cemal Paşa bu seyahatinden büyük bir inki- sarıhayal ile dönmüştü. Fransa devlet ricali Cemal Paşaya birçok izzet ve ikramda bulunmakla beraber siyasi mukarenet tesisin: den içtinap göstermişler.. Adala- rın muhtariyeti hakkındaki teklifi de — kayıtsızlıkla — geçiştirmişler; hulâsa Cemal Paşayı - göğsüne bir lejiyon donör nişanı takarak » | başlarından savıvermişlerdi. Cemal Paşa İstanbula avdet ettiği zaman uğradığı inkisarıha- yali, arkadaşlarına anlatmış; bu mesele ile meşgul olan zevatın kalplerini, tabildir ki bir endişe ve teessür kaplamıştı... Talisizlik, meydanda idi. Bulgarlar, kendi- lerini aldatmışlar; mağlüp xzaman- larında bizzat ittifak teklif ettik- leri halde, — tehlike — zail olur olmaz, sörlerinde durmamışlardı. (Çar)la Talât Beyin gizli mülâ- katının neticesi hüsntidare edile- memiş; Rus diplomatlarile ciddi bir müzakereye bile girişlleme- mişti. Fransızlar ise, *kuvyel ik- ] kahir darbe kı.r:ıındı tutunacak birer dal ararlarken: sevelerden beri cehle, inada, idaresizliğe, muhalefete kurban olarak sarsıla sarsıla bitabütuvan kalmış olan zavallı Osmanlı hükümeti, bu ölüm kasırgasının amansız savlet- lerine nasıl dayanabilecekti?... Avrupa — devietlerinin - sefer- berlik hareketleri hararet ve ehemmiyet kesbettikçe, Osmanlı devleti ricalinin telâş ve endişe- leri artıyor; coğrafi vaziyeti do- layisile Boğazların her iki muha- rip zümre arasında bitaraflığını muhafaza edemiyeceği anlaşılr yordu. Bu tehdide bir kuvvel müdafaa ihzar etmek elzemdi. Fa- kat İtilâf devletlerinden Umit ke- silmişti. Şu halde ister istemez, (İttifakı müselles) gurupuna baş- vurulmak icap edecekti. Temmuz ayının yirminci günü Babıâlide Sadrazam Sait Halim ve harbiye nazırı Enver Paşalarla dahiliye nazırı Talât Bey başbaşa vermişler, uzun uzadıya bu ci- heti görüşmüşlerdi. Verilen karar üzerine o gece Talât Beyle Enver Paşa, Almanya sefarethanesine gidecekler, sefir Fon Vangenhay- mın ağzına şöylece bir ip ölçecek- lerdi. (Arkam var) Afyondan Antalyaya DemiryolununTemeliCoş- kun Tezahüratla Atıldı Kurtuluş günile birlikte geni hattın temel atılması kutlulanan Afgonumuzdan güzel bir manzara Afyon, 28 — ( Gecikmiştir ) Afyon - Antalya hattını n vaz'ı esas resmi, Afyonun kurtuluşunun 12 nci yıl dönümü olan bugün (evvelki gün) dört vilâyet, Afyon, Burdur, Isparta ve Antalya halkı mümessillerinin coşkun ve sevinç tezahüratı arasında yapıldi. Nafıa müsteşarı Arif Beyin riyaset ettiği bu merasimde Antalya mebusları haiyesile meşhur olan ve en bü- | Rasih, Numan, Haydar Beyler bu- yük Fransız muhibbi — tanınan - Cemal Paşanın teklif ve - temen: nilerine karşı omuz - silkivermiş- kerdi. Şu halde?... Eğer bu vaziyet, dünya sükün Ve asayişinin devam — ettiği bir l-l.lıııdı tehaddüs etseydi, ke- ve şükün ile münasip fırsatlara intizar edilir. Daha mü- Bait — zetzinler y vi aa — ittifak müzakerelerine ilebilini: Halbuki: O eınıd.'laısı;ı:'"ı::î; haziran ayının 28 inci pazı Avusturya-Macaristan ııı:ıîî::ı? nun veliahtıArşidük, I"udinını) ile- zevcesi (Saray Bosna) da (Prinçip) İsminde genç bir Sırp komiteci- sinin kurşunile katledilmiş.. Sa- lunmuştur. Burdur mebusu Mstafa Şeref Bey, bu işlerde gözetilen gayenin büyük ehemmiyetinden bahseden bir nutuk söylemiştir. Bundan sonra Afyon mebusu Ziya Nuri Paşa, söylediği bir nutukta başlamak üzere olan bu büyük eseri ve onu başarmak için çalışan şefleri selâmlamıştır. Afyon lisesi müdürü Sami Bey, Afyonu Antal- yaya bağlıyan, Ankarayı Akde- nize getlren, Akdenizi Ankaraya götüren yolun başındayız, diye başlıyan heyecanlı bir nutuk söy- lemiştir. Isparta mebusları Mükerrem, Ibrahim, Kemal, Turan, Hüseyin Hüsnü, Alyon mebusları İzzet, raybosna sokaklarına dökülen iki | Ülvi, Kara Osman, İzzet, Haydar Avuç kanın aksinden, bütün cihan ufuklarında kızıl bir tehdit rengi büsüle — gelmişti... Rusya, Almanya, Fransa, İngil- tere ordularına seferberlik emir- leri verilmiş, dünyanın (en meş'- um felâketi) nin, ilk emmareleri a En zikudret ve haşmet dev- Avusturya, | Afyon beylerle Ziya Nuri Paşa da hazır bulundukları halde saat 16,45 te istasyonundan — hareket eden bususi bir tren, heyeti vazı- esas resminla — yapılacağı — eski İzmir istasyonuna götürmüş ve orada toplanan binlerce — halk, başta bando olmak üzere bir askerl müfreze, müsteşar Arif tler bile, gittikçe yaklaşan bu | Beyi ve heyeti — selâmlamıştır. Vazesas resmini yapmadan evvel Arif Bey söylediği bir nutukta ezclimle: “— Yapıcı ve yaratıcı irade- mizin yeni bir zaferinin başladığı noktadayız. Türke ilk ileri ku- mandasını, yüce Gazi, bu toprak- ların üstünde verdi.,, demiştir. Hatip, dünya ile — dönüp tekrar bize gelen 27 Ağustosun bu sene ikinci bir bayram daha getirdiğini, çok heyecanlı bir ifade ile söylediği bu nutukta, eşsiz ve şanlı Türk ordusunun zaferini kutlularken ayni yerde Türk mühendislerinin, Türk serma- yesinin, Türk işçisinin yüksek ka- biliyetini selâmlamıya hazır bu- hkunanları davet etmiştir. Afyon, 28 — Vaz'ı esas res- minde Antalya Meb'usu Rasih Beyin söylediği nutuk, çok sa- mimi coşkun hislerin bir ifadesi idi. Bilhassa, bugün burada vaz'ı esas resmi ylPıîllll :î hi:l ';;I e böyle güzı :::::, y:.l:pılıı:ılı olan Afyon - Antalya hattının mıntakası olan güzel cenup — vilâyetimizden bahsederken — Antalyanın — çe- şit mahsullerinden yapılmış — gi- zel bir demeti göstererek de- di ki: “Bu enfes mevyaları burada da Mısırda, — Basrada olduğu kadar mükemmel yetiş- tirmek imkânı vardır. Görüyor- sunuz ki, muz, Hindistanda, Af- rikada nasıl yetişirse, sevimli ve gözümüz — kadar — kıskandığımız Antalyada da böyle yetişir.,, yal evvelki bü- rı a diğini anlamışlardı. Bugün, on iki taarruzun dördüncü günün- deyiz. Bugünün umumi manzarası şuduür: -Düşman kuvvetleri, ric'at hatları kesilmek suretile ihata edilmiş, — afyon şimalinde ordula- rımızın dört ta> raftan — çemberi içine girmiştir. 29 — ağustos pok mensup beş firkanın Dum lupınara — doğru çekildiğini gör- müşler ve düş- man büyük kıs- minin son müda- faayı yapmak için Dumlupınar hat- tını tutmak işte- Bu suretle düşmanın büyük kısını Izmire çekilmek fırsatını bulmuş olacaktı. Gazi Başkumandan — derhal emir vererek, Dumlupınara giden düşman kuvvetlerinin peşlenmesini istemişlerdi. 4 üncü kolordumuzla 3 ve 23 ncü fırkalarımız bu emri alınca cenuptan şimale doğru 3 üncü ve 23 üncü fırkalarımız yarı yolda düşmanın iki fırkasile şit- detli bir meydan muharebesine tutuşmuşlar ve neticede düşman fırkaları Dumlupinar — yolundan yazgeçerek şimale çekilmişler, bizim fırkalarımız da Dumlupınara giden yolu kapamışlardı. Bu sıra- da, en mühim bir nokta olan Toklu sivrisinde düşmanın el'an mukavemet ettiği görülmüş, 14, 57 ve Gnucı fırkalarımız derhal taarruz ederek burasını da ele geçirmişler, ayni zamanda 57 nci fırka buradan çekilen düşman kuvvetlerine taarruz edip ( Kap- lanağı ) dağını almış ve Dumlu- pınara çekilmek isteyen düşmanı yine şimale göndermişti., Afyonun — şimalindeki — ikinci ordumuza gelince: Bu ordumuza bağlı 61 inci fırka ile 6 n kol- ordu ve süvari fırkamız bugün düş- manı şimalden çevirmek huşusun- da çok muazzam bir iş başarmış oldular. Cenuptaki süvari kolor- dumuz da şimali garbi istikametine giderek düşmanın gerisini iyice çevirmiş, gerideki sevkulceyş isti- kametlerini kapamıştı. Bu suretle Yunan — ordusunun büyük kısmı cenuptan, garptan, — şarktan ve şimali garbi tarafından tamamen kuşatılmış ve Gazi Başkumanda- nın ihata plânı istenildiği şekilde tatbik edilmişti. Büyük Türk taarruzunun en çetin ve en coşkun merhalesi olan 30 Ağustos harekâtına baş- lamadan evvel size Büyük Gazi- nin 29-30 Ağustos gecesini nasıl geçirdiğini anlatalım. Büyük Gazi bu gece vaziyeti umumi şekilde muhakeme ve münakaşa ettikten sonra şu yaman ve tarihi kararı verdi: Birinci ve ikinci ordularımız ve süvari kolordumuz yarın Yunan ordusunun büyük kısmını cephe- Byük Taarrüğ ördüncü Gün CAYDEMIR çeft l n Bugün Geniş Bir Çevirme Hareketi Başarılmıştı CIRLİK HAMUR İ den ve iki cenahtan sımsıkı ku- Jî şatacak, ayni zamanda ricat hattı İ cak, bu suretle düşman kuvvete : leri tamamen esir edilecektir. İ Gazi Başkumandan bu kararı verdiği zaman gecenin tam yarısı idi. Bu emri ordu kumandanla- rına derhal bildirmek lâzımdı. ve birinci ordumuz bu emri gece yarısından birar sonra almıştı. Fakat o sırada telsiz telgraf ma- kinelerimiz bozulmuştu. Bu yüzden bu mühim kemir ikinci ordu- muza ve süvari kolordumuza veri- lememişti. Vaziyet çok nazikti. Bu zafer emrinin derhal yetiştirils mesine kat'i bir zaruret vardı. Bir taraftan da vakit gittikçe geçiyor ve sabah yaklaşıyordu. Bu vaziyet karşısında Erkânı Har- biyel Umumiye Relsi Fevzi Paşa derhal — otomobiline atladı ve — Şşoföre şu emri verdi: — Son sür'atle “ Beşkarış,, a gideceğiz. a Biraz gonra Müşir Fevzi Pş. Beşkarışta karargâh kurmuş olan — ikinci ordu kumandanının yanın — da idi. Bu suretle tarihi emir tam vaktinde ikinci ordumuza bizzat Büyük Erkâmı harbiye — reisimiz tarafından — yetiştirilmiş oldu. Fevzi Paşa, burada çok dur- madı, tekrar otomobiline atlıya- — rak Kürtköyüne gitti ve ayni emri orada bulunan süvari kolordusu kumandanına da bildirdi. Artık bütün hazırlıklar ve tedbirler tamamlanmıştı. (Arkası yarın) eei eei e örenemema İstanbul Erkek Lisesi Mezunlarının Gezintisi İstanbul arkek lisesi mozun- ları cemiyetindeni 9 Ağustos şembe günü yapılması mukarrer olup bazı idart esbap dolayısile tehir edil vapur gezintimiz. 6 Eylâl Perşembe gü- nü gecesi kat'i şekilde Şirketi yenin 74 numaralı vapurile aşağıdaki program mucibince iera ı:.ıloc:’kür n Vapur tam saat yedii ei l.arn—»[le Beşiktaş, Üsküdar, Ortaköy, Arnavutköy, Kadıkö Bü_vdhdşyı uğe tıyarak, avdette karadeniz - boğazının —