29 Ağustos 1934 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9

B dne Dür miğçs di Ü n n 6 zÜi d a z * Ve OO M DMm İ bir Ça l Kai )İ'ı'l_'v') Ö N rFÜUUDLLA ) d İTTİHAT 5 inci kısımı Her hakkı mahfuzdur. No. 42 29 - 8 934 ve TERAKKİ | Nasıl Doğdu?.. Nasıl Yaşadı?.. Nasıl Öldü? 3 »Ziya Sakir « Talât Beyin Rusyadaki Temasları Müsbet Bir Netice Verememişti .. Fakat artık bu şekli tebdil etme- ye de cesaret gösterilemiyordu. Fransızları memnun etmek için Fransa — fabrikalarından — birçok toplar satın alınıyor, — Fransır İnşaat tezgâhlarına altı torpito muhribi İle iki tahtelbahir sipariş olunuyordu... Bu esnada Fransız- lar da bu temayüilü hissetmişler ve Osmanlı hükümetine bir cemile göstermek için bahriye nazırı Cemal Paşayı bahriye büyük manevralarım — görmeye — davet etmişlerdi. _ Hükümet ricali, bu — daveti büyük bir fırsat telâkki eylemiş- lerdi. Çünkü Cemal Paşa bu münasebetle — Paristeki Fransız ricalile tanışacak.. Hem bunların hükümeti Osmaniye hakkındaki noktainazarını anlayacak; hem de Akdenizde Yunan işgali altında bulunan adaların mukadderatı İçin teşebbüsatta bulunacaktı.. Fakat bu parlak üÜmitler birden- bire suya düşmüş; Cemal Paşa bu seyahatinden büyük bir inki- sarıhayal ile dönmüştü. Fransa devlet ricali Cemal Paşaya birçok izzet ve ikramda — bulunmakla beraber siyast mukarenet tesisin- den içtinap göstermişler.. Adalü- rın muhtariyeti hakkındaki teklifi de — kayıtsızlıkla — geçiştirmişler; hulâsa Cemal Paşayı - göğsüne bir lejiyon donör nişanı takarak » başlarından savıvermişlerdi. Cemal Paşa İstanbula avdet ettiği zaman uğradığı inkisarıha- yali, arkadaşlarına anlatmış; bu mesele ile meşgul olan zevatın kalplerini, tabitdir ki bir endişe ve teessür kaplamıştı... Talisizlik, meydanda idi. Bulgarlar, kendi- lerini aldatmışlar; mağlüp zaman- larında bizzat ittifak teklif ettik- leri halde, — tehlike — zail olur olmaz, sözlerinde durmamışlardı. (Çar)la Talât Beyin gizli mülâ- katımın neticesi hüsnüldare edile- memiş; Rus diplomatlarile ciddi bir müzakereye bile girişileme- mişti. Fransızlar ise, -kuvvel ik- haiyesile meşhür olan ve en bü- yük Fransız muhibbi — tanıman - Cemal Paşanın teklif ve temen- nilerine karşı omuz silkivermiş- lerdi. Şu halde?... Eğer bu vaziyet, dünya sükün Ve asayişinin devam — ettiği bir zamanda tehaddüs etseydi, ke- :ı“ı K ve sükün ile münasip "SACİAFa intizar edilir. Daha mü- Bait zeminler Üzerinde — ittifak müzakerelerine — Çörisilebilinirdi. Halbuki: O esnada (1914 genesi haziran ayının 28_inci Pazar günü ) A vusturya-Macaristan imperatoru- nun veliahtıArşidük, Ferdinant) ile- zevcesi (Saray Bosna) da (Prinçip) İsminde genç bir Sırp komiteci- Binin kur'“nüe kaîledilmi;.. Sa- raybosna sokaklarına dökülen iki &avuç kanın aks]ndgn, bütün cihan ufuklarında kızıl bir tehdit rengi busule — gelmişti... — Avusturya, Rusya, Almanya, Fransa, İngil- tere ordularına seferberlik emir- leri verilmiş, dünyanın (en meş'- üm felâketi) nin, ilk emmareleri belirmişti. En zikudret ve haşmet dev- b etler bile, gittikçe yaklaşan bu | Lı. kahir darbe karşısında tutunacak birer dal ararlarken: senelerden beri cehle, inada, idaresizliğe, muhalefete kurban olarak sarsıla sarsıla bitabütuvan kalmış olan zavallı Osmanlı hükümeti, bu ölüm kasırgasının amansız savlet- lerine nasıl dayanabilecekti?... Avrupa — devietlerinin sefer- berlik hareketleri hararet ve ehemmiyet kesbettikçe, Osmanlı devleti ricalinin telâş ve endiİşe- leri artıyor; coğrafi vaziyeti do- layisile Boğazların her iki muha- rip zümre arasında bitaraflığını muhafaza edemiyeceği anlaşılı- yordu. Bu tehdide bir kuvvel müdafaa ihzar etmek elzemdi. Fa- kat İtilâf devletlerinden ümit ke- silmişti. Şu halde ister istemez, (İttifakı müselles) gurupuna baş- vurulmak İcap edecekti. Temmuz ayının yirminci günü Babıâğlide Sadrazam Sait Halim | ve harbiye nazırı Enver Paşalarla dahiliye nazırı Talât Bey başbaşa vermişler, uzun uzadıya bu cİ- heti görüşmüşlerdi. Verilen karar üzerine o gece Talât Beyle Enver Paşa, Almanya sefarethanesine gidecekler, sefir Fon Vangenhay- mın ağzına şöylece bir ip ölçecek- lerdi. (Arkası var) Afyond;n Antalyaya Demiryolunun TemeliCoş- kun Tezahüratla Atıldı ea SS A bi g GERİME. P İLNg Kurtuluş günile birlikte yeni hattın temel atılması kutlulanan Afgonumuzdan güzel bir manzara Afyon, 28 — ( Gecikmiştir ) Afyon » Antalya hattını n vaz'ı esas resmi, Afyonun kurtuluşunun 12 nci yıl dönümü olan bugün (evvelki gün) dört vilâyet, Afyon, Burdur, Isparta ve Antalya halkı mümessillerinin coşkun ve sevinç tezahlratı arasında yapıldi. Nafıa müsteşarı Arif Beyin riyaset ettiği bu merasimde Antalya mehbusları Rasih, Numan, Haydar Beyler bu- lunmuştur. Burdur mebusu Matafa Şeref Bey, bu işlerde gözetilen gayenin büyük ehemmiyetinden bahseden bir nutuk söylemiştir. Bundan sonra Afyon mebusu Ziya Nuri Paşa, söylediği bir nutukta başlamak üzere olan bu büyük eseri ve onu başarmak için çalışan şefleri selâmlamıştır. Afyon lisesi müdürü Sami Bey, Afyonu Antal- yaya bağlıyan, Ankarayı Akde- nize getiren, Akdenizi Ankaraya götüren yolun başındayız, diye başlıyan heyecanlı bir nutuk söy- lemiştir. Isparta mebusları Mükerrem, Ibrahim, Kemal, Turan, Hüseyin Hüsnü, Afyon — mebusları İzzet, Ülvi, Kara Osman, İzzet, Haydar beylerle Ziya Nuri Paşa da hazır bulundukları halde saat 16,45 te Afyon — istasyonundan — hareket eden hususi bir tren, heyeti vazı- esas resminin — yapılacağı — eski İzmir istasyonuna götürmüş ve orada toplanan binlerce — halk, başta bando olmak Üzere bir askeri müfreze, —müsteşar Arif Beyi ve heyeti — selâmlamıştır. Vazıesas resmini yapmadan evvel Arif Bey söylediği bir nutukta ezcümle: # Yapıci ve yaratıcı İrade- mizin yeni bir zaferinin başladığı noktadayız. Türke ilk ileri ku- mandasını, yüce Gazi, bu toprak- ların üstünde verdi.,, demiştir, Hatip, dünya —ile — dönüp tekrar bize gelen 27 Ağustosun bu sene ikinci bir bayram daha getirdiğini, çok — heyecanlı bir ifade ile söylediği bu nutukta, eşsiz ve şanlı Türk ordusunun | zaferini kutlularken ayni yerde Türk mühendislerinin, Türk serma- yesinin, Türk işçisinin yüksek ka- biliyetini selâmlamıya hazır bu- lunanları davet etmiştir. Afyon, 28 — Vaz'ı esas res- minde Antalya Meb'usu Rasih Beyin söylediği nutuk, çok sa- mimi coşkun hislerin bir ifadesi idi. Bilhassa, bugün burada vaz'ı | esas resmi yapılan ve iki yıl sonra yine böyle güzel bir gün açılışı yapılacak olan Afyon - Antalya hattının mıntakası olan güzel — cenup — vilâyetimizden bahsederken — Ântalyanın — çe- şit mahsullerinden yapılmış — gü- zel bir demeti göstererek de- di ki: “Bu enfes —meyvyaları burada da Mısırda, — Basrada olduğu kadar mükemmel yetiş- tirmek imkânı vardır. Görüyor- sunuz ki, muz, Hindistanda, Af- rikada nasıl yetişirse, sevimli ve gözümüz kadar kıskandığımız Antalyada da böyle yetişir.,, ; üyiik - Hareketi şimalinde ordula- beş firkanın Dum diğini anlamışlardı. Mi ” L ___ î-şA'ı Bugün, on iki yıl evvelki — bü- yük — taarruzun dördüncü günün- deyiz. Bugünün umumi manzarası şudur: Düşman Taarruz: L Ç < Te , Dördüncü Gün Bugün Geniş Bir Çevirme Başarılmıştı | ll || © GENİŞLER. y SN % . 0 he kuvvetleri, ric'at hatları kesilmek suretile ihata edilmiş, — afyon rımızın dört ta- raftan — çemberi İçine girmiştir. 29 — ağustos 922 sabahı, Ga- zi Başkumandan, birinci| ve ikinci Yunan kolordu- larına — mensup lupınara — doğru çekildiğini gör- müşler ve düş- man büyük kıs- mının son müda- faayı yapmak için Dumlupınar hat- : tını tutmak iste- Bu suretle düşmanın büyük kısımı Izmire çekilmek fırsatını bulmuş olacaktı. Gazi Başkumandan — derhal emir vererek, Dumlupınara giden düşman kuvvetlerinin peşlenmesini İstemişlerdi. 4 üncü kolordumuzla 3 ve 23 ncü fırkalarımız bu emri alınca cenuptan şimale doğru derhal taarruza — başlamışlardı. 3 üncü ve 23 üncü fırkalarımız yarı yolda düşmanın iki fırkasile şit- | detli bir meydan muharebesine tutuşmuşlar ve neticede düşman fırkaları Dumlupinar — yolundan vazgeçerek şimale çekilmişler, bizim fırkalarımız da Dumlupınara giden yolu kapamışlardı. Bu sıra- | da, en mühim bir nokta olan Toklu sivrisinde düşmanın el'an mukavemet ettiği görülmüş, 14, S7 ve Gncı fırkalarımız derhal taarruz ederek burasını da ele geçirmişler, ayni zamanda 57 nci fırka buradan çekilen düşman kuvvetlerine taarruz edip ( Kap- lanağı ) dağını almış ve Dumlu- pınara çekilmek isteyen düşmanı yine şimale göndermişti. Afyonun — gşimalindeki — ikinci ordumuza gelince: Bu ordumuza bağlı G1 inci fırka ile 6Gna kol- ordu ve süvari fırkamız bugün düş- manı şimalden çevirmek hususun- da çok muazzam bir iş başarmış oldular. Cenuptaki süvari kolor- dumuz da şimali garbi istikametine giderek düşmanın gerisini iyice çevirmiş, gerideki sevkulceyş isti- kametlerini kapamıştı. Bu suretle Yunan ordusunun büyük kısmı cenuptan, garptan, —şarktan ve şimali garbi tarafından tamamen kuşatılmış ve Gazi Başkumanda- nın ihata plânı istenildiği şekilde tatbik edilmişti. Büyük Türk taarruzunun en çetin ve en coşkun merhalesi olan 30 Ağustos harekâtına baş- lamadan evvel size Büyük Gazi- nin 29-30 Ağustos gecesini nasıl geçirdiğini anlatalım. Büyük Gazi bu gece vaziyeti umumi şekilde muhakeme ve münakaşa ettikten sonra şu yaman ve tarihi kararı verdi: Birinci ve ikinci ordularımız ve süvari kolordumuz yarın Yunan ordusunun büyük kısmını cephe- ı_uchn;R GON GÜNK 10 v oŞ A iir lli GA NUN K /*SF' < ıRı,'ıK © BEŞKARIŞ n'“şa oBAL cîog_ı roKÇ__ığ $£ den ve iki cenahtan sımsıkı ku- — şatacak, ayni zamanda ricat hattı — olan Kızıltaş deresi de kapatıla- î cak, bu suretle düşman kuvvet- leri tamamen esir edilecektir. ğ Gazi Başkumandan bu kararı — verdiği zaman gecenin tam yarısı — idi. Bu emri ordu kumandanla- â rına derhal bildirmek lâzımdı ve birinci ordumuz. bu emri gece - yarısından biraz sonra almıştı. Fakat o sırada telsiz telgraf ma- kinelerimiz bozulmuştu. Bu yüzden — bu mühim emir ikinci ordu- muza ve süvari kolordumuza veri- — lememişti. Vaziyet çok nazikti. — Bu zafer emrinin derhal yetiştiril- — mesine kat'i bir zaruret vardı. — Bir taraftan da vakit gittikçe — geçiyor ve sabah yaklaşıyordu. | Bu vaziyet karşısında Erkânı Har- biyet Umumiye Reisi Fevzi Paşa derhal — otomobiline atladı ve | şoföre şu emri verdi: B — Son sür'atle “ Beşkarış,,a gideceğiz, 4 ü Biraz sonra Müşir Fevzi Pş. — Beşkarışta karargâh kurmuş olan — ikinci ordu kumandanının yanın- da idi. Bu suretle tarihi emir — tam vaktinde ikinci ordumuza — bizzat Büyük Erkânı — harbiye — reisimiz tarafından — yetiştirilmiş — oldu. Fevzi Paşa, burada çok dur- — madı, tekrar votomobiline atlıya- rak Kürtköyüne gitti ve ayni emri — orada bulunan süvari kolordusu —— kumandanına da bildirdi. Artık — bütün hazırlıklar ve tedbirler — tamamlanmıştı. * - (Arkası yarın) 4 Ç Toplantı, Davetler İstanbul Erkek Lisesi Mezunlarının Gezintisi İstanbul erkek lisesi mezun- ları cemiyetinden: 9 Ağustos Par- şembe günü yapılması mukarrer olup — | bazı idari esbap dolayısile tehir edilen — vapür gezintimiz 6 Eylül Perşambe gü- nü gecesi kat'i şekilde Şirketi Hayri- yenin 74 numaralı vapuri!aı aş:ğıdüi_ program müucibince icra edilecektir. ' Vapur tam saat yedide köprüden - hareke'le: Beşiktaş, Üsküdar, Ortaköy, Arnavutköy, Kadıköy, Büyükadaya uğ- — rıyarak, avdette karadeniz boğazının — nihayetine kadar gidilecek vapur sabah- — leyin — saat — altıda köprüye — avdek —