12 Mart 1933 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9

İTTİHAT ve TERAKKİ — Her hakkı mahfuzdur. — ; Tefrika No. 90 Eğer Bunları * apmazsanız Şimdi . Nasıl doğdu?.. SON POSTA : - Nasil Yaşadı?.. Nasıl Ölda?.. Halkı Silâhlandıracağım Selânikte Nâzım Beyin vwe rolmasından birkaç gün evvel, İşkodra heyeti — merkeziyesinde bulunan Sapancalı Hakkı Bey- den merkezi umuümiye gifreli bir mektup gelmiş: (Manastır, Selânik ve Kosava vilâyetleri biribirine muttasıl oldu- ğo için berhangi bir hâdisenin guhurunda biribirlerine muavenet edebilirler. Fakat, biz burada bir köşeye s.kışmış vaziyetteyiz. Her nekadar buradaki teşkilâ- tımız kuüvvetli ise de, bu kuvve- timizin ne dereceye kadar işe yar.yacağınmı — bilmiyoruz. Hem kendimizi, hem hükümetin vazi- yetici, hem de balkın hissiyat ve temayülâtımı tecrübe için küçük bir hareket yapmak İstiyorur. Ne dersiniz?| Denilmişti... Merkezli umumi, bu suale, derhal muvafakat ce- vabı verdi. O günlerde, vali ve mevki ku- mandanı olan Seyfullah Paşan n damadı Kemal B., tesadüfen Bü- yüzbaşıya hakarette bulun- muşfa, Bu mesele bahane ittihaz " edildi. Bir sabah erkenden kı.şla- larda facı acı — Silâh başına... Boruları — çalınmıya — başladı. İşkodra şehrinde bulunan altı ta- bur asker, derhal kışla meyda- prrda içtima ederek silâh çattı. Vali, Seyfullah Paşanın evini bir bölük asker ihata ettk Damadı, evden almarak kışlaya getirildi. Cemiyete dahil olmıyan zabiranla beraber kışlanın bir edasına ke- nularak kapısının önüne, sünyülü nöbetçiler dikildi.., Aymi zamanda bir müfreze asker — tarafından telgrafhbane işgal edildi. zabitam- dan mürekkep bir heyet, makine başına çeçerek İstanbulla muha- bereye şirişti. Valinin, derha! tebdil edilmesi istenildi. Bu vaziyet karşısında şapran İstanbul, makine başında kimlerin olduğunu soruyor: — Burada, şahıs yoktur. Mu- habere edenler, İşkodra fırkal askeriyesini temsil eden zabilan beyetidir. Cevabından başka bir şey öğrenemiyordu. —- Vali ve kumandan olan Sey- follah paşa, (1313 » Yunan har- bi) nde parlak hizmetlerile tema- yüz etmiş bir zattı. Bütün hayatı her türlü şüpheden azade geç miş olan bu temiz asker, bir- denbire patlıyan ve aleyhine bir cereyan alan bu hâdiseden hay- retler içinde kalmış, ne yapaca- ğını gaşırmıştı. Bu isyann neye delâlet edeceğini düşünüyor; fa- kat hiçbir. mana veremiyordu. Nihayet, bu hareketin tamamen bükümet aleyhine olduğunu kes- tirdi; variyeti kurtarmak için bir teşebbüse çirişmek istedi. Kona- gını abluka eden bölük zabitinin gafletinden istifade ederek uşak- larından birini İşkodra müftüsüne gönderdi. Gizlice konağına cel- bettiz — Bu isyan, tamamen pad- şah ve hükümet aleyhinedir. İş- kodralılar ve bütün Artnavutlar, padişahın en sevgili kullarıdır. ı l ı Arnavut Cerçis çetesi Bakınız, sizden asker ve vergi bile almıyor. Padişahın bundan maksadı da, böyle fevkalâde bir ha! karşısında sizin bizmeti- nizden istifade etmektir. Eğer bu isyan devam ederse, Karadağlılar derhal duyar. Silâ- hmı kapan düşman, buraya ko- şar. Rich ederim; balkın, asilerle birleşmesine meydan vermeyiniz SON FOSTA İmtanlıu! BORSASI 1L -3- 1933 Farnlar (estipp kuruş kuruş V te'erlla — T32—| Söküeren tü Hidelar — * G00,00| —3 şilin Ayaa, 77,00 M &. Fransi — V0| | pezeta U 90 liret Sdiz —| | Mark 50,00 90 ir. Belçika — 11€,00| —1 slcti 24,00 X dralıml 25,00| 1 Pengö S- 20 fr. leviçre — &ü —| 20 ley ü X leva 26 00| 20 dimar Uz 1 ilorla &—| 1 Çevoneg —— Çekler Londra — 73000 — | Prag 16,0425 Nev - yorla — 0000 | Viyına 45 Par'e 126 — | Madrit 16150 Kllane 93050 | Berlla 1,99235 Brticaal 308 — | Verzera — (2 Atina 8398 — | Peşte 39075 Cenevre — 2483315 | Büreş — 8045 Safya GTABIS | Belgrat — u 9025 Amaaterdam 1,170l Mesiovra — 1087 Hisss | — vtenetleri Lira Lira İş Bank.(Nama) 10,15 | Anado'uti I00V, 32790 » (Kâmile) İlym | Şörk DY * 465 » WĞena 6 ) Ğ | a. Tramyay — 5150 ee ”'”') Caküdar sa — 1o Şirkati Hayriye 15,00 | Terkos 370 Hali 0,30 | Havogazl Nn Aaadolun60V. D, | Telefoa H » 4S0 2373 | Bomgatl x0 Esham ve Tahvilât Lira SyksAn Blen Tat'leranı Dakhlit 95,75 | Reji vi Düyünü Mu, — 600 | Tramvay 3 Gümrük 850 | Rutın 1870 Saydi maht —— 6460 | Üsulidar v — Wüç— bağdal tertip | 9,25 | Terkes 410 # e MİK2Ş | Elektrik * ee BORSA HARCİ Tahvilât- Meskükal — Lira Türk Altım — 83700 | (Roşatj o kgı » 10,59 | (Vaaltk a Bi> e İnce beşibirim alım ecidiye VCüsleriyer) sar bankaoi (Os B.) 228 ::“"' semalı 40,)) Kalın beşibirdik altın | (e i 4653 “Cümburiyeti düçü | Busar Kr.Fo, Mk88 186, VAziz) Sürdi | a a eRAS 10450 Unamsit) #0 | e e B VN () Yaldız iyaretliler bugda muamele görmemişlir, <üt ni dibl 7 Si gll d hai e İN a İ gae öti ve ne yapıp yaparak bu İsyam da teskin ediniz. Dedi.. Müftü, paşanm yanın- dan çıkar çıkmaz, memleketin ileri gelenlerini topladı. Kışla ci- varında adi bir barakadan ibaret olan mahkeme salonana - geldi. Validen aldığı ders mucibince eşrafa bir nutuk irat etti. İçtimada bulunanların gerek padişaha ve gerek hükümete sa- ğ dakatlerine teminat ald ktan son- | ra, telgrafhanede toplanan zabi- tana haber gönderi, Görüşülmek Bzere iki murahhas istedi. Ko'ağası Rıza, Sapancalı Hakkı, ! mülâzim Vasıf Beylerden mürek- kep bir heyet mahkeme salonuna gitti. Müftü efeodi, yapılan has reketin ne kadar - tehlikeli oldu- ğunu süyledikten sonra; — Azsker, derhal - kışlalarına girmeli.. Vali paşa İle kışlada mahpus bulunan Zabitler derhal tahliye edilmelidir. Eğer bunu yapmazsanız, şimdi halkı — silab- landıracağım ve bunları size ceb- ren yapt racağ'm. Dedi. Müftü efendinin bu amirane ihtarın da, orada biriken halk ta İstirak ediyor: her taraf« tan, bül üm te müzalıeret edile- ceğine dar sesler yükseliyordu. Bu arada, eşraftan cemiyete da- hil olan zevat ta, Müşkül mey- kide kalmışlardı. Üç zabit kendi aralarında va- ziyeti kısaca müzakere ettiler. Müftü ve eşrafla münakaşaya gi- rişmek istemediler. Şiddetli bir nümayişle galebe temin etmiya karar verdiler. li Hakkı Bey derhal bir diktatör tavrı al- dı. Halkın tamamen - İşitebilece- ği bir sesle haykırdı: — Rıza Beyl. 68 inci alayın iki taburunu gimdi katolik ma- hallesine gönderiniz. Bu iki ta- bur, o mahalleyi ihata edecek ve konsoloshaneleri muhafaza ede- cektir. Asker, — sünğü takşın. ahaliden hbiç kimseyi © tarafa geçmiye bırakmasın... Diğer dört tabura da, emir veriniz.. sünğü taksınlar ve cephane sandıkları- mı açamlar.. İlk gösterilecek he- defe hücum için hazırlansınlar... Vasf Beyl. Siz de, 6T inci alayın birincı taburile — kaleye çıkınız. Kale kumandanile bir- leşiniz. Kaledeki topları, islâm maballesine — çeviriniz.. kışlanın üstündeki bayrağa dikkat ediniz. ( Arkası var ) yık * <00 Süyüü- * İrgi'tere Hükümeti tarafından AlU Gz. ne bediye ediler esarin teratası ÇANAKKALE —235 - Yazan: Ceneral Oglander Türkler Ciddi Bir Taar- ruza Gegeceklerdi Ağustos nihayetinde buradaki kuvvetlerde hiçbir taarruz kudreti kalmamıştı. Vazıyat Gitlikçe Fenaslaşıyor Jeneral Hamilton'un, büyük taarruzun akamete — uğradığını bildiren ve 95000 kişilik takviye kıtaatı talebini muhtevi bulunan telgrafi İngiltereye vâsıl olduğu sırada itilâf devletlerinin vaziyeti pek Ümitsiz görünmekte idi. Şarkta Rus orduları Alman « Avusturya taarrarları altında ezi- mekte idi. Ruslar, son muharebe- lerde bir milyondan fazla insan ve 3000 top — kaybetmişlerdi. Grandük Nikoladan €en aşağı rütbeli zabitana varıncıya kadar Ruslar artık Fransız ve İngiliz- lerden ümidi kesmişlerdi ve Lom dra ile Pariste Rusların münferit “bir sulh aktetmelerinden endişe edilmekte idi. İtalya cephesinde, İtalyanların İzonzodaki Avusturya ce; hesini yarmak için teşebbüs ettikleri ikinci taarruz tamamile akim kalmıştı. Balkanlarda, Bu- garistan Almanyadan bir istik- raz aktetmiş, nerede — idise Merkezi devletler lehine muha- rebeye İştirak edecekti. Böyle bir hal ise Almanların Türklere cephane — göndermelerini temin edecekti. Gelibolu — şibihceziresindeki son hezimetin derecesi henüz takdir. edilmediği sıralarda ve Avrapanın — diğer aksamından gelen fona havadisler müvacehe- sinde, İngiltera hükümeti her ne pahasına olursa olsun Bogazları zorlamakta devam — edilmesine taraftard. Çünkü Ruslara mua- venet edebilmek, Türkleri mağlâp etmek ve Bulçarları Almanlara iltibak etmekten men için yegâne çare bu idi. Fakat Jeneral Hamilton'un bu telgrafi — hükümetin — siyasetine aleyhtar o'anların iddialarını büs- bütün kuvvetlendirdi. Uzun mü- nakaşalardan ve Fransızlarla mü- zakereden sonra İngiltere hükü- meti, her ne kadar Jeneral Hamil- ton'a — gönderilebilecek takviye kıtaatı mevcut isede, bütün gay- retin Fransız cephesinde yapıla- cak yeni bir taarruza tevcih edil- mesine karar verdi. Fakat Geli- bolu — şibihceziresindeki orduyu da bu hbhalde bırakmak - caiz değilde Bu vaziyet karşısında Çanakkale — kamisyonu — Jene- ral Hamiltona — istediği —mik- tarın rubunu göndermiye karar verdi ve Lort Kichener de bu ka- rarı tebliğ ederek son bir gay- rette bulunmasm rica etti., Fakat 23 ağustosta Scimitar tepesindeki hezimet haberi gelir gelmez, İngiltere hükümelinin, a2 takviye kıtaatile Çanakkalede bir muzafferiyet istihbsal edebile- ceği hakkındaki -bütün — ümit- lerini kırdı. Jeneral Hamiltonun bu baptaki raparu gayet vazıh ve kat'i idi. İngiliz askerleri bir adım bile ilerileyememişti ve şimdiye kadar vaki olan telefat ile bir- likte bu son hezimet vaziyeti büs- bütün değiştirmişti. - Kendisine daha ziyade takviye kıtaatı çön- derilmesi ihtimali olmadğı için Suvlayı tahliye edip eski Anzac sahasında tedafül bir vaziyet ab mak mecburiyeti hâsıl olacaktı. Hastalık da dahil olduğu halde taarruza geçtiğinden beri vermiş olduğu telefat 40 bin kişiyi te cavüz etmekte idi. Bu sırada Bulgaristanın harba girmek üzere olduğu haberleri de endişeyi büsbütün arttırmakta idi. Almanyadan cephane geldiği tak- dirde bu defa da Türkler ciddi bir taarruza geçebilecekle ve sıkı bir bombardıman karşsında Jeneral Hamiltonun mevzileri tutunulamıe yacak bir hale gelecekti. Ricat edilecek arazi de olmadığı için böyle bir hal hiç şüpbesiz İngiliz ordusu için tarihte görülmemiş bir facia olacaktı, İngiltere hükümetlain Çanakkar le faciasından nasıl kurtulacağını derin derin düşünmekte olduğu bu srada gelen bir havadis herkesi yeni bir heyecana ve ümk de düşürdü. 30 ağustosta Lort Kitçhnere gelen bir haberde Fransızların — Çanakkalede — altı fırkalık bir kuvvet daha gön- recekleri bildirilmekte idi. Halbuki bir müddet sonrâ bazı esbabı siyasiyeden dolayi Fransızlar bu fikirden vaz geçer gibi göründüler ve bilhassa ey- İülün son haftasında bu proje büsblün suya düştü. Bulgaristan seferberlik ilâa etmişti. Bunun Üzerine Yunan ve Sırp bükü- metleri, Yananistanım taahhütle- rini ifa edebilmesi için İngiltere ve Fransadan 150 kişilik bir kuvvet istediler, Buna evvelâ Fransızlar ve sonra da İngilizler rıza göstermiye mecbur oldular. 25 eylülde Lort Kitchner Jene- ral Hamiltona bir telgraf çeke- rek Gelibolu - şibibceziresindeki kuvvetlerden iki İngiliz ve bir Fransız fırkasının Selâniğe göne derilmesi olduğunu bildirdi ve ayni zamanda da Suv'la mintaka sinı tahliye etmesini tavsiye etti, Lord Kitchener'in bu telgrafı ! artık Çanakkale seferinin terke- dileceğine ilk bir alâmetti. Gerçi Lord Kitchener bü telgraf.ında Türkler mağlüp olmadıkça Ça nakkale seferinden vazgeçilmiye- ceğini de ilâve ediyor idise de, bu karardan ziyade bir temenni mahiyetinde kalıyordu. Müttefik- ler iki sahnei harbi zor idare etmekte idiler. Çanakkale gibi üçüncü bir sahnei harbi bittabi idareden aciz kalacaklardı. CArkot var ) SON POSTA İ BASTOLEMD. GAT ADAĞ A Yevmi, Siyasi, Havadls ve Halk el garetesl Tetanbul. Fakl İdörer GERALEELERR! 'Tolefont İstaubul - 20203 Posta kutusus İstanbul - 741 Telgrafı letanbul SONPOSTA —— ABOÖNE FIATİ TÜRKİYE ECNEBİ 1400 Kr. * Sene 37(CKr 1400 , 800 ; b » o S0ĞilŞ Gelen evrak gerli verlimez İkulardan — mes'uliyet alınınaz cevap için mektupi ara (6) kuruşluk Gul Vüvosi lâzımslır. Aöâres değiştirilmes! (20) kuruştur. Gasetamlede Çıkar reslm ve gae bütün haklam mabini ve gazelsin se sktk. h 4 hUi li BZ telle Tüzck 5