14 Temmuz 1932 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 13
Temmuz TİMU mağlfı.— RLENK EM İ Muharriri : Bir Şehir Değil Bir Harabe Bırakıyoruz,! Fakat İçinde Bir Baykuş Bile Yok!.. Hemşerilerin Ölmiyecekler, Timur ummadığı bu tesadüf Üzerine derin bir hayret g* çirdi. Söz söylemiyordu, şa kın şaşkın bakınıyordu. Elinde kuvvetli bir meşale tutan Hintli, feci bir inhizamm hatıra” sını taşıyor gibiydi. Ne yorgun, ne meyüs idi, Deli bir fil üzerin- den henüz inmiş değil de isti hat döşeğinden kalkmış gibi zin de idi. Gözleri yine ziya içinde bulunuyordu. O, Timur ile karşılaşmaktan da küçük bir tahayyür hâsıl et- medi. Bilâkis bu tesadüfü bek- liyormuş gibi göründü ve yavaş yavaş yürüyerek cihangirin özen- gisine el koyabilecek bir nokta- ya kadar geldi. — Silâhşor! - dedi - gururlan- ma. Mabetlerimiz tamamen yam dı, İlâblarımızın barındığı yerler- de atlarınız kişnemiyecektir! sa- na bir şehir değil, bir harebe bırakıyoruz. Fakat içinde seni dinleyecek bir baykuş bile yok! Ve sonra alevler içinde bulur nan evleri gösterdi. — Hint çocuğu işte bu ateşle” rin koynundadır. Senden uzak kal mak ve ilâhlarma kavuşmak için dumanlara bürünüp göklere S” kıyorlar. (1 z z pe gideren Timur, he lı bir sesle sordu: 7 Hemaslarin intihar mı edi- i be mey- orlar? Bu cüreti muhare y Ya gösterselerdi kahraman sayılırlardı. : — Ölmek iyi, dır. Biz fenayı fen iyiyi intihap ettik! / — Ben, böyle miskin bir zev- ki bile size lâyık görmüyorum: Hemşerilerin ölmiyecekler, öldü- rüleceklerdir! Timur, bunu söyledikten som- ra başını çevirdi, şu emri verdi: — Evlere giriniz. Dişi Ve erkek, genç ve ibtiyar, diri ve ölü kimi bulursanız atlara çiğnetiniz. Heybetli bokama küçük bir işareti üzerine cehenneme bile | atılmayı şeref bilen asker, duman ve kıvılcım kümeleri içine saldır dılar. Henüz yanmıyan insanları ve kömür olmuş (kadavraları küme küme sokaklara döktüler. Müteakıben de bu - yarı ölü yarı | diri - cesedin üzerinde at koştur- mıya başladılar. (2) Cihangir, çıplak Hintliyi de beraberinde bulundurarak sokak sokak cereyan eden bu sahüeyi | seyrediyordu. Binlerce ve binlerce Hintli, taşlar ve topraklar üstün- de ezilmiş. darmadağın olmuştu. Hâlâ devam eden yangın bu mabhşerin üstüne kıvılcımdan örtü- ler işliyordu. Her sokakta ayni manzara görülmek şartile bütün şehir do- laşıldıktan sonra Timur, bir kö- | şede durdu: öldürmek fena- alara bırakıp | çıkarınız, | İİ) * Gebr'ler, meyusiyet cesare- le hareket ederek ve mabetlerinin alevli ankazını kendi ellerile kendi evlerine koyarak ateşler içinde ölü- mü beklediler, Şerefeddin * bap: 20, Sa. 110 (2) * Böyle kan dökmenin ve böyle bir felâketin misli görülme- tir, işitilmedişiir.n | la 2, Sa 12 | 2 Şerefeddin - baps İ masın'a artık vakit geçiri! Öldüreceklerdir — Nasıl, dedi, inandın mi, iman getirdin mi? Hintli, meşalesini atarak kolları £ turdu, izahat isted — Açık söyle silâhşor! Neye inanmaklığımı istiyorsun? -— Benim Sıvadan kavi oldu- bir tarafa | öne kavuş- ğumal — Siva onunla nasi Timur, bakidir, sen fanisin, | mukayese olunursun? bir nebze düşündü: — Kara oğlan!- dedi - inat etme, beni kızdırma. Oğlumun kazaya ( oğramayacağım O söY'€ Hindistanı, sana bağışlayayım. — Geçti, silâhşor, geçti. Ne desen, yaysan boş. Yay çekildi, ok yürüyor! > Timur, belli belirsiz içini çek- t ve Hintliyi emirberlerine gös terdi. — Bunu saklayın, zaman yanıma gelirirs Sıra, yanmayan malların pay- | Jaşılmasına gelmişti. Piyade fir kaları da birer birer gelip çat üğ için bu mühim işin yapık smez- istediğim iniz, di. Timur, 'âzm gelen işareti verdi ve asker, . şehire yayıldı. Şimdi, yangın yerleri, o henüz dumanla ( bulaşık enkaz altüst edilmiyordu. Çukurlar ve kovuk- lar karıştırılarak (Oomal ve para âraniyordu. ( Arkası var ) ilen m nm ini — RADYO — | 14 Temmuz Perşemhe bul — (1200 metre ) 18 Gra- İstan O metre) & gö,4ö5 konferans, 21 kısmi; metre ) 21 Macar musikisi. Varşova — (l4Li me 23 dans havs 165 21 Fransız usikisi Berlin — zeket haberle 15 Temmuz Cuma 20,20 Mem | | anlaşılıyor. gra motd; 21 nlmturka Bar İs Hanımların İştirak “ akrip (894 metre ) 20 Komedi, Sö,45 Çello ko Be'grad — (429 a i, 40,5 he ) Doktorün 0 şarkı, ö Memles İ ve Ayasefya | edtiyordu. | ger i Ayasofya | yetlerin İ iki yapmıştır. Bina Asuri ve Sasani eray yar yi gpsTa ee -ayasofyanın ”* Bizans Devrinden Kalma Tarihi Eserler Meydana Çıkarılıyor Bir” Amerikan İ mimar ve ressam Ayasolyanın mo- zaiklerini mey | dana çıkarmakla meşguldür. Ayasofya cas wie kalbedi! her mozaik resimlerle süslü den evvel, tarafı vanı kapliyan bö- yük“ mozal İ Bunda İsar ya e saltanatı tasvir Burada resim eri görülen di- Üç mozaik e « yrları tez yin etmekte idi. ilce gımie çev- rildikten sonra bunlar kapatılm $- tı, Şimdi İtalyan csimarı bunların üzeri | çıkararak m de bulmağa çalışmaktadır. Faali- liyet hayli ilerlemiştir. Ayasofya Niçin Yapılııştı ? Süleyman Feygamberin dillere destan olan efsaneyi mabedini İaskanan iinperator Jüstinyen tamam. ( 1400 ) sene evvel Aya solyanın te e'ini r medeni- , Sizik, Efesi, , Miletendeki i den çiçek başı gibi toplanmış kymetli sütunlar, başlıklar, madenler, — fildişlerile yapıldığı için müstesna bir kıy- meli vardır. o Beş sene devletin bütün varıdalı bu mebede sar- fedilmiştir. Mabet, (360) milyo- na çıkmıştır. Mâbedi o Aydınk ve Balatlı Hristiyan Türk OO mimar tarzında bir şark eseridir, Put kırıcı insavların yağma ve tahri- bine uğrıyan Ayasofyayı yok ok maktan Fatih ve Türkler kurtar- muşlardır. Türkler o Ayasofyayı müteaddit defalar itina ile tamir t dir. Son tamiri de 85 Abdülmecit zama F sonra yapılma duvarlardaki ozaikler — ipka adan bazı resimle & Saip üzerine kalem öşlenmiştr. M. Fosali kemerleri tamir ettikten Sonra üzerleri arabesk taklitleri kalem işlenmiş mozaikleri meydana çıkarmıştır. Kâtip Çelebi tarihinde (1069) hicri tariblerinde buğün üzerle- Ye apılan saliplerin mey- danda yduğunu yazıyor. Bu- gün bile Ayasofyann iç tarafın- daki yan kubbelere dikkatle ba kılırsa çiçekler <lindaki siyah salipler ve resimler pekâlâ görü- liğr.Bu çiçeklerin, salipleri ve re- simleri kapatmak için Fosati ta- rafından bir İtalyana yaptırıldığı Binaenaleyh © bunlar hiçbir tersim ( kıymeti o olmıyan alelâde çiçeklerden ibarettir. Yapılan Ameliyenin Neticeleri İşte Amerikalı Profesör M. Vitemmor birkaç (o aydanberi bu si ve resimler o üze- rine yağlı boya ile yapılan çiçekleri kaldırmaktan (başka bir şey yap or. Esasen M. Fosati n güzel bir tarihini İ yapan M. Swalsoni da şimdi çi- ire) 2105 Çar » bir öpdrek 23, 915 ri Berlin 92.54) Rus #nusiklsiş 5 bo gonca; gece konsari. J si mim | ulunan salip ve esnasında ve resimlerini çekler a'tında yapmışlar ve x Vitemmerun bulucu ve tur. O yalıız yleri temizliyor. Şimdiye kadar mabedin “Nar- teks denilen -son cemaat dehli- atbırmıştı. | | İftiralar Si v8. iliniyor Hangi bir frenk farihini ele alırsak alalım, crada İstanbu- lun Türider tarafından alınma- sını bir halle olarak tasvir edilmiş görürüz. Kantemirden Hammere, Lamartine ve hatla yazdığı büyük tarihte yirminci asra lâyık medeni bir Ilsan kultanmıya çalişmış olan Yor- gaya kadar bütün o müverrih- le-, İstanbulun Türklere intikal eimesini sanki hazmedeme- mişler ve bu hazimsizlikio sayfa sayla öğürmüşler ve bö- ğürmüşlerdir, Onların bu mi- nasebelia sıraladıkları İftira. lar arasında Ayasofyadaki ba- zı san'atkörane resimlerin tahrip ve imha edilmeleri key: fiyeti pek mühim yer tular. Güya şehri zapleden asker, mabede girer girmez kubbeye kadar merdivenler kurmuşlar ve resim namına ne görmüş- lerse bozmuşlar, Pçatamiş- lar, p edip birakmı İmha edildiği söylen > simler, sayısız denilecek ka dar çoktu, hakikaten do nefis eserlerdi. Bilhassa şimdik! son cemaat mahallinin cenu- İ bundaki kapının üstünde “İsa,, yi kucağında tutan Maryamle ona, biri İstanbul şehrini, di- ğeri Ayssofyayı takdim eden Kostantin ve Jüstinyen ismin- | deki imparatorları gösterir | levha enfes idi. Kıral Kapısı | denllen methalin üstündeki! müselles dahilinde İsanın baş- ke bir resmi daha vardı. Me- | lekleri, havvarileri, imparator- ' lari temsil eden resimlerin, çeşit çeş! haçların Ise hat ve hesabı yoktu. Fatih, bu resimlerin ve haçların hemen hepsini badanalalı, görünmez bir şekle koydu. O zamanki zihniyet, böyle bir muzmeleyi zaruri kılıyordu. Fakat Avru. palı omuharrirler, resimleri kireçle örtürülmesin!i bir cina- yet saydılar, 479 senedenberi tepine tepins bağırdılar, Şimdi bir Amerikalı müte- hassız, hükümetin müsaadesi- le, o zaman yaptırılan mevzii badanaları - ilmi usuller daj- resinde - kaldırıyor. Her şeyi asli heyetlerile birer birer meydana çikariyor. Demek ki resimlerin Üzerindeki kireç- lerle beraber frenk müverrih- lerinin Mirası da siliniyor! Bu imi faaliyetin kiymeti asıl bu- radadır, tarihli tenvir ve bir- çok garezkâr müverrihler| tekzip etmesindedir. zindeki dokuz kapı üzerindeki (8) siyah saliple tunç süveli or. tadaki büyük imperator kapısının üzerindeki renkli bir müzaik tab- loyu meydana çıkarmıştır. Bu tabloda, ortada, bir serir üzeri de İsa oturuyor ve mabedin ilk banisi Kostanlin yahut üçüncü banisi Jüstinyen, karşısında sec de eder vaziyette mabedi kendi- A A ayüsliya. nass kzn yapmış es Gir Kroaisi “ER kendisine takdim ediyor. İsann sığ ve solundaki ma- dalyonlar içinde de iki kanatlı ms- lek resimleri var- dır. M. Vitemmor i te- 'a ü ida re win ve vekâ- a ısrarına rağ kat'i bir plân ve program vermiş değildir. Binaenaleyh bu men Kadar edeceği ve ne veki. biteceği malüm de- ğildir. Kendisine müze namına refakat eden Mimar Macit Bey her on beş günde bir temizleme işi hakkında Maarif Vekâletine rapor vermekte ve temizlenmiş kısmın evvelki ve sonraki fo- toğraflarını göndermektedir. Son defa da kapı üzerinde çıka- işin ne devam ! rılan resimlerin fotoğraflarını ve buna ait raporunu vermiştir. Çok Kıskanç Bir Mütehassıs M. Vitemmor temizleme işinde çok hassas ve kıskanç davranis yor. Temizleme (o ameliyesini etras fin perdelerle örtlüğü iskelenin içinde elektrikle yapıyor ve iske- İeain merdivene açılan kapısını da bizzat kilitliyerek anahtarı yanına alıyor. Geçen gün ame'iyatı tet- kik için gelen ecnebi bir zaire bile müssade etmemiş ve iskeleye çıkartmamıştır. Bir de gazetelerin 1 resim çekmesinden çek çekiniyor. Çıkardığı saliplerin ve resimlerin üzerlerini de sıkı arkı hâğıtla ka- patıyor, Birisi 25, diğeri (35) lira yevmiye (o ile çalışan iki İtalyan ustadan başka ameliyatlı kimse görmemiştir. . Temizleme işi de bir sır olarak kalmakta ve resim- İer gibi kimseye gösterilme'nek- tedir. Yalnız hergün camie 15-20 okka taze ekmek girmesi nazarı dikkati çelbetmektedir. Yarılan ameliye hakkında alınabilen ma fümat şudur: Evvelâ (oObenzin ve gaz gibi kabartıcı maddelerle mozaikler ıslatıldıktan ve büyük sünger- lerle (o silindikten oOsonra o fır ça İle kazınıyor. | Sonrada elk- mek içleri mozaikler (Üzerine yapıştırılarak o son kalan boya tozları da bu suretle çıkarılıy Bugün (9) kapı üzerindeki iş bitmiştir. Şimdi de dehliz özerin- de bulunan (8) kubbedeki (32) çiçek altındaki salipleri ve re- simleri de meydana çıkarmıya başlıyacaktır. Mabedin her tara- fim bu suretle temizlemek için asgari beş sene lâzım gelecektir. Resminizi Bize Gönderinis * Size Tabiatinizi Söyliyelim e MAhmet Kâmil B.: (lis ve haya line dahaziya- de merbuttur. manevi varlık» lara ehemmi yet verir, müş külâtla müca- deleden o nek bazzelim tzam x hı dın Jâkayt is sever. Kü» ve sevgi hâdiseterine kalmak is temez. Fotoğraf Tahlil Kuponuna Ul inci Sayfamızda bulacaksın:2.
